St. Międzynarodowe II ST, II rok

Siły Zbrojne RP w czasie pokoju, kryzysu i wojny – ogólna charakterystyka.

Siły zbrojne są najważniejszym, niezastąpionym i decydującym o skuteczności bezpieczeństwa narodowego narzędziem (instrumentem) polityki i strategii bezpieczeństwa. Zgodnie z Konstytucją III RP Siły Zbrojne Rzeczypospolitej Polskiej służą ochronie niepodległości państwa i niepodzielności jego terytorium oraz zapewnieniu bezpieczeństwa i nienaruszalności jego granic. Siły Zbrojne RP są podstawowym elementem systemu obronności państwa. Służą ochronie niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej i niepodzielności jej terytorium oraz zapewnieniu bezpieczeństwa i nienaruszalności jej granic. W ramach tej funkcji wykonują zadania wynikające ze Strategii Obronności Rzeczypospolitej Polskiej, skonkretyzowane w Polityczno-Strategicznej Dyrektywie Obronnej i w stosownych narodowych i sojuszniczych planach operacyjnych.
Działając w narodowym systemie obronności i w systemie sojuszniczym, Siły Zbrojne RP są przygotowane do wykonywania trzech rodzajów zadań strategicznych: zadań obronnych w razie wojny, zadań reagowania kryzysowego oraz zadań stabilizacyjnych i prewencyjnych w czasie pokoju. Siły Zbrojne są gotowe zarówno do wykonywania zadań w ramach obrony kolektywnej NATO, jak i zadań reagowania kryzysowego. Ponadto są one przygotowane do udziału w reagowaniu na zagrożenia pozamilitarne. Położenie geopolityczne Polskie praktycznie wymusza posiadanie stosunkowo silnych sił zbrojnych, nawet w okresie, gdy relacje z większością państw sąsiedzkich są dobre lub bardzo dobre. Dziś główne zagrożenie dla bezpieczeństwa Polski nie płynie z zachodu, północy ani południa, ale ze wschodu i północnego-wschodu. Dyktatura w Białorusi, niepewny kurs polityki strategicznej Ukrainy i jej losów oraz od dawna obecny imperializm Rosji to podstawowe hipotetyczne źródła zagrożenia militarnego dla Polski. Do tego dochodzi zagrożenie związane z terroryzmem i odpowiedzialność za bezpieczeństwo zbiorowe w sojuszu.

W skład Sił Zbrojnych RP wchodzą:

• wojska lądowe,

• siły powietrzne,

• marynarka wojenna,

• wojska specjalne,

• Żandarmeria Wojskowa,

• służby specjalne.

Wojska lądowe stanowią trzon Sił Zbrojnych RP – 2/3 wszystkich żołnierzy, składają się z następujących rodzajów wojsk:

• wojsk pancernych i zmechanizowanych,

• wojsk aeromobilnych,

• wojsk rozpoznania i walki elektronicznej,

• wojsk rakietowych i artylerii,

• wojsk obrony przeciwlotniczej,

• wojsk inżynieryjnych,

• wojsk chemicznych,

• wojsk łączności i informatyki.

Siły powietrzne, są rodzajem sił zbrojnych przeznaczonym głównie do obrony przestrzeni powietrznej kraju. Funkcjonują one w ramach narodowego systemu obrony powietrznej, zintegrowanego z systemem sojuszniczym oraz z właściwym europejskim systemem cywilno-wojskowym. Specjalnie wydzielone jednostki sił powietrznych mogą uczestniczyć w operacjach sojuszniczych poza granicami RP.

Marynarka Wojenna Rzeczypospolitej Polskiej

W strukturze marynarki wojennej wyodrębniamy:

• Centrum Operacji Morskich – odpowiada ono za koordynację działań wszystkich jednostek wykonujących zadania na morzu, w powietrzu i na lądzie,

• 3. Flotyllę Okrętów w Gdyni im. Komandora Bolesława Romanowskiego – jest ona uderzeniowym związkiem taktycznym marynarki wojennej, którego głównym zadaniem jest obrona polskich obszarów morskich, utrzymanie reżimu operacyjnego w przybrzeżnej strefie obrony oraz udział w obronie wybrzeża morskiego,

• 8. Flotyllę Obrony Wybrzeża w Świnoujściu – jest ona związkiem taktycznym, jej główne zadania to obrona polskich obszarów morskich, utrzymanie reżimu operacyjnego w przybrzeżnej strefie obrony oraz udział w obronie wybrzeża morskiego,

• Gdyńską Brygadę Lotnictwa Marynarki Wojennej im. kmdr. por. pil. Karola Trzaski-Durskiego – jest to związek taktyczny realizujący zadania ratownicze, rozpoznania, wskazywania celów, poszukiwania i zwalczania okrętów podwodnych, kontroli czystości wód Bałtyku oraz zadania transportowe,

• Oddział Zabezpieczenia Marynarki Wojennej – jest jednostką zabezpieczenia bojowego. Odpowiada za obronę i ochronę dowództwa i sztabu marynarki oraz za funkcjonowanie Grupy Reagowania Kryzysowego Marynarki Wojennej w czasie pokoju i kryzysu,

• Centrum Wsparcia Teleinformatycznego i Dowodzenia Marynarki Wojennej – jest jednostką zabezpieczenia operacyjnego. Odpowiada za całokształt przedsięwzięć związanych z systemami łączności i informatyki marynarki wojennej,

• Biuro Hydrograficzne Marynarki Wojennej – zabezpiecza pod względem nawigacyjnym, hydrograficznym i hydrometeorologicznym działania sił marynarki wojennej; zapewnia bezpieczeństwo użytkownikom morza,

• Dywizjon Zabezpieczenia Hydrograficznego Marynarki Wojennej – wykonuje zadania z zakresu nawigacyjno-hydrograficznego zabezpieczenia działań sił marynarki wojennej.

Wojska specjalne- Przystąpienie Polski do NATO otworzyło nowe możliwości rozwoju wojsk specjalnych. Polskie siły specjalne zaczęły współdziałać częściej w ramach operacji sojuszniczych poza granicami kraju. Pojawiła się także koncepcja powołania w strukturach Sił Zbrojnych RP specjalnego dowództwa, któremu podporządkowane byłyby właśnie wojska specjalne.

Dowództwu Wojsk Specjalnych podlegają:

• Jednostka Wojskowa GROM,

• 1. Pułk Specjalny Komandosów,

• Morska Jednostka Działań Specjalnych FORMOZA,

• Jednostka Wsparcia Dowodzenia i Zabezpieczenia Wojsk Specjalnych.

Żandarmeria Wojskowa

Zadania Żandarmerii Wojskowej:

• zapewnienie przestrzegania dyscypliny wojskowej,

• ochranianie porządku publicznego na terenach i obiektach jednostek wojskowych oraz w miejscach publicznych,

• ochranianie życia i zdrowia ludzi oraz mienia wojskowego przed zamachami naruszającymi te dobra,

• wykrywanie przestępstw i wykroczeń, w tym skarbowych, popełnionych przez osoby, w stosunku do których Żandarmeria Wojskowa jest właściwa; ujawnianie i ściganie ich sprawców oraz ujawnianie i zabezpieczanie dowodów tych przestępstw i wykroczeń,

• zapobieganie popełnianiu przestępstw i wykroczeń przez osoby, w stosunku do których Żandarmeria Wojskowa jest właściwa, oraz innym zjawiskom patologicznym, a w szczególności alkoholizmowi i narkomanii w siłach zbrojnych,

• współdziałanie z polskimi i zagranicznymi organami i służbami właściwymi w sprawach bezpieczeństwa i porządku publicznego oraz policjami wojskowymi,

• zwalczanie klęsk żywiołowych, nadzwyczajnych zagrożeń środowiska i likwidowanie ich skutków oraz czynne uczestniczenie w akcjach poszukiwawczych, ratowniczych i humanitarnych, mających na celu ochronę życia i zdrowia oraz mienia,

• wykonywanie innych zadań określonych w odrębnych przepisach.

Służby specjalne – jest to ogólna nazwa, która opisuje instytucje prowadzące działania operacyjno-rozpoznawcze o charakterze niejawnym wewnątrz kraju.
Służby specjalne dzieli się na dwie zasadnicze grupy: służby informacyjno-wywiadowcze, których podstawowym zadaniem jest pozyskiwanie cennych informacji o strategicznym znaczeniu oraz czasami dezinformowanie analogicznych służb wrogich państw, służby policyjno-prewencyjne, których zadaniem jest ochrona bezpieczeństwa wewnętrznego zarówno w sensie bezpieczeństwa osobistego obywateli danego kraju, jak i zapewnianie bezpieczeństwa i stabilności władzy. W skład służb specjalnych wchodzą:

• Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego (ABW),

• Agencja Wywiadu (AW),

• Centralne Biuro Antykorupcyjne (CBA),

• Służba Kontrwywiadu Wojskowego (SKW),

• Służba Wywiadu Wojskowego od 2006 r. (SWW).

Siły Zbrojne RP utrzymują gotowość do realizacji trzech rodzajów misji: zagwarantowanie obrony państwa i przeciwstawienie się agresji, udział w procesie stabilizacji sytuacji międzynarodowej oraz w operacjach reagowania kryzysowego i operacjach humanitarnych, wspieranie bezpieczeństwa wewnętrznego i pomoc społeczeństwu.

Siły Zbrojne w czasie pokoju:

W czasie pokoju, gdy nie stwierdza się istotnych zewnętrznych zagrożeń bezpieczeństwa państwa, utrzymywany jest stan stałej gotowości obronnej państwa. Obronność państwa sprowadza się wtedy do realizacji dwóch rodzajów działań strategicznych: utrzymywania sprawności i doskonalenia SOP, zintegrowanego z sojuszniczym systemem bezpieczeństwa oraz kształtowania środowiska międzynarodowego na rzecz umacniania obronności państwa. W czasie pokoju Siły Zbrojne utrzymują odpowiedni system mobilizacyjny, obejmujący zarządzanie zasobami osobowymi, materiałowymi i transportowymi oraz szkolenie rezerw. Jego zadaniem jest zapewnienie rozwinięcia sił zbrojnych do etatu czasu wojennego, a także ich uzupełniania w toku działań wojennych. System ten będzie dostosowywany do nowych wymogów strategicznych, odpowiednio do pokojowych przekształceń sił zbrojnych i zmiano do ich potrzeb na czas wojny. Do najważniejszych działań w tym zakresie należą:
– modyfikacja podsystemu planowania mobilizacyjnego, stosownie do nowych rozwiązań prawnych i ekonomicznych obowiązujących w państwie;

– wdrożenie nowych programów szkolenia żołnierzy rezerwy;

– wzmocnienie struktur wojennych terenowych organów administracji wojskowej;
– przebudowa podsystemu uzupełniania strat ponoszonych w czasie wojny, z uwzględnieniem zasady dostarczania do jednostek bojowych wyszkolonych żołnierzy rezerwy wraz ze sprzętem.

W ramach kształtowania środowiska międzynarodowego na rzecz umacniania obronności państwa prowadzi się działania zmierzające do:

- zapewnienia Polsce silnej pozycji międzynarodowej oraz możliwości skutecznego promowania polskich interesów na arenie międzynarodowej, poprzez wspieranie usprawniania mechanizmów sojuszniczych, skuteczności instytucji międzynarodowych i prawa międzynarodowego, rozwój przyjaznych stosunków z partnerami i sąsiadami, wspieranie procesów transformacji w Europie Środkowej i Wschodniej;

- umacniania mechanizmów kontrolnych w dziedzinie nieproliferacji broni masowego rażenia, materiałów i technologii podwójnego zastosowania oraz w obszarze kontroli zbrojeń;

- udział w działaniach na rzecz promocji demokracji i poszanowania praw człowieka;

- wydzielenia i utrzymywania sił i środków do udziału w sojuszniczych operacjach reagowania kryzysowego, operacjach humanitarnych i poszukiwawczo-ratowniczych, a także w możliwych operacjach koalicyjnych i narodowych;

- aktywnego oddziaływania na potencjalne źródła zagrożeń związanych
z globalnym terroryzmem, poprzez prewencyjną politykę zagraniczną
i społeczno-ekonomiczną, włącznie z gotowością do uczestnictwa
w działaniach antyterrorystycznych.

Siły Zbrojne w czasie kryzysu:

W przypadku pojawienia się zewnętrznego zagrożenia państwa, Rzeczpospolita Polska podejmie działania na rzecz jak najszybszego opanowania kryzysu/konfliktu w celu zminimalizowania jego skutków, a w szczególności zapobieżenia przerodzenia się kryzysu w bezpośrednie zagrożenie wojenne dla Polski lub jej sojuszników. W zależności od rozwoju kryzysu uprawnione organy podejmą decyzje o rozpoczęciu realizacji określonych przedsięwzięć zawartych w Krajowym Planie Zarządzania Kryzysowego, a w sytuacji narastania zagrożenia agresją zbrojną w Planie Reagowania Obronnego RP (PRO RP). Umożliwi to organom administracji publicznej wprowadzenie stanu gotowości obronnej państwa czasu kryzysu i realizację związanych z tym przedsięwzięć. W przypadku wystąpienia kryzysu w dalszym otoczeniu Polski, gdy dojdzie do zaangażowania NATO lub UE, Rzeczpospolita Polska na mocy decyzji uprawnionych organów, będzie gotowa do uczestniczenia w działaniach sojuszniczych. Zaangażowanie Sił Zbrojnych RP w operacje reagowania kryzysowego będzie odbywać się zgodnie z priorytetami i zasadami określonymi w Strategii udziału Sił Zbrojnych RP w operacjach międzynarodowych. Zgodnie z koncepcją kompleksowego podejścia, oprócz sił zbrojnych wykorzystane będą instrumenty polityczne, dyplomatyczne, gospodarcze, przy współpracy organizacji pozarządowych. W razie pojawienia się kryzysu w bezpośrednim otoczeniu Polski władze narodowe podejmą stosowne działania w wymiarze narodowym i międzynarodowym w celu uruchomienia mechanizmów reagowania kryzysowego. Na terytorium RP wprowadzony zostanie, adekwatny do skali zagrożenia, stopień alarmowy oraz/lub wyższy stan gotowości obronnej państwa. Organy administracji publicznej oraz Siły Zbrojne RP wprowadzą wybrane środki zarządzania kryzysowego oraz realizują zadania wynikające z planów operacyjnych. W sytuacji pogłębiającego się kryzysu uprawnione organy podejmą decyzję o wprowadzeniu stanu gotowości obronnej państwa czasu wojny. W dalszej kolejności wprowadzony będzie stan wojenny, podniesiona gotowość bojowa Sił Zbrojnych RP oraz ogłoszona częściowa lub powszechna mobilizacja i powołany Naczelny Dowódca Sił Zbrojnych. W celu obrony terytorium RP przed agresją zbrojną realizowane będą zadania wynikające z narodowych i sojuszniczych planów operacyjnych, które obejmują: uruchomienie systemu mobilizacyjnego rozwinięcia Sił Zbrojnych RP, przegrupowanie ich do rejonów operacyjnego przeznaczenia oraz zademonstrowanie determinacji społeczeństwa i politycznej woli państwa do przeciwstawienia się agresji zbrojnej. Skala zaangażowania sił zależeć będzie od dynamiki rozwoju kryzysu. Ponadto siły zbrojne będą odgrywały coraz aktywniejszą rolę w sytu­acjach kryzysowych i konfliktowych, powinny więc posiadać zdolności do prowadzenia całego spektrum operacji wojskowych, od zapobiegania kon­fliktom, poprzez utrzymywanie, zaprowadzanie i wymuszanie pokoju, aż po pomoc humanitarną. Należy pamiętać o zasadzie, że wysiłki podejmowane w celu przewidywania zbliżających się konfliktów i zapobiegania im u pod­staw są efektywniejsze niż późniejsze działania wojskowe. Dlatego też gro­madzenie, przetwarzanie i wymiana informacji wywiadowczych będą miały istotne znaczenie dla przewidywania i zapobiegania konfliktom. Wymiana takich informacji musi odbywać się poprzez sieci informatyczne, zwiększa­jące szybkość procesu podejmowania decyzji i do minimum skracające czas od chwili wystąpienia zagrożenia do podjęcia konkretnych działań.

Siły Zbrojne w czasie wojny:

Podczas wojny kierownictwo nad siłami zbrojnymi przejmuje Prezydent RP. W celu obrony terytorium RP przed agresją zbrojną realizowane są zadania wynikające z narodowych i sojuszniczych planów operacyjnych, które obejmują:

- uruchomienie systemu mobilizacyjnego rozwinięcia Sił Zbrojnych RP,

- przegrupowanie ich do rejonów operacyjnego przeznaczenia oraz zademonstrowanie determinacji społeczeństwa i politycznej woli państwa do przeciwstawienia się agresji zbrojnej. Skala zaangażowania sił zależeć będzie od dynamiki rozwoju sytuacji. Zadaniem sił zbrojnych przeciwdziałanie agresji, odparcie napaści zbrojnej oraz uniemożliwienie rozwinięcia działań ofensywnych.

- realizacja zadań związanych z zapewnieniem skutecznego funkcjonowania administracji publicznej i gospodarki w warunkach wojny, zaspakajaniem podstawowych potrzeb ludności oraz udzielaniem wszechstronnego wsparcia siłom zbrojnym (własnym i sojuszniczym), w tym właściwe funkcjonowanie transportu i łączności.

Ponadto, Siły Zbrojne RP utrzymują niezbędny potencjał sił wyspecjalizowanych do prowadzenia działań antyterrorystycznych, przeciwdziałania asymetrycznym i niemilitarnym zagrożeniom oraz zadań realizowanych w sytuacjach kryzysowych w ramach wsparcia działań władz cywilnych.

Skuteczność Sił Zbrojnych RP i NATO w sprostaniu nowym zagro­żeniom będzie zależeć w dużej mierze od zdolności do transformacji: sił, koncepcji i zdolności. Zreformowane siły powinny być sprawniejsze, zdolne do działań połączonych i ekspedycyjnych. Muszą posiadać zdolności do na­tychmiastowego przerzutu w dowolny rejon w celu osiągnięcia strategicz­nego efektu. Powinny być również zaawansowane technologicznie, dyspo­nować zintegrowanym wsparciem logistycznym i operować w środowisku sieciocentrycznym.

Literatura:

1. Bezpieczeństwo narodowe Polski w XXI wieku. Wyzwania i strategie, red:

R. Jakubczak, J. Flis, Warszawa 2006.

2. Balcerowicz B., Siły Zbrojne w stanie pokoju, kryzysu, wojny, Warszawa 2010.

3. Huzarski M., Zmienne podstawy bezpieczeństwa i obronności państwa, Warszawa

2009.

4. Obrona narodowa w tworzeniu bezpieczeństwa III RP. Podręcznik dla studentek i

studentów, red.: R. Jakubczak, Warszawa 2003.

5. Strategia obronności Rzeczypospolitej Polskiej, Strategia sektorowa do
Strategii Bezpieczeństwa Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej; Warszawa 2009.

6. Płk A. Brzoza, Stan obecny sił zbrojnych RP.

7. W. Kitler, Zeszyty Naukowe AON tir 2(83) 2011, Warszawa 2011.

8. J. Pawłowski, Słownik terminów z zakresu bezpieczeństwa narodowego”.

9. Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej, 1997

10. Strona internetowa: www.koziej.pl .