o dużej wartości. Tego rodzaju embargo odróżnić należy id tzw. Ambarga na broń czy embarga finansowego.
Blokada pokojowa-oznacza przerwanie komunikacji morskiej z portami jakiegoś państwa za pomocą okrętów wojennych nie dopuszczających statków handlowych do portów. obecnie stosowanie blokady pozostaje w sprzeczności z postanowieniem karty NZ dotyczącym zakazu użycia siły i zakazu interwencji. Natomiast karta w art.42 dopuszcza stosowanie blokady jako jednej z sankcji zarządzonych przez radę bezpieczeństwa. W roku 1962 stany zjednoczone zastosowały wobec Kuby szczególny rodzaj blokady, nazywanej oficjalnie „kwarantanną”.
Okupacja pokojowa-polega na zajęciu części terytorium lądowego drugiego państwa bez wypowiedzenia wojny i bez oporu zbrojnego ze strony państwa okupowanego. Okupację pokojową należy odróżnić od okupacji wojennej. okupacja pokojowa, podobnie jak blokada pokojowa, ma na celu wymuszenie od drugiego państwa spełnienia określonych żądań. stosowana niejednokrotnie w przeszłości, obecnie pozostaje ona w kolizji z postanowieniami karty NZ dotyczącymi zakazu użycia siły i zakazu interwencji.
ROZDZIAŁ X
PRAWO KONFLIKTÓW ZBROJNYCH
1.WOJNA,KONFLIKT ZBROJNY,UŻYCIE SIŁY
Tradycyjnie określa się wojnę jako stan walki orężnej między państwami i jako przeciwstawienie stanu pokoju.Określenia te w przeszłości były podstawą do podziału prawa międzynarodowego na prawo wojny i pokoju,nie odpowiada to jednak współczesnym tendencjom zmierzającym do objęcia przepisami prawa międzyn.działań o charakterze zbrojnym,dlatego coraz częściej znajduje zastosowanie szersze określenie,,konflikt zbrojny”.W konwencjach genewskich o ochronie ofiar wojny stwierdza się, że konwencje te znajdują zastosowanie,,w razie wypowiedzenia wojny lub powstania jakiegokolwiek konfliktu zbrojnego...”,znajdują one zastosowanie nawet, gdy jedna ze stron nie uznała stanu wojny,w przypadku okupacji całości lub części terytorium,nawet, gdy ta okupacja nie napotkała oporu zbrojnego.Ustanawiają one pewne minimum obowiązków,jakie przyjęły państwa w odniesieniu do,,konfliktu niemającego charakteru międzyn.i powstającego na terytorium jednej z umawiających się stron”.Począwszy od konwencji haskiej z roku 1954 o ochronie dóbr kulturalnych w razie konfliktu zbrojnego,okreslenie ,,konflikt zbrojny”jest szeroko stosowane w prawie międzyn.zamiast określenia ,,wojna”.Istotne znaczenie ma podział konfliktów zbrojnych na konflikty międzyn. I konflikty, niemające charakteru międzynarodowego.Zakres zobowiązań, co do konfliktów zbrojnych jest znacznie szerszy.Konferencja dyplomatyczna obradująca nad projektami protokołów dodatkowych do konwencji genewskich dot.ochrony ofiar w międzyn.konfliktach zbrojnych(w r.1974)uznała za konflikty międzynarodowe-poza wymienionymi w art.2konwencji z 1949-także,,konflikty zbrojne,w których narody walczą przeciwko panowaniu kolonialnemu i obcej okupacji oraz przeciwko reżimom rasistowskim w wykonaniu praw narodów do samostanowienia”.Natomiast pojęcie konfliktu zbrojnego nie mającego charakteru międzyn.definiuje się jako konflikt,który się toczy,,między siłami zbrojnymi państwa a rozłamowymi siłami zbrojnymi i innymi zorganizowanymi grupami uzbrojonymi,dowodzonymi przez odpowiedzialne dowództwo”,nie są to konflikty między państwami-stronami konwencji genewskich.Pojęciem szerszym niż wojna i konflikt zbrojny jest użycie siły.Obejmuje nie tylko przypadki starcia się dwóch lub więcej zbrojnych przeciwników,ale także akcje zbrojne,które nie napotykają zbrojnego oporu(np.interwencje zbrojne).
2.ZAKAZ UŻYCIA SIŁY ZBROJNEJ W ROZWOJU
HISTORYCZNYM
Doktryna wojny sprawiedliwej
Jest to chrześcijńska doktryna,rozwijana następnie przez szkołę praw naturalnego.Wojna sprawiedliwa-państwa mają prawo wszczynać wojnę, gdy istnieje sprawiedliwa przyczyna,w celu uzyskania zadośćuczynienia za doznane bezprawia,jeśli w inny sposób nie można go uzyskać.Od XVIIIw -i w związku z dominacją szkoły pozytywistycznej-ustala się pogląd,ze prawo międzyn.przyznaje państwu nieograniczone prawo prowadzenia wojen,a wskazania wojny sprawiedliwej należy traktować jako nakazy moralne.Powszechnie przyjmowano,że na suwerenność państwa w stosunkach międzyn.składają się trzy zasadnicze prawa:prawo zawierania traktatów,prawo wysyłania i przyjmowania posłów i prawo do wojny.
Pakt Ligi Narodów
W Pakcie ograniczono w istotny sposób prawo państwa do wszczynania wojen.Państwa nie miały prawa wszczynania wojen przed wyczerpaniem procedury załatwiania sporów określonej w art.12-15 Paktu Ligi.W szczególności nie wolno było państwom należącym do Ligi odwoływać się do wojny w następujących przyczynach:
1.jeżeli spór przekazano do rostrzygnięcia na drogę arbitrażu lub drogę sądową i jeżeli druga strona zastosowała się do orzeczenia.
2.jeżeli spór przekazano do załatwienia Radzie Ligi,a Rada przyjęła sprawozdanie jednomyślnie (nie licząc głosów stron sporu)i jeżeli strona przeciwna zastosowała się do wniosków sprawozdania.
3.jeżeli spór na żądanie Rady lub jednej ze stron został przekazany Zgromadzeniu Ligi,a jego sprawozdanie zostało przyjęte przez członków Rady i przez większość pozostałych członków Ligi(nie licząc głosów stron sporu)i jeżeli strona przeciwna zastosowała się do wniosków w sprawozdaniu.
Z tego wynika, że Pakt znał przypadki wojny legalnej w przypadku państw, które nie zastosowały się do wyroku rozjemczego lub sądowego,lub, gdy sprawozdanie Rady nie zostało jednomyślnie przyjęte.Przyjęto tez, że nie budzi zastrzeżeń legalność wojny obronnej.Zgodnie, z art.10 Paktu Ligi członkowie powinni się ,,szanować i utrzymać przeciwko wszelkiej napaści z zewnątrz integralność terytorialną i niepodległośćpolityczną wszystkich członków Ligi”.W przypadku napaści Rada zaproponuje środki do wykonania tego zobowiązania.Art.11-wszelka wojna interesuje Ligę i powinna ona zastosować wszelkie środki, aby zabezpieczyć pokój między narodami.
Pakt Paryski z 1928r
Pakt Paryski o wyrzeczeniu się wojny podpisany w 1928r.(zwany także Paktem Kelloga)zawiera w art.1 oświadczenie państw, iż potępiają wojnę i wyrzekają się jej jako narzędzia polityki nrodowej.Art.2-załatwianie sporów i konfliktów międzyn. Powinno być osiągane tylko za pomocą środków pokojowych.W preambule-państwo uciekające się do wojny,,będzie musiało być pozbawione korzyści traktatu niniejszego”.Pakt Paryski został ratyfikowany przez prawie wszystkie państwa.Zajmował on uzasadnienie wyroków skazujących w procesie norymberskim i tokijskim.
3.ZAKAZ UŻYCIA SIŁY ZBROJNEJ W ŚWIETLE OBECNIE OBOWIĄZUJĄCEGO PRAWA MIĘDZYNARODOWEGO
Karta Narodów Zjednoczonych
Jedna z siedmiu zasad wg.których członkowie ONZ zobowiązani są postępować -,,wszyscy członkowie powstrzymują się w swych stosunkach międzynarodowych od groźby użycia siły lub użycia jej przeciwko integralności terytorialnej lub niezawisłości politycznej któregokolwiek państwa bądź w jakikolwiek inny sposób niezgodny z celami Organizacji Narodów Zjednoczonych”.Wyjątkiem od zasady zabraniającej użycia siły jest naturalne prawo do obrony indywidualnej lub zbiorowej przed napaścią,zanim Rada Bezpieczenstwa zastosuje środki konieczne dla utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa-nzwet prawo samoobrony zostało ograniczone w czasie(przysługuje do momentu podjęcia skutecznej akcji przez Rade Bezpieczeństwa.drugi wyjątek o charakterze przejściowym-art. 107-Upoważnienie do działań przeciwko,,któremukolwiek z państw nieprzyjacielskich z okresu drugiej wojny światowej podjętych lub sankcjonowanych w wyniku tej wojny przez rządy, które za te działania odpowiadają”.Deklaracja zasad prawa międzyn. z 24 października 1970r -działanie wbrew zasadzie zabraniającej użycia siły jest pogwałceniem prawa międzyn.i Karty N.Zj.,a,,wojna agresywna jest zbrodnią przeciwko pokojowi,za którą ponosi się odpowiedzialność zgodnie z prawem międzynarodowym.”.Państwa mają się powstrzymać od: propagandy na rzecz wojny,grożby użycia siły,lub jej użycia w celu naruszenia istniejących granic międzynarodowych,od przemocy, które pozbawiają narody ich prawa do samostanowienia,wolności i niepodległości,od stosowania represaliów pociągających za sobą użycie siły.Terytorium państwa nie może być w wyniku użycia siły okupowane.Wg Aktu Końcowego KBWE państwa powinny powstrzymać się od groźby użycia lub bezpośredniego albo pośredniego użycia siły.od demonstracji siły w celu skłonienia innego państwa do rezygnacji z pełnego wykonywania jego praw suwerennych.
Zasada nieinterwencji
Interwencja-mieszanie się do spraw drugiego państwa w sposób władczy,zwłaszcza w drodze groźby użycia siły lub jej użycia.Zawarta w Karcie zasada zabraniająca użycia siły obejmuje zakaz interwencji zbrojnej.Deklaracja Zasad Prawa Międzyn.z 1970-panstwa zobowiązane są powstrzymać się od organizowania lub zachęcania do organizowania nieregularnych sił lub grup zbrojnych,w celu wtargnięcia na terytorium innego państwa oraz do organizowania,podżegania,wspomagania lubuczestniczenia w aktach wojny domowej lub w aktach terrorystycznych w innym państwie bądź zezwolenia na zorganizowaną działalność na jego własnym terytorium obliczoną na dokonanie takich aktów,jeżeli wiążą się one z groźbą użycia siły lub jej użyciem.Wg.Karty na państwach ciąży obowiązek nieinterweniowania w sprawy należące do wyłącznej kompetencji jakiegokolwiek państwa.Każde państwo ma prawo do swobodnego wyboru własnego systemu politycznego,gospodarczego,społecznego i kulturalnego.Akt Końcowy KBWE nakłada na państwa obowiązek powstrzymania się od : ingerencji,bezpośredniej,indywidualnej lub zbiorowej,w wewnętrzne lub zewn.sprawy należące do zakresu wewn.jurysdykcji innego państwa.Zakaz ingerencji obejmuje:militarny,polityczny,gospodarczy nacisk.Również obowiązek powstrzymania się od udzielania pomocy terrorystycznej,wywrotowej lub innej zmierzającej do obalenia siłą ustroju innego państwa uczestniczącego.
Zagraniczna pomoc w wojnach domowych
Prawo międzynarodowe nie zawiera zakazu wszczynania wojen domowych.Wyjątkiem jest użycie siły przeciwko prawu narodów do samostanowienia uznanemu w Karcie i innych aktach międzynarodowych.Przy podejmowaniu prób uzasadnienia legalności udzielanej pomocy w wojnach domowych wyłoniły się dwa stanowiska: 1-sze-rząd każdego państwa tak długo jak długo sprawuje władzę,ma prawo zwracać się do innych państw o udzielenie mu pomocy przeciwko próbom obalenia go w drodze przemocy.Drugie stanowisko-dozwolone jest udzielanie pomocy jednej ze stron wojny domowej, gdy druga strona już taką pomoc od innego państwa otrzymuje,w celu zrównoważenia obcej przemocy i ochrony niepodległości państwa,w którym toczy się wojna domowa.
Samoobrona indywidualna i zbiorowa
Wg.Karty żadne postanowienie Karty nie narusza prawa każdego członka ONZ do indywidualnej lub zbiorowej samoobrony przeciwko zbrojnej napaści.zanim Rada Bezpieczeństwa nie zastosuje środków koniecznych do utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa.Srodki, które podjęły państwa do samoobrony powinny być poddane do wiadomości Rady i w niczym nie powinny naruszać kompetencji i odpowiedzialności Rady do podjęcia w każdym czasie akcji,jaką uzna za konieczną, aby przywrócić pokój.Karta zakwalifikowała prawo państwa do samoobrony jako prawo naturalne,nawiązując do zasady przyjętej przez inne systemy prawne:,,na odparcie siły siłą wszystkie prawa pozwalają”.Art.51 zawiera jednak istotne ograniczenia:przedmiotowe i czasowe.Użycie siły jest dopuszczalne w celach samoobrony przed bezprawnym użyciem siły,ale nie przed innymi naruszeniami prawa oraz prawo takie przysługuje tylko do czasu podjęcia przez Radę Bezpieczeństwa środków koniecznych do utrzymania pokoju.
Określenie napaści(agresji)
Wg.Karty następujące akty bez względu na to czy wypowiedziano wojnę będą uważane za akt napaści:1.inwazja lub atak dokonany przez siły jednego państwa na terytorium drugiego albo okupacja wojskowa,nawet czasowa,będąca następstwem takiej inwazji.albo aneksja,przy użyciu siły,terytorium państwa lub części terytorium.2.bombardowanie lub użycie jakiejkolwiek broni przez siły zbrojne jednego państwa na terytorium drugiego państwa.3.blokada portów lub wybrzeża państwa przez siły zbrojne drugiego państwa.4.atak dokonany na siły lądowe,morskie lub powietrzne drugiego państwa.5.użycie sił zbrojnych jakiegoś państwa,które znajduje się na terytorium drugiego państwa na mocy porozumienia z państwem przyjmującym,w sposób naruszający warunki ustalone w tym porozumieniu lub przedłużenie obecności tych sił zbrojnych na danym terytorium poza okres przewidziany w porozumieniu.6działalność państwa polegająca na udzieleniu zezwolenia w odniesieniu do terytorium oddanego do dyspozycji drugiego państwa, aby było ono użyte przez to państwo dla wykonania aktu napaści przeciwko trzeciemu państwu.7.wysyłanie przez jakieś państwo w imieniu tego państwa zbrojnych band,grup,oddziałów nieregularnych lub najemników,które dokonują zbrojnych działań przeciwko drugiemu państwu o takiej wadze, że równają się one aktom wymienionym powyżej lub poważnemu zaangażowaniu na tym obszarze.Wg.Karty wojna napastnicza jest zbrodnią przeciwko międzynarodowemu pokojowi i żadne względy politycznej,gospodarczej,wojskowej lub innej nie są usprawiedliwieniem.
4.ROZBROJENIA
Rozbrojenie w świetle Karty Narodów Zjednoczonych.
Karta nie nałożyła obowiązków prawnych na państwa w zakresie rozbrojenia.
Natomiast Deklaracja zasad z roku 1970 głosi ze wszystkie państwa powinny prowadzić w dobrej wierze rokowania w celu szybkiego zawarcia uniwersalnego traktatu w sprawie powszechnego i całkowitego rozbrojenia pod skuteczną ochroną międzyn.Akt końcowy KBWE z1975-państwa postanowiły podjąć środki, które mają stanowić krok w kierunku osiągnięcia całkowitego i powszechnego rozbrojenia pod kontrolą międzyn.i zapowiedziały stosowanie środków budowy zaufania(uprzednie poinformowanie o manewrach,wielkich ruchach wojsk)
Rokowania rozbrojeniowe
W latach 1945-1949 sprawą rozbrojeń zajmowały się dwa organy ONZ:Komisja Energii Atomowej i Komisja Zbrojeń Konwencjonalnych.W pierwszej komisji Stany Zj.mające wtedy monopol w zakresie produkcji energii atomowej przedstawiły tzw.Plan Barucha zmierzający do przekazania międzynarodowemu organowi,w którym decyzje podejmowane byłyby większością głosów,produkcji energii atomowej ,organ ten mógłby udzielać państwom pod kontrolą zezwoleń na tą produkcję w celach pokojowych.Propozycje radzieckie zmierzały do zakazu produkcji i stosowania broni atomowej,stworzenie zorganizowanej kontroli międzyn.,państwa miały posiadać swobodę produkcji energii atomowej w celach pokojowych.Związek Radziecki chciał przekazać te sprawy Radzie Bezpieczeństwa,natomiast Stany Zjednoczone Zgromadzeniu Ogólnemu(miały tam większość głosów)
W l.1954-1955 Związek Radziecki w części zaakceptował memorandum francusko-angielskie zawierające m.in.wyrzeczenie się przez mocarstwa broni atomowej i określenie maksymalnej liczebności sił zbrojnych.
W l.1957-1963 Rokowania doprowadziły do podpisania w 1963 w Moskwie traktatu o częściowym zakazie doświadczeń z bronią jądrową roku 1959 traktat w sprawie demilitaryzacji Antarktyki,w tym samym roku Związek Radziecki przedstawił plan całkowitego rozbrojenia w trzech etapach w ciągu 4 lat,USA odpowiedziały kontrpropozycjami.
Od 1962 rokowania rozbrojeniowe prowadzone były w Genewie.Komitet Rozbrojeniowy(genewski) opracował traktat o nierozprzestrzenianiu broni jądrowej który został podpisany w roku 1968 i uzyskał ponad 100 ratyfikacji,oraz bakteriologicznej i toksyn i ich zniszczeniu podpisanej w 1972.
Rokowania radziecko-amerykańskie doprowadziły do porozumienia SALT I (Strategic Armaments Limitation Talks) oraz SALT II.Następnie porozumienie w sprawie wyrzeczenia się produkcji,magazynowania i stosowania broni chemicznej(1990).Natomiast rokowania wiedeńskie doprowadziły w 1990 do układu w sprawie redukcji broni konwencjonalnych w Europie.Inne porozumienia-denuklearyzacja Ameryki Łacińskiej(traktat z 1967),Afryki(Uchwała Zgromadzenia Ogólnego z 1965) i Oceanu Indyjskiego(Uchwała Zgr.Ogólnego z 1971)
1967-układ dotyczący przestrzeni kosmicznej(zabrania wprowadzenia na orbitę wokół ziemi obiektów z bronią nuklearną,podobna treść -układ z 1971 w odniesieniu do mórz i oceanów oraz wnętrza ziemi pod tym dnem.Na sesji w 1978 Zgr.Ogólne przyjętoDokument końcowy obejmujący Deklaracje i Program działania w sprawie rozbrojenia.Traktaty pokoju zawarte z państwami Osi w 1947 zabraniają pastwą zwyciężonym posiadania broni atomowej,biologicznej i chemicznej.Polska inicjatywa to plan sfery bezatomowej(Plan Rapackiego)
5.OGÓLNE ZASADY PRAWA WOJENNEGO(IUS IN BELLO)
Prawo wojenne należy do najstarszych działów prawa międzyn.Także w czasie wojny istnieją pewne wspólne wartości,które są w jakiejś mierze uznawane i respektowane przez wojujących.Są to nie tylko określone wartości humanitarne,ugruntowane w świadomości społeczeństw,jak zakaz zabijania starców i dzieci,niszczenia pól uprawnych itp.Istotne znaczenie mają także wartości polityczne i militarne,które wymagają, aby w wojnach zaniechano określonych działań wykraczających poza zakres racjonalnie uzasadnionych celów wojny i które by prowadziły do biologicznego wyniszczenia przeciwnika.Przepisy prawa wojennego cechuje mniejsza skuteczność w porównaniu z przepisami podczas pokoju(np.pgwałcenie podstawowych zasad prawa wojennego w czasie II wojny).Wśród czynników skłaniających państwa do przestrzegania prawa wojennego wymienia się obawy,że zgodnie z zasadą wzajemności strona przeciwna odpowie w podobny sposób na naruszenie prawa wojennego.Nowsze konwencje dotyczące humanitarnego prawa konfliktów kładą nacisk na upowszechnienie znajomości tego prawa i nakładają na państwo obowiązki w tym zakresie.
Rozwój historyczny prawa wojennego
Konwencje haskie(1907)-istotne znaczenie dla rozwoju prawa wojny.Szczególnie IV konwencja z dołączonym regulaminem praw i zwyczajów wojny lądowej.III-rozpoczecie kroków wojennych,V i XIII-o neutralności wojennej.Także konwencje haskie o stanowisku statków handlowych po rozpoczęciu wojny,bombardowaniach morskich,polepszaniu losów rannych,o ograniczeniach w wykonaniu prawa łupów itd.
Klauzula Martensa-zamieszczona w preambule do IV konwencji haskiej-zobowiązuje państwa do przestrzegania przepisów prawa haskiego,oraz prawa zwyczajowego nieobjętego kodyfikacją haską i do dostosowania swego postępowania do zasad ludzkości i wymagań sumienia publicznego.
Konwencje genewskie-1925-podpisanie protokołu genewskiego w sprawie użycia gazów i środków bakteriologicznych.
Konwencje genewskie z 1929 o traktowaniu jeńców i polepszeniu losu rannych i chorych.
Konwencje genewskie z 1949 o ochronie ofiar wojny(rozwinięcie przepisów dotyczących konwencji o polepszeniu losu rannych,dotyczących jeńców,ochrony ludności cywilnej i zawiera w znacznej części przepisy zupełnie nowe).
Przyczyny zachamowania rozwoju prawa wojennego-prawo wojenne w ograniczonym zakresie może przyczynić się do humanitaryzacji wojny.Głowny wysiłek powinien być skierowany na rozwój prawa antywojennego,gdyz w epoce broni masowej zagłady trudno jest oczekiwać humanitaryzacji wojny.W Karcie NZ państwa zobowiązały się do powstrzymania użycia siły,więc wg.niektórych autorów prawo wojenne w ogóle powinno przestać istnieć,a przynajmniej nie należy troszczyć się o jego dalszy rozwój.KPM również stwierdziła ze jest przeciwna badaniu tego problemu w obecnym stanie sytuacji.
Zakres mocy obowiązującej prawa wojennego
Konwencje genewskie z 1949 znajdują zastosowanie w konfliktach o charakterze międzyn.a także we wszystkich przypadkach okupacji całości lub części terytorium jednej ze stron umawiających się .W klauzuli powszechnego udziału (do IV konwencji) stwierdzono ze postanowienia Regulaminu praw i zwyczajów wojny lądowej ,,obowiązują tylko w stosunkach pomiędzy układającymi się mocarstwami i tylko jeśli wszystkie państwa wojujące należą do konwencji''.Siły Zbrojne ONZ nie są w stanie przestrzegać wszystkich przepisów prawa wojennego,gdyż ONZ nie jest państwem,nie ma terytorium,ludności itd.Siły ONZ w wyjątkowych okolicznościach mogą prowadzić działania o charakterze wojennym(samoobrona),natomiast normalnie ich funkcje określane są jako,,bierna obecność sił paramilitarnych''.Teren wojny obejmuje terytorium lądowe i morskie państw wojujących oraz morze otwarte i przestrzeń powietrzną nad tymi obszarami.państwa wojujące mają obowiązek wstrzymać się od prowadzenia działań wojennych na terytorium państw neutralnych.
Zasada konieczności wojennej-państwa przestrzegają prawa wojennego tylko w zakresie w jakim nie koliduje z koniecznością wojskową-obecnie nie jest uznawana. Zasada proporcjonalności-wojujący mogą być zwolnieni od przestrzegania niektórych przepisów prawa wojennego,jeżeli szkody wyrządzone są niewspółmiernie mniejsze od korzyści wojskowej.Zasada ta została uwzględniona w niektórych postanowieniach Protokołu dodatkowego I z 1977 do konwencji genewskich z 1949.
Rozpoczęcie wojny
Wojna rozpoczyna się z chwilą jej wypowiedzenia,bądź z chwilą rozpoczęcia działań wojennych.III konwencja haska zabrania rozpoczynania wojny bez uprzedniego i umotywowanego wypowiedzenia bądź ultimatum z warunkowym wypowiedzeniem wojny.Konwencje genewskie znajdują zastosowanie we wszystkich konfliktach nawet, gdy jedna ze stron nie uznała stanu wojny.Po rozpoczęciu wojny stosunki dypl.i konsul. Zostają zerwane.Opiekę nad obywatelami państwa nieprzyjacielskiego oraz nad budynkami i archiwami przedst.dypl.przejmują placówki dypl.jednego z państw neutralnych,tzw.mocarstw opiekuńczych.Cudzoziemcy mogą opuścić to państwo, gdy wyjazd nie jest sprzeczny z interesami danego państwa.Konwencja zaleca by pozwolono odpłynąć statkom handlowym.
Porozumienia między państwami wojującymi
Prawo wojenne dopuszcza zawieranie porozumień między państwami wojującymi.Mogą być zawarte przez rządy lub przez dowódców wojskowych(np.w sprawie polepszenia losu ofiar wojny).Rozejm-wstrzymanie działańwojennych za zgodą stron wojujących.Kartele-porozumienia między dowódcami stron wojujących.Kapitulacje-umowy kończące na uzgodnionych warunkach lub bezwarunkowo obronę(należy odróżnić od faktycznego poddania się )Prawo wojenne umożliwia prowadzenie rokowań poprzez zapewnienie nietykalności parlamentarzystom(osoby przybywające z białą flagą).
Mocarstwa opiekuńcze
Instytucja mocarstw opiekuńczych służy potrzebie kontaktowania się wojujących stron ze sobą.Są nimi państwa neutralne.Pełnią funkcje pełnomocnika i pośrednika w przekazywaniu protestów,propozycji,rokowań,w sprawie rozejmu,wymiany jeńców itp.sprawują opiekę nad obywatelami państwa, o którego interesy się troszczą.Konwencje genewskie z 1949 zobowiązują je do ochrony interesów jeńców,a także osób internowanych jak również do ogólnego nadzoru nad wykonywaniem konwencji genewskich.
Organizacje Czerwonego Krzyża
Konwencje genewskie wymieniają Międzynarodwy Komitet Czerwonego Krzyża jako bezstronną organizacje humanitarną,która może świadczyć usługi stronom konfliktu.MKCK powstał w 1863 i składa się wyłącznie z obywateli szwajcarskich.Działa jako centrum informacji o jeńcach,internowanych oraz zaginionych osobach cywilnych,wykonując zadania określone w konwencjach i troszcząc się o ich przestrzeganie.MKCK zabiega o rozwój humanitarnego prawa konfliktów przygotowując projekty konwencji.Powołana w 1919 Liga Towarzystw Czerwonego Krzyża zrzesz krajowe organizacje czerwonego krzyża i czerwonego półksiężyca(kraje muzułmańskie).Siedzibą MKCK i Ligi jest GenewaDewizą MKCK jest :,,miłość bliźniego wśród broni”,a Ligi,,przez humanitaryzm do pokoju”.Najwyższym organem uchwałodawczym jest Międzynarodowa Konferencja Czerwonego Krzyża,zbiera się co 4 lata.W okresie między konferencjami określone funkcje pełni Stała Komisja złożona z 9 członków.W 1991 Liga Towarzystw została zastąpiona Międzynarodową Federacją Stowarzyszeń Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca.
Jeńcy
Status jeńca przysługuje wszystkim członkom sił zbrojnych którejkolwiek strony w konflikcie mającym prawo uczestniczenia w działaniach wojennych(Protokół dodatkowy I z 1977).Jeńcy znajdują się we władzy państwa nieprzyjacielskiego,a nie we władzy poszczególnych osób lub oddziałów,które wzięły ich do niewoli.Powinni oni być traktowani w sposób humanitarny,mieć prawo do poszanowania,wolno zatrudniać(z wynagrodzeniem)zdrowych jeńców(praca nie może być upokarzająca).Nie można zmuszać do pracy oficerów.Podoficerowie tylko do prac nadzorczych.Jeńcy mają prawo do korespondencji,otrzymywania paczek z żywnością itd.Jeniec ujęty w czasie ucieczki podlega tylko karze dyscyplinarnej.Konwencja przyznaje prawo delegatom mocarstw opiekuńczych i MKCK do wizytowania obozów i miejsc pracy jeńców.
Ranni i chorzy
I konwencja z 1949 zapewnia ochronę rannym i chorym w wojnie lądowej,a II w morskiej.Protokół I dodatkowy z 1977-ranni i chorzy będący członkami sił zbrojnych powinni być traktowani w sposób humanitarny i korzystać z ochrony niezależnie od okoliczności,różnic płci,rasy,nzrodowości i.in.Zabronione jest dokonywanie doświadczeń,pozostawienie z premedytacją bez opieki medycznej.Nikt nie może być karany za udzielenie opieki rannym i chorym.Formacje i zakłady sanitarne i personel sanitarny korzystają z ochrony.Nie uważa się za powód do pozbawienia ochrony gdy :personel sanitarny używa broni w ochronie własnej lub rannych i chorych,wprzypadku braku uzbrojenia sanitariuszy zakładu strzeże pikieta,warta lub konwój,gdy w zakładzie znajduje się broń odebrana rannym,gdy formacje czy zakłady rozciągają pomoc na rannych i chorych cywilnych.
Ochrona ludności cywilnej
Zakaz bombardowania i atakowania niebronionych miast,wsi,domów mieszkalnych i budowli.Obowiżek uprzedzenia o mającym nastąpić bombardowaniu.Protokół I dodatkowy z 1977 zabrania stosowania przeciwko osobom cywilnym głodu jako metody prowadzenia wojny.Ustala także ogólną zasadę, że ,,strony w konflikcie zawsze rozróżniać będą ludność cywilną i kombatantów oraz dobra o charakterze cywilnym i cele wojskowe,a w związku z tym kierować będą operacje wojskowe przeciwko celom wojskowym”.Za osoby i ludność cywilną uważa się ,,każdą osobę,która nie należy do jednej z kategorii sił zbrojnych wymienionych w art.4 A pkt.1,2,3 i 6 trzeciej konwencji i w art.43 niniejszego Protokołu.Ludność cywilna obejmuje wszystkie osoby cywilne”.Zabronione jest szerzenie terroru wśród cywilów.Nie wolno niszczyć dóbr przeznaczonych do przeżycia ludności cywilnej.Należy powstrzymać się od ataków które mogą spowodować straty i szkody cywilne nadmiernie wysokie w porównaniu z korzyścią wojskową jakiej się oczekuje.IV konwencja przewiduje możliwość zawierania układów między wojującymi dot.stworzenia stref i miejscowości sanitarnych w celu zapewnienia ochrony rannym .
Odpowiedzialność za przestępstwa wojenne
1943 X powołano komisje N.Zj.do badania zbrodni wojennych. *Porozumienie londyńskie-8 sierpnia 1945-Związek Radziecki ,USA,Wlk.Brytania i Francja utworzyły Międzynarodowy Trybunał Wojskowy do sądzenia głównych przestępców wojennych w Europie.Składał się z 4 sędziów i 4 z-ców.Dla osądzenia japońskich przestępców stworzono Międzynarodowy Trybunał w Tokio.Statut Międzyn.Trybunału Wojskowego wyodrębnia trzy kategorie przestępstw, za które ponoszą odpowiedzialność główni przestępcy wojenni,są to:-zbrodnie przeciwko pokojowi(planowane przygotowanie,rozpoczynanie wojny napastniczej albo wojny bedącej pogwałceniem traktatów międzyn.),-zbrodnie wojenne(pogwałcenie praw i zwyczajów wojennych,obejmuje m.in.morderstwa,znęcanie,deportacje na roboty przymusowe,zabijanie zakładników itp.),-zbrodnie przeciwko ludzkości-morderstwa,wytępianie,obracanie ludzi w niewolników,deportacje i inne czyny nieludzkie ,których dopuszczono się przeciwko ludności cywilnej przed wojną lub podczas niej.
Działanie z rozkazu rządu lub zwierzchnika nie zwalnia od odpowiedzialności za popełnione przestępstwa wojenne,może jedynie spowodować złagodzenie kary.Międzyn.Trybunał Wojskowy na sesji w Norymberdze w 1946 osądził 22 przestępców hitlerowskich a Tokijski w 1948 28 przestępców wojennych japońskich.
*zasady norymberskie-każdy kto dopuści się czynu ,który wg.prawa międzyn.stanowi przestępstwo,jest odpowiedzialny za ten czyn i podlega ukaraniu,jeżeli prawo wewn.nie przewiduje kary za taki czyn nie uwalnia to danej osoby od odpowiedzialności,nawet gdy czynu dopuścił się szef państwa lub inny funkcjonariusz rządowy,lub gdy przestępstwo popełniono na rozkaz rządu lub zwierzchnika.
*Konwencje genewskie-za ciężkie naruszenie konwencji uważa się:a)umyślne zabójstwo,b)tortury lub nieludzkie traktowanie,doświadczenia biologiczne,c)umyślne sprawianie wielkich cierpień lub ciężkie zamach na nietykalność cielesną lub zdrowie,d)niszczenie lub przywłaszczanie sobie rzeczy nieusprawiedliwione koniecznościami wojskowymi i dokonywane w szerokich rozmiarach bezprawnie i samowolnie.
*Nieprzedawnialność zbrodni wojennych-konwencja o nieprzedawnialności zbrodni wojennych(1968) zobowiązuje państwa do niestosowania ustawowych terminów przedawnienia do:a) zbrodni wojennych określonych w statucie Trybunału Norymberskiego,oraz ciężkich naruszeń konwencji wymienionych w konwencjach genewskich z 1949.b)zbrodni przeciwko ludzkości,popełnionych zarówno w czasie pokoju,jak i w czasie wojny,oraz nieludzkich czynów ,będących rezultatem polityki apartheidu i zbrodni ludobójstwa,nawet gdy czyny te nie stanowią naruszenia prawa wewn.państwa na którego obszarze zostały dokonane.
*Międzynarodowy Trybunał Karny dla Byłej Jugosławii-utworzony w 1993 przez Rade Bezpieczeństwa w 1993 do osądzenia osób które dopuściły się ciężkiego pogwałcenia prawa humanitarnego w byłej Jugosławii.Siedziba w Hadze,11 sędziów.W2001 przed Trybunałem został postawiony były prezydent Jugosławii Slobodan Milosević.
*Powołanie do życia Międzynarodowego Trybunału Karnego-Statut MTK został przyjęty przez KPM w czasie jej sesji w 1994.Zgr.Ogólne powołało do życia komitet ad hoc do zajmowania się tą sprawą,w1995 przedstawił raport.Następnie powstał Komitet Przygotowawczy,który zwołał konferencje dypl.,obradowała w Rzymie i przyjęła 17 lipca 1998 Statut Międzynarodowego Trybunału Karnego,który wszedł w życie 1 lipca 2002.W 2003 stronami były 92 pzństwa.Kompetencja Trybunału jest ograniczona do najcięższych zbrodni:ludobójstwa,zbrodni przeciwko ludzkości,zbrodni wojennych i zbrodni agresji popełnionych po jej wejściu w życie.Sprawy mogą być wnoszone przez Rade Bezpieczeństwa lub Prokuratora.Trybunał uzupełnia jurysdykcję narodową i ma jurysdykcję tylko, gdy zainteresowane państwa nie są w stanie lub nie chcą pociągnąć do odpowiedzialności sprawców zbrodni.Trybunał składa się z 18 sędziów,zgromadzenie stron Statutu wybrało ich w 2003 w Nowym Yorku(7 z Europy Zach.,4 z Ameryki Łac.,3 z Azji,3 z Afryki,1 z europy Wsch.11 to mężczyzni,7 to kobiety)Prezes Trybunału to Philippe Kirsch(Kanada).Prokurator Trybunału stoi na czele Urzędu Prokuratora,który działa jako niezależny organ Trybunału.Należy do niego przyjmowanie zawiadomień i innych informacji o zbrodniach,badanie tych informacji i prowadzenie postępowania przygotowawczego. W 04.2003 Prokuratorem został L.Moreno Ocampo(Argentyna).Sekretarzem został Bruno Cathala(Francja).Z 5-ciu stałych członków Rady Bezpieczeństwa stronami Statutu są tylko Francja i Wlk.Brytania.
6.WOJNA LĄDOWA
Siły zbrojne uczestniczące w wojnie lądowej
Art.1 Regulaminu haskiego z 1907-ustawy ,prawa i obowiązki wojenne stosuje się nie tylko do armii,ale też do pospolitego ruszenia i oddziałów ochotniczych jeżeli:mają na czele osobę odpowiedzialną za podwładnych,nosza stała i dającą się z daleka rozpoznać odznakę wyróżniającą,jawnie noszą broń,przestrzegają praw i zwyczajów wojennych.łudność terytorium zajętego która przy zbliżeniu nieprzyjaciela chwyta za broń,aby walczyć i nie miała czasu się zorganizować będzie uznawana za wojującą,jeżeli będzie przestrzegać prawa wojennego.Protokół dodatkowy z 1977-siły zbrojne strony w konflikcie to ,,wszelkie zorganizowane siły zbrojne grupy i jednostki,które pozostają pod dowództwem odpowiedzialnym za swych podwładnych także wówczas gdy ta strona jest reprezentowana przez rząd lub władzę nieuznaną przez stronę przeciwną;takie siły zbrojne powinny być poddane systemowi siły wewnętrznej,który między innymi powinien wymusić przestrzeganie przepisów prawa międzynarodowego,znajdującego zastosowanie w konfliktach zbrojnych”.O wcieleniu do sił oddziałów paramilitarnych lub policyjnych należy powiadomić inne strony.Najmnikom nie przysługuje status kombatanta i jeńca.
Metody i środki walki
Regulamin haski-,,strony nie mają nieograniczonego prawa wyboru środków szkodzenia nieprzyjacielowi”.Nie można używać broni,pocisków mogących zadać niepotrzebne cierpienia.Cele jakie powinny sobie postawić państwa to tylko osłabienie sił zbrojnych nieprzyjaciela.Regulamin haski zabrania w szczególności:1.uzywać trucizny lub broni zatrutej,2.zabijać lub zadawać rany nieprzyjacielowi,który się poddał,3.oświadczać że nikomu nie da się pardonu,4.wydawać na łup miast i miejsc nawet zdobytych szturmem,5.zabijac lub ranić zdradziecko osoby nalezące do ludności lub wojsk nieprzyjaciela.
Podczas bombardowań powinno oszczędzać się świątyni,gmachy służące szkolnictwu,sztuce,dobroczynności,pomniki historyczne,szpitale,miejsca zgromadzenia rannych,pod warunkiem ażeby te gmachy nie służyły jednocześnie celom wojennym.
W r 1980 podpisana konwencja zawierająca zakazy i ograniczenia w stosowaniu nowych rodzajów broni konwencjonalnej,protokół II zawiera zakazy i ograniczenia w stosowaniu min,mini-pułapek itp.,a III zakaz atakowania ludności cywilnej,obiektów cywilnych i wojskowych w rejonie skupienia ludności cywilnej przy użyciu broni zapalającej.
Konwencja haska z 1954 zobowiązuje do szanowania dóbr kulturalnych.Zobowiązanie to może być uchylone w przypadku konieczności wojskowej.Protokół z 1977 zabrania działań wojennych przeciwko zabytkom historycznym,dziełom sztuki itp.
Regulamin haski stwierdza ze szpieg pojmany na gorącym uczynku nie może być ukarany bez uprzedniego sądu.
Protokół genewski z 1925 zabronił używania w czasie wojny gazów duszacych,trujących lub podobnych środków wojny bakteriologicznej.Konwencja z 1972 o zakazie badań ,produkcji i magazynowania broni bakteriologicznej i toksyn oraz ich niszczeniu. Broń jądrowa-nie ma konwencji zabraniającej jej stosowania.W doktrynie pogląd ze jej stosowanie narusza prawo haskie.Zgromadzenie Ogólne w 1961 stwierdza że,, użycie broni nuklearnej i termonuklearnej jest sprzeczne z duchem,literą i celami ONZ,a w związku z tym stanowi pogwałcenie Karty”
Okupacja wojenna
Okupowane terytorium to takie,które znajduje się pod władzą armi nieprzyjacielskiej.Przepisy dot.okupacji zostały skodyfikowane w regulaminie haskim z 1907.Władza okupanta ma charakter przejściowy,los terytorium zostanie roztrzygnięty po wojnie.Okupant nie może decydować jednostronnie o losie tego terytorium ani zmieniac porządku prawnego.Od okupacji wojennej trzeba odróżnić okupacje pokojową i okupacje będącą następstwem bezwarunkowego poddania się.Okupant powinien podjąć środki w celu przywrócenia i zapewnienia porządku życia społ.przestrzegając prawa obowiązującego w tym kraju.Terytorium pozostaje pod dotychczasowym zwierzchnictwem państwowym,jednak wykonanie wladzy należy do okupanta.Okupant powinien respektować honor i prawa rodzinne,życie jednostek i własnośc prywatną,przekonania religijne.Może pobierac podatki(musi z nich pokrywac koszty administracji danego terytorium).Okupant jest jedynie administratorem i uzytkownikiem gmachów publicznych,nieruchomości,lasów i rolnych gospodarstw należących do państwa nieprzyjacielskiego.Obowiązek ochraniania tych majątków.Armia zajmująca daną miejscowość może zabrać gotówkę,fundusze i papiery wartościowe stanowiące własność państwową,składy broni,środki transportu itp.które mogą slużyć do celów wojskowych.Art47-48 konwencji genewskiej z 1949 zabrania masowego i indywidualnego przesiedlania oraz deportacji ludności z obszarów okupowanych.Zobowiązuje okupanta do zaopatrzenia ludności w żywność i leki w razie zaistnienia takiej potrzeby.
7.WOJNA MORSKA
Odrębność wojny morskiej
Wojna morska jest w wyższym stopniu wojną gospodarczą niż wojna lądowa,gdyż zmierza do zniszczenia handlu przeciwnika.Nieprzyjacielska własność na morzu nie jest chroniona przez prawo międzyn.i podlega prawu łupu.Niektórzy wyodrębniają dwie koncepcje wojny:kontynentalną,kładzie nacisk przede wszystkim na działania przeciw siłom zbrojnym nieprzyjaciela oraz anglosaską,która zmierza do osłabienia gospodarczego przeciwnika.
Metody i środki wojny
Miny i torpedy-prawo haskie ogranicza ich stosowanie,zakazuje stosowania min automatycznych
Korsarstwo-upoważnienie statków prywatnych do zajmowania statków nieprzyjacielskich,które stawały się ich łupem,utraciło znaczenie w XXw .W deklaracji paryskiej z 1856 państwa wyrzekły się kosarstwa
Blokada wojenna-operacja wojenna podjęta przez okręty jednego państwa z zamiarem przerwania wszelkiej komunikacji drogą morską z pewnym odcinkiem wybrzeża lub portem strony przeciwnej.Dla swej ważności blokada wymaga oficjalnego ogłoszenia.
Użycie okrętów podwodnych-protokół londyński z 1936-nie wolno im zatapiać statku handlowego,ani uczynic niezdolnym do żeglugi nie umieściwszy uprzednio pasażerów,załogi i dokumentów okrętowych w bezpiecznym miejscu. Wizytowanie i rewizja statków handlowych-w celu sprawdzenia czy statek okazuje bandere panstwa neutralnego,jest rzeczywiście statkiem uprawnionym do podnoszenia bandery,a jeśli tak to czy ładunek który wiezie nie będzie stanowił pomocy dla nieprzyjaciela w prowadzeniu wojny.
Prawo łupu
Własnosc nieprzyjacielska z wyjątkiem tej znajdującej się na stsatku neutralmnym,chyba ze stanowi kontrabande wojenną podlega prawu łupu.Nie obejmuje ono przybrzeżnych statków rybackich,kartelowych,żeglugi lokalnej,statków sanitarnych służacych bezpieczeństwu żeglugi lub przeznaczonych do nadań religijnych,dobroczynnych czy naukowych.Zasada ze tylko sąd może zatwierdzić zabór ststku lub towaru tytułem prawa łupu.
Kontrabanda wojenna
Są to towary przeznaczone na cele wojenne i dostarczane stronom wojującym wbrew zakazowi.Podlega zaborowi także wówczas,gdy stanowi własność neutralną.Deklaracja londyńska przyjęła podział kontrabandy na bezwzględną(materiały używane wyłącznie na wojnie-broń,amunicja itd.)i warunkową(mogą służyc zarówno użytkowi wojennemu jak i pokojowemu-odziez,zywnosc itd.)
8.WOJNA POWIETRZNA
Lotnictwo wojskowe podlega przepisom prawa wojny lądowej i morskiej.W szczególności przepisy dotyczace bombardowa,a zw łaszcz regulamin haski zabraniający bombardowania wsi,miast,domów mieszkalnych i budowli,które nie są bronione.Konwencja genewska z roku 1949 w postanowieniach dot.transportów sanitarnych zapewnia ochrone -podobnie jak innym środkom transportu sanitarnego-także samolotom sanitarnym,określając je jako ,,samoloty używane wyłącznie do ewakuacji rannych i chorych,jak również do przewozu personelu i materiału sanitarnego”.
9.KONFLIKTY ZBROJNE NIEMAJĄCE CHARAKTERU MIĘDZYNARODOWEGO
Rozwój historyczny
W minionych wiekach prawo wojenne z reguły nie znajdowało zastosowania w wojnach domowych.Wprzez długie lata rzady były zdecydowane niechętnie podejmowaniu jakichkolwiek zobowiązan miedzynarodowych w zakresie traktowania powstańców.Projekt konwencji w sprawie ochrony ofiar wojen domowych ,przedstawiony w 1912 na Międzynarodowej Konferencji Czerwonego Krzyża w Waszyngtonie spotkał się z bardzo chłodnym przyjęciem.
Konwencje genewskie z 1949
Art.3,wspólny dla wszystkich konwencji nakłada na każdą ze stron w konfliktach zbrojnych niemających charakteru międzyn.obowiązek stosowania się do postanowień:1.osoby nie biorące bezpośrednio udziału w dziedzinach wojennych,włącznie z członkami sił zbrojnych,którzy złożyli broń,oraz osobami które stały się niezdolne do walki powinny być traktowane w sposób humanitarny.Zakazane sa:a)zamachy na życie i nietykalnosc cielesną ,zabójstwa,powodowanie kalectwa,tortury,b)branie zakładników,c)zamachy na godność osobistą,w szczególności traktowanie poniżające,d)skazywanie na kare śmierci i egzekucje bez uprzedniego wyroku.2.ranni,chorzy i rozbitkowie powinni być zbierani i leczeni.Państwa się zgodziły że bezstronna organizacja humanitarna może oferowac swe usługi stronom konfliktu.Art.3 rozciąga ochronę prawną także na powstańców którzy nie są uznani za stronę wojującą .Artykuł nie chroni powstańca który wpadł w ręce przeciwnika,przed postępowaniem karnosądowy,a nawet karą śmierci
Protokół dodatkowy II z 1977
Protokół dodatkowy II do konwencji z 1949 dotyczy konfliktów zbrojnych nie mających charakteru międzyn.Rozwija zasady prawne art.3 konw.genew.z 1949 i w ogólnych postanowieniach zobowiązuje do ochrony rannych i chorych,rozbitków,do ochrony personelu medycznego i religijnego,ludnosci cywilnej,do ochrony dóbr niezbednych dla przezycia ludnosci cywilnej,ochrony zakladów i urządzen ujarzmiających niebezpieczne sily,obiektów kulturalnych i miejsc kultu religijnego.Zabrania przymusowego przesiedlania ludnosci,poza przypadkami w których wymaga tego jej bezpieczeństwo.Upowaznia stowarzysznia pomocy(Czerw.Krzyza)do wykonywania swych funfcji w odniesieniu do ofiar konfliktu.Dodaje zakaz stosowania kar zbiorowych,zakaz działań terrorystycznych,zakaz niewolnictwa i handlu niewolnikami,grabieży oraz grozby popelnienia jednego z zabronionych czynów.Szczególna ochrona dzieci.
Umiędzynarodowione konflikty wewnętrzne
Sprawa umiędzynarodowienia konfliktów wewn.,tzn.takich konfliktów wewn.w których uczestniczą siły zbrojne innych państw ,ani nie została objeta protokolami dodatk.z 1977 ani nie była dyskutowana na konferencji dypl.w l.1974-1977.Postuluje się zatem , stosowanie w umiędzynarodowionych konfliktach wewn.przepisów prawa humanitarnego-tak jak w konfliktach zbrojnych międzyn.Tego rodzju stanowisko zajął MKCK.Niektórzy autorzy są zdania ze jeśli pomoc zbrojna zostala uydzielona rządowi legalnemu wówczas interewencja jest dopuszczalna,w konsekwencji powoduje ona przekształcenie konfliktu wewn.w konflikt międzyhn.,natomiadst jeśli pomocy udzielono powstańcom to interwencja jest nielegalna i jako taka nie może zmienic dotychczasowego charakteru konfliktu zbrojnego.Wg.innej propozycji,należy umiędzynarodowionym konflikcie wewn.rozróżniać 4 stosunki prawne: 1.między wojjskami interweniującymi panstw walczących ze sobą,2.między wojskami interweniującymi a siłami zbrojnymi rzadu legalnego,3.między wojskami iterweniującymi a silami zbrojnymi powstanców,4.miedzy silami zbrojnymi rządu legalnego a silami zbrojnymi powstanców.Proponuje się aby w1 i 2 znajdowalo zastosowanie prawo humanitarne konfliktów zbrojnych w całosci,w 3i4 prawo dotyczące konfliktów wewn.
10.NEUTRALNOŚĆ WOJENNA
Pojęcie neutralnosci wojennej
Neutralne jest państwo którenie uczestniczy w wojnie.Jest stanem faktycznym z którego wynikają określone obowiązki prawne.Panstwo nie ma obowiżku zachowania neutralnosci podczas wojny,chyba ze zobowiązało się do tego w umowie międzyn.Panstwo neutralne nie ma obowiżku deklarowania swego zamiaru zachowania neutralnośći.W rozwoju prawa neutralmnosci w wojnie morskiej istotne znaczenie miało sformułowane w 1871 przez USA i Wlk.Brytanie w sporze dot.statku Alabama tzw.trzech reguł waszyngtońskich -rzad neutralny jest zobowiązany:1.dołozyc nalezytego starania aby nie dopuscic do uzbrajania i zaopatrywania w swych portach oraz zezwalania na odpłynięcie statków,które mają wojować przeciwko państwu,z którym ten rzad pozostaje w stanie pokoju,2.nie pozwalać aby jedna ze stron wojujących uczyniła z jego portów lub wód terytoralnych baze dla działań wojennych przeciwko drugiemu panstwu,a także dla odnawiania lub powiększania swych zasobów wojennych albo werbowania żołnierzy,3.dołożyc nalezytego staranoia w swych portach i na swych wodach oraz w stosunku do osób podlegających jego jurysdykcji aby zapobiec pogwałceniu wymienionych powyzej zobowiązań.
Prawa i obowiązki państw neutralnych
Na panstwach wojujących ciązy obowiazek respektowania nietykalnosci terytorium panstwa neutralnego,które w zadnych okolicznosciach nie powinno być objete działaniami wojennymi.Panstwom wojującym nie przysługuje prawo przejscia przez terytorium panstwa neutralnego.Nie wolno również zakładac na terytorium panstwa neutral.stacji radiotelegraficznych i in.urzadzeń służacych do komunikacji wojskowej. Panstwo neutralne może dopuscic do wywozu i tranytu na koszt strony wojującej broni itp.,a także zezwolic na korzystanie z kabli telefonicznych i komunikacji radiowej pod warunkiem ze ograniczenia i zakazy w tych sprawach będą równomiernie stosowane wobec stron wojuj.Panstwo neutralne obowiązane jest internować oddziały należące do państw wojujących ,które przyjmuje na swe terytorium. XIIIkonw.haska dot.wojny morskiej zabrania państwom wojuj.prowadzenia działań wojennych na wodach terytorialnych państw neutralnych.Ta sama konwencja zabrania państwom neutralnym odstępowania bezpośrednio lub pośrednio panstwom wojuj.okretów wojennych,sprzętu wojennego.W brakuv odmiennych przepisów zawartych w ustawodawstwie państwa neutralnego nie wolno okrętom wojennym państw wojuj.pozostawac w portach,na redach i na wodach terytorialnych państwa neutr.dłużej niż 24 godz.W portach terytorialnych okręty wojenne państw wojuj.mogą naprawiać swe uszkodzenia tylko w granicach koniecznych dla zapewnienia bezpieczeństwa żeglugi i nie mogą zwiększać swej siły bojowej.Nierówne traktowanie przez państwo neutralne obu stron wojuj.nazywane jest,,życzliwą neutralnością”.
Neutralność wojenna w Swietle Karty NZ
W Karcie państwa zobowiązały się okazać Organizacji wszelką pomoc w każdej akcji podjętej zgodnie z Kartą i powstrzymać się od pomocy państwu przeciw któremu organizacja podjęła środki przymusu..Idea bezpieczeństwa zbiorowego wchodzi w kolizje z zasadami prawa neutralności,jednak art.43 Karty pozwala zwolnić pewną liczbę mniejszych państw od obowiązku udziału w zbiorowych akcjach zbrojnych.
89