ORZECZENIE DIAGNOSTYCZNE

Diagnozowany chłopiec to Grzegorz Maj urodzony w 1997 r.; 15 latek uczęszczający do klasy piątej. Wychowuję się i pochodzi z rodziny pełnej. Mieszka wraz z rodzicami oraz starszą siostrą w Bielsku-Białej. Ojciec chłopca nie przyczynia się do jego rozwoju oraz wychowania, można zauważyć między nimi brak porozumienia oraz kontaktu. Matka nie interesuję się życiem oraz środowiskiem swoich dzieci. Siostra większość swojego wolnego czasu spędza poza domem rodzinnym. Między rodzeństwem bardzo często dochodzi do awantur i kłótni.

Warunki mieszkaniowe i materialne rodziny Maj można zaliczyć do gorszych niż przeciętne. Rodzina mieszka w jednopokojowym mieszkaniu o niewielkim metrażu, gdzie kuchnia oraz łazienka wymagają gruntownego remontu. Mieszkanie usytuowane jest w starej kamienicy na obrzeżach miasta. Ojciec chłopca stracił pracę pół roku temu, od tamtej pory nie stara się o nowe stanowisko. Matka pracuje dorywczo. Dodatkowo zauważono u niej częste nadużywanie alkoholu. Rodzina dostaję pomoc w postaci zasiłku z Pomocy Społecznej. Mimo wszystkich problemów obowiązki nad domem ciążą na głowie matki. Reszta lokatorów bardzo rzadko przyczynia się do pracy w domu.

BADANIA

Badania zostały przeprowadzone za pomocą Skali Nieprzystosowania Społecznego Lesława Pytki. W badaniach przeprowadzono szereg rozmów z matką chłopca, nauczycielką, dobrym kolegą, dzielnicowym, pielęgniarką szkolną oraz pracownikiem socjalnym. Na ich podstawie uzupełniono Arkusz Zbiorczy Skali Nieprzystosowania Społecznego, z którego otrzymaliśmy wyniki surowe. Po przyjęciu przedziału ufności – 90 % oraz przekształceniu wyników surowych na wyniki stenowe uzyskaliśmy prawdopodobieństwo w jakim przedziale znajdują się punkty uzyskane przez badanego tj. Grzegorza Maj. Niestety nasz badany we wszystkich badanych podskalach nieprzystosowania osiągnął wysokie nieprzystosowanie, gdzie odchylenie standardowe sięga ponad 2. Z diagnozy wynika, iż największe nieprzystosowanie u Grzegorza występuję w środowisku szkolnym, również w podskali V czyli kumulacji niekorzystnych czynników biopsychicznych chłopiec uzyskał największy stopień niedostosowania.

SKALA NIEPRZYSTOSOWANIA SPOŁECZNEGO

Podskala I. Nieprzystosowanie rodzinne

• rozmowa z matką, wynik stenowy: 8

Jak zostało wspomniane na początku chłopiec wychowuje się w rodzinie pełnej. Mieszka w jednopokojowym mieszkaniu, gdzie obowiązki spoczywają na matce. Z przeprowadzonej rozmowy z matką wynika, iż Grzegorz zarówno jak jego siostra bardzo rzadko przebywa w domu. Czas wolny woli spędzać w gronie znajomych, stroni od rodzinnych kontaktów. Najczęściej nie mówi nikomu dokąd i po co wychodzi. Chęć przybywania poza domem wynika prawdopodobnie z warunków mieszkaniowych, gdzie w jednopokojowym mieszkaniu ciężko o znalezienie swojego kąta. Chłopiec może próbować także uciekać przed niepotrzebnymi awanturami, które najczęściej dotyczą jego i siostry. W ten sposób oboje odreagowują złe emocje oraz atmosferę panującą w domu. Niestety bardzo często dochodzi tutaj do bójek i pobić, czego nie powinno mieć miejsca. Widząc matkę w stanie upojenia alkoholowego, wpada w niepohamowany gniew. Chłopiec zdaje sobie sprawę, że w takich sytuacjach jest zdany wyłącznie sam na siebie. Brak więzi z ojcem sprawia, że Grzegorz nie szuka autorytetu zarówno w nim, ani w nikim z rodziny. W jego wychowanie trud wkładała tylko matka. Dlatego kiedy jest trzeźwa, chłopiec z trudem, ale daję się przekonać do zmiany złego zachowania. Niestety słowa perswazji działają tylko wtedy, gdy matka nie jest pijana. Na ogół nie spełnia wydawanych mu poleceń, jest oziębły, przejawia się brakiem szacunku. Wydaję się to być pewnego rodzaju karą dla matki. Wstydzi się jej wizerunku jako alkoholiczka. Dodatkowo sytuacja materialna rodziny wpływa niekorzystnie na zachowanie chłopca. Jako nastolatek, potrzebuję stosownej odzieży czy innych akcesoriów, które w tym wieku dla młodzieży wydają się być niezbędne. Aby zaszła jakakolwiek zmiana w tej sytuacji niezbędna jest pomoc psychologa, który może wpłynąć nie tylko na zachowanie chłopca, a także na zachowanie rodziców. Należało by również objąć matkę opieką lekarską i skierować ją na specjalistyczne leczenie, które pomoże jej wyjść z nałogu. Niezbędny jest także nadzór kuratora.

Podskala II. Nieprzystosowanie rówieśnicze (koleżeńskie)

• rozmowa z kolegą, wynik stenowy: 7

Spędzanie czasu wolnego Grzegorza poza domem, spowodowało to, iż chłopak bez problemu nawiązuje nowe znajomości z rówieśnikami. Z rozmowy z jego najlepszym kolegą Andrzejem można wnioskować, że badany woli przebywać z młodszymi od siebie. Prawdopodobnie jest to spowodowane chęcią przewodnictwa w grupie oraz tym, że chłopak uczy się ciągle w klasie V. Możliwa jest też ucieczka do młodszych w obawie przed odrzuceniem i brakiem akceptacji przez rówieśników. Wśród swoich kolegów Grzesiek uważany jest za samoluba, nie lubi pomagać, miewa okresy wyraźnej niechęci do współpracy. Są to nawyki wyniesione z domu, gdzie nikt nikomu nie oferował swojej pomocy, a każdy był zdany sam dla siebie. Zarówno w domu jak i w środowisku rówieśniczym Grzegorz przejawia się zachowaniem agresywnym. Jest skłonny do kłótni. Rzadko dotrzymuje obietnic, niechętnie spełnia swoje zobowiązanie wobec rówieśników. Brak autorytetu spowodował negatywne zachowania u chłopca. Mimo to jest wyraźnie lubiany przez swoich kolegów, jest zawsze mile widziany, potrafi dostosować się do reszty grupy. Przede wszystkim powinno się zastosować tutaj metodę wzoru osobistego oraz metodę przekonywania, uczeń powinien wiedzieć, że naśladownictwo przynosi korzyści i nagrody.

Podskala III. Nieprzystosowanie szkolne

• rozmowa z nauczycielką, wynik stenowy: 9

Chłopiec w tej podskali uzyskał największy stopień nieprzystosowania. Na podstawie wywiadu z nauczycielką Grześka można stwierdzić u niego duże kłopoty szkolne. Najważniejszą sprawą jest to, że Grzegorz pomimo swojego wieku tj. piętnastu lat ciągle powtarza klasę piątą. Prawnie powinna być to już ostatnia klasa szkoły gimnazjalnej. Częste konflikty z nauczycielami oraz brak przestrzegania zarządzeń oraz przepisów szkolnych spowodowały, że domniemany zmienił już raz szkołę. Jego wyniki w nauce w dalszym ciągu nie są zadowalające, uczeń ma więcej niż dwie oceny niedostateczne, na dodatek niesystematycznie wykonuje polecenia co wpływa na jakość jego ocen. Uczeń wykazuję zainteresowanie tylko wybiórczymi przedmiotami takimi jak wychowanie fizyczne, informatyka czy matematyka. Z tych przedmiotów ma stu procentową frekwencję, jeśli jednak chodzi o inne przedmioty wyraźnie ich unika, ucieka ze szkoły. Na ogół jednak uczęszcza do niej systematycznie. Wśród kolegów klasy jest uważany za autorytet, co źle wpływa na atmosferę panującą w klasie. Z koleżankami dochodzi do sporadycznych konfliktów i kłótni. Kłopoty edukacyjne u chłopca leżą przede wszystkim po stronie rodziców, którzy nie potrafili dopilnować dziecka, aby prawidłowo kończyło poszczególne klasy. Warunki w domu, nie ułatwiały dziecku nauki. Również dużo winy leży po stronie szkolnictwa, które nie potrafiło zadbać o ucznia, który przejawiał bardzo doraźne problemy edukacyjne. Aby zmniejszyć nieprzystosowanie szkolne Grześka należy podjąć metodę wzoru osobistego oraz metodę przekonywania, po za tym powinno się wprowadzić zajęcia korekcyjne dla ucznia, aby pomóc mu w niedociągnięciach nauczania.

Podskala IV. Nasilenie zachowań antyspołecznych

• rozmowa z dzielnicowym, wynik stenowy: 7

Rozmowa z dzielnicowym ujawniła jak silna autoagresja budzi się w chłopcu. Grzegorz oprócz ucieczek z domu i drobnych kradzieży próbował popełnić samobójstwo. Tutaj widać, jak wiele problemów ma badany, z którymi zupełnie sobie nie radzi. Powodem ucieczek jest zapewne choroba alkoholowa matki, która w dużym stopniu wpływa na jego negatywne zachowanie oraz brak wsparcia ze strony ojca. Kradzieże to za pewne następstwo braku pieniędzy. Młody chłopak próbuje w ten sposób zrekompensować sobie brak komfortu i niski standard życia. Oprócz tego u chłopaka występują drobne przewinienia takie jak wagarowanie. Wszystkie te i inne problemy nasilają się co spowodowało próbę odebrania sobie życia. Chłopak w tym przypadku powinien zostać bezzwłocznie objęty opieką psychologiczną oraz psychiatryczną, by próba samobójstwa nie powtórzyła się ponownie.

Podskala V. Kumulacja niekorzystnych czynników biopsychicznych

• rozmowa ze szkolną pielęgniarką, wynik stenowy: 9

Również tutaj chłopiec osiągnął największe nieprzystosowanie. U Grzegorza zauważono występowanie nadpobudliwości psychoruchowej zwłaszcza na zajęciach lekcyjnych, gdzie badany wędruje po klasie, hałasuje i uniemożliwia sprawne przeprowadzenie zajęć. Bardzo często zwłaszcza na lekcjach poniedziałkowych Grzegorz cechuje się biernością, apatycznością i ospałością. Jest to spowodowane za pewne atmosferą domową, gdzie w weekend odbywają się w domu przysłowiowe schadzki oraz imprezy rodziców. U badanego występują w małym nasileniu trudności w nauce o podłożu dysleksyjnym. Chłopiec ma problemy przy dłuższym czytaniu. W sytuacjach stresowych jąka się oraz niewyraźnie mówi, bardzo często skarży się na bóle głowy oraz żołądka. Jeśli wspomniane objawy nasilą się konieczna będzie diagnoza kliniczna oraz poddanie chłopca badaniom psychologicznym. Póki co wystarczy rzetelniejsza obserwacja chłopca oraz wprowadzenie metody informacji. Być może dodatkowe zajęcia z wychowania fizycznego, pozwolą na odstresowanie się ucznia i wyzbycie negatywnych emocji.

Podskala VI. Kumulacja niekorzystnych czynników socjokulturowych oraz
środków profilaktyczno-korekcyjnych

• rozmowa z pracownikiem socjalnym, wynik stenowy: 8,5

Rozmowa z pracownikiem socjalnym pozwoliła przybliżyć warunki w jakich mieszka Grzegorz. Mianowicie jest to kawalerka z oddzielną kuchnią oraz łazienką. Mieszkanie znajduję się w starej kamienicy na obrzeżach miasta, gdzie na ogół panuje cisza i spokój. Niestety kamienicę zamieszkują w 70 % osoby uzależnione od alkoholu, bądź osoby o kryminalnej przeszłości. Reszta lokatorów to emeryci, studenci i młode małżeństwa. Mieszkanie nadaję się do remontu, niestety rodzice Grześka nie są w stanie zagospodarować pieniędzy na jakikolwiek użytek mieszkania. Ojciec stracił pracę, a matka pracuję dorywczo, najczęściej jako sprzątaczka bądź w pobliskim sklepie monopolowym. Rodzina dostaję zasiłek socjalny, co starcza na zrobienie opłat i niewielkie wydatki. Dzieci buntują się z powodu braku pieniędzy, nie chcą żyć w biedzie. Dodatkowo choroba alkoholowa matki, nie pomaga w oszczędności, gdyż każdy zarobiony, bądź pożyczony pieniądz przeznacza na swoje potrzeby. Grzegorz pozostając w dotychczasowym otoczeniu nie jest w stanie osiągnąć stanu resocjalizacji, ponieważ ciągły kontakt z osobami wykolejonymi społecznie będzie powodował coraz większe niedostosowanie chłopaka. W rodzinie nie były stosowane żadne środki naprawcze prócz leczniczych (tj. lekarz rodzinny, szpital), dlatego jak najszybciej powinno się zastosować dozór kuratora nad tą rodziną oraz w razie braku poprawy środki wychowawcze bądź poprawcze w celu wyciągnięcia chłopca z niestosownego dla niego środowiska.

Podsumowując należy stwierdzić wysokie nieprzystosowanie Grzegorza Maj we wszystkich podskalach nieprzystosowania społecznego. Dlatego, aby zaistniały jakiekolwiek zmiany w zachowaniu chłopca potrzebny jest długotrwały proces oraz natychmiastowe wprowadzenie oddziaływań profilaktycznych w życie rodziny. Jak wynika z powyższych badań wina nieprzystosowania Grzegorza nie leży wyłącznie po jego stronie, również rodzice przyczynili się do tego w znaczny sposób. W tym wypadku środki zapobiegawcze powinny objąć całą rodzinę, nie tylko chłopca. Współpraca rodziny z terapeutą czy psychologiem powinna skupiać się przede wszystkim na budowaniu więzi rodzinnych oraz uświadamianiu jak nasze zachowanie wpływa na resztę członków rodziny. Po za tym powinno się zwrócić uwagę Grzegorza na konsekwencje jego zachowań oraz wyjaśnić mu jak należy zmienić swoje zachowanie, aby uniknąć przykrych konsekwencji. Zarówno rodzice jak i wychowawcy chłopca stanowić powinni dla niego wzór odpowiednich zachowań. W razie negatywnego rezultatu o problemie w rodzinie należy powiadomić odpowiednie placówki.