Doc. dr Halina Wierzbińska 12.01.2012.

Katedra Prawa Pracy i Zabezpieczenia Społecznego

KAAFM

PROBLEM PALARNI W ZAKŁADACH PRACY

(uzupełnienie wykładu)

W dniu 6 września 2011 r. weszły w życie przepisy uchylające obowiązek pracodawcy wydzielania / organizowania w zakładzie pracy palarni. Obowiązek ten był związany z art. 233 k.p. i występującym w tym przepisie pojęciem „odpowiednich urządzeń higieniczno-sanitarnych”. Tego typu urządzenia / pomieszczenia zostały określone w rozp. MPiPS z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. 129, poz.844). Do tych pomieszczeń zostały zaliczone palarnie (§ 2 pkt 2), natomiast w załączniku do tego rozporządzenia wskazane zostały wymogi, jakie spełniać powinno pomieszczenie higieniczno-sanitarne, w tym wydzielone pomieszczenie przeznaczone na palarnie.

Zmiana treści wspomnianego wyżej § 2 pkt 2 rozp. z 1997 r. została wprowadzona na podstawie rozp. MPiPS z dnia 4 sierpnia 2011 r. (Dz.U. 2011, nr 173, poz.1034) z mocą od 6 września 2011 r. Z zakresu pojęcia urządzeń higieniczno-sanitarnych zostały wyłączone palarnie. W związku z tym, od 6 września 2011 r., określony w art.233 k.p. obowiązek pracodawcy zapewnienia pracownikom odpowiednich urządzeń higieniczno-sanitarnych nie obejmuje wydzielenia / urządzenia w zakładzie pracy palarni.

Od dnia 15 listopada 2010 r. problem wydzielania / organizowania palarni w zakładach pracy jest regulowany przepisami ustawy z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych (Dz.U. z 1996 r., nr 10, poz.55 z późn.zm.). Nowelizacja tej ustawy w dniu 8 kwietnia 2010 r., z mocą od 15 listopada 2010 r. (Dz.U. 2010.nr 81, poz.529), zakaz palenia wyrobów tytoniowych w zakładach pracy, (art. 5 ust.1). Przy istnieniu tego zakazu, problem wydzielania palarni w zakładach pracy staje się bezprzedmiotowy. W świetle jednakże art.5a ust.3 ustawy, na zasadzie wyjątku od zakazu, w niektórych zakładach pracy mogą być wydzielone palarnie. Otóż właściciel lub zarządzający obiektem może wyznaczyć palarnię:

1. w pomieszczeniach zakładów pracy

2. w domach pomocy społecznej lub w domach spokojnej starości

3. w hotelach

4. w obiektach służących obsłudze podróżnych

5. na terenie uczelni

6. w lokalach gastronomiczno-rozrywkowych

W związku z powyższymi wyjątkami nasuwają się pewne stwierdzenia i wątpliwości:

1. obiekty wymienione w punktach 2-7, są również zakładami pracy, gdyż na ich terenie pracownicy świadczą pracę

2. decyzje w sprawie wyznaczenia palarni może podjąć wyłącznie właściciel lub zarządzający obiektem, zatem pracodawca taką decyzję może podjąć tylko wówczas, gdy jest właścicielem lub zarządzającym obiektem w którym zatrudnia pracowników; pracodawca wynajmujący pomieszczenia w celu zatrudniania w nich swoich pracowników, takim uprawnieniem nie dysponuje

3. palarnia musi spełniać warunki określone w art.2 pkt 9 ustawy z 9 listopada 1995 r., a zatem - musi być pomieszczeniem wyodrębnionym konstrukcyjnie od innych pomieszczeń i ciągów komunikacyjnych, odpowiednio oznaczonym, służącym wyłącznie do palenia wyrobów tytoniowych zaopatrzonym w wywiewną wentylację mechaniczną lub system filtracyjny w taki sposób, aby dym tytoniowy nie przenikał do innych pomieszczeń

4. gdy w zakładzie pracy istnieje palarnia, powstaje problem przerw w pracy oraz ich okresów w celu wypalenia papierosa; w świetle art.134 k.p. pracownik, którego czas pracy wynosi co najmniej 6 godzin, ma prawo do przerwy trwającej 15 minut, wliczanej do czasu pracy; wyjście na papierosa poza czasem przerwy zależy od zgody pracodawcy; za czas niewykonywania pracy wynagrodzenie nie przysługuje (arg. a contrario z art. 80 zd.1 k.p.)

5. gdy w zakładzie pracy nie istnieje palarnia, wyjście pracownika „na papierosa’ poza obiekt zakładu pracy jest uzależnione od zgody pracodawcy; za czas niewykonywania pracy wynagrodzenie nie przysługuje (arg. a contrario z art. 80 zd.1 k.p.); nadto należy mieć na uwadze, że wyjście poza obiekt zakładu pracy „na papierosa” przerywa związek z pracą w rozumieniu ustawy wypadkowej

6. w świetle wyrażanych opinii przez inspektorów pracy, powstaje problem określenia „terenu uczelni”; zdaniem inspektora T.M. Nycza „zakaz palenia tytoniu obowiązuje także w obrębie terenu zajmowanego przez uczelnię (tzw. kampus), a nie tylko w pomieszczeniach (obiektach zamkniętych) wyższych uczelni. Możliwość palenia w uczelni będzie dopuszczalna jedynie w pomieszczeniu palarni, jeżeli władze uczelni zdecydują się ją zorganizować”( w: Kodeks pracy 2011, Komentarz, praca zbior. pod red. B.Wagner, ODDK Gdańsk, 2011, s. 1029).

Właściciel lub zarządzający obiektem, w którym obowiązuje zakaz palenia wyrobów tytoniowych ma obowiązek umieszczenia w widocznych miejscach odpowiednich oznaczeń (uwaga: lkiczba mnoga) słownych i graficznych o zakazie palenia.

Sankcje:

- Pracownik, naruszająca zakaz palenia wyrobów tytoniowych w miejscach objętych zakazami wynikającymi z art.5, podlega karze grzywny do 500 zł;

- Kto, będąc właścicielem lub zarządzającym obiektem, nie umieszcza informacji o zakazie palenia wyrobów tytoniowych – podlega karze do 2.000 zł.

Orzekanie następuje w trybie przepisów o postępowaniu w sprawach o wykroczenia (art.13 ust. 2 i 3 ustawy z 1995 r.).