1. Juliusz Słowacki Balladyna,

2. J. Słowacki Horsztyński;

3. W. Weintraub, „Balladyna” czyli zabawa w Szekspira;

4. Opracowanie: J. Ławski, Horsztyński

Co mówi tytuł utworu?

Balladyna. Tragedia w pięciu aktach. nawiązanie do ballady ludowej, jest postacią tytułową, której istnienie w akcji jest silnie zarysowane

Horsztyński Tytuł – ok. 1863 roku teksty trafiły do Antoniego Małeckiego, który przygotowywał pośmiertne wydanie pism Słowackiego, w 1. tomie monografii arbitralnie narzucił tytuł Horsztyński, który większość badaczy uznaje za nietrafny (imieniem tytułowym najprawdopodobniej miał być Szczęsny). Szczęsny Kossakowski nie podejmuje decyzji, nie staje po żadnej ze stron, nie jest tak aktywną postacią jak Balladyna. Był synem Hetmana, którego ojciec skłaniał do poparcia i bycia jego spadkobiercą.

Charakterystyka głównego bohatera

Szczęsny brak mu zdecydowania, pewności w podejmowaniu decyzji – pozwala losowi zdecydować (scena z margaretką), jest w pewien sposób bierny na to, co go spotka, ma cechy bohatera romantycznego: kocha Marynę, Salomeę i swą siostrę – Amelię.

Rozdarty między obowiązkami wobec rodziny (złego ojca, młodszego rodzeństwa) Hetman skłaniał go do poparcia ojca – Szczęsny znów nie chciał. Nie był zadowolony ze swojego życia, zazdrościł życia pasterzom, królowi – cecha bohatera romantycznego. Rodzaj rozdarcia – świat postrzega jako wartość i antywartość, czyn i bierność; Horsztyński mi imponuje – jego ślepota jest spektakularnym przykładem;

Akcja: Wilno, przed wybuchem powstania kościuszkowskiego – przywódca: Jasieński

Słowa Księdza: Ten młodzieniec jest wielkim, ale nie dokończonym tworem Opatrzności…

Balladyna lenistwo (Balladyna nie zbierała malin tak prędko jak siostra), zawiść, i zazdrość (nie chce przegrać konkurencji, nie chce aby Alina została królową i panią) obłuda i kłamstwo (okłamuje siostrę co do powodu, dla którego wyjmuje nóż), porywczość (kiedy wyjmuje nóż i mówi Alinie, że jest on na węża w malinach), egoizm (sama chce być szczęśliwa, pragnie bogactwa Kirkora – nie interesuje jej szczęście siostry) ambicja (prowadzi do zabójstwa siostry, niezwykle wysoka stawka malinobrania); nawiązania do Szekspira i Makbeta;

Scena V – Balladyna wydaje wyrok na samą siebie – umiera rażona piorunem; los wypełnił jej rozkaz;

Balladyna jest bohaterką tragiczną – posiada zdolność do sprawowania władzy, ale efekt jej działań jest ironią losu dotykającą bohaterkę; Balladyna – zbrodniarka i osoba o wielkich zdolnościach politycznych zarazem;

W osiągnięciu pełni szczęścia przeszkadza Balladynie świadomość zła, które popełniała i popełnia. Bohaterka ma świadomość, że jej szczęściem w życiu ma być władza i bogactwo. Wdowa (matka) wypowiada się o Balladynie: sądzi, że ta będzie pierwsza, jest burzliwą i gwałtowną postacią, zawsze musi być pierwsza i lepsza od swojej siostry – Aliny; jest też preferowana przez matkę; słowa Pustelnika – zbrodniarka, postać negatywna, potwór moralny; Balladyna nie chce nawrócić zła, jakie wyrządziła,

	IRONIA	TRAGEDIA	SZEKSPIR
Horsztyński	- Postawa Szczęsnego, ironizuje z ojczyzny, z siebie, z miłości; - strategie ironiczne	- Nie została opublikowana za życia Słowackiego, w 1863 r. Antoni Małecki nadał tytuł Horsztyński, - rękopis się urywa - charakter historyczny (Polska walcząca, biska romantykom i Polska Targowicy: szlacheckiej anarchii, szlacheckiego rozkładu i upadku	- Polski Hamlet - Widmo ojca
Balladyna	- Śmierć Balladyny (ironia losu – wyrok na samą siebie - egzekucja) - antybaśń - fatalizm zdarzeń (odwrotność efektów do zamierzeń, np. Goplany, Pustelnika, Kirkorma)	- Tragedia w pięciu aktach - wielka zbrodniarka (Makbet) - (dramatyczna) groteska (kolejne, spotęgowane śmierci bohaterów) - bogactwo odwołań do kultury ludowej (folklor) - baśń dramatyczna/ polityczna	- Mechanizm zbrodni (jak w Makbecie) - śmierć króla zbrodniarza (jak ­­­­­­Klaudiusz) - świat fantastyczny Burza i Sen nocy letniej

Balladyna – przetworzona tragedia, przetworzona baśń, przetworzona ballada

Cechy baśni:

• Nieokreślony czas i miejsce akcji

• Metafizyczność (postaci, zwierzęta, przedmioty)

• Ład moralny

Wydarzenia z historii Polski podjęte i przywołane w utworze:

Horsztyński:

1. 3 dni: 24–26 VI 1794 r., w Wilnie wybucha powstanie kościuszkowskie pod wodzą Jakuba Jasińskiego (w rzeczywistości wybuchło 22/23 IV) – Słowacki dokonuje przesunięcia akcji, dzięki temu są sceny plenerowe: na dworze, nad jeziorem; ponieważ był to dramat Słowacki celowo umieścił akcję w takim momencie

2. Przestrzeń historyczna dramatu – 1794, rok poprzedzający trzeci rozbiór (w 1795 r.)

3. W tle – konfederacja barska z 1772 r., o której mówi Horsztyński – jest reprezentatywnym bohaterem, szacowną, pełną zasług postacią; ze strony Moskali spotkało go oślepienie

4. Postaci historyczne: Hetman Szymon Kossakowski, został powieszony w Wilnie – jego egzekucja;

Balladyna:

1. Akcja toczy się w czasach panowania Popiela III,

2. Wybór Gopła i Gniezna, jako miejsc, w których toczy się akcja – kolebka Polski

3. Motyw korony, która była podarkiem dla Lecha (to nie jest prawda historyczna, a fikcja literacka)

4. Pustelnik jest chrześcijaninem – postać z kręgu władzy, zanim został Pustelnikiem był władcą obalonym przez Popiela;

5. Korkir – etymologia: serce połączone ze śmiercią;

Rola świata fantastycznego w fabule i w akcji:

Balladyna – świat fantastyczny góruje nad światem ludzkim; Goplana – królowa natury, w ostatecznym rozrachunku decydującym sądem jest Bóg, Goplana zderza się ze światem wyobrażeń i wierzeń chrześcijańskich; Iskierka i Chochlik;

Horsztyński – jedyny moment to ten, w którym Szczęsnemu ukazuje się widziadło jego ojca; głos proszący o szklankę wody (Szczęsny dowiaduje się, że tuż przed śmiercią Hetman prosił o szklankę wody)

Pesymizm Balladyny i Horsztyńskiego