1. Omów pojęcia: podatek, system podatkowy

Zieliński

• System - to grupa elementów wzajemnie ze sobą powiązanych

i od siebie uzależnionych, które tworzą pewną całość.

• System podatkowy to ogół podatków występujących w danym

czasie w danym państwie.

• Kształt systemu podatkowego zależy od wielu różnorodnych czynników,

takich jak:

– struktura społeczno-gospodarcza państwa

– miejsce państwa w systemie gospodarki światowej,

– system społeczno-polityczny,

– poziom rozwoju gospodarczego,

– ciągłość (nieciągłość) tradycji podatkowej,

– tego czy dane państwo należy do grupy państw dłużniczych czy wierzycielskich.

Dobry system podatkowy powinien stymulować

przedsiębiorczość i wzrost gospodarczy, a jednocześnie

ograniczać i eliminować zjawiska, które są społecznie i

ekonomicznie szkodliwe (np. wysokie bezrobocie, recesję,

szarą strefę w gospodarce).

Polski system podatkowy

• składa się z 12 tytułów podatkowych, objętych materialnym

prawem podatkowym.

• Są to ustawy o:

– podatku dochodowym od osób fizycznych,

– podatku dochodowym od osób prawnych,

– podatku tonażowym,

– podatku od spadków i darowizn,

– podatku od czynności cywilnoprawnych,

– podatku rolnym,

– podatku leśnym,

– podatku od nieruchomości,

– podatku od środków transportowych,

– podatku od towarów i usług

– podatku akcyzowym,

– podatku od gier.

Definicja podatku

• pojęcie podatku zostało zdefiniowane w art. 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r.

Ordynacja podatkowa (Dz. U. Nr 137, poz. 926):

Podatkiem jest publicznoprawne, nieodpłatne, przymusowe oraz bezzwrotne świadczenie pieniężne na rzecz Skarbu

Państwa, województwa, powiatu lub gminy, wynikające z ustawy podatkowej

• Cechy podatku:

– świadczenie pieniężne - nakładany i wymierzany w jednostkach pieniężnych,

– uiszczane na rzecz związku publicznoprawnego - podatki zasilają budżet państwa oraz budżety

pozostałych szczebli jednostek podziału administracyjno-terytorialnego,

– obowiązkowe - wynika z norm generalnych, z ustaw,

– przymusowe - wynika z władczych uprawnień państwa, które ma przywilej stanowienia prawa,

– ustalane jednostronnie - ustalany jednostronnie przez państwo lub inny związek publicznoprawny w

zakresie przyznanych mu ustawowo kompetencji,

– nieodpłatne - świadczeniu podatkowemu nie towarzyszy wzajemny prawny obowiązek świadczenia

podmiotu publicznoprawnego na rzecz podatnika,

– bezzwrotne – definitywne przekazanie środków pieniężnych przez podmiot zobowiązany na rzecz

związku publiczno-prawnego. Bezzwrotność podatków jest cechą pozwalającą odróżnić świadczenia

podatkowe od innych rodzajów dochodów budżetowych ,

– generalne - ustanawiane są przez normy prawne, które są ogólne ze względu na adresata i

abstrakcyjne ze względu na sposób wyznaczenia zachowania

skrypt

Podatki w znaczeniu zasadniczym są nieodpłatnym, o charakterze ogólnym, w zasadzie pieniężnym świadczeniem na rzecz państwa lub innego podmiotu publiczno – prawnego.

Z tej definicji wynika, co następuje:

• głównym celem podatku jest cel fiskalny, chodzi o to, by podatek przyniósł jak najwięcej wpływów;

• jest to świadczenie nakładane przymusowo na podatnik przez państwo, które ma zapewnione w przepisach prawa odpowiednie środki przymusowego ściągania należności podatkowych;

• w zamian za płacony podatek podatnikowi nie przysługuje żadne wzajemne roszczenie pieniężne;

• podatki są nakładane na wszystkie osoby fizyczne i prawne, które spełniają warunki dyspozycji normy podatkowej (tzw. podatnicy);

• w Polsce środkiem zapłaty podatku są środki pieniężne, winnych krajach istnieje możliwość uiszczania podatków w papierach wartościowych, niegdyś płacono podatki w naturze;

• podatek jest świadczeniem pobieranym na rzecz państwa lub jednostki samorządu terytorialnego.

Klasyfikacje podatków:

1. Podatki zwyczajne (są stałym elementem systemu państwa) i nadzwyczajne (są tymczasowe, wprowadzane w sytuacji przygotowań do wojny lub wyjątkowo trudnych warunkach gospodarczych)

2. Podatki państwowe i samorządowe

3. Podatki rzeczowe (osoba podatnika nie jest brana pod uwagę, np. podatek od nieruchomości) i osobiste/osobowe (uwzględnia się sytuację indywidualną podatnika, ustawodawca bierze pod uwagę elementy, które mają wpływ na zdolność płatniczą, czyli stan rodzinny i zdrowotny, wiek, poniesienie szkód związanych z klęskami żywiołowymi, obciążenie ciężarami nadzwyczajnymi, np. spłatami rodzinnymi, obciążenie konsumpcyjne dochodu, czyli ilość osób, które utrzymuje podatnik; taki charakter ma np. podatek dochodowy od osób fizycznych)

4. Podatki bezpośrednie (bezpośrednio obciążają dochód podatnika, np. podatek dochodowy) i pośrednie (obciążają obrót, czyli utarg ze sprzedaży towarów i świadczenia usług, są to podatki przerzucalne, np. podatek od towarów i usług oraz podatek akcyzowy).

System podatkowy jest to ogół podatków pobieranych w danym państwie. Z systemem podatkowym mamy do czynienia wówczas, gdy zespół podatków ma charakter uporządkowany i stanowi pewną liczbę podatków, które można w określony sposób sklasyfikować przy uwzględnieniu różnych kryteriów.

2. Funkcje podatków: wymień wszystkie i omów jedną z nich na przykładach konkretnych podatków
Zieliński

Funkcje podatku

• Funkcja fiskalna (dochodowa)

– głównym celem każdego podatku jest dostarczenie państwu (samorządowi) środków niezbędnych do

jego działalności.

• Funkcja redystrybucyjna

– podział dochodów, za pomocą podatków, między poszczególne grupy społeczne oraz różne grupy

podatników (w szczególności tych, którzy osiągają większe i mniejsze dochody oraz między państwo i

samorząd).

• Funkcja stymulacyjna

– sprowadza się do wywoływania za pomocą konstrukcji podatkowych zjawisk korzystnych dla

społeczeństwa i gospodarki oraz hamowania lub eliminowania zjawisk szkodliwych

• Funkcja informacyjno- kontrolna

– dostarcza informacji o zachodzących zjawiskach społecznych i gospodarczych

Skrypt

Podatki pełnią trzy funkcje:

• fiskalną → wynika ona z samej istoty podatku jako pieniężnego świadczenia zasadniczego, czyli takiego, którego głównym celem jest cel fiskalny, związany z dostarczaniem państwu środków niezbędnych do jego działalności;

• stymulacyjną → polega na wykorzystaniu systemu podatkowego do oddziaływania na procesy gospodarcze i społeczne oraz określone postawy i zachowania podatników;

• wyrównująca (regulacyjna) → polega na wykorzystaniu systemu podatkowego jako instrumentu niwelującego nieuzasadnione różnice w dochodach różnych grup społecznych,

• informacyjno – kontrolna → pobór podatków dostarcza informacji o zachodzących zjawiskach społecznych i gospodarczych.

3. Stymulacyjna funkcje podatków i jej przejawy w polskim systemie podatkowym

skrypt Funkcja stymulacyjna podatków polega na wykorzystaniu systemu podatkowego do oddziaływania na procesy gospodarcze i społeczne oraz określone postawy i zachowania podatników.

Stymulacja może być:

• pozytywna → wprowadzenie przez państwo takich elementów podatkowych, które mają pobudzać do podejmowania działalności gospodarczej na danych obszarach;

• negatywna → państwo może zakazać w przepisach pewnych działań i w ten sposób ograniczyć pewne zachowania niepożądane dla państwa.

Wymogi dotyczące rozwiązań stymulacyjnych:

• określenie wydajności finansowej,

• uwzględnienie warunków rynkowych,

• dostosowanie rozwiązań stymulacyjnych do zamożności obywateli.

Przykłady stymulacyjnego wykorzystania podatków w Polsce:

• wprowadzenie stawki zerowej przy eksporcie towarów i usług w podatku dochodowym od osób fizycznych,

• wprowadzenie możliwości korzystania z karty podatkowej przedstawicieli niektórych wolnych zawodów, co ma na celu zwiększenie ich liczebności (nie muszą oni prowadzić ksiąg podatkowych),

• wprowadzenie możliwości odliczenia od podatku dochodowego od osób fizycznych ulgi z tytułu wychowywania dziecka, co ma cele pro rodzinne, np. zachęcenie podatników do posiadania dzieci.

4. Wydajność fiskalna podatków w Polsce. Usystematyzuj polskie podatki państwowe.
5. Dochody zasadnicze: odpłatne i nieodpłatne.
6. Podstawowe różnice między podatkiem a opłatą; przedstaw klasyfikację opłat w Polsce
skrypt

Opłata to świadczenie pieniężne o charakterze przymusowym, bezzwrotnym, odpłatnym, jednostronnie ustalane i pobierane przez władze publiczne z tytułu określonych czynności urzędowych oraz usług jednostek sektora publicznego. Zdaniem niemieckiego ekonomisty Karla Heinricha Rau (XIX wiek) nakładanie opłat jest dopuszczalne w trzech sytuacjach:

• jeśli obywatel korzysta z obiektów i urządzeń należących do państwa (np. biblioteki, szpitale, cmentarze, parki, porty itd.);

• jeśli jego udziałem staje się jakiś przywilej ze strony państwa;

• jeśli organ państwa musi zajmować się sprawami obywatela (m.in. wydawanie zaświadczeń, zezwoleń itd.).

Można wyróżnić w polskim systemie opłat dwa podstawowe rodzaje opłat:

• opłaty związane z czynnościami organów władz publicznych – są one zbliżone do podatków, ponieważ wysokość opłaty jest niewspółmiernie wysoka do kosztów świadczenia danej czynności,

• opłaty z tytułu usług wytwarzanych przez jednostki sektora publicznego – opłaty te odpowiadają kosztom świadczenia usługi, z możliwością uwzględnienia niewielkiego zysku.

Zarówno podatki jak i opłaty posiadają szereg wspólnych cech, pośród których można wskazać:

• pieniężną formę,

• ustawową drogę wprowadzenia,

• jednostronność nakładania, przymusowość

• bezzwrotność.

• powodują identyczne skutki ekonomiczne dla podmiotu, który te daniny płaci, zmniejszając jego zasoby pieniężne.

Opłatę od podatku odróżnia:

• charakterystyczny dla opłat związek przyczynowy między świadczeniem pieniężnym dłużnika a świadczeniem wzajemnym administracji publicznej. Z jednej strony mowa jest o prywatnej korzyści zainteresowanego, z drugiej o nakładach (kosztach) poniesionych przez podmiot publiczny. Opłata służy częściowemu lub całkowitemu pokryciu kosztów indywidualnego świadczenia. Podatek ma cel fiskalny, służy zapewnieniu państwu środków służących do realizacji zadań publicznych;

• świadczenia niepodzielne z natury rzeczy pokrywane są za pomocą podatków, świadczenia podzielne i indywidualnie mogą być finansowane w drodze opłat.

7. Podatnik, płatnik i inkasent podatkowy

zieliński

• Podatnik (dłużnik podatkowy) - jest osobą fizyczną, osobą prawną, jednostką

organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, podlegająca na mocy ustawy

podatkowych obowiązkowi podatkowemu.

• Płatnik - jest osobą fizyczną, osobą prawną, jednostką organizacyjną

nieposiadającą osobowości prawnej, obowiązaną do wykonywania następujących

czynności:

– obliczenia podatku,

– pobrania podatku od podatnika i

– wpłacenia pobranego podatku we właściwym terminie organowi

podatkowemu.

• Inkasent - osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca

osobowości prawnej, obowiązana do wykonania następujących czynności:

– pobrania podatku od podatnika i

– wpłacenia go we właściwym terminie organowi podatkowemu

Skrypt

Podatnicy to wszystkie osoby fizyczne i prawne, które spełniają warunki dyspozycji podatkowej. Zazwyczaj ta sama osoba jest podatnikiem formalnym rzeczywistym. Podatnik formalny to podmiot, który z mocy prawa powinien zapłacić podatek. Podatnik rzeczywisty to podmiot, który faktycznie ponosi ciężar ekonomiczny podatku.

Płatnik podatku → pośrednik między podatnikiem a właściwym urzędem podatkowym. Ciążą na nim trzy obowiązki:

• obliczenia podatku podatnikowi,

• pobrania należnego podatku od podatnika w odpowiednim terminie w pełnej wysokości,

• obowiązek niezwłocznego przekazania pobranych kwot podatku właściwemu urzędowi podatkowemu (skarbowemu).

Płatnik ponosi odpowiedzialność podatkową w zakresie tych obowiązków.

Płatnicy podatków – przykłady:

• pracodawca w przypadku podatku dochodowego od osób fizycznych,

• Zakład Ubezpieczeń Społecznych w zakresie emerytur w przypadku podatku dochodowego od osób fizycznych,

• notariusz w przypadku podatku od spadków i darowizn.

Inkasent podatku → podmiot, na którym ciążą dwa obowiązki:

• pobrania od podatnika całości jego zobowiązania podatkowego w terminie,

• przekazania tej kwoty właściwemu urzędowi.

Inkasent podatku występuje np. wtedy, gdy rada gminy podejmuje uchwalę o ustanowieniu inkasenta od podatku rolnego lub leśnego (zazwyczaj jest to sołtys, który chodzi od domu do domu i zbiera należne kwoty podatku).

8. Na czym polega zjawisko przerzucalności podatków; rodzaje

zieliński

• Oznacza przesuwanie ciężaru podatku przez podatnika na inne podmioty.

• Rodzaje:

– Rzeczywiste przerzucanie podatku - gdy podatnik zobowiązany na mocy prawa

do zapłacenia podatku z własnego dochodu lub majątku przenosi jego ciężar

na inny podmiot. Staje się możliwe dzięki temu, że podatnik pozostaje z

podmiotem, na który przenosi swój ciężar podatku, bądź w pewnym stosunku

prawnym, bądź w pewnym stosunku zależności ekonomicznej. Może to być

umowa kupna, najmu, dzierżawy, pracy, pożyczki. Pod wpływem podatku

zmienia się poziom ceny, wysokość czynszu, poziom płacy, wysokość procentu.

– Pozorne przerzucanie (niewłaściwe) podatku - gdy podatnikiem w intencji prawodawcy

ma być w rzeczywistości inny podmiot aniżeli ten, który ustawowo powołany jest do

poniesienia podatku. Np. zamiarem prawodawcy jest zatem opodatkowanie

konsumenta, ale sam pobór podatku dokonuje się u producenta lub sprzedawcy.

– Przerzucanie podatku w przód - polega na podnoszeniu cen dla nabywców towarów,

aby w ten sposób zrekompensować nałożony na podatnika ciężar podatkowy.

– Przerzucanie podatku w tył - polega na próbie wymuszenia obniżki kosztów działalności

podatnika przez obniżki płac, obniżkę cen nabywanych surowców. Jego celem jest

potanienie towarów i usług nabywanych przez podatnika

skrypt

Zjawisko przerzucalności podatku polega na żywiołowym, często wbrew woli podmiotu czynnego (państwa lub samorządu), rozszczepieniu osoby podatnika formalnego i rzeczywistego i przerzuceniu ciężaru ekonomicznego podatku przez podatnika formalnego na inny podmiot, który staje się przez to podatnikiem rzeczywistym. Przerzucalność podatku może się dokonać w dwojaki sposób, a mianowicie poprzez przerzucalność:

• w przód → podatnik formalny przerzuca ciężar swojego podatku na konsumenta (nabywcę towarów lub usług) w cenie płaconej przez niego;

• w tył (odrzucenie podatku) → podatnik formalny chce obciążyć swoim ciężarem podatkowym zatrudnionego pracownika lub dostawcę materiałów, w ten sposób obniża swoje koszty produkcji. Na pracownika można przerzucić podatek poprzez obniżenie płacy, a na dostawcę poprzez obniżenie ceny za towary, półprodukty lub surowce.

Podatkami przerzucanymi są podatki pośrednie, czyli podatek od towarów i usług oraz podatek akcyzowy.

9. Przedmiot podatku a podstawa jego wymiaru; przedstaw różnicę między nimi na przykładzie konkretnych podatków

Skrypt

Przedmiotem podatku może być:

• rzecz, np. w podatku od nieruchomości – nieruchomość budynkowa lub plac niezabudowany niezwiązany z prowadzeniem gospodarstwa rolnego lub leśnego,

• zjawisko prawne, np. nabycie prawa majątkowego w drodze spadku lub darowizny,

• zjawisko ekonomiczne, np., uzyskanie dochodu.

Konkretyzacja przedmiotu opodatkowania co do ilości lub wartości to podstawa opodatkowania, np. wartość nieruchomości wyrażona w złotych, powierzchnia placu liczona w metrach kwadratowych.

Metody i środki dowodowe jakimi może się posługiwać Urząd Skarbowy w postępowaniu wymiarowym w celu ustalenia podstawy opodatkowania:

1) oparcie się na księgach podatkowych → niektórzy podatnicy zobowiązani są prowadzić księgi podatkowe, które muszą podlegać pewnym wymogom

• musi być prowadzona w sposób rzetelny, czyli zgodny z prawdą,

• musi być prowadzona zgodnie z obowiązującymi zasadami księgowości i rachunkowości,

• musi być prowadzona w sposób przejrzysty, czyli taki, który umożliwi jasne i niebudzące wątpliwości odczyty zapisów.

Jeżeli Urząd Skarbowy stwierdzi nierzetelność prowadzonej księgi (celowo zaniża się przychody, sztucznie zwiększa się poniesione koszty), to pomija się tą księgę jako dowód w postępowaniu wymiarowym. Wtedy Urząd Skarbowy sam szacuje dochód, a stawka od nieujawnionych dochodów wynosi 75 %;

2) samoustalenie przez podatnika swojej podstawy wymiaru i obliczenie wysokości podatku → w szerokim zakresie stosowane w Polsce. Podatnicy samodzielnie wypełniają PIT – y, czyli druki zeznania podatkowego. Zadaniem Urzędu Skarbowego jest zweryfikować tą czynność podatnika;

3) w niektórych podatkach nie ustala się wcale podstawy wymiaru → wszystkie podatki w ramach tzw. ryczałtu podatkowego, np. karta podatkowa.

Podatek	Przedmiot podatku	Podstawa opodatkowania
dochodowy od osób fizycznych	dochód	wysokość dochodu wyrażona w złotych
od nieruchomości	nieruchomości (grunty, budynki i ich części)	wartość nieruchomości wyrażona w złotych, powierzchnia placu liczona w metrach kwadratowych
od towarów i usług	odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, eksport towarów, import towarów,	obrót
rolny	grunty sklasyfikowane w ewidencji gruntów i budynków jako użytki rolne lub jako grunty zadrzewione i zakrzewione na użytkach rolnych	liczba hektarów gruntów wynikająca z ewidencji gruntów i budynków

10. Metody ustalania podstaw opodatkowania

Skrypt

Metody i środki dowodowe jakimi może się posługiwać Urząd Skarbowy w postępowaniu wymiarowym w celu ustalenia podstawy opodatkowania:

1) oparcie się na księgach podatkowych → niektórzy podatnicy zobowiązani są prowadzić księgi podatkowe, które muszą podlegać pewnym wymogom

• musi być prowadzona w sposób rzetelny, czyli zgodny z prawdą,

• musi być prowadzona zgodnie z obowiązującymi zasadami księgowości i rachunkowości,

• musi być prowadzona w sposób przejrzysty, czyli taki, który umożliwi jasne i niebudzące wątpliwości odczyty zapisów.

Jeżeli Urząd Skarbowy stwierdzi nierzetelność prowadzonej księgi (celowo zaniża się przychody, sztucznie zwiększa się poniesione koszty), to pomija się tą księgę jako dowód w postępowaniu wymiarowym. Wtedy Urząd Skarbowy sam szacuje dochód, a stawka od nieujawnionych dochodów wynosi 75 %;

2) samoustalenie przez podatnika swojej podstawy wymiaru i obliczenie wysokości podatku → w szerokim zakresie stosowane w Polsce. Podatnicy samodzielnie wypełniają PIT – y, czyli druki zeznania podatkowego. Zadaniem Urzędu Skarbowego jest zweryfikować tą czynność podatnika;

3) w niektórych podatkach nie ustala się wcale podstawy wymiaru → wszystkie podatki w ramach tzw. ryczałtu podatkowego, np. karta podatkowa.

11. Rodzaje skal podatkowych, omów ich istotę i ich występowanie w polskich podatkach

Skrypt

Rodzaje skal podatkowych:

• proporcjonalna → mimo wzrostu podstawy opodatkowania stawka jest niezmienna, a wysokość podatków rośnie proporcjonalnie do wzrostu podstawy opodatkowania, przeważa w polskim systemie podatkowym, występuje m. in. w podatku dochodowym od osób prawnych, w przypadku dochodów ze sprzedaży prawa majątkowego oraz pozostałych podatkach rządowych,

• progresywna → wraz ze wzrostem podstawy opodatkowania rosną stawki podatkowa, wysokość podatku rośnie szybciej niż proporcjonalnie względem wzrostu podstawy opodatkowania, występuje w podatku dochodowym od osób fizycznych oraz w podatku od spadków i darowizn,

• regresywna → jest prostą odwrotnością progresywnej skali podatkowej, wraz ze wzrostem podstawy opodatkowania maleją stawki podatkowe, nie jest to oczywiście równoznaczne ze zmniejszeniem kwoty podatku, gdyż podatek obliczony przy zastosowaniu niższej stawki, ale od większej kwoty może być wyższy niż przy stawce wyższej, ale odnoszącej się do mniejszej kwoty;

• degresywna → w miarę zmniejszania się podstawy opodatkowania maleje stawka podatkowa, gdy podstawa opodatkowania zmniejszy się do pewnej ustalonej kwoty (swego rodzaju minimum), wówczas stawka jest już stała, czyli opodatkowanie jest jakby proporcjonalne.

12. Na czym polega skala progresywna? Podaj znane próby jej uzasadnienia oraz występowanie jej w polskich podatkach.

Skrypt

Progresywna skala podatkowa charakteryzuje się tym, że wraz ze wzrostem podstawy opodatkowania rosną stawki podatkowe, a wysokość podatku rośnie szybciej niż proporcjonalnie względem wzrostu opodatkowania.

Rodzaje skali progresywnej:

• globalna → do całej podstawy opodatkowania stosujemy jedną, właściwą dla niej stawkę podatkową;

• szczeblowana → podstawę opodatkowania dzielimy na pewne części (szczeble) i do każdego szczebla stosujemy inną stawkę wynikającą z tabeli i tak obliczone kwoty podatku sumujemy.

Progresja szczeblowana jest bardziej przyjazna dla podatnika, gdyż zapewnia równomierny wzrost opodatkowania.

Stosowanie skali progresywnej jest uzasadniane dwojako:

• społecznie → nawiązuje się do pojęcia społecznej sprawiedliwości, ciężar utrzymywania państwa w większym stopniu spoczywa na osobach o wysokich dochodach;

• ekonomicznie → opiera się na prawie Engla, obciążenie podatnika z wysokimi dochodami nie pozbawi go środków do życia, jedynie ograniczy jego wydatki na dobra luksusowe; wg Engla im bardziej rośnie dochód, tym więcej kupujemy dóbr luksusowych.

13. Istota skali proporcjonalnej i jej występowanie w polskich podatkach

Skrypt

Proporcjonalna skala podatkowa polega na tym, że mimo wzrostu podstawy opodatkowania stawka jest niezmienna, a wysokość podatków rośnie proporcjonalnie do wzrostu podstawy opodatkowania. Przeważa w polskim systemie podatkowym, występuje m. in. w:

• podatku dochodowym od osób prawnych,

• podatku od towarów i usług,

• podatku od czynności cywilnoprawnych,

• podatku akcyzowym,

• podatku od gier.

14. Co to są warunki płatności podatku?

Skrypt

Warunki płatności podatku to termin płatności, tryb płatności, sposób i środek zapłaty.

We wszystkich podatkach, w których zobowiązanie podatkowe powstaje z chwilą doręczenia nakazu płatności (podatek rolny, leśny i od nieruchomości) termin płatności zazwyczaj wynosi 14 dni, chyba ze możliwa jest płatność w ratach. We wszystkich innych podatkach termin zapłaty jest ustalony w ustawie, np. termin zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych upływa 30 kwietnia następnego roku podatkowego.

Tryb płatności może być jednorazowy (gdy nastąpi okoliczność wymuszająca płatność podatku) lub okresowy (system zaliczkowy lub ratalny).

W Polsce środkiem zapłaty podatku są środki pieniężne, nie ma możliwości zapłaty za pomocą papierów wartościowych lub w naturze.

15. Porównaj dwa systemy płatności podatku: zaliczkowych i ratalnych

Skrypt

Podatek może być płacony okresowo - systemem zaliczkowym lub ratalnym. Przy systemie ratalnym wysokość podatku jest znana, ale dla ułatwienia podatnikowi płatności rozkłada się ją na raty. Przy systemie zaliczkowym płacimy zaliczkę na poczet podatku, o którym wiemy, że musimy go zapłacić, ale jeszcze nie znamy jego wysokości. W przypadku wystąpienia nadpłaty właściwy Urząd Skarbowy ma termin zawity 3 miesięcy na jej zwrot.

16. Obowiązek podatkowy a zobowiązanie podatkowe; sposoby powstawania zobowiązań

zieliński

• Obowiązek podatkowy - wynikająca z ustaw podatkowych nieskonkretyzowana

powinność przymusowego świadczenia pieniężnego w związku z zaistnieniem

zdarzenia określonego w tych ustawach

• Zobowiązanie podatkowe - wynikające z obowiązku podatkowego zobowiązanie

podatnika do zapłacenia na rzecz Skarbu Państwa, województwa, powiatu albo

gminy podatku w wysokości, w terminie oraz w miejscu określonym w przepisach

prawa podatkowego

Obowiązek podatkowy

• to stosunek prawnopodatkowy, który powstaje przez zaistnienie zdarzeń uzasadniających opodatkowanie

• ma charakter idealny (abstrakcyjny) i zawsze jest powinnością określonego zachowania się, która może:

– odnosić się do wszystkich podatników albo do pewnej ich kategorii - obowiązek podatkowy ogólny,

– do indywidualnie oznaczonego podatnika - obowiązek podatkowy jednostkowy.

• służy do opisania sytuacji faktycznej lub prawnej, w której prawo nakłada na określone podmioty

obowiązek świadczenia podatkowego oraz do określenia momentu, od którego obowiązek ten istnieje

• tworzywem obowiązku podatkowego są przepisy prawa materialnego oraz materialnoprawne uprawnienia

i obowiązki podatników, które wynikają z przepisów ustaw podatkowych mówiących o przedmiocie i

podstawie opodatkowania

• jeżeli działanie podatnika odpowiada przepisom prawa materialnego o podmiocie i przedmiocie

opodatkowania oraz innych elementach związanych z przedmiotem opodatkowania (np. podatnik

nabędzie spadek, dokona czynności cywilnoprawnej) powstaje obowiązek podatkowy

• ani podatnik, ani organ podatkowy nie musi wykonywać żadnej dodatkowej czynność, aby można było

uznać, że jeżeli zachodzą okoliczności przewidziane w przedmiocie opodatkowania, to powstaje obowiązek

podatkowy

Obowiązek podatkowy

• a zatem, obowiązek podatkowy jest bytem niematerialnym, wirtualnym,

• jest indywidualnym, mającym określonego adresata, zespołem uprawnień i

obowiązków, który powstaje samoistnie (z mocy prawa) w sytuacji, gdy działanie

podatnika odpowiada przepisom prawa materialnego o przedmiocie i podstawie

opodatkowania (tzn. gdy podatnik wstępuje w pole obowiązku podatkowego), a

więc kiedy dokonuje czynności (np. kupuje nieruchomość), które powodują

powstanie po jego stronie pewnych obowiązków (zapłata podatku) oraz

jednocześnie uprawnień po stronie organu podatkowego (wymiar podatku)

Obowiązek podatkowy a zobowiązanie

podatkowe

• bez istnienia obowiązku podatkowego nie może powstać i istnieć zobowiązanie

podatkowe,

• zobowiązanie podatkowe stanowi następstwo prawne obowiązku podatkowego

• jest kolejną – po powstaniu zindywidualizowanego obowiązku podatkowego fazą

rozwoju stosunku podatkowo-prawnego,

• stronami tego stosunku są: podatki i związek publicznoprawny reprezentowany

przez organ podatkowy

• Nie zawsze jednak obowiązek podatkowy przekształca się w zobowiązanie

podatkowe, np. :

– przedawnienie obowiązku podatkowego,

– stosowanie kwoty wolnej od opodatkowania, ulg podatkowych

Konsekwencje powstania obowiązku

podatkowego

• organy podatkowe uzyskują prawo do wymiaru zobowiązania podatkowego albo

• na podatniku ciąży obowiązek zadeklarowania lub wpłacenia należności podatkowej, czyli

dokonania samowymiaru

Konsekwencje powstania obowiązku

podatkowego

• powstawanie obowiązku podatkowego jest zatem pierwszym etapemw procesie kreowania

zobowiązania podatkowego

• następstwem tej fazy, warunkującym dalszą realizację powstałego z mocy prawa stosunku

prawnopodatkowego obowiązku podatkowego jest jego wymiar

• Wymiar:

– przekształcenie obowiązku podatkowego z postaci abstrakcyjnej, (wirtualnej) w realne

(skonkretyzowane) zobowiązanie podatkowe

– jego celem jest ujawnienie powstałych uprzednio, w wyniku wstąpienia podatnika w pole obowiązku

podatkowego, nieskonkretyzowanych uprawnień i obowiązków i wyznaczenie wysokości

zobowiązania

– dokonuje się w procesie stosowania prawa

– może następować wielokrotnie i trwa to aż do czasu, gdy wymierzone zobowiązanie podatkowe

będzie odpowiadało treści obowiązku podatkowego, bądź tak długo jak tego wymagają lub zezwalają

na to przepisy proceduralne

Wymiar zobowiązań podatkowych

• wykonywany jest przez podatnika osobiście (samowymiar przez deklarację)

• albo przez organ podatkowy (wymiar decyzyjny)

• Rodzaje wymiaru zobowiązań podatkowych:

– pierwotny (podstawowy, zwyczajny),

– wtórny (korygujący i zastępczy, nadzwyczajny).

Wymiar pierwotny

• ma na celu ujawnienie treści zobowiązania w zwyczajnym trybie, poprzez podmiot,

który ustawodawca wybrał jako najwłaściwszy do realizacji tego zadania w danej

kategorii zobowiązań podatkowych

• Rodzaje:

– samowymiar dokonywany przez podatnika, który przybiera dwie postacie:

• składanej przez podatnika deklaracji podatkowej albo

• obliczenia podatku i dokonania wpłaty w sytuacji, kiedy podatnik nie ma obowiązku składania

deklaracji (np. opłacie targowej, miejscowej)

– wymiar dokonywany z urzędu przez organ podatkowy poprzez bezwarunkowe i

obligatoryjne wydanie decyzji (wymiar decyzyjny)

Samowymiar

• stosowany jest w następujących konstrukcjach podatkowych:

– podatku dochodowym od osób fizycznych (z wyjątkiem opodatkowania dochodów ze

źródeł nieujawnionych i opodatkowania szacunkowego),

– podatku dochodowym od osób prawnych (z wyjątkiem opodatkowania szacunkowego

i przerzuconego),

– ryczałcie ewidencjonowanym oraz niektórych elementach zryczałtowanego

opodatkowania duchownych,

– w części podatku od czynności cywilnoprawnych oraz w podatkach, które nie

wymagają złożenia deklaracji (opłata targowa, miejscowa).

Powstawanie zobowiązań podatkowych

• Zobowiązanie podatkowe powstaje tylko raz z mocy prawa jako idealny

stosunek prawnopodatkowy (obowiązek podatkowy), a następnie

podlega wymiarowi (konkretyzacji)

• Istnieją natomiast dwa sposoby konkretyzacji obowiązku podatkowego:

– poprzez zaistnienie zdarzenia, z którym ustawa wiąże powstanie zobowiązania (tj. z

mocy prawa, moment powstania zobowiązania określają przepisy materialnoprawne, a

podatnik sam wymierza jego wysokość),

– poprzez wydanie i doręczenie decyzji organu podatkowego ustalającej wysokość

zobowiązania podatkowego (gdy nie znajduje zastosowania samowymiar zobowiązania

przez podatnika, w wyniku doręczenia decyzji tworzy się nowy stosunek prawnyzobowiązania

podatkowego)

Obowiązek podatkowy a zobowiązanie

podatkowe

• z materialnoprawnego punktu widzenia obowiązek podatkowy i zobowiązanie

podatkowe są instytucjami tożsamymi, stanowiącymi stosunek

prawnopodatkowy

Obowiązek podatkowy a zobowiązanie

podatkowe

• z punktu widzenia powstawania i wymiaru zobowiązań podatkowych są to

instytucje, które należy od siebie odróżniać

• stanowią dwie różne formy (fazy) stosunku prawnopodatkowego:

– pierwsza, którą należy określić mianem obowiązku podatkowego, jako zespołu

idealnych uprawnień i obowiązków i

– druga - wymiar zobowiązań podatkowych, który te uprawnienia i obowiązki

ujawnia.

Skrypt

Obowiązek podatkowy to ciążący na podatniku z mocy prawa ogólnie pojęty obowiązek zapłaty podatku. Innymi słowy obowiązek podatkowy jest indywidualnym, mającym określonego adresata, zespołem uprawnień i obowiązków, który powstaje samoistnie (z mocy prawa) w sytuacji, gdy działanie podatnika odpowiada przepisom prawa materialnego o przedmiocie i podstawie opodatkowania (tzn. gdy podatnik wstępuje w pole obowiązku podatkowego), a więc kiedy dokonuje czynności (np. kupuje nieruchomość), które powodują powstanie po jego stronie pewnych obowiązków (zapłata podatku) oraz jednocześnie uprawnień po stronie organu podatkowego (wymiar podatku) Zobowiązanie podatkowe to konkretyzacja obowiązku podatkowego co do osoby podatnika, wysokości podatku, terminu jego zapłaty i miejsca, gdzie ma być zapłacony.

17. Efektywne i nieefektywne sposoby wygasania zobowiązań podatkowych

zieliński

• zakończenie stosunku prawnopodatkowego łączącego podatnika ze związkiem publicznoprawnym

• w zależności od zaspokojenia wierzyciela podatkowego wyróżnia się efektywne i nieefektywne sposoby

wygasania zobowiązań podatkowych

• Efektywne: (powodują wygaśnięcie zobowiązania podatkowego z jednoczesnym zaspokojeniem

wierzyciela podatkowego)

– Zapłata

– Pobranie podatku przez płatnika lub inkasenta

– Potrącenie

– Przeniesienie własności rzeczy lub praw majątkowych

– Zaliczenie nadpłaty na poczet zaległości podatkowych

– Przejęcie własności nieruchomości lub prawa majątkowego w postępowaniu egzekucyjnym

• Nieefektywne (powodują wygaśnięcie zobowiązania podatkowego bez zaspokojenia wierzyciela

podatkowego):

– Umorzenie zaległości podatkowej i odsetek za zwłokę,

– Zaniechanie poboru podatku

– Zwolnienie z obowiązku zapłaty podatku

– Przedawnienie

Skrypt

Sposoby wygasania zobowiązań podatkowych:

a) efektywne, czyli takie, które zaspokajają wierzyciela

• zapłata podatku,

• wzajemne potrącenie zobowiązań podatkowych i zaległości podatkowych z bezsporną i wymagalną wierzytelnością podatnika wobec Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego (np. odszkodowanie za wywłaszczenie przy podatku od nieruchomości),

• dokonanie na wniosek podatnika przeniesienie własności jego rzeczy lub praw majątkowych na rzecz Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego z tytułu zaległości podatkowych (potrzebna jest pisemna zgoda właściwego Urzędu Skarbowego),

• pobranie podatku przez płatnika lub inkasenta,

• przeniesienie własności nieruchomości lub ruchomości w drodze postępowania egzekucyjnego:

b) nieefektywne

• umorzenie zobowiązania podatkowego → może mieć charakter ogólny (zazwyczaj Minister Finansów umarza zobowiązania podatkowe z powodu nadzwyczajnych okoliczności) lub indywidualny (na wniosek podatnika złożony do odpowiedniego Urzędu Skarbowego, Może nastąpić ze względu na interes publiczny lub ważny interes podatnika),

• przedawnienie zobowiązania podatkowego → okres przedawnienia dla zobowiązań podatkowych wynosi 5 lat,

• zaniechanie poboru podatku zarządzone przez Ministra Finansów.

18. Formy prawne zabezpieczenia wykonania zobowiązań podatkowych (hipoteka, zestaw skarbowy -> czym się różnią i kiedy można zastosować)

zieliński

• zobowiązanie podatkowe może być zabezpieczone na majątku podatnika, jeżeli zachodzi uzasadniona

obawa, że nie zostanie ono wykonane :

– przed terminem płatności podatku (np. zajęcie pieniędzy, wynagrodzenia za pracę, itp.)

– jako zabezpieczenie wykonania przyszłego zobowiązania – ustanowione przed wydaniem decyzji

ustalającej jego wysokość

– jako zabezpieczenie wykonania przyszłej decyzji deklaratoryjnej – ustanowione przed wydaniem

decyzji określającej wysokość zobowiązania podatkowego, zwrotu podatku lub odsetek za zwłokę

• Od 2009 r. podatnicy, których zobowiązanie zostało zabezpieczone w trybie przepisów o postępowaniu

egzekucyjnym w administracji mogą złożyć wniosek o zabezpieczenie w formie cywilnoprawnej.

• Może mieć ono postać:

– poręczenia banku, weksla z poręczeniem wekslowym banku, czeku potwierdzonego przez bank

krajowy wystawcy, zastawu rejestrowego na prawa z papierów wartościowych emitowanych przez

Skarb Państwa lub NBP, depozytu w gotówce, gwarancji bankowej lub ubezpieczeniowej.

Hipoteka przymusowa

• jest hipoteką przysługującą Skarbowi Państwa bądź jednostkom samorządu terytorialnego

na wszystkich nieruchomościach podatnika (inaczej niż w przypadku hipoteki umownej) i

niektórych prawach z nimi związanych z tytułu:

– zobowiązań podatkowych,

– zaległości podatkowych oraz

– odsetek za zwłokę od tych należności.

• istotą hipoteki jest to, że jest ona skuteczna wobec każdorazowego właściciela jej

przedmiotu i przysługuje jej pierwszeństwo zaspokojenia przed hipotekami

zabezpieczającymi inne wierzytelności

• powstaje przez wpis do księgi wieczystej, dokonywany na wniosek organu podatkowego

• podstawą wpisu jest doręczona podatnikowi decyzja podatkowa

• zobowiązania zabezpieczone hipoteką przymusową nie przedawniają się

Zastaw skarbowy

• przysługuje Skarbowi Państwa i jednostkom samorządu terytorialnego z tytułu

zobowiązań podatkowych, na wszystkich będące własnością podatnika oraz stanowiących

współwłasność łączną podatnika i jego małżonka rzeczach ruchomych oraz zbywalnych

prawach majątkowych, jeżeli ich wartość w dniu ustanowienia zastawu wynosiła co

najmniej 11.300 zł.

• jest skuteczny wobec każdorazowego właściciela przedmiotu zastawu i ma

pierwszeństwo przed jego wierzycielami osobistymi (mogącymi dochodzić należności z

całego majątku dłużnika a nie z konkretnie oznaczonej rzeczy, jak w przypadku hipoteki czy

zastawu)

• powstaje wraz z wpisem do jawnego rejestru zastawów skarbowych, prowadzonego

przez właściwego naczelnika urzędu skarbowego,

• istnieje ponadto Centralny Rejestr Zastawów Skarbowych prowadzony przez Ministra

Finansów,

• Zastaw skarbowy wygasa:

– z dniem wygaśnięcia zobowiązania podatkowego,

– z dniem wykreślenia wpisu z rejestru albo

– z dniem egzekucyjnej sprzedaży przedmiotu zastawu.

19. Zasady odpowiedzialności za zobowiązania podatkowe małżonków i członków rodziny.

Zieliński

Odpowiedzialność za zobowiązania podatkowe

• Podatnik:

– odpowiada całym swoim majątkiem za wynikające ze zobowiązań podatkowych

podatki (odpowiada zarówno tym majątkiem, który posiada w momencie powstania

zobowiązania podatkowego, jak i majątkiem przyszłym)

– odpowiedzialność podatkowa podatnika nie jest ograniczona

– w przypadku podatników pozostających w związku małżeńskim odpowiedzialność za

wynikające ze zobowiązań podatkowych podatki obejmuje majątek odrębny

podatnika oraz majątek wspólny podatnika i jego małżonka.

• Płatnik:

– odpowiada za niepobranie podatku od podatnika lub za niewpłacenie w

terminie pobranych podatków

– ponosi on osobistą odpowiedzialność majątkową całym swoim majątkiem

Odpowiedzialność za zobowiązania podatkowe

• Inkasent:

– ponosi osobistą odpowiedzialność majątkową całym swoim majątkiem za pobrane, a

niewpłacone w terminie podatki.

• Następcy prawni:

– następstwo prawne zachodzi w sytuacji śmierci osoby fizycznej, likwidacji osoby

prawnej bądź innej jednostki organizacyjnej, fuzji, inkorporacji, przekształcenia,

podziału

– polega na wstąpieniu we wszelkie prawa i obowiązki poprzednika (sukcesja

uniwersalna) – generalna zasada, ale są wyjątki

• Spadkobiercy:

– Całym majątkiem, ale do wysokości udziału w spadku, gdy przyjęli spadek z dobrodziejstwem

inwentarza.

– Całym majątkiem, gdy przyjęli spadek wprost

Odpowiedzialność za zobowiązania podatkowe

• Osoby trzecie:

• ich odpowiedzialność ma charakter posiłkowy, istnieje obok odpowiedzialności podatnika

• odpowiadają solidarnie z podatnikiem, całym swoim majątkiem

• nie można wydać decyzji o odpowiedzialności podatkowej osoby trzeciej, jeżeli od końca roku

kalendarzowego, w którym powstała zaległość podatkowa (tzn. zaległość podatkowa pierwotnego

dłużnika, za którego zobowiązanie ponosi odpowiedzialność osoba trzecia), upłynęło 5 lat.

• są to:

– rozwiedziony małżonek podatnika,

– członek rodziny podatnika,

– nabywca mienia podatnika,

– firmujący działalność gospodarczą podatnika,

– właściciel, samoistny posiadacz lub użytkownik wieczysty rzeczy lub prawa majątkowego pozostający z

użytkownikiem danej rzeczy lub prawa majątkowego w związku o charakterze rodzinnym, kapitałowym,

majątkowym,

– dzierżawca lub użytkownik nieruchomości podatnika,

– wspólnik spółki cywilnej, jawnej, partnerskiej oraz komplementariusz spółki komandytowej albo komandytowoakcyjnej,

niebędący akcjonariuszem,

– członkowie zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz spółki akcyjnej,

– członkowie organów zarządzających innych niż spółki osób prawnych,

– osoby prawne nowo zawiązane (przejmujące lub powstałe w wyniku podziału),

– gwarant lub poręczyciel, którego zabezpieczenie zostało przyjęte przez organ podatkowy.

Odpowiedzialność podatkowa rozwiedzionego

małżonka podatnika

• także były małżonek w razie unieważnienia małżeństwa oraz małżonek

przebywający w separacji

• odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie z byłym małżonkiem za

zaległości podatkowe z tytułu zobowiązań podatkowych powstałych w czasie

trwania wspólności majątkowej (nie tylko małżeństwa), jednakże tylko do

wysokości wartości przypadającego mu udziału w majątku wspólnym

20. Przeprowadź klasyfikację podatków z uwagi na źródło podatkowe.

Skrypt

Podział podatków ze względu na źródło podatkowe, czyli to, z którego uiszcza się podatek, będzie to albo dochód albo majątek.

Podatki

sięgające do sięgające do majątku

dochodu (podatki typu majątkowego)

w toku powstania w toku jego w stanie w stanie

dochodu wydatkowania statycznym dynamicznym

(podatki typu (przyrost majątku)

konsumpcyjnego)

w sposób wstępny w sposób do przyrostu do przyrostu

(sięgają do przychodu, ostateczny substancji wartości

podatki (podatki majątkowej majątku

przychodowe) dochodowe)

21. Podatki osobiste i rzeczowe, bezpośrednie i pośrednie. Podaj jeden przykład na każdy z nich.

Skrypt

1. Podatki rzeczowe (osoba podatnika nie jest brana pod uwagę, np. podatek od nieruchomości) i osobiste/osobowe (uwzględnia się sytuację indywidualną podatnika, ustawodawca bierze pod uwagę elementy, które mają wpływ na zdolność płatniczą, czyli stan rodzinny i zdrowotny, wiek, poniesienie szkód związanych z klęskami żywiołowymi, obciążenie ciężarami nadzwyczajnymi, np. spłatami rodzinnymi, obciążenie konsumpcyjne dochodu, czyli ilość osób, które utrzymuje podatnik; taki charakter ma np. podatek dochodowy od osób fizycznych)

2. Podatki bezpośrednie (bezpośrednio obciążają dochód podatnika, np. podatek dochodowy) i pośrednie (obciążają obrót, czyli utarg ze sprzedaży towarów i świadczenia usług, są to podatki przerzucalne, np. podatek od towarów i usług oraz podatek akcyzowy).

22. Zjawisko personalizacji podatków, podaj przejawy w polskim systemie podatkowym.

Skrypt

Zjawisko personalizacji podatnika → w coraz większej ilości podatków ustawodawca uwzględnia elementy indywidualizujące sytuację podatnika, które mają wpływ na zdolność płatniczą, takie jak:

• stan rodzinny i zdrowotny,

• wiek,

• poniesienie szkód związanych z klęskami żywiołowymi,

• obciążenie ciężarami nadzwyczajnymi (np. spłaty rodzinne),

• obciążenie konsumpcyjne dochodu (ilość osób, które utrzymuje podatnik).

Indywidualny charakter ma np. podatek dochodowy od osób fizycznych.

23. Zasady podatkowe Adama Smitha

zieliński
Zasady podatkowe to formułowane przez naukę postulaty kierowane pod adresem

praktyki i polityki podatkowej.

• Twórcą zasad podatkowych był Adam Smith (1723 – 1790) , przedstawiciel

liberalnej myśli ekonomicznej.

• W swoim dziele „Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów” wyróżnił

następujące zasady podatkowe:

– równości,

– pewności,

– taniości,

– dogodności.

• Równość:

„poddani każdego państwa powinni przyczyniać się do utrzymania rządu w jak najściślejszym stosunku do

ich możliwości”

– oznacza to konieczność rozkładania ciężarów podatkowych w taki sposób, aby każdy z obywateli

uczestniczył w finansowaniu wydatków publicznych ponoszonych przez państwo (powszechność

opodatkowania, w tym likwidację wszelkich przywilejów podatkowych dla wybranych grup

społecznych)

– w swojej koncepcji Smith zakłada, że powinien istnieć wzajemny, proporcjonalny stosunek między

wysokością uiszczanego przez jednostkę podatku, a poziomem tych wydatków państwowych, dla

których uzasadnieniem jest ochrona obywatela i jego majątku (proporcjonalność opodatkowania

dochodów)

– podatek, zdaniem Smitha, stanowi rodzaj ekwiwalentu (świadczenia wzajemnego, „sprawiedliwej

ceny”) za usługi świadczone na rzecz podatnika przez państwo

– Smith postulował równość tylko w sensie obiektywnym, nie dostrzegał problemu subiektywnego

ciężaru podatkowego.

• Pewność:

– oparcie podatku na jawnych i konkretnych przepisach, ustalających wysokość podatku, terminy

płatności, itp.

• Taniość:

– minimalizacja kosztów utrzymania administracji podatkowej tak, aby nie pochłaniała ona znacznej

części wpływów z uzyskanych z podatków,

– ograniczenie kosztów ponoszonych przez podatników w związku z uiszczaniem podatków

• Dogodność:

– podatek należy pobierać w najbardziej dogodnym dla podatnika czasie

– sama powinność płacenia podatku jest dla podatnika przykra, dlatego należy uciążliwość takiego

podatku maksymalnie zmniejszyć

skrypt Zasady podatkowe:

→ postulaty, które teoria finansów zgłasza pod adresem praktyki podatkowej,

→ cechy pożądane, które powinien wykazywać system w swoim funkcjonowaniu,

→ dotyczą systemu podatkowego.

Adam Smith był przedstawicielem angielskiej szkoły ekonomii politycznej (druga połowa XVIII wieku), która wykluczała ingerencję państwa w życie gospodarcze obywateli. Szkoła ta stworzyła koncepcję państwa „stróża nocnego”, którego jedynym zadaniem jest ochrona obywateli przed wrogiem zewnętrznym i złym sąsiadem. Adam Smith postulował następujące zasady:

• zasadę równości → powinien być wprowadzony powszechny podatek, proporcjonalny do posiadanego majątku; podatek powinien płacić każdy niezależnie od tego, czy jest osobą świecką, czy duchowną; ponadto im ktoś posiada większy majątek, tym większy powinien płacić podatek;

• zasadę taniości podatku → koszty poboru i wymiaru podatku powinny być jak najniższe, gdyż obciążają podatnika;

• zasadę pewności podatku → obecnie jej odpowiednikiem jest zasada praworządności, czyli oparcia podatków na ustawie, podatnik musi być pewny jaki i w jakiej wysokości podatek zapłaci;

• zasadę dogodności poboru.

Innym ważnym przedstawicielem angielskiej szkoły ekonomii politycznej był David Ricardo.

24. Zasady podatkowe Adolfa Wagnera

zieliński
W II poł. XIX wieku Adam Wagner - przedstawiciel powstałej w Niemczech

szkoły historycznej podzielił wszystkie zasady podatkowe na trzy grupy:

– Fiskalne (wydajność i elastyczność, które miały zapewnić odpowiednie wpływy do

skarbu państwa z podatków)

– Gospodarcze (ochrona majątku i kapitału jako ochrona źródeł podatku),

– Społeczne (sprawiedliwość (równość) podatkowa)

• obywatele powinni uczestniczyć w finansowaniu kosztów funkcjonowania państwa w sposób zróżnicowany i

dostosowany do ich indywidualnej sytuacji materialnej

• w równomiernym rozkładaniu obciążeń podatkowych pomiędzy obywateli konieczne jest stosowanie progresji

podatkowej oraz uwzględnienie idei powszechności opodatkowania

• podatki powinny spoczywać na wszystkich, ponieważ wszyscy powinni dbać o dobro publiczne i tym samym

przyczyniać się do finansowania wspólnych potrzeb, ale z uwzględnieniem możliwości płatniczych podatnika,

• Wagner ujmował zatem równość w sensie subiektywnym.

– Techniczne (pewność, dogodność, taniość postulowane wcześniej przez Smitha)

skrypt

Adolf Wagner był przedstawicielem socjalizmu państwowego (XIX wiek). Opierał się na etymologicznym znaczeniu słowa socjalizm, czyli „szczęście”. Państwo powinno służyć ludziom, a zasady podatkowe mają służyć szczęściu obywateli. Postulował następujące zasady:

• zasady podatkowe o charakterze fiskalnym → powinny funkcjonować tylko takie podatki, które są wydajne fiskalnie; podatki powinny być elastyczne, czyli państwo nie powinno się przyzwyczajać do raz wprowadzonego podatku;

• zasady podatkowe o charakterze ekonomiczno – społecznym → bezwzględny nakaz ochrony własności prywatnej przez państwo (podatki nie mogą być tak wysokie, by prowadziły do ruiny podatnika); państwo musi liczyć się z tym, że podatnik przerzuci ciężar podatkowy na inną osobę;

• zasady podatkowe nawiązujące do zasady sprawiedliwości społecznej → sprawiedliwy jest podatek progresywny oraz wysokie oprocentowanie dochodów ze spadków i darowizn jako dochodów niezapracowanych;

• zasady techniki podatkowej → podatek powinien być pewny, dogodny i tani, a także prosty w konstrukcji i zrozumiały dla adresata.

25. Wymień uproszczone formy opodatkowania dochodu osób fizycznych i omów jedną z nich (ryczałt, karta podatkowa, podatek zryczałtowany dochodowy od osób duchownych)

Skrypt

Opodatkowanie dochodów osób fizycznych w formach uproszczonych (zryczałtowane formy opodatkowania) polega na tym, że podatnik ma już z góry określoną wysokość podatku. Podstawowe formy uproszczonego opodatkowania dochodów osób fizycznych to:

• karta podatkowa,

• ryczałt od przychodów ewidencjonowanych,

• zryczałtowany podatek dochodowy.

Przyczyny wprowadzenia:

• stymulowanie, czyli popieranie i pobudzanie rozwoju drobnej działalności gospodarczej,

• stymulacja rozwoju określonych wolnych zawodów i chęć zwolnienia ich przedstawicieli z obowiązku prowadzenia ksiąg podatkowych (np. lekarz weterynarz, położna),

• czasem uproszczone formy wynikają ze specjalnie zawartych z rządem porozumień, np. konkordatu.

Największą zaletą form zryczałtowanych jest zwolnienie podatnika z obowiązku prowadzenia ksiąg podatkowych, gdyż przy ryczałcie nie oblicza się podstawy opodatkowania. Z reguły uproszczone formy oznaczają znacznie łagodniejsze opodatkowanie, dlatego ustawodawca stara się ograniczyć zakres podmiotów uprawnionych. Podatnik może zrezygnować z tego uprawnienia.

Zalety uproszczonych form opodatkowania dochodów osób fizycznych:

• brak obowiązku prowadzenia skomplikowanych ksiąg podatkowych,

• stymulowanie rozwoju drobnej działalności gospodarczej (gdy właściciel w niewielkim zakresie korzysta z najemnej siły roboczej) oraz stymulowanie rozwoju określonych wolnych zawodów,

• podatnik ma ustaloną z góry wysokość podatku, nie trzeba obliczać podstawy, nie trzeba składać deklaracji podatkowych i zeznań,

• z reguły- znacznie łagodniejsze opodatkowanie.

Wymogi obowiązujące dla zastosowania karty podatkowej

Podatnik chcący skorzystać z karty podatkowej musi spełniać następujące wymogi:

• musi prowadzić działalność mieszczącą się w wykazie dołączonym do ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od osób fizycznych, np. taksówkarze, osoby udzielające korepetycji na godziny;

• nie może zatrudniać więcej niż 5 osób najemnych (z wyjątkiem podatników zamieszkałych na terenach gmin zagrożonych strukturalnym bezrobociem), do osób najemnych nie zalicza się członków rodziny podatnika.

Podatnik spełniający powyższe warunki musi złożyć pisemny wniosek do Naczelnika Urzędu Skarbowego właściwego ze względu na miejsce zamieszkania w terminie do 20 stycznia danego roku podatkowego.

Karta podatkowa uiszczana jest co miesiąc

Główne czynniki różnicujące wysokość stawki karty podatkowej

Wysokość karty podatkowej jest zróżnicowana ze względu na:

• rodzaj prowadzonej działalności lub świadczonych usług,

• liczbę zatrudnionych osób najemnych (ten czynnik powoduje największe zróżnicowanie),

• liczbę mieszkańców miejscowości, w której prowadzona jest działalność gospodarcza z uwagi na zróżnicowanie rynku zbytu.

Wysokość stawki karty podatkowej określa Naczelnik Urzędu Skarbowego właściwego ze względu ma miejsce zamieszkania podatnika, kierując się przepisami ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od osób fizycznych. Podatnikowi, który ukończył 60 lat można obniżyć wysokość karty podatkowej o 20 %.

Przedmiotowy i podmiotowy zakres stosowania ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych

W nazwie „ryczałt od przychodów ewidencjonowanych” kryje się sprzeczność, gdyż z założenia przy ryczałcie nie prowadzi się ewidencji, tymczasem podatnicy rozliczający się w ten sposób obowiązani są do prowadzenia ewidencji przychodów.

Z reguły uproszczone formy oznaczają znacznie łagodniejsze opodatkowanie, dlatego ustawodawca stara się ograniczyć zakres podmiotów uprawnionych. Opodatkowanie w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych mogą wybrać przedsiębiorcy, których przychód w poprzednim roku podatkowym nie przekroczył 150 000 Euro (ograniczenie maksymalnej kwoty obrotu) lub przedsiębiorcy rozpoczynający dopiero działalność gospodarczą (wybór ryczałtu muszą zgłosić przed rozpoczęciem działalności lub w dniu rozpoczęcia, ewentualnie, gdy osiągnięto pierwszy przychód).

Z ryczałtu nie mogą skorzystać osoby, które prowadzą działalność:

1. w zakresie handlu częściami i akcesoriami do pojazdów mechanicznych,

2. prowadzą kantory, lombardy, apteki,

3. wytwarzają wyroby objęte akcyzą.

W ryczałcie od przychodów ewidencjonowanych opodatkowany jest przychód, pod pojęciem którego należy rozumieć kwoty należne z tytułu dokonywanych w ramach prowadzonej działalności świadczeń, choćby nie zostały one faktycznie otrzymane, po odliczeniu wartości otrzymanych bonifikat i skont.

Stawki w ryczałcie są stałe, dość niskie, zróżnicowane ze względu na rodzaj prowadzonej działalności.

Od tego podatku odlicza się zapłacone składki na ubezpieczenie zdrowotne i społeczne.

26. Nieograniczony i ograniczony obowiązek podatkowy w podatku dochodowym od osób fizycznych

Skrypt

Nieograniczony obowiązek podatkowy to obowiązek zapłaty podatku od całości dochodów, bez względu na miejsce położenia źródła dochodu, któremu podlegają wszystkie osoby fizyczne mające miejsce zamieszkania na terytorium Polski. Za osobę mającą miejsce zamieszkania na terytorium Polski uważa się taką osobę, która posiada w Polsce centrum interesów osobistych lub gospodarczych (ośrodek interesów życiowych) lub taką, która przebywa w Polsce więcej niż 183 dni w roku podatkowym. Z nieograniczonego obowiązku podatkowego zwolnieni są przedstawiciele dyplomatyczni i konsularni, zazwyczaj państwa zrzekają pobierania od nich podatku na zasadzie wzajemności. Ponadto w celu uniknięcia podwójnego opodatkowania państwa często zawierają między sobą umowy międzynarodowe.

Ograniczony obowiązek podatkowy oznacza, że dana osoba podlega obowiązkowi zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych tylko w zakresie dochodów uzyskanych ze źródeł położonych na terytorium Polski (jaki dochód uważamy za uzyskany ze źródła położonego na terytorium Polski określa ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych, np. przychody ze stosunku pracy wykonywanej w zakładzie położonym na terytorium Polski, przychody z dzierżawy lokalu mieszkalnego położonego na terytorium Polski).

27. Rodzaje źródeł przychodów objętych podatkiem dochodowym od osób fizycznych’ wymień dochody wyłączone z opodatkowania (4 grupy)

Skrypt

Rodzaje źródeł przychodów objętych podatkiem dochodowym od osób fizycznych możemy podzielić na 4 różne grupy:

1) przychody uzyskiwane z własnej pracy podatnika w postaci:

1. wynagrodzeń ze stosunku pracy, mianowania, powołania, pracy nakładczej, umów o dzieło i zlecenia i podobnych tytułów,

2. wolnych zawodów lub innej samodzielnie wykonywanej działalności o podobnym charakterze,

3. pozarolniczej działalności gospodarczej,

4. z działów specjalnych produkcji rolnej;

2) przychody o charakterze subwencyjnym, takie jak:

1. renty,

2. emerytury,

3. niektóre stypendia,

4. zasiłki;

3) przychody z kapitałów i praw majątkowych oraz ich sprzedaży, np. :

1. z udziałów w spółkach,

2. akcje,

3. obligacje,

4. odsetki od oszczędności bankowych,

5. sprzedaży lub zamiany nieruchomości;

4) inne przychody.

Pewne przychody są zwolnione z opodatkowania → tzw. zwolnienia podmiotowe. Zaliczamy do nich:

• odszkodowania,

• świadczenia socjalne,

• wartość wydanych pracownikowi bonów i talonów (do pewnej wysokości), wartość posiłków spożywanych przez pracownika w miejscu pracy,

• odszkodowania wypłacone na podstawie wyroków sądowych,

• dochody przeznaczone na pokrycie kosztów związanych z wykonywaniem mandatu posła do Parlamentu Europejskiego.

28. Koszty potrącalne i niepotrącalne w podatku dochodowym od osób fizycznych

Skrypt

Wg ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych kosztami potrącanymi uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23, czyli wydatki:

1. rzeczywiste, tzn. faktycznie poniesione, w celu uzyskania przychodu, udokumentowane i służące uzyskaniu tego przychodu;

2. konieczne, tzn. takie, które trzeba ponieść, aby uzyskać przychód, należą do nich:

   1. koszty rzeczowe- np. koszty materiałów, surowców, paliw;

   2. koszty osobowe- tj. koszty związane z pracą ludzką zaangażowaną w proces działalności gospodarczej, np. płace, składki;

   3. koszty finansowe- różnego rodzaju obciążenia i narzuty, poza a) i b), np. niektóre opłaty i podatki, płacone czynsze;

3. pożyteczne, czyli wydatki, które nie są niezbędne dla uzyskania przychodu, ale ich realizowanie wpływa korzystnie na wielkość tego przychodu, np. koszty reklamy (kiedyś- jeszcze reprezentacji).

A contrario kosztami niepotrącalnymi są wydatki zbędne, do których zaliczyć można:

1. wydatki zawinione przez podatnika- np. odszkodowania za wypadki przy pracy, kary umowne, odsetki za zwłokę, grzywny, kary pieniężne;

2. większość związanych z powiększeniem lub ulepszeniem źródeł przychodów- np. wydatki inwestycyjne, spłata kredytów; WYJĄTEK- odpisy amortyzacyjne, które podmioty gospodarcze mogą odliczyć;

3. wydatki niezwiązane ze źródłem przychodów- np. darowizny, ofiary;

Koszty niepotrącalne są wymienione enumeratywnie w art. 23 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

29. Skala i stawki w podatku dochodowym od osób fizycznych

30. Przykłady wspólnego opodatkowania dochodu kilku osób fizycznych

Skrypt

Generalnie w Polsce jest przyjęta zasada odrębnego opodatkowania każdej osoby fizycznej. Wyjątek uczyniono dla małżonków i osób samotnie wychowujących dziecko. Małżonkowie mogą wspólnie rozliczyć swoje dochody, gdy m. in. złożą wspólne oświadczenia woli i przez cały rok podatkowy pozostają we wspólnocie małżeńskiej. Za osobę samotnie wychowującą dziecko uważa się osobę stanu wolnego (pannę, kawalera, osobę rozwiedzioną, wdowę oraz wdowca), która wychowuje dziecko małoletnie, dziecko, na które pobiera zasiłek pielęgnacyjny bez względu na wiek lub dziecko do 25 roku życia uczące się i nie uzyskujące własnych dochodów.

W wypadku wspólnego opodatkowania małżonków lub osoby samotnie wychowującej dziecko oblicza się podatek w podwójnej wysokości od połowy dochodów tej osoby lub sumy dochodów obojga małżonków.

Zieliński

Sytuacja małżonków

• podatek dochodowy jest podatkiem osobistym, co oznacza, że podatnikiem jest każda

osoba fizyczna osiągająca dochód osobno

• wyjątkiemod powyższej zasady jest możliwość wspólnego opodatkowania dochodów

małżonków, o ile wystąpią oni z wnioskiem o łączne opodatkowanie ich dochodów i

spełniają łącznie następujące przesłanki:

– mają miejsce zamieszkania na terenie RP,

– przez cały rok podatkowy istnieje między nimi wspólność majątkowa,

– przez cały rok podatkowy pozostają w związku małżeńskim.

Sytuacja małżonków

• zasady i sposób opodatkowania, o których mowa na poprzednim slajdzie mają

zastosowanie także do małżonków:

– z których jeden ma w Polsce nieograniczony obowiązek podatkowy, a drugi ma

miejsce zamieszkania w innym niż Polska państwie członkowskim Unii Europejskiej,

państwie należącym do EOG albo w Konfederacji Szwajcarskiej, lub

– też każde z małżonków ma miejsce zamieszkania dla celów podatkowych w Unii

Europejskiej, państwie należącym do EOG albo w Konfederacji Szwajcarskiej,

pod warunkiem, że małżonkowie ci osiągną podlegające opodatkowaniu w Polsce

przychody w wysokości stanowiącej łącznie co najmniej 75% całkowitego

przychodu uzyskanego w danym roku podatkowym i udokumentowali certyfikatem

rezydencji miejsce zamieszkania dla celów podatkowych.

Sytuacja małżonków

• w takim przypadku podatek określa się na imię obojga małżonków, w podwójnej wysokości,

obliczony od połowy łącznego ich dochodu

• łączne opodatkowanie dochodów małżonków jest także możliwe po śmierci jednego z nich, jeżeli

istniała między nimi w roku podatkowym wspólność majątkowa i:

– zawarli związek małżeński przed rozpoczęciem roku podatkowego, a jeden z małżonków zmarł

w trakcie roku podatkowego,

– pozostawali w związku małżeńskim przez cały rok podatkowy, a jeden z małżonków zmarł po

upływie roku podatkowego ale przed złożeniem zeznania podatkowego

• wspólne opodatkowanie małżonków wyłączone jest, gdy:

– chociażby jedno z nich prowadzi indywidualną działalność gospodarczą opodatkowaną

podatkiem proporcjonalnym, według 19% stawki,

– chociażby do jednego z nich mają zastosowanie przepisy ustawy o zryczałtowanym podatku

dochodowym albo w ustawy o podatku tonażowym

– złożą wniosek po 30 kwietnia

31. Rodzaje odliczeń od podstawy wymiaru w podatku dochodowym od osób fizycznych

Skrypt

Odliczenia od dochodu w podatku dochodowym od osób fizycznych polegają na tym, że w celu częściowego obniżenia ciężaru podatkowego w niektórych sytuacjach lub niektórym podatnikom od podstawy opodatkowania przed opodatkowaniem można odliczyć pewne ściśle określone wydatki.

Rodzaje odliczeń od dochodu w podatku dochodowym od osób fizycznych:

• zapłacone bezpośrednio w danym roku podatkowym składki na ubezpieczenie społeczne lub składki potrącone w roku podatkowym przez płatnika ze środków podatnika,

• dokonane w roku podatkowym zwroty nienależnie pobranych świadczeń, które uprzednio zwiększyły dochód podlegający opodatkowaniu,

• wydatki na cele rehabilitacyjne (tzw. ulga z tytułu niepełnosprawności),

• tzw. ulga internetowa (nie więcej niż 760 zł rocznie),

• darowizny na cele m.in. kultu religijnego, na rzecz partii politycznych, związków zawodowych, fundacji, których jedynym fundatorem jest Skarb Państwa (nie więcej jednak niż 6 % dochodu),

• koszty poniesione przez podatnika uzyskującego przychody z pozarolniczej działalności gospodarczej na nabycie nowych technologii,

• ulgi podlegające odliczeniu w ramach praw nabytych, np. wydatki na spłatę odsetek od kredytu (pożyczki) udzielonego podatnikowi na sfinansowanie inwestycji mającej na celu zaspokojenie własnych potrzeb mieszkaniowych.

32. Rodzaje odliczeń od podatku (ulgi) w podatku dochodowym od osób fizycznych

Zieliński

Odliczenia od podatku

• składki na powszechne ubezpieczenie zdrowotne bezpośrednio zapłacone przez podatnika w danym roku

podatkowym (7,75% podstawy),

• darowizny dokonane na rzecz organizacji pożytku publicznego (1% należnego podatku, pomniejszonego o składki na

ubezpieczenie zdrowotne),

• ulga każde małoletnie dziecko w stosunku do którego podatnik:

– wykonywał władzę rodzicielską

– pełnił funkcję opiekuna prawnego, jeżeli dziecko z nim zamieszkiwało

– sprawował opiekę poprzez pełnienie funkcji rodziny zastępczej na podstawie orzeczenia sądu lub umowy ze

starosta

– w wysokości 1/6 kwoty 556,02 zł za każdy miesiąc w którym podatnik wykonywał władzę, pełnił funkcję lub

sprawował opiekę (max. 1112,04 zł rocznie)

Odliczenie to przysługuje również za pełnoletnie dzieci:

– bez względu na wiek, które otrzymywały w danym roku podatkowym zasiłek pielęgnacyjny lub rentę socjalną

– do ukończenia 25 lat uczące się w szkołach w RP i innym państwie, jeżeli w roku podatkowym nie uzyskały

dochodów opodatkowanych na zasadach ogólnych lub dochodów z kapitałów pieniężnych, w wysokości nie

powodującej obowiązku zapłaty podatku, z wyjątkiem renty rodzinnej

jeżeli podatnik utrzymywał je w związku z wykonywaniem przez niego ciążącego na nim obowiązku

alimentacyjnego oraz w związku ze sprawowaniem funkcji rodziny zastępczej.

33. Wymień osoby prawne, których dochody wyłączone są spod opodatkowania podatkiem dochodowym od osób prawnych
34. Skala i stawki w podatku, ulgi i zwolnienia
zieliński
Stawka podatkowa

– wskaźnik, który w odniesieniu do podstawy opodatkowania wskazuje na wielkość

podatku

– wyróżnia się następujące stawki podatkowe:

• kwotowe,

• stosunkowe:

– procentowe,

– ułamkowe,

– wielokrotnościowe, dawniej np. w tzw. popiwku – podatku pobieranego od ponadnormatywnych

wynagrodzeń (wypłacanych w kwocie wyższej niż dopuszczalna) wypłacanych przez podmiot państwowy

stawka podatku mogła wynosić nawet 500%, czyli od każdego 1 zł wynagrodzenia 5 zł podatku

• Stawka kwotowa:

– to ilość jednostek pieniężnych, jaką należy zapłacić od jednostki podstawy opodatkowania

stanowiącej wielkość niepieniężną

– np. 0,33 zł od 1 m2 gruntu

• Stawka procentowa:

– to relacja pomiędzy wielkością świadczenia podatkowego, a wielkością podstawy opodatkowania

wyrażoną w jednostkach pieniężnych

– może mieć postać:

• stawki stałej - gdy ta sama stawka znajduje zastosowanie w danym podatku do obliczania wysokości

świadczenia podatkowego niezależnie od tego, jaka jest wielkość podstawy

• stawki ruchomej (zmiennej) – gdy występują stałe proporcje pomiędzy wysokością świadczenia

podatkowego a wielkością podstawy opodatkowania

• Ogół stawek podatkowych, które obowiązują w konkretnym podatku, stanowi taryfę

podatkową w tym podatku

Skala podatkowa

• jest zbiorem uporządkowanych stawek procentowych, znajdujących zastosowanie do różnej

wielkości podstawy obliczenia podatku

• zbudowana jest z:

– przedziałów podstawy obliczenia podatku, przedstawionych w postaci wielkości granicznych (np. do

37.024 zł)

– odpowiadających tym przedziałom stawek podatkowych (np. 19%)

• Typy skal podatkowych:

– proporcjonalna,

– progresywna,

• progresja globalna (ogólna, całościowa),

• progresja szczeblowa (odcinkowa, schodkowa, szczeblowa)

– regresywna,

– degresywna.

• Skala proporcjonalna:

– to taka, przy której należność podatkowa rośnie w takim samym stopniu jak podstawa

opodatkowania

• Skala progresywna:

– wraz ze wzrostem podstawy opodatkowania rośnie wysokość stawek podatkowych, co powoduje

szybszy wzrost należności podatkowej, niż podstawy opodatkowania

– Progresja globalna :

• charakteryzuje się tym, że dla obliczenia wysokości świadczenia podatkowego daną coraz większą stawkę

podatkową stosuje się do całości podstawy opodatkowania, od zera do miejsca w którym znajduje się

podstawa opodatkowania danego przedmiotu

• Wada: nawet niewielka zmiana podstawy opodatkowania (wzrost) powodująca przekroczenie wartości

progowej przedziału skali podatkowej powoduje znaczny wzrost wielkości świadczenia podatkowego,

oddziałujesilnie antyrozwojowo.

Skala podatkowa

– Progresja szczeblowa (odcinkowa):

• polega na tym, że dla ustalenia wysokości świadczenia podatkowego podstawę opodatkowania

dzieli się na części odpowiadające przedziałom skali podatkowej

• od każdej takiej części oblicza się odrębnie część świadczenia podatkowego w oparciu o rosnącą

stawkę procentową właściwą dla danego przedziału skali, a suma tych części jest kwotą

należnego podatku

• jej istotą jest to, że kolejne stawki podatku odnoszą się nie do całej podstawy opodatkowania,

lecz tylko do samego szczebla skali podatkowej

Progresja odcinkowa

• Podatek dla 4000 wynosi:

– dla przedziału 0-100-> 100x 10%=10

– dla przedziału 101-500 -> 400x20%=80

– dla przedziału 501 -2000 -> 1500x30%=450

– dla przedziału 2001-3000 -> 1000x40%=400

– dla przedziału 30001-5000 ->1000x50%=500

Czyli w sumie 1440 jednostek

Aby uprościć te obliczenia stosuje się skale podatkowe, które mają stawki

kwotowo-procentowe

• Skala regresywna:

– cechą skali regresywnej jest zmniejszanie się stawek podatkowych w miarę wzrostu

podstawy opodatkowania

– występują rzadko, dawniej w tzw. podatku uzupełniającym od wynagrodzeń

– regresja jest charakterystyczna dla podatków pośrednich, w szczególności obciążających

towary tzw. podstawowego koszyka dóbr

• Skala degresywna:

– jest pewnym wariantem skali podatkowej progresywnej

– obejmuje stawki malejące w miarę zmniejszania się podstawy opodatkowania

Stawki podatkowe zmienne

stawka podstawa

Progresja: stawki rosną wraz ze wzrostem podstawy opodatkowania; progresja

może mieć charakter globalny albo szczeblowy (schodkowy);

występuje z reguły w podatkach dochodowych,

w polskim podatku od spadków i darowizn.

Degresja podatkowa: stawki zmniejszają się wraz ze zmniejszaniem się

podstawy opodatkowania (odwrotność progresji); nie

występują w polskim systemie podatkowym. stawka podstawa

Regresja podatkowa: stawki rosną w miarę zmniejszania się podstawy opodatkowania,

jedyny przypadek w polskim systemie

podatkowym to podatek uzupełniający w podatku od

wynagrodzeń.

stawka podstawa

Zwolnienia podatkowe:

– jest to całkowite odstąpienie od poboru podatku przyznane danemu podmiotowi lub

obejmujące jakiś przedmiot opodatkowania

– Zwolnienia podmiotowe:

• polega na wyłączeniu pewnej kategorii podmiotów z zakresu podmiotowego danego podatku

(np. Skarb Państwa i NBP od podatku dochodowego od osób prawnych)

– Zwolnienia przedmiotowe:

• wiąże się z wyłączeniem pewnych kategorii stanów faktycznych lub prawnych z przedmiotu

danego podatku (np. grunty klasy V, VI i VIz podlegają zwolnieniu od podatku rolnego)

Ulgi podatkowe:

– to częściowe ograniczenie ciężaru podatkowego występujące w trzech postaciach:

• odliczenia od podstawy opodatkowania (np. odliczenia od dochodu w ramach przyznanych

limitów przez osoby niepełnosprawne wydatków na dojazdy na niezbędne zabiegi

rehabilitacyjne)

• odliczeń od kwoty podatku (np. odliczenia od podatku dochodowego od osób fizycznych

składek na powszechne ubezpieczenia zdrowotne)

• obniżenia stawki podatkowej (np. w podatku od towarów i usług)

35. Podstawowe pojęcia prawa dewizowego (wartość dewizowa, rezydent, nie rezydent, wartości dewizowe, waluty obce, złoto, dewizyt, platyna, obrót dewizowy, obrót dewizowy w kraju, obrót dewizowy za granicą, wolność dewizowa, ograniczenia)
36. Pojęcie obrotu dewizowego i jego główne ograniczenia
37. Główne funkcje Narodowego Banku Polskiego i jego organy.