1. Specyfika procesu inwestycyjnego w budownictwie

Specyfika procesu inwestycyjnego w budownictwie przejawia się w dwóch etapach:

• Etap planowania i przygotowania inwestycji

-nieruchomość produktu (budowli) na stałe połączonej z gruntem

-indywidualny charakter każdego obiektu

-częsta, głęboka integracja w środowisko przyrodnicze

-konieczność stałej współpracy głównych uczestników procesu inwestycyjno-budowlanego

-długi okres przygotowywania inwestycji do wykonania

-realizacja dokumentacji projektowej najczęściej w dwóch etapach:

a. wymaganej do otrzymania pozwolenia na budowę oraz przeprowadzenia procedury przetargowej i wyboru wykonawcy

b. projektów wykonawczych uszczegóławiających ogólne rozwiązania z projektu budowlanego, które wymagają ścisłej współpracy wszystkich uczestników procesu inwestycyjnego

-długowiczność i duża kapitałochłonność budowli

• Etap realizacji inwestycji (w trakcie prowadzenia robót budowlanych)

-budynki i obiekty budowlane różnią się usytuowaniem, długowiecznością i z reguły dużymi wymiarami, co wpływa na różnorodne strony organizacji i ekonomiki budownictwa oraz wiąże się z dłuższym okresem produkcji w porównaniu z innymi branżami

-budownictwo różni się od innych branż przemysłu także brakiem stale powtarzającego się cyklu produkcji

-roboty budowlane i montażowe są wykonywane przeważnie w systemie zleconym

-lokalne warunki terenowe, klimatyczne i inne bezpośrednio wpływają na konstrukcję obiektów i nadają produkcji budowlanej indywidualny charakter.

1. Etapy budowlanego procesu inwestycyjnego i cyklu życia inwestycji

• Etap przedprojektowy

• Etap projektowy

• Uzyskanie pozwolenia na budowę lub zgłoszenie robót budowlanych

• Przygotowanie obiektu do realizacji

• Etap realizacji robót budowlanych

• Uzyskanie pozwolenia na użytkowanie lub zgłoszenie do użytkowania

• Eksploatacja i utrzymanie obiektu we właściwym stanie technicznym potwierdzone wymaganymi przeglądami

• Likwidacja inwestycji

Cykl życia inwestycji obejmuje okres do sformułowania zamysłu do pełnej likwidacji inwestycji a w szczególności do zlikwidowania skutków istnienia danej inwestycji. Kolejne fazy procesu inwestycyjnego tworzą określoną sekwencję czynności, które powinny być wykonywane w określonej kolejności. Budowlany proces inwestycyjny przebiega w trzech etapach:

• Przygotowanie inwestycji do wykonania – dotyczy okresu zbierania informacji na temat przyszłych działań i obejmuje: prognozowanie i planowanie. Etap ten kończy się z chwilą uzyskania zezwolenia na budowę i przygotowania terenu budowy

• Realizacja inwestycji – są to działania bezpośrednio związane z wykonaniem zaplanowanej inwestycji i obejmują: realizację, montaż i wyposażenie w niezbędne urządzenia, odbiory, rozruch i okres próbnej eksploatacji. Etap ten kończy się z chwilą dokonania odbioru końcowego i ewentualnym usunięciem zauważonych w trakcie odbioru usterek

• Użytkowanie inwestycji – obejmuje wszystkie działania niezbędne do ciągłego utrzymywania inwestycji w stanie pełnej użyteczności, zgodnie z jej przeznaczeniem. Etap ten kończy się z chwilą likwidacji obiektu.

1. Jakie działania wchodzą w skład studium wykonalności projektu inwestycyjnego

• Praca polega na skonkretyzowaniu wstępnych pomysłów i przygotowaniu

• ……

• Wstępny projekt realizacji

• Finansowanie inwestycji

• Szacowanie kosztów inwestycji

1. Wymień i scharakteryzuj uczestników budowlanego procesu inwestycyjnego

• Inwestor – zorganizowanie procesu budowy z uwzględnieniem zawartych w przepisach zasad bezpieczeństwa i ochrony zdrowia. Inwestor może ustanowić inspektora nadzoru inwestorskiego na budowie oraz zobowiązać projektanta do sprawowania nadzoru autorskiego.

• Inspektor nadzoru inwestorskiego – działa na budowie w imieniu inwestora, chroni jego interesy i dba o jakość wykonywanych robót budowlanych. To co w pyt.5

• Projektant – sprawdzenie projektu architektoniczno – budowlanego pod względem zgodności z przepisami. To co w pyt. 6

• Kierownik budowy lub kierownik robót – przed rozpoczęciem budowy obowiązkiem kierownika jest sporządzenie lub zapewnienie planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia. Do podstawowych obowiązków należy

1. Protokolarne przejęcie od inwestora i odpowiednie zabezpieczenie terenu budowy wraz ze znajdującymi się na nim obiektami budowlanymi, urządzeniami technicznymi i stałymi punktami osnowy geodezyjnej oraz podlegającymi ochronie elementami środowiska przyrodniczego i kulturowego,

2. Prowadzenie dokumentacji budowy

3. Zapewnienie geodezyjnego wytyczenia obiektu oraz zorganizowanie budowy i kierowanie budową, przepisami, w tym techniczno-budowlanymi, oraz przepisami BHP

4. Koordynowanie realizacji zadań zapobiegających zagrożeniom bezpieczeństwa i ochrony zdrowia:

- przy opracowywaniu technicznym lub organizacyjnych założeń planowanych robót budowlanych lub ich poszczególnych etapów mają być prowadzone jednocześnie lub kolejno

- przy planowaniu czasu wymaganego do zakończenia robót budowalnych lub ich poszczególnych etapów.

1. Wymień obowiązki inspektora nadzoru inwestorskiego

• Reprezentowanie inwestora na budowie przez sprawowanie kontroli zgodności jej realizacji z projektem i pozwoleniem na budowę, przepisami oraz zasadami wiedzy technicznej

• Sprawdzenie jakości wykonywanych robót i wbudowanych wyrobów budowlanych a w szczególności zapobieganie zastosowaniu wyrobów budowlanych wadliwych i niedopuszczonych do stosowania w budownictwie

• Sprawdzanie i odbiór robót budowlanych ulegających zakryciu lub zanikających, uczestniczenie w próbach i odbiorach technicznych instalacji, urządzeń technicznych i przewodów kominowych oraz przygotowanie ich do użytkowania

• Potwierdzanie faktycznie wykonanych robót oraz usunięcia wad, a także, na żadanie inwestora, kontrolowanie rozliczeń budowy.

1. Wymień podstawowe obowiązki projektanta

• Opracowanie projektu budowlanego w sposób zgodny z ustaleniami określonymi w decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, zgodnie z wymaganiami ustawy, przepisami oraz zasadami wiedzy technicznej

• Zapewnienie udziału w opracowaniu projektu osób posiadających uprawnienia budowlane do projektowania w odpowiedniej specjalności oraz wzajemne skoordynowanie techniczne wykonanych przez te osoby opracowań projektowych, zapewniające uwzględnienie zawartych w przepisach zasad bezpieczeństwa i ochrony zdrowia w procesie budowy, z uwzględnieniem specyfiki projektowanego obiektu budowlanego,

• Sporządzenie informacji dotyczącej bezpieczeństwa i ochrony zdrowia ze względu na specyfikę projektowanego obiektu budowlanego, uwzględnianej w planie bioz

• Uzyskanie wymaganych opinii, uzgodnień i sprawdzeń rozwiązań projektowych

• Wyjaśnienie wątpliwości dotyczących projektu i zawartych w nim rozwiązań,

• Sporządzanie lub uzgadnianie indywidualnej dokumentacji technicznej

1. Wymień podstawowe obowiązku nadzoru budowlanego

• Nadzór i kontrola nad przestrzeganiem przepisów prawa budowlanego a w szczególności:

1. Zgodności zagospodarowania terenu z miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego oraz wymaganiami ochrony środowiska

2. Warunków bezpieczeństwa ludzi i mienia w rozwiązaniach przyjętych w projektach budowlanych, przy wykonywaniu robót budowlanych oraz utrzymywaniu obiektów budowlanych,

3. Właściwego wykonywania samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie,

4. Stosowania wyrobów budowlanych

1. Czynniki decydujące o powodzeniu lub porażce projektu

Powodzenie projektu:

• Jasne, przedyskutowane a zaakceptowane cele i wymagania projektu

• Stałe uczestnictwo w projekcie inwestora, projektanta i zespołu realizującego przedsięwzięcie

• Realny, planowany czas i koszt wykonania projektu

• Nieustanna kontrola zmian i jakości

Porażka projektu:

• Źle zaplanowana i przygotowana realizacja poszczególnych zadań

• Lekceważenie i opóźnianie rozwiązania bieżących problemów

• Wprowadzenie częstych, nieistotnych zmian w harmonogramie lub projekcie

• Brak kontaktu z pracownikami i bagatelizowanie ich potrzeb

• Brak komunikacji pomiędzy uczestnikami projektu

• Nieprzemyślane wprowadzanie nowych metod zarządzania projektem

• Brak realistycznej oceny postępów prac.

1. Systemy informatyczne wspomagające zarządzanie projektami

• MS Project

• Personal Information Manager (PIM)

• MS Outlook

• Project Management System (PMS)

• Project Portfolio Management (PPM)

1. Sposoby finansowania inwestycji

2. Zmiana wartości pieniądza w czasie, współczynnik dyskontowy

3. Rachunek efektywności ekonomicznej zakupu licencji zagranicznych

4. Rachunek efektywności ekonomicznej nowych inwestycji produkcyjnych

$$E = \frac{\text{efekt}}{naklad}$$

W ocenie efektywności ekonomicznej inwestycji nowych wykorzystać należy następujące formuły: uproszczoną, rozwiniętą.

Uproszczony należy stosować w ocenie efektywności ekonomicznej nowych inwestycji w ramach prac wstępnych, poprzedzających opracowanie założeń techniczno – ekonomicznych.

$$E = \frac{P - K - O}{J*\left( r + s \right) + B*r}$$

E-wskaźnik E.E.I, P- przewidywana docelowa wartość rocznej produkcji i usług, pomniejszona o podatki (VAT, akcyza), K- przewidywany docelowy koszt bieżący produkcji (P) rozumiany jako całkowity koszt własny produkcji, pomniejszony o amortyzację i odsetki od bankowych kredytów inwestycyjnych oraz finansujących środki obrotowe, O- przewidywane docelowe podatki realizowane z zysku na rzecz budżetu, s- średnia stawka amortyzacyjna, B- nakłady docelowe na tworzenie zapasu środków obrotowych, przyjmowana w wysokości przewidywanego zapasu środków obrotowych w okresie po osiągnięciu zdolności praktycznych, J- wartość nakładów inwestycyjnych z uwzględnieniem ich zamrożenia.

J = I * z

$$Z = 1 + \frac{b*r}{2}$$

$$J = I*(1 + \frac{b*r}{2})$$

I-nominalny układ inwestycyjny, z- współczynnik zamrożenia, b- okres realizacji inwestycji (w latach), r- stopa procentowa. E≥1

Stopa zysku

$$E = \frac{P - K - O}{I + B}*100$$

Rozwinięta

$$\mathbf{E =}\frac{\sum_{\mathbf{t = 1}}^{\mathbf{m}}{\mathbf{a}_{\mathbf{t}}\mathbf{*(}\mathbf{P}_{\mathbf{t}}\mathbf{-}\mathbf{K}_{\mathbf{t}}\mathbf{-}\mathbf{O}_{\mathbf{t}}\mathbf{)}}}{\sum_{\mathbf{t = 0}}^{\mathbf{m}}\mathbf{a}_{\mathbf{t}}\mathbf{*}\mathbf{N}_{\mathbf{t}}}$$

m- okres obliczeniowy w latach odpowiadający okresowi budowy (b) i eksploatacji (m) m=1/s, s-średnia stawka amortyzacji, t=0,1,2…-kolejny rok obliczeniowy, a_t – współczynnik dyskontujący dla roku t, p_t- wartość produkcji pomniejszona o VAT, k_t-koszt bieżącej produkcji, o_t-podatki, n_t- wartość nakładów kapitałowych w kolejnym roku, suma nominalnych nakładów inwestycyjnych (it) i nakładów na tworzenie środków obrotowych (bt). E>1

Sprawdzenie czy kredyt zwraca się przy realizacji projektu

$$\sum_{t = 1}^{d}{a_{t}*}\left( P_{t} - K_{t} - O_{t} \right) - \sum_{t = 1}^{e}{a_{t}*}(R_{t}^{k} + F_{t}^{k}) \geq 0$$

R_t^k −  raty kredytu, F_t^k −  oksetki od kredytu,  e − okres splaty,  d − graniczny okres splaty,  a_t − wspolczynnik dyskontujacy

Uproszczona

$$E = \frac{P - K - O - (P_{o} - K_{o} - O_{o})}{\left( J - Z \right)*\left( r + s \right) + B*r}$$

Rozwinięta

$$E = \frac{\sum_{t = 1}^{m}{a_{t}*\left( P_{t} - K_{t} - O_{t} \right) - \sum_{t = 1}^{m}{a_{t}*(P_{\text{ot}} - K_{\text{ot}} - O_{\text{ot}})}}}{\sum_{t = 0}^{m}{a_{t}*(N_{t} - Z_{t})}}$$

Aktualna wartość netto NPV

$$NPV = \sum_{t = 0}^{N}\frac{N_{c}F_{t}}{{(1 + r)}^{t}}$$

1. Zasady finansowania inwestycji z budżetu państwa

2. Jaki jest cel sporządzania kosztorysów budowlanych

   • Określenie wartości wykonania określonego zadania oraz jego poszczególnych etapów:

- przez inwestora – określenie możliwej opłacalności realizacji zadania, kontroli złożonych ofert, uzyskanie kredytu, prowadzenia i kontroli rozliczeń finansowych

- przez wykonawcę – w celu złożenia oferty inwestorskiej, prowadzenie rozliczeń i kontroli finansowej budowy,

• Ustalenie wynagrodzenia wykonawcy

• Prowadzenie bieżących rozliczeń finansowych między zleceniodawcą a zlecenioodbiorcą,

• Zestawienie materiałów i sprzętu koniecznych do realizacji poszczególnych elementów, rodzajów robót lub całego obiektu,

• Rozstrzyganie ewentualnych sporów,

• Ustalenie należnego odszkodowania,

• Wyceny nieruchomości,

• Ułatwienie planowania budowy w czasie,

• W celach dowodowych w razie postępowania.

1. Rodzaje kosztorysów budowlanych

• K. inwestorski – przygotowuje zamawiający czyli inwestor lub na jego zamówienie jednostka specjalizująca się w tym. Stanowi podstawę do określenia wartości szacunkowej zamówienia na roboty budowlane.

• K. ofertowy – stanowi kalkulację ceny ofertowej i jest przygotowywany przez wykonawcę przed podpisaniem umowy.

• K. zmienny – kalkulacja dla zmiany ceny ustalonej w umowie i jest przygotowywany przez wykonawcę robót, jako propozycja zmian kosztorysu ofertowego, z uwagi na zmiany pierwotne przewidzianych ilości jednostek przedmiotowych robót. Nie mogą ulec ceny jednostkowe jakie były stosowane w kosztorysie ofertowym.

• K. powykonawczy – kalkulacja do ustalenia wynagrodzenia wykonawcy za wykonanie przedmiotu umowy, w przypadku gdy nie jest opracowany kosztorys ofertowy, sporządzony przez wykonawcę po wykonaniu robót.

1. Jakie dokumenty są niezbędne do opracowania kosztorysów budowlanych

Wykonanie kosztorysu wymaga wielu danych i informacji zwanych podstawami kosztorysowania. Wyróżnia się następujące podstawy:

- podstawy techniczne, które określają roboty, w jakich ilościach, w jakich warunkach i jakimi sposobami będą realizowane i kalkulowane.

Stanowią je następujące dokumenty:

• Dokumenty projektowa (nowe) lub inwentaryzacja (remonty)

• Przedmiar robót (nowe) lub protokół typowania lub obmiar robót

• Specyfikacja techniczna

• Założenia wyjściowe

• Dane wyjściowe (bezprzetargowe)

• Specyfikacja istotnych warunków zamówienia (przetarg)

• Wizja lokalna

- podstawy rzeczowe to normy pracy ludzi i sprzętu oraz normy zużycia materiałów (normy nakładów rzeczowych). Normy warunków techniczno – organizacyjnych, normu czasu, normy kwalifikacji, normy materiałów, normy obsługi. Podstawowymi dokumentami są:

• KNNR- katalogi Norm Nakładów Rzeczowych. Jest to scalona baza normatywna opracowana w 11 katalogach. Wydana jako baza dla kosztorysów inwestorskich na obszarze zamówień publicznych. Obecnie stosuje się je na zasadach swobodnego wyboru.

• KNR- katalog Nakładów Rzeczowych. Stanowią obszerną bazę normatywną.

• KNP- katalogi Norm Pracy

• NNRz- Normy Nakładów Rzeczowych na konstrukcje Budowlane. Jest to baza normatywna opracowana w 11 katalogach.

• KJNZMB- katalogi jednostkowych norm zużycia materiałów budowlanych. Wydana jako baza ustalania indywidualnych nakładów materiałów przy kalkulacji indywidualnej r.b. Baza opracowana w 3 tomach.

• Analizy indywidualne- szczegółowe analizy niezbędne do indywidualnego ustalania nakładów rzeczowych, przypadających na jednostkę przedmiarowa (obmiarową) robót.

- podstawy finansowe – stawki i ceny jednostkowe nakładów rzeczowych, robocizny, materiałów, sprzętu,

• Wskaźniki narzutów kosztów pośrednich

• Ceny jednostkowe robót.

1. Podstawy kalkulacji uproszczonej

Metoda kalkulacji uproszczonej polega na obliczeniu ceny kosztorysowej obiektów lub robót budowlanych jako sumy iloczynów odpowiednio ustalonych jednostek przedmiarowych (obmiarowych) robót i cen jednostkowych z uwzględnieniem podatku od towarów.

C_k=∑L*C_j+P_v

C_k- cena kosztorysowa

L – ilość ustalonych jednostek przedmiarowych (obmiarowych) robót dla przyjętego poziomu agregacji

P_v – podatek od towarów i usług (VAT) naliczany zgodnie z obowiązującymi przepisami

Wyróżnia się poziomy agregacji robót budowlanych:

1. Roboty proste, których poziomy scalania odpowiadają poziomowi stopnia scalenia robót w katalogach zawierających jednostkowe nakłady rzeczowe

2. Elementy scalone (elementy obiektów), w których stopień scalenia jest zróżnicowany dla różnych rodzajów obiektów

3. Obiekty, w których stopień scalenia odpowiada definicji obiektu budowlanego

1. Podstawy kalkulacji szczegółowej

Polega na obniżeniu ceny kosztorysowej obiektów lub robót budowlanych jako sumy iloczynów: Polega na obniżeniu ceny kosztorysowej obiektów lub robót budowlanych jako sumy iloczynów:

-ilości ustalonych jednostek przedmiarowych (obmiarowych) robót

-jednostek nakładów rzeczowych

-cen jednostkowych nakładów

-doliczonych odpowiednio kosztów pośrednich i zysku z uwzględnieniem podatku od towarów i usług (VAT)

Można stosować następujące formuły:

I formuła C_k=∑L*(n*c+Kp_j+Z_j)+R

II formuła C_k=∑(L*n*c)+K_p+Z+P_v

n – jednostkowe nakłady rzeczowe

L – ilość ustalonych jednostek przedmiarowych (obmiarowych) robót dla przyjętego poziomu agregacji

C_k – cena kosztorysowa obiektów lub robót budowlanych

n*c=n_r*C_r+∑n_m*Cm_n+Mp_j+∑n_s*C_s

n*c – koszty bezpośrednie na jednostkę przedmiarową (obmiarową) obliczone wg. powyższego wzoru

-ilości ustalonych jednostek przedmiarowych (obmiarowych) robót

-jednostek nakładów rzeczowych

-cen jednostkowych nakładów

-doliczonych odpowiednio kosztów pośrednich i zysku z uwzględnieniem podatku od towarów i usług (VAT)

Można stosować następujące formuły:

I formuła C_k=∑L*(n*c+Kp_j+Z_j)+R

II formuła C_k=∑(L*n*c)+K_p+Z+P_v

n – jednostkowe nakłady rzeczowe

L – ilość ustalonych jednostek przedmiarowych (obmiarowych) robót dla przyjętego poziomu agregacji

C_k – cena kosztorysowa obiektów lub robót budowlanych

n*c=n_r*C_r+∑n_m*Cm_n+Mp_j+∑n_s*C_s

n*c – koszty bezpośrednie na jednostkę przedmiarową (obmiarową) obliczone wg. powyższego wzoru

1. Wymień części składowe kosztorysu

• Strona tytułowa

• Ogólna charakterystyka obiektu lub robót budowlanych

• Przedmiar lub obmiar robót

• Kalkulacje sporządzane według metody uproszczonej lub szczegółowej

• Tabela elementów scalonych

• Załączniki do kosztorystu