Pomoc publiczna państwa skierowana do małych i średnich przedsiębiorstw obejmuje środki przeznaczane dla tworzenia nowych miejsc pracy, zatrudniania określonych pracowników, np. niepełnosprawnych. Firmy które zaliczane są do sektora MŚP mogą również pozyskać środki na działania badawczo rozwojowe oraz nowe inwestycje.1
Stan i struktura sektora MSP w 19 krajach Europy Zachodniej w 2003 roku:
| Kraje | Przedsiębiorstwa | Ogółem MSP w tys. |
|---|---|---|
| mikro | małe | |
| W tys. | W % | |
| Austria | 233 | 86,9 |
| Belgia | 408 | 93,4 |
| Dania | 180 | 87,8 |
| Finlandia | 207 | 93,7 |
| Francja | 2 326 | 93,2 |
| Grecja | 752 | 97,7 |
| Hiszpania | 2 499 | 93,5 |
| Holandia | 517 | 90,9 |
| Irlandia | 83 | 85,6 |
| Luksemburg | 21 | 84,0 |
| Niemcy | 2 656 | 88,3 |
| Portugalia | 648 | 93,5 |
| Szwecja | 454 | 93,6 |
| W. Brytania | 1 996 | 89,6 |
| Włochy | 4 290 | 95,7 |
| UE | 17 272 | 92,6 |
| Islandia | 28 | 96,6 |
| Norwegia | 218 | 91,6 |
| Szwajcaria i Lichtenstein | 306 | 89,0 |
| Europa – „19” | 17 822 | 92,5 |
Źródło: opracowanie własne na podstawie L. Kuczewska, Pomoc publiczna dla małych i średnich przedsiębiorstw. Mity i rzeczywistość, red. F. Misiąg, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2005, s. 33, Tab. 2.3 ( http://www.cedry-wielkie.pl/pbok/04_Unia/03/04.html )
Mikroprzedsiębiorstwa dominują w sektorze MSP wszystkich krajów europejskich, jednak ich udział jest znacznie zróżnicowany – od 84% w Luksemburgu i 85,6% w Irlandii do 96,6% w Islandii i 97,7% w Grecji. W tym przypadku potwierdza się prawidłowość, że wyższemu poziomowi rozwoju danego kraju odpowiada niższy udział mikroprzedsiębiorstw w sektorze MSP – udziały poniżej 90% mają takie kraje jak: Austria, Dania, Irlandia, Niemcy, Luksemburg, Wielka Brytania, Szwajcaria oraz Lichtenstein. Specyficznym krajem jest Islandia, gdzie w ogóle nie ma przedsiębiorstw średnich.
Tak znaczny udział mikroprzedsiębiorstw w strukturze podmiotowej rynku wyznacza im wiodącą rolę we wzroście zatrudnienia w gospodarce. Potwierdzają to wyniki badań zdolności absorpcyjnej przedsiębiorstw różnej wielkości. Jak wynika z kilkunastoletniego już okresu obserwacji, duże przedsiębiorstwa, mimo zachodzących procesów koncentracji, cechuje malejąca zdolność absorpcyjna siły roboczej. Od roku 1992 nie odzyskują one poziomu zatrudnienia z 1988 roku, choć od pewnego czasu zbliżają się do niego. Przez cały okres to właśnie Mikroprzedsiębiorstwa angażują najwięcej siły roboczej. Jest to efektem nie tylko ich liczebności, lecz także ograniczonych możliwości substytucji pracy żywej przez pracę uprzedmiotowioną. Poza tym, Mikroprzedsiębiorstwa nie są w stanie konkurować niższymi cenami. W tej sytuacji ich podstawowymi atutami w walce konkurencyjnej jest wysoka jakość i poziom obsługi klientów, co jest możliwe przy utrzymaniu odpowiedniego poziomu zatrudnienia.
Znacznie zróżnicowania jest także struktura unijnego sektora MSP ze względu na rodzaj prowadzonej działalności ( patrz tabela )
| Rodzaj działalności | Przedsiębiorstwa | Średnio MSP |
|---|---|---|
| mikro | małe | |
| Usługi biznesowe | 20 | 15 |
| Handle detaliczny | 18 | 9 |
| Budownictwo | 13 | 15 |
| Przemysł | 9 | 26 |
| Handel hurtowy | 7 | 10 |
| Hotele/catering | 6 | 7 |
| Transport i komunikacja | 6 | 6 |
| Naprawy | 3 | 2 |
| Bankowość, finanse i ubezpieczenia | 3 | 0 |
| Inne usługi | 15 | 10 |
L. Kuczewska, Pomoc publiczna dla małych i średnich przedsiębiorstw. Mity i rzeczywistość, red. F. Misiąg, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2005, s. 34, Tab. 2.4
Mikroprzedsiębiorstwa zajmują się przede wszystkim świadczeniem usług ( biznesowych i handlem detalicznym ), małe i średnie zaś działalnością przemysłową. Podejmowanie działalności przez przedsiębiorstwa należące do sektora MSP jest obarczone znacznym ryzykiem, co wyraża się dużą liczbą zejść z rynku. Najczęściej bankrutują Mikroprzedsiębiorstwa. Ich udział w ogólnej liczbie upadłości wynosił od ponad 75% do ponad 95% zależnie od kraju. Największa liczba upadłości występuje w handlu.
Unijny sektor MSP wg lat działalności na rynku w 2001 roku ( w % )
| Liczba lat | Przedsiębiorstwa | Średnio MSP |
|---|---|---|
| mikro | małe | |
| Krócej niż 2 lata | 1 | 0 |
| 2-5 lat | 20 | 9 |
| 6-10 lat | 20 | 12 |
| Dłużej niż 10 lat | 59 | 79 |
Źródło: L. Kuczewska, Pomoc publiczna dla małych i średnich przedsiębiorstw. Mity i rzeczywistość, red. F. Misiąg, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2005, s. 34, Tab. 2.5
Wartość pomocy publicznej na 1 przedsiębiorstwo w sektorze MSP w krajach UE w 2003 roku:
| Kraje | Wartość pomocy publicznej kierowanej do MSP ( w mln euro ) | Wartość pomocy publicznej na 1 MSP ( w euro ) |
|---|---|---|
| Austria | 75,9 | 284,3 |
| Belgia | 191,0 | 437,1 |
| Dania | 17,8 | 86,8 |
| Finlandia | 27,4 | 124,0 |
| Francja | 1 080,4 | 433,0 |
| Grecja | 64,2 | 83,3 |
| Hiszpania | 693,8 | 259,5 |
| Holandia | 27,5 | 48,2 |
| Irlandia | 11,1 | 114,4 |
| Luksemburg | 11,8 | 491,7 |
| Niemcy | 654,4 | 217,6 |
| Portugalia | 100,2 | 144,6 |
| Szwecja | 21,8 | 44,9 |
| W. Brytania | 402,8 | 180,9 |
| Włochy | 1 485,5 | 331,1 |
| UE | 4 856,5 | 260,3 |
Źródło: L. Kuczewska, Pomoc publiczna dla małych i średnich przedsiębiorstw. Mity i rzeczywistość, red. F. Misiąg, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2005, s. 51, Tab. 2.15
| Kraj | 1992 | 2002 | Zmiany w udziałach ( w pkt procentowych ) |
|---|---|---|---|
| Wartość ( w mln euro ) | Udział w pomocy ogółem ( w % ) | Wartość ( w mln euro ) | |
| Austria | 88,4 | 4,6 | 75,9 |
| Belgia | 104,1 | 5,2 | 191,0 |
| Dania | 16,1 | 2,4 | 17,8 |
| Finlandia | 85,7 | 3,1 | 27,4 |
| Francja | 276,3 | 2,8 | 1 080,4 |
| Grecja | 239,5 | 10,7 | 64,2 |
| Hiszpania | 237,4 | 7,2 | 693,8 |
| Holandia | 41,5 | 3,2 | 27,5 |
| Irlandia | 25,1 | 6,1 | 11,1 |
| Luksemburg | 9,9 | 8,5 | 11,8 |
| Niemcy | 1 276,9 | 4,2 | 645,4 |
| Portugalia | 69,4 | 9,0 | 100,2 |
| Szwecja | 44,0 | 4,4 | 21,8 |
| W. Brytania | 320,5 | 11,5 | 402,8 |
| Włochy | 1 527,3 | 8,8 | 1 485,5 |
| UE | 4 144,1 | 5,9 | 856,5 |
Źródło: L. Kuczewska, Pomoc publiczna dla małych i średnich przedsiębiorstw. Mity i rzeczywistość, red. F. Misiąg, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2005, s. 49, Tab. 2.13
W 2002 roku relatywnie dużo ( na tle pozostałych krajów UE ) na pomoc publiczną dla sektora MSP przeznaczyły Włochy – trafiła do nich prawie ¼ ogółu pomocy udzielonej w tym kraju. Ponad 10% środków skierowano do tego sektora w Belgii, Hiszpanii, Francji, Luksemburgu, Portugalii i Wielkiej Brytanii. Najmniejsza część pomocy publicznej przypadła temu sektorowi w Danii, Irlandii, Holandii i Finlandii. Nastąpiły także znaczne zmiany w wielkości udziałów pomocy publicznej dla sektora MSP w roku 2002. W stosunku do 1992r. największy wzrost nastąpił we Włoszech. Znacznie większą pomoc publiczną udzielono temu sektorowi w Belgii, Hiszpanii i Francji.
F. Misiąg, Pomoc publiczna dla małych i średnich przedsiębiorstw. Mity i rzeczywistość, red. F. Misiąg, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2005, s. 15↩