Skład powietrza: *Stały (N₂, O₂, Ar, Neon, Hel, Metan, Krypton, H₂₎ *Zmienne (para wodna, CO_2, SO₂,NO₂,O₃)

Zróżnicowanie temp. i ciśn. w danych warstwach atmosfery: *Troposfera( odl. 18km od powierzchni Ziemi nad równikiem, 16km w strefie umiarkowanej, 7-10km w strefie podbiegunowej. Temp.: następuje spadek wraz ze wzrostem wys. O 0,6*C na 100m, przy górnej granicy od ok.-70 do -80*C (obszary strefy międzyzwrotnikowej. -45 latem do -70 zimą. Ciśn.: maleje ze wzrostem wys. ok. 1000hPa na poziomie morza do ok.200hPa przy granicy z tropopauzą.)

*Stratosfera(od tropopauzy do wys.50km. Temp.: w dolnej warstwie ujemna, osiąga wartość temp. tropopauzy, z wys. rośnie, osiągając 0*C w swej górnej części. Ciśn.: maleje wraz ze wys. od 200hPa w dolnej warstwie do 1hPa na granicy ze stratopauzą.)

*Mezosfera(50-80km. Temp.: maleje wraz z wys. od ok. 0*C do ok.-90*C (czasami do -120). Ciśn.: ok.1hPa.)

*Termosfera(od 85km-ok.600km (800km). Temp.: rośnie wraz z wys.do 1000*C, czasem do 1500*C, co jest zależne od pory dnia i aktywności Słońca. Ciśn.: maleje od 0,0001hPa na wys. 200km do 0,000001hPa w górnej części)

Czynniki wpływające na zróżnicowanie temp. na Ziemi

-szerokość geogr. -wlk i rozmieszczenie lądów, -odl. od morza, -prądy morskie, -wys. n.p.m, -ukształtowanie powierzchni i kierunek wiejących wiatrów, -rodzaj podłoża, -działalność człowieka

Amplituda- różnica między najwyższą, a najniższą temp.

Ciśnienie atmosferyczne- nacisk wywierany przez atmosferę na powierzchnię Ziemi. Jednostką ciśn. jest paskal (1Pa=1N/m²; 1hPa=100Pa)

Ukł. Ciśn. atmosferycznego: *Niż ((Cyklon) ukł. Zamkniętych izobar z ciśnieniem malejącym od środka). *Wyż ((Antycyklon) ukł. Zamkniętych izobar z ciśn. rosnącym ku środkowi). *Zatoka niskiego ciśn. (peryferyjna część niżu, w której izobary przyjmują kształt litery „V”). *Klin wysokiego ciśn. (peryferyjna część linii, w której izobary przyjmują kształt litery „U”). *Siodło baryczne (obszar pomiędzy dwoma niżami (zatokami niskiego ciśn.) i dwoma wyżami (klinami wys. ciśn.), w którym izobary przyjmują kształt litery „X”).

Pogoda- ogół fiz. Zjawisk i stanów występujących w troposferze w określonym miejscu i danej chwili

Stały rozkład ciśnienia na Ziemi: są one przyczyną występowania stałych wiatrów, czyli wiatrów wiejących przez cały rok w tym samym kierunku. Należą do nich pasaty wiejące w szerokościach międzyzwrotnikowych, zachodnie wiatry umiarkowanych szerokości geogr. i wiatry wiejące od biegunów w kierunku niższych szerokości. Na Ziemi występują wiatry stałe, które tworzą się w wyniku różnych ośrodków ciśn. na różnych szer. Geogr. (Pasaty- komórka Hadleya; wiatry zach.- kom. Ferella; wiatry wsch.- kom. Polarna).

Powstawanie wiatrów zmiennych:

Monsun letni- wiatr ciepły i wilgotny, przynoszący duże opady, wiejący od układu wysokiego ciśn. nad oceanem do niskiego ciśn. nad lądem.

Monsun zimowy- wiatr zimny i suchy, nieprzynoszący opadów, wiejący z wysokiego ciśn. nad lądem do niskiego ciśn. nad oceanem.

Bryza dzienna- wilgotna, wiejąca znad morza nad ląd, łagodząca upały.

Bryza nocna- sucha, wiejąca w kierunku morza.

Wiatr dolinny- dzienny, wiejący ku górze

Wiatr górski- nocny, chłodny, spływ grawitacyjny cięższego powietrza.

Bora- tworzy się nad nadmorskimi, rozległymi wyniesionymi płaskowyżami, nad którymi zalega zimne powietrze.

Cyklon tropikalny- olbrzymi wir powietrza o średnicy często powyżej 300km.

Fen- wywołany różnicą ciśn., która tworzy się po obu stronach pasma górskiego. Suchy, silny, porywisty.

Elem. Pogody i ich jedn. Pomiarów:

-temp (*C,*K,*F; termometr)

-ciśń. Atm. (hPa; barometr)

-opady (mm; deszczomierz)

-wiatr (siła Beauforta, kierunek wiatru (określamy skąd wieje wiatr; prędkość m/s, km/s; wiatromierz)

-zachm. Nieba (oktany)

- nasłonecznienie (heliograf)

- wilgotność powietrza: *Bezwzględna (g/cm³), *Względna (%), obie są mierzone higrometrem

(40-60% w Pl, 100% strefa równikowa)

Klimat- ustalony na podstawie wieloletnich obserwacji przebieg stanów pogody na danym obszarze.

K. równikowy, wybitnie wilgotny- małe wahania temp., cały rok obfite opady (kotl. Kongo, niz. Amazonki, archipelag malajski)

K. porównikowy, wilgotny- nieznaczne wahania. 1 lub 2 pory deszczowe, opady pon. 2000mm rocznie (pn. Australia, wyż. Brazylijska i gujańska, obsz. Na pn i pd od kotl. Kongo)

K. subpolarny- w najcieplejszym miesiącu temp. osiąga kilka *C pow. 0 (pn. Syberia, pn. Alaska, pn. Kanada)

K. polarny- ujemne temp. przez cały rok, opady zawsze śnieżne (Grenlandia, Archipelag Kanadyjski, pn wyspy Rosji i wyspy arktyczne, Antarktyda)

Klimat Polski: umiarkowany, ciepły, przejściowy.

Cechy: średnia roczna temp. od 6- 8*C ; śr. Suma opadów rocznych 600mm; przewaga wiatrów zach.; duża zmienność pogody z dnia na dzień i z roku na rok; 6 pór roku (termicznych; 4 podst.+ przedwiośnie i przedzimie); okres wegetacyjny trwa od 180-220 dni (180-NE, 220-SW); większe zachm. W pd i pn części Pl; wzrost cech kontynentalnych z zach. Na wsch.; przejściowe przenikanie się cech klimatu kontynentalnego i morskiego; uprzywilejowanie termiczne pn części Pl w zimie i wsch cz. Pl w lecie

Warstwa ozonowa- zatrzymuje szkodliwe promieniowanie UV i UB.