Rzeczowe

8. Przeniesienie własności – definicja, cechy umowy

Przeniesienie własności – jest to termin techniczno-prawny oznaczający przejście prawa własności na podstawie umowy. (zbywca – osoba przenosząca własność; nabywca – osoba nabywająca własność)

Strony:

Strony musza mieć:

Cechy:

  1. umowa inter vivos – między żywymi

  2. czynność konsensualna;

- umowa o przeniesienie własności ma charakter konsensualny – do przeniesienia własności nie są potrzebne dodatkowe przesłanki – wydanie rzeczy czy wpis do księgi wieczystej

Wyjątki:
- gdy przedmiotem umowy są rzeczy tylko oznaczone co do gatunku (np. zboże)
- gdy chodzi o rzeczy przyszłe
- gdy zbycia dokonuje osoba nieuprawniona do rozporządzania rzeczą, a nabywca jest w dobrej wierze

Wyjątki od zasady konsensualności umowy o przeniesienie własności nieruchomości:
- przy przeniesieniu odrębnej własności budynków stojących na gruncie oddanym w użytkowanie wieczyste
- prze ustanowieniu odrębnej własności lokali
- w tych przypadkach do przeniesienia własności potrzebny jest wpis do księgi wieczystej

  1. czynność rozporządzająca lub zobowiązująca do rozporządzenia:

Wg art. 155: - umowa zobowiązująca przenosi własność, czynność prawna o podwójnym skutku zobowiązująco-rozporządzającym – jeśli strony nie postanowiły inaczej lub jeśli przepis szczególny nie stanowi inaczej (wtedy potrzebne są dwie umowy)

Wymóg dwóch umów z mocy ustawy:
- jeśli umowa zobowiązująca do przeniesienia własności nieruchomości została zawarta z zastrzeżeniem warunku lub terminu
- niekiedy umowa zbywająca nieruchomość musi być zawarta jako warunkowa umowa zobowiązująca – np. gdy jest ustawowe prawo pierwokupu przysługujące pewnym podmiotom (np. gminie)
- własność przenosi umowa rozporządzająca wtedy, gdy do takiego rozporządzenia dochodzi w wykonaniu zobowiązania do przeniesienia własności powstałego z innego niż umowa zobowiązująca zdarzenia

  1. czynność causalna

art. 156 – ważność przeniesienia własności zależy od podstawy prawnej – causae. Są 2 sytuacje:

Zapis – dotyczy testamentów. Spadkodawca czyni spadkobiercę zobowiązanym do przysporzenia na rzecz innych osób (np. przeniesienie własności na inną osobę). Jeśli testament upadnie, odpada causae, upada przeniesienie własności.

Kauzalność formalna – drugi akt przenoszący własność nieruchomości musi wskazywać przyczynę (causae) zawarcia umowy – musi być ujawniona w akcie notarialnym (dotyczy zapisów, sprzedaży nieruchomości) art. 158

Kauzalność materialna – causae wynika z samej czynności / z samego przeniesienie własności, musi ona istnieć dla ważności czynności. art. 156

  1. odpłatność zależy od causae - przeniesienie własności może być odpłatne – sprzedaż lub nieodpłatne – darowizna

  2. Forma ad solemnitatem – art. 158 k.c. – przy przeniesieniu własności nieruchomości wymagany jest akt notarialny. Ruchomości bez względu na wartość można przenieść w wyniku umowy zawartej ustnie.

9. Nabycie własności od nieuprawnionego

a) rękojmia publicznej wiary ksiąg wieczystych – nabywca nieruchomości mającej urządzoną księgę wieczystą nabywa na podstawie umowy własność nieruchomości od osoby, która niezgodnie z rzeczywistym stanem prawnym jest wpisana do tej księgi jako właściciel – jeśli ta umowa jest odpłatna, a nabywca jest w dobrej wierze
b) art. 169 – jeśli osoba nieuprawniona do rozporządzania rzeczą zbywa rzecz ruchomą i wydaje ją nabywcy, nabywca uzyskuje własność z chwilą objęcia rzeczy w posiadanie, chyba że jest w złej wierze.

Ograniczenia:
- nie dotyczy to rzeczy skradzionych, zgubionych i w inny sposób utraconych – jeśli zbyte są przed upływem 3 lat od tych faktów, nabywca może uzyskać ich własność dopiero po upływie tego terminu – ograniczenie to nie dotyczy :
a) pieniędzy
b) dokumentów na okaziciela
c) rzeczy nabytych na urzędowej licytacji publicznej
d) rzeczy nabytych w drodze postępowania egzekucyjnego
- nabywca musi być w dobrej wierze w chwili upływu trzyletniego terminu !!

Przesłanki nabycia rzeczy od nieuprawnionego:

art. 170 – jeśli przenosi się prawo własności rzeczy obciążonej prawem osoby trzeciej, prawo to wygasa z chwilą wydania rzeczy nabywcy, chyba że działa w złej wierze (ograniczenia z art. 169 stosuje się odpowiednio)

10. Zasiedzenie

Zasiedzenie – nabycie prawa rzeczowego poprzez faktyczne i długotrwałe wykonywanie tego prawa przez osobę nieuprawnioną

przedmiot zasiedzenia – tylko prawa rzeczowe (własność, użytkowanie wieczyste, niektóre służebności gruntowe); z którymi wiąże się władztwo nad rzeczą

zasiedzenie prawa własności – na ruchomościach i nieruchomościach (nawet z urządzoną księgą wieczystą) + za SN: można nabyć udział we współwłasności przez zasiedzenie

zasiedzenie nieruchomości – gruntowe, lokalowe (tylko w całości – nie np. jeden pokój), budynkowe (budynkowe wraz z prawem głównym – czyli UW); można zasiedzieć część nieruchomości gruntowej (wydzielonej na działkę budowlaną)

ważne – do zasiedzenia nieruchomości nie mają zastosowania przepisy ograniczające nimi obrót (patrz §16)

Przesłanki zasiedzenia:
a) nieruchomości art. 172:
- posiadacz nieruchomości niebędący jej właścicielem nabywa jej własność, jeśli posiada samoistnie nieruchomość nieprzerwanie od lat 20 (chyba że uzyskał posiadanie w złej wierze)
- po upływie 30 lat posiadacz nieruchomości nabywa jej własność, choćby uzyskał posiadanie w złej wierze
małolat – bieg zasiedzenia przeciwko małoletniemu właścicielowi nieruchomości nie może się skończyć wcześniej niż z upływem 2 lat od uzyskania przez niego pełnoletności

b) ruchomości art. 174:
- posiadacz rzeczy ruchomej niebędący jej właścicielem nabywa jej własność po upływie 3 lat nieprzerwanego posiadania (jako posiadacz samoistny), chyba że posiada w złej wierze

Posiadanie prowadzące do zasiedzenia:
posiadanie samoistne – takie posiadanie, które odpowiada treści prawa własności (np. osoba która nabyła nieruchomość od właściciel bez zachowania formy aktu notarialnego), zachowuje się jak właściciel, płaci podatek od nieruchomości, wchodzi w spory z sąsiadami.

Nieprzerwalność:
- domniemanie prawne ciągłości posiadania – propozycja odkupienia nie przerywa ciągu zasiedzenia
- niemożność posiadania wywołana przez przeszkodę przemijającą nie przerywa go
- posiadanie przywrócone poczytuje się za nieprzerwane

art. 175 – do biegu zasiedzenia stosuje się odpowiednio przepisy o biegu przedawnienia roszczeń (podlega przerwie i zawieszeniu)

Artykuł 176:
- w wypadku przeniesienia posiadania w toku biegu zasiedzenia, nowy posiadacz może doliczyć do czasu swojego posiadania czas posiadania poprzedniej osoby
- jeśli poprzednia osoba uzyskała posiadanie w złej wierze – jej czas posiadania może być doliczony tylko wtedy, gdy czas nowego posiadania + czas starego posiadania = min. 30 lat
- przepis ten odpowiednio stosuje się wówczas, gdy nowy posiadacz jest spadkobiercą starego posiadacza

Dobra wiara posiadacza:
- gdy z przyczyn usprawiedliwionych (bez niedbalstwa) nie wie on o tym, że nie przysługuje mu prawo własności np.: nabył rzecz od osoby niebędącej właścicielem; nabył rzecz w formie aktu notarialnego dotkniętego brakiem powodującym nieważność
- nie jest w dobrej wierze ten, kto nabywa własność nieruchomości bez zachowania formy aktu notarialnego

Skutki zasiedzenia:
- po upływie terminu zasiedzenia posiadacz nabywa ex lege własność (w sposób pierwotny)
- wyjątkowo zasiedzenie (jako nabycie pierwotne) nie powoduje wygaśnięcia obciążeń własności

Droga sądowa:
- posiadacz, który nabył własność przez zasiedzenie może żądać aby sąd stwierdził to w orzeczeniu (post. nieprocesowe)
- orzeczenie ma charakter deklaratywny – stanowi podstawę do wpisu własności do księgi wieczystej

PRZEMILCZENIE:
istota – osoba wskazana w ustawie nabywa własność wskutek niewykonywania przez właściciela swojego prawa przez czas w ustawie określony – taki sposób nabycia własności przewiduje się co do rzeczy znalezionych

11. Inne przypadki nabycia i utraty własności

A. ZRZECZENIE SIĘ WŁASNOŚCI
Nieruchomości:
- kiedyś przepis art. 179, Ustawodawca nie dopuszcza by nie istniały nieruchomości niczyje, konsekwencją zrzeczenia się było wtedy nabycie własności tej nieruchomości przez gminę na której obszarze ta nieruchomość się znajdowała. Była kwalifikowana jako posiadanie pierwotne.

Rzeczy ruchome:
- wyzbycie się własności rzeczy ruchomej następuje przez jej porzucenie z zamiarem wyzbycia się własności
- rzecz ruchoma, której uprzedni właściciel się wyzbył staje się rzeczą niczyją

B. ZAWŁASZCZENIE + RÓJ PSZCZÓŁ:

Zawłaszczenie art. 181 – własność niczyjej rzeczy ruchomej nabywa się przez objęcie jej w posiadanie samoistne, nie dotyczy zgubionych.
charakter – CP jednostronna, realna, pierwotne nabycie własności

Problematyka roju pszczół:

  1. rój pszczół staje się niczyim, jeśli właściciel nie odszukał go przed upływem 3 dni od dnia wyrojenia

  2. w pościgu za rojem pszczół właścicielowi wolno wejść na cudzy grunt, powinien naprawić wynikłą z tego szkodę

  3. jeśli rój osiadł dziko – właściciel może go zabrać jako swoją własność

  4. jeśli rój osiadł w cudzym ulu niezajętym – właściciel może żądać wydania roju za zwrotem kosztów

  5. jeśli rój osiadł w cudzym ulu zajętym – staje się własnością właściciela ula – dotychczasowemu właścicielowi nie przysługuje roszczenie z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia


C. ZNALEZIENIE:

Odnosi się do rzeczy:

  1. zagubionych

  2. porzuconych bez zamiaru wyzbycia się własności

  3. zwierząt, które zabłąkały się lub uciekły

Obowiązki znalazcy:
- musi niezwłocznie zawiadomić o tym osobę uprawnioną do odbioru rzeczy lub tzw. organ przechowujący (starosta właściwy miejscowo)
- pieniądze, pap. wartościowe, kosztowności oraz rzeczy o wartości naukowej i artystycznej – znalazca powinien oddać na przechowanie organowi przechowującemu –inne rzeczy tylko na żądanie tego organu

Kwalifikacja prawna:
- właściciel nie traci własności na skutek zgubienia a następnie znalezienia rzeczy
- znaleźne (10% wartości znaleziska) – jeśli zgłosi swe roszczenie najpóźniej z chwilą wydania rzeczy osobie uprawnionej (nie należy się osobom, które znalazły rzecz w toku czynności służbowych SN)

Przemilczenie:
- jeśli właściciel nie odbierze rzeczy w ciągu roku od dnia wezwania go przez dany organ (lub w razie niemożności wezwania – w ciągu 2 lat od jej znalezienia), to:
a) pieniądze, pap. wartościowe, kosztowności oraz rzeczy o wartości naukowej i artystycznej stają się własnością Skarbu Państwa
b) inne przedmioty stanowią wtedy własność znalazcy, jeśli uczynił zadość swym obowiązkom

Wyjątki:

1) W razie znalezienia rzeczy w:
a) budynku
b) innym pomieszczeniu otwartym dla publiczności
c) środku transportu publicznego
- znalazca musi oddać rzecz zarządcy budynku / pomieszczenia / środku transportu
- los prawny takiej rzeczy normują przepisy szczególne

2) w razie znalezienia „skarbu” art. 189 – czyli rzeczy mającej znaczną wartość materialną / artystyczną / naukową w takich okolicznościach, że poszukiwanie właściciela byłoby oczywiście bezcelowe, rzecz taka staje się własnością SP, a znalazcy należy się odpowiednie wynagrodzenie ustalane przez sąd.

D. WŁASNOŚĆ POŻYTKÓW NATURALNYCH:
- uprawniony do pobierania pożytków naturalnych nabywa ich własność przez odłączenie ich od rzeczy

E. AKCESJA:

Akcesja nieruchomości z rzeczą ruchomą:

art. 191 – własność nieruchomości rozciąga się na każdą rzecz ruchomą, która została do niej przyłączona w ten sposób, że stała się jej częścią składową
rozliczenia – jeśli z łączącego strony stos. pr. nic innego nie wynika, stosuje się przepisy o rozliczeniach między właścicielem a posiadaczem, o naprawieniu szkody i o bezpodstawnym wzbogaceniu

Akcesja rzeczy ruchomych:
a) połączenie – wytworzenie mebla z drewna i skóry i śrubek :P
b) pomieszanie – przykład życiowy: robienie drina ;]
c) przetworzenie – wytworzenie nowej rzeczy z cudzych materiałów

ad a) i b) - jeśli połączenie lub zmieszanie rz. ruchomych dokonane zostało w taki sposób, że przywrócenie stanu poprzedniego byłoby związane z nadmiernymi trudnościami lub kosztami, to:
1) dotychczasowi właściciele stają się współwłaścicielami całości
2) udziały w tej współwłasności oznacza się wg stosunku wartości rzeczy połączonych / pomieszanych
- jeśli jedna z rzeczy połączonych ma znacznie większą wartość niż pozostałe, rzeczy mniejszej wartości stają się jej częściami składowymi

ad c)
- ten kto wytworzył nową rzecz z cudzych materiałów, staje się jej właścicielem

Wyjątki:
- właścicielem rzeczy stworzonej jest właściciel materiałów jeśli:
a) przetworzenie dokonane zostało w złej wierze
b) wartość materiałów jest większa od wartości nakładu pracy
- rozliczanie tych problemów opiera się na przepisach nt. bezpodstawnego wzbogacenia i naprawie szkody

12. Ochrona własności


cywil. ochrona własności – system roszczeń przysługujących właścicielowi w razie naruszenia jego prawa:
ochrona petytoryjna – ochrona prawa – chroni się osobę, której przysługuje jakieś prawo
ochrona posesoryjna – chroni pewien stan faktyczny zwany posiadaniem

podstawowe roszczenia – windykacyjne i negatoryjne
roszczenia uzupełniające – wzmacniają funkcję roszczeń/powództw podstawowych
roszczenie a skarga (powództwo) – powództwa to procesowa forma dochodzenia roszczeń

Powództwo o ustalenie prawa (art. 189 KPC):
- powód może żądać ustalenia przez sąd istnienia / nieistnienia stos. prawnego lub prawa, gdy ma w tym interes prawny

ROSZCZENIE WINDYKACYJNE:

art. 222 §1 – właściciel może żądać od osoby, która włada faktycznie jego rzeczą, ażeby rzecz została mu wydana, chyba że tej osobie przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą

Cechy:

- roszczenie o wydanie rzeczy

- roszczenie wypływające z prawa własności

przedmiot – wydanie rzeczy wraz z wszystkimi pobranymi przychodami uzyskanymi przez osobę, która władała bezprawnie cudzą rzeczą

Legitymacja czynna – właściciel, Rzecznik Praw Obywatelskich i prokurator (tzn. uprawniony do wytoczenia powództwa)

Legitymacja bierna – każda osoba, która faktycznie włada rzeczą
- jeśli państwowa os. prawna włada rzeczą bezprawnie, powództwo przeciwko tej OP a nie przeciwko Skarbowi Państwa

Wydanie rzeczy:

- najczęściej do rąk właściciela

- jeżeli np. użytkownik został pozbawiony władztwa nad rzeczą, właściciel wnosi powództwo windykacyjne o zwrócenie rzeczy temu użytkownikowi

ciężar dowodu – spoczywa na powodzie, przedmiotem dowodu jest fakt, iż jest on właścicielem
– nieruchomość ma księgę wieczystą –domniemanie własności wynikające z wpisu

– właściciel może korzystać z wszelkich dowodów

Kierunki obrony pozwanego:

- zaprzeczenie własności – jeśli powód nie udowodnił własności, powództwo zostaje oddalone

- zarzut braku legitymacji – pozwany zaprzecza, że włada faktycznie rzeczą

- skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą (zarzut hamujący) – hamuje na czas przysługiwania pozwanemu tego uprawnienia

- zarzut nadużycia prawa – właściciel żądając wydania rzeczy wykonuje swoje prawo sprzecznie z zasadami współżycia społecznego

Przedawnienie roszczenia windykacyjnego:

- dotyczące nieruchomości nie przedawnia się

- dotyczące rzeczy ruchomych przedawnia się po upływie 10 lat

ROSZCZENIE NEGATORYJNE:

art. 222 §2 – przeciwko osobie, która narusza własność w inny sposób aniżeli przez pozbawienie właściciela władztwa faktycznego nad rzeczą, przysługuje właścicielowi roszczenie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i o zaniechanie naruszeń

Możliwości:

- żądanie zaniechania dalszych naruszeń (jeśli istnieje obawa ich powtórzenia)

- żądanie przywrócenia stanu zgodnego z prawem (np. rozebranie bezprawnie wzniesionego budynku)

- zdarza się, że skutkuje obiema powyższymi dyspozycjami

legitymacja czynna – materialna: właściciel, procesowa: ponadto RPO i prokurator

legitymacja bierna – ten, kto cudze prawo własności narusza w inny sposób, aniżeli przez pozbawienie właściciela władztwa faktycznego

ciężar dowodu – dowód własności – na właścicielu – powód może korzystać z domniemania własności wynikającego z faktu posiadania
Pozwany może się bronić wskazując stosunki miejscowe, prawo wynikające z decyzji administracyjnej, służebności, stosunku zobowiązaniowego

przedawnienie – 10 lat dla rzeczy ruchomych, brak przedawnienia dla nieruchomości


ROSZCZENIA UZUPEŁNIAJĄCE

a) roszczenie o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy

b) roszczenie o zwrot pożytków lub ich równowartości

c) roszczenie o odszkodowanie za szkodę spowodowaną zużyciem rzeczy, jej pogorszeniem lub utratą

Charakter:

- uzupełniają rei vindicatio, razem z nimi można zrównoważyć stratę spowodowaną utratą władztwa nad rzeczą

- mogą być dochodzone oddzielnie

- mogą być samoistnym przedmiotem obrotu

Przedawnienie:

- roszczenia te przedawniają się z upływem 1 roku od zwrotu rzeczy

- jeśli zwrot rzeczy nie nastąpił, przedawniają się z upływem lat 10

ochrona subiektywna – roszczenia te są zależne od dobrej / złej wiary posiadacza

Regulacje:

a) posiadacz jest w dobrej wierze - nie powstają żadne roszczenia uzupełniające, bo posiadacz:

1) nie jest zobowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy

2) nie jest odpowiedzialny za jej zużycie, pogorszenie lub utratę

3) nabywa własność pożytków naturalnych odłączonych od rzeczy w czasie jego posiadania

4) zachowuje pożytki cywilne, które stały się w tym czasie wymagalne

- ale jeśli uzyskał odszkodowanie za utraconą rzecz, musi je przelać na właściciela zgodnie z „bezpodstawnym wzbogaceniem”

b) posiadacz w złej wierze:

1) jest zobowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy

2) jest odpowiedzialny za jej zużycie, pogorszenie lub utratę – chyba że nastąpiłoby to również gdyby rzecz znajdowała się w posiadaniu uprawnionego

3) musi zwrócić pobrane pożytki / równowartość

4) musi zwrócić równowartość pożytków niepobranych z powodu złej gospodarki

c) posiadacz jest w dobrej wierze, ale dowiedział się o wytoczonym przeciwko niemu rei vindicatio:

- również wtedy, gdy samoistny posiadacz rzeczy będącej przedmiotem własności państwowej został wezwany do wydania rzeczy przez odpowiedni organ państwowy

1) jest zobowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy

2) jest odpowiedzialny za jej zużycie, pogorszenie lub utratę – chyba że nastąpiło to bez jego winy

3) musi zwrócić pobrane pożytki / równowartość

13. Współwłasność i zniesienie współwłasności

Elementy konstrukcyjne współwłasności:

Art.195 k.c. „Własność tej samej rzeczy może przysługiwać niepodzielnie kilku osobom.”

Art.196 k.c. „§ 1. Współwłasność jest albo współwłasnością w częściach ułamkowych, albo współwłasnością łączną.
§ 2. Współwłasność łączną regulują przepisy dotyczące stosunków, z których ona wynika. Do współwłasności w częściach ułamkowych stosuje się przepisy niniejszego działu.”

wskazuje 2 rodzaje współwłasności:

  1. W częściach ułamkowych – udziały określane są za pomocą ułamka zwykłego. To samodzielny stosunek prawa rzeczowego. Udział to pewien ułamek wyrażający pozycję współwłaściciela, to części wydzielone abstrakcyjnie.

  2. Łączna - Współwłasność do niepodzielnej ręki towarzyszy zawsze innemu stosunkowi prawnemu (osobistemu). 2 podstawowe przykłady:

    1. Współwłasność małżeńska, gdy pozostają we wspólności majątkowej;

    2. Współwłasność w spółce cywilnej. Majątek jest majątkiem wspólnym wspólników.

cecha Współwłasność łączna Współwłasność ułamkowa

Jest bezudziałowa;

nie można nawet wskazać udziałów;

 Każdy ze współwłaścicieli ma jakiś udział, który wskazuje na udział we współwłasności;

Rozporządzanie prawem

Bezudziałowy charakter powoduje, że nie można się zobowiązać do rozporządzenia, a nawet nie można się zobowiązać do rozporządzenia przyszłym udziałem;

Każdy udziałowiec może samodzielnie rozporządzać swoim udziałem (ale nie rzeczą);

trwałość

Towarzysz jej stosunek podstawowy, więc co do zasady trwa tak długo jak długo trwa stosunek podstawowy;

dopóki trwa, nie można podzielić majątku

 Nie jest trwała (każdy Ze współwłaścicieli może domagać się jej zniesienia);

przedmiot

Zawsze dotyczy pewnej masy majątkowej.

Wierzyciel nie może się zaspokoić, jeśli 1 współwłaściciel jest dłużnikiem, bo nie ma udziału

Z chwilą ustania zamienia się na współwłasność w częściach ułamkowych;

 Kilka przedmiotów lub jeden przedmiot;

ZNIESIENIE WSPÓŁWŁASNOŚCI

istota – likwidacja stosunku prawnego, jaki łączy współwłaścicieli

Regulacja zniesienia współwłasności:

- każdy współwłaściciel może żądać zniesienia współwłasności [art. 210 zd.1]

- uprawnienie do żądania zniesienia współwłasności nie przedawnia się [art. 220]

Umowa wyłączająca na czas do lat 5 uprawnienie do żądania zniesienia współwłasności: [art. 220]

- uprawnienie do żądania zniesienia współwłasności może być wyłączone przez CP na czas nie dłuższy niż 5 lat

- w ostatnim roku przed upływem terminu można go przedłużyć na dalsze 5 lat

- przedłużenie można powtórzyć raz

Sądowe zniesienie współwłasności:

- dokonuje się w postępowaniu nieprocesowym

- wniosek o SZW może zgłosić każdy współwłaściciel oraz prokurator

Sąd rozstrzyga ostatecznie o:

a) wzajemnych roszczeniach z tytułu posiadania

b) roszczeniach współwłaścicieli z tytułu:

- nakładów

- korzystania przez niektórych z nich z rzeczy wspólnej w zakresie szerszym niż wynika to z ich udziału

Sposoby zniesienia współwłasności:

a) podział rzeczy wspólnej – podział fizyczny

b) przez przyznanie rzeczy wspólnej jednemu lub kilku współwłaścicielom

c) przez sprzedaż rzeczy wspólnej - podział cywilny

Podziału fizycznego może żądać każdy ze współwłaścicieli, o ile podział ten:

  1. nie jest sprzeczny z przepisami ustawy (np. gdy obowiązują zakazy podziału) (jeśli strony umownie zniosą współwłasność tylko to ograniczenie)

  2. nie jest sprzeczny ze społ.-gosp. przeznaczeniem rzeczy np. likwidacja warsztatu produkcyjnego

  3. nie pociąga za sobą istotną zmianę rzeczy

  4. nie pociąga za sobą znaczne zmniejszenie wartości rzeczy

Problem podziału budynków:

- z zasady budynków dzielić nie można (ani pionowo ani poziomo)

- podział pionowy jest dopuszczalny jeśli linia podziału przebiega przez ścianę dzielącą budynek na regularne i samodzielne części (za Sądem Najwyższym)

- podział poziomy może polegać na wyodrębnieniu własności lokali – ale działka na której budynek stoi pozostanie przedm. współwłasności

Kwestie organizacyjne podziału rzeczy:

- sąd znosząc współwłasność może wyrównać wartość poszczególnych udziałów dopłatami pieniężnymi
- sąd przy podziale gruntu może obciążyć części potrzebnymi służebnościami gruntowymi:

- jeśli jedna z nieruchomości utworzonych nie ma dostępu do drogi – służebność drogowa

- na wniosek współwłaścicieli może wydzielić z podlegającej podziałowi nieruchomości drogę wewnętrzną i utworzyć na niej współwłasność dla właścicieli dzielonej nieruchomości

Przyznanie rzeczy wspólnej jednemu lub kilku współwłaścicielom

- z reguły stosowane do rzeczy ruchomych, a jeśli chodzi o nieruchomości:

1) podział fizyczny jest niezgodny z planem miejscowym

2) do niepodzielnych nieruchomości obejmujących warsztaty usługowe lub produkcyjne

ISTOTA – w razie takiego zniesienia współwłasności pozostali współwłaściciele (którym rzeczy nie przyznano) otrzymują równowartość swoich udziałów pod postacią spłat w pieniądzu - termin ich uiszczania – max 10 lat

- w wypadkach wyjątkowych sąd na wniosek dłużnika może odroczyć termin zapłaty rat wymagalnych

Zniesienie współwłasności przez sprzedaż rzeczy wspólnej:

- jeśli współwłaściciele tak zgodnie postanowią

- w braku wniosku – jeśli rzecz nie da się podzielić, a okoliczności danego wypadku przejawiają za takim zniesieniem współwłasności, a nie za przyznaniem rzeczy jednemu ze współwłaścicieli

- sprzedaży zarządzonej przez sąd dokonuje się w trybie licytacji (postępowanie egzekucyjne)

Szczególne zasady znoszenia współwłasności nieruchomości rolnej:

art. 213 Jeżeli zniesienie współwłasności gospodarstwa rolnego przez podział między współwłaścicieli byłoby sprzeczne z zasadami prawidłowej gospodarki rolnej, sąd przyzna to gospodarstwo temu współwłaścicielowi, na którego wyrażą zgodę wszyscy współwłaściciele.

- w wypadku braku tej zgody sąd przyzna GR temu z nich, który je prowadzi lub stale w nim pracuje
- jeśli powyższe warunki spełnia kilku współwłaścicieli lub nikt, sąd przyzna GR temu z nich, który daje najlepszą gwarancję należytego prowadzenia GR

Sprzedaż GR sąd zasądzi:

a) na wniosek wszystkich współwłaścicieli

b) gdy nikt nie wyrazi zgody na przyznanie mu GR

Wysokość przysługujących współwłaścicielom GR spłat ustala się stosownie do zgodnego porozumienia

- jeśli go nie ma, spłaty mogą być obniżone, podzielone na raty.

Ochrona byłych współwłaścicieli, którzy otrzymali spłaty niższe od należnych:

- Jeśli ten, który otrzymał gospodarstwo zbył je przed upływem 5 lat powinien wydać byłym współwłaścicielom korzyści z obniżenia ich spłat proporcjonalne do ich udziałów

- współwłaściciele, którzy zamieszkiwali w gospodarstwie do chwili zniesienia współwłasności, zachowują uprawnienie do dalszego zamieszkiwania, max 5 lat od chwili zniesienia współwłasności (małoletni od chwili pełnoletności) –stosuje się przepisy o służebności mieszkania

14. Użytkowanie wieczyste

Przedmiot użytkowania wieczystego (art. 232 § 1 kc).

Podmiot użytkowania wieczystego

każdy może być podmiotem tego prawa, też SP czy jednostki samorządu terytorialnego lub ich związki

Treść użytkowania wieczystego

treść tego prawa ograniczona przez ustawy i zasady współżycia społecznego oraz przez umowę

Własność budynków znajdujących się na gruncie użytkowanym wieczyście:
A. BUDYNKI KTÓRE ISTNIEJĄ W MOMENCIE USTANOWIENIA UW:
- z ustanowieniem użytkowania wieczystego zawsze łączy się ich sprzedaż użytkownikowi wieczystemu

B. BUDYNKI, KTÓRE ZOSTAŁY WZNIESIONE PO USTANOWIENIU UW:
Własnością użytkownika wieczystego są:
a) budynki i inne urządzenia wzniesione przez użytkownika wieczystego lub posiadacza (doktryna)
b) również jeśli zostały wzniesione niezgodnie z umową

- prawo własności tych budynków jest prawem związanym z użytkowaniem wieczystym

Użytkowanie wieczyste jako prawo terminowe:
- oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste następuje na okres 99 lat
- jeśli cel gospodarczy UW nie wymaga oddania gruntu na 99 lat, można ustanowić UW na czas krótszy – min 40 lat

Przedłużenie UW:
- w ciągu ostatnich 5 lat przed upływem terminu, użytkownik wieczysty może żądać jego przedłużenia na okres od 40 do 99 lat
- żądanie to można zgłosić wcześniej, jeśli okres amortyzacji zamierzonych na użytkowanym gruncie jest znacznie dłuższy niż czas, który pozostał do końca umowy
- odmowa przedłużenia – tylko ze względu na ważny interes społeczny
- umowa przedłużenia – w formie aktu notarialnego

Opłata roczna:
- z góry za cały rok, do 31 marca
- nie pobiera się opłaty rocznej za rok, w którym ustanowiono użytkowanie wieczyste

Sposób korzystania z nieruchomości:
- powinien być określony w umowie [art. 239 §1]
- postanowienia umowy dotyczące sposobu korzystania z nieruchomości powinny być ujawnione w księdze wieczystej

Wygaśnięcie użytkowania wieczystego:
a) upływ czasu na który ustanowione zostało użytkowanie wieczyste
b) rozwiązanie umowy o ustanowienie UW przez strony
c) konfuzja – przejście UW na właściciela, lub przejście własności na użytkownika wieczystego
d) rozwiązanie umowy przed upływem terminu UW, nienależyte wykonywanie przez użytkownika W
e) wywłaszczenie (chyba, że następuje na rzecz podmiotu niebędącego właścicielem obciążonego nim gruntu)

Nie można nabyć w drodze zasiedzenia, jeśli nie zostało wcześniej ustanowione zgodnie z prawem; możemy jeśli posiadamy nieruchomość na podstawie faktycznego przeniesienia prawa, ale umowa była nieważna.

Skutki wygaśnięcia użytkowania wieczystego:

a) wygaśnięcie obciążeń ustanowionych na tym prawie
b) wygaśnięcie prawa własności budynków lub innych urządzeń:

- budynki i urządzenia stają się częścią składową gruntu na którym zostały wybudowane

- użytkownikowi należy się wynagrodzenie odpowiadające ich wartości

c) użytkownik ma obowiązek wydać nieruchomość właścicielowi – właściciel może żądać od użytkownika odszkodowania za szkody wynikłe z niewłaściwego korzystania z oddanego mu gruntu.

Przedawnienie roszczeń:

- przeciwko użytkownikowi W o naprawienie szkód – 3 lata od zwrotu nieruchomości

- przeciwko właścicielowi o wynagrodzenie za utratę budynków / urządzeń – 3 lata od zwrotu nieruchomości

- o wydanie nieruchomości po wygaśnięciu UW – jako windykacyjne nie przedawnia się.

15. Użytkowanie

art. 252 – rzecz można obciążyć prawem do jej używania i pobierania jej pożytków

Uprawnienia tworzące treść użytkowania:

a) prawo do używania rzeczy

b) prawo do pobierania pożytków z rzeczy

c) odnośnie timesharingu – prawo do zbycia takiej formy użytkowania

Ograniczenia korzystania z rzeczy:

- obowiązek przestrzegania zasad prawidłowej gospodarki

- może pobierać tylko pożytki z rzeczy
- można ograniczyć zakres użytkowania przez wyłączenie niektórych pożytków rzeczy

Przedmiot użytkowania:

- rzecz – ruchoma bądź nieruchomość

- użytkowanie obciąża rzecz jako całość

- wykonywanie użytkowania można ograniczyć do oznaczonej części rzeczy, jednak samo użytkowanie OBCIĄŻA CAŁĄ RZECZ

- z zasady przedmiotem użytkowania mogą być rzeczy niezużywalne

Użytkowanie niewłaściwe (quasi-ususfructus):

- obejmuje pieniądze lub inne rzeczy oznaczone co do gatunku

- z chwilą wydania mu tych przedmiotów użytkownik staje się ich właścicielem

- z chwilą wygaśnięcia użytkownik musi zwrócić „takie same” rzeczy wg przepisów o zwrocie pożyczki

Użytkowanie praw:

- przedmiotem użytkowania mogą być także prawa (np. obligacje, wierzytelności)

- pożytki przypadają użytkownikowi

- stosujemy przepisy o użytkowaniu rzeczy

- do ustanowienia takiego użytkowania stosujemy przepisy o przeniesieniu prawa

Zespół środków produkcji jako przedmiot użytkowania:

a) użytkownik może w granicach prawidłowej gospodarki zastępować poszczególne składniki innymi

b) włączone w ten sposób składniki stają się własnością właściciela użytkowanego zespołu środków produkcji

- jeśli użytkowany zespół środków produkcji ma być zwrócony wg oszacowania:

a) użytkownik nabywa własność jego poszcz. składników z chwilą, gdy zostały mu wydane

b) po ustaniu użytkowania zobowiązany jest zwrócić zespół tego samego rodzaju i wartości
przykłady – gospodarstwo rolne, rzecz zbiorowa (np. stado owiec)

Cechy użytkowania:

a) jest najszerszym spośród tradycyjnych ograniczonych praw rzeczowych

b) niezbywalne (z wyjątkiem timesharingu)

- użytkownik może jednak oddać przedmiot użytkowania do eksploatacji innej osobie – np. dzierżawa, najem

c) terminowym lub bezterminowym

- timesharing można ustanowić na okres od 3 do 50 lat

d) może być odpłatne bądź ustanawiane bez wynagrodzenia

- timesharing jest odpłatny – ryczałtowe wynagrodzenie

Stosunki obligacyjne łączące właściciela i użytkownika:

a) obowiązek wykonywania prawa użytkowania zgodnie z zasadami prawidłowej gospodarki

b) użytkownik ponosi ciężary, które zgodnie z wymaganiami zasad prawidłowej gospodarki powinny być pokrywane z pożytków rzeczy

c) właściciel nie ma obowiązku czynić nakładów na rzecz obciążoną użytkowaniem – jeśli poczynił, może od użytkownika żądać ich zwrotu

d) użytkownik musi dokonywać napraw i innych nakładów związanych ze zwykłym korzystaniem z rzeczy

- o potrzebie innych napraw lub nakładów – powinien niezwłocznie zawiadomić właściciela i zezwolić mu na dokonanie potrzebnych robót

- jeśli użytkownik poczynił nakłady do których nie był zobowiązany – może żądać zwrotu

e) użytkownik powinien niezwłocznie zawiadomić właściciela jeśli osoba trzecia dochodzi przeciw niemu roszczeń dotyczących własności rzeczy

Powstanie użytkowania:

czynność prawna dokonana przez właściciela z przyszłym użytkownikiem

Wygaśnięcie użytkowania:

1) w drodze czynności prawnej

- najczęściej w drodze umowy uprawnionego z właścicielem

- wystarcza jednostronne OW uprawnionego (wygaśnięcie na skutek zrzeczenia)

2) konfuzja i nabycie własności przez uprawnionego

3) upływ terminu - wygasa po upływie terminu, na jaki zostało ustanowione

4) niewykonywanie użytkowania przez 10 lat - nie dotyczy timesharingu

5) decyzja administracyjna – np. w trybie wywłaszczenia

Obowiązki użytkownika związane z wygaśnięciem użytkowania:

- zwrot rzeczy właścicielowi w takim stanie, w jakim powinna się znajdować

Roszczenia właściciela:

a) o naprawienie szkody z powodu pogorszenia rzeczy

b) o zwrot nakładów na rzecz (również przypadające użytkownikowi względem właściciela)

- przedawniają się z upływem 1 roku od zwrotu rzeczy

Timesharing - umowa między przedsiębiorcą a osobą fizyczną o ustanowienie prawa do korzystania z domu lub pomieszczenia mieszkalnego w określonym czasie za zryczałtowanym wynagrodzeniem na okres min. 3 lat;

16. Służebności gruntowe oraz służebność drogi koniecznej

Jest prawem rzeczowym ograniczonym, związanym z prawem własności nieruchomości.

Art. 285 KC służebność gruntowa:

Nieruchomość można obciążyć na rzecz właściciela innej nieruchomości prawem:

a) właściciel nieruchomości władnącej może korzystać z nieruchomości obciążonej w określonym zakresie – CZYNNA - np. służebność drogowa

b) właściciel nieruchomości obciążonej zostaje ograniczony w możliwości dokonywania określonych działań – BIERNA - np. służebność światła

c) właścicielowi nieruchomości obciążonej nie wolno wykonywać określonych uprawnień, które mu względem nieruchomości władnącej przysługują na podstawie przepisów o treści i wykonywaniu własności np. zakaz wejścia na grunt sąsiada w celu zebrania owoców swojego drzewa, które na tym gruncie się zwieszają - BIERNA

Cel:

- zwiększenie użyteczności nieruchomości władnącej

- zakres i sposób wykonywania zgodny z zasadami współżycia społecznego i zwyczajami miejscowymi

- wykonywana w taki sposób, aby jak najmniej utrudniała korzystanie z nieruchomości obciążonej

POWSTANIE SŁUŻEBNOŚCI GRUNTOWYCH:

a) umowa o jej ustanowienie – ogólne zasady dotyczące OPR

b) orzeczenie sądu

c) zasiedzenie służebności

d) decyzja administracyjna - wywłaszczenie

Konstrukcja nabycia służebności gruntowej w drodze zasiedzenia:

Posiadanie:

- posiadanie służebności – faktyczne korzystanie z gruntu sąsiada w ten sposób, jakby przysługiwała służebność (np. przejeżdżanie przez grunt sąsiada)

- nie dotyczy prekarzysty – właściciela, który korzysta z nieruchomości sąsiedniej tylko dzięki grzeczności sąsiada

- przez zasiedzenie nie można nabyć służebności biernej

Upływ czasu:

- 20 lat dobra wiara / 30 lat zła wiara (w chwili objęcia w posiadanie)

Wygaśnięcie służebności gruntowych:
- zrzeczenie się
- konfuzja
- desuetudo – 10 lat (w przypadku służebności biernej 10 lat od stanu niezgodnego z prawem).

Art. 145.

§ 1. Jeżeli nieruchomość nie ma odpowiedniego dostępu do drogi publicznej lub do należących do tej nieruchomości budynków gospodarskich, właściciel może żądać od właścicieli gruntów sąsiednich ustanowienia za wynagrodzeniem potrzebnej służebności drogowej (droga konieczna).

  1. Powstaje w skutek:

    1. Porozumienia stron – umowa

    2. Orzeczenia sądowego

  2. Przysługuje:

    1. właścicielowi

    2. użytkownikowi wieczystemu (orzecznictwo)

    3. posiadaczowi samoistnemu – ale może on żądać tylko ustanowienia służebności osobistej

  3. Zasady:

    1. Odpłatność jednorazowa lub świadczenie okresowe

    2. Może przebiegać przez kilka nieruchomości

    3. Nie może przebiegać przez siedlisko sąsiada

    4. Ustanawiana w przypadku braku ub utrudnionego dostępu do drogi publicznej ( np. droga przejezdna tylko rowerem)

    5. Jak najmniej uciążliwa dla sąsiada

17. Służebności osobiste oraz służebność przesyłu

Służebność osobista Art. 296.

Nieruchomość można obciążyć na rzecz oznaczonej osoby fizycznej prawem, którego treść odpowiada treści służebności gruntowej.

  1. Zakres i sposób wykonywania zgodny z zasadami współżycia społecznego i zasadami miejscowymi

  2. Cechy:

    1. Przysługuje osobie fizycznej – wygasa najpóźniej w momencie śmierci uprawnionego

    2. Niezbywalna, nie można ich przenieść

    3. Nie można zasiedzieć

  3. Służebność mieszkania

    1. uprawniony ma rzeczowe prawo zamieszkiwania w cudzej nieruchomości

    2. uprawniony może przyjąć małżonka i dzieci małoletnie, które mogą pozostać w mieszkaniu po uzyskaniu pełnoletniości;

    3. może też przyjąć inne osoby jeśli są przez niego utrzymywane

    4. można się umówić, że po śmierci uprawnionego dzieci, rodzice, małżonek przejmie służebność

    5. uprawniony może korzystać z pomieszczeń i urządzeń przeznaczonych do wspólnego użytku

  4. Jeśli uprawniony dopuszcza się rażących uchybień, właściciel ma prawo żądać zmiany służebności na rentę.

Służebność przesyłu Art. 3051

Nieruchomość można obciążyć na rzecz przedsiębiorcy, który zamierza wybudować lub którego własność stanowią urządzenia, o których mowa w art. 49 § 1, prawem polegającym na tym, że przedsiębiorca może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, zgodnie z przeznaczeniem tych urządzeń.

  1. Ograniczone prawo rzeczowe między przedsiębiorcą a właścicielem nieruchomości obciążonej za wynagrodzeniem jednorazowym lub okresowym

  2. Powstanie:

    1. Umowa (właściciel w formie aktu notarialnego), wpis do księgi wieczystej

    2. Decyzja administracyjna wydana przez starostę

    3. Orzeczenie sądowe - W braku porozumienia między przedsiębiorcą a właścicielem nieruchomości ustala się służebność, jeśli jest ona konieczna do korzystania z urządzeń.

    4. Zasiedzenie przez przedsiębiorcę przesyłowego

  3. Przepisy o służebnościach gruntowych

  4. Wygasa najpóźniej wraz z zakończeniem likwidacji przedsiębiorstwa

    1. Po wygaśnięciu przedsiębiorca musi usunąć urządzenia utrudniające korzystanie z nieruchomości.

    2. Jeżeli nadmierne trudności lub koszty, przedsiębiorca jest obowiązany do naprawienia wynikłej stąd szkody.

    3. Ustanie również na mocy umowy, orzeczenia sądu, niewykonywania przez 10 lat

  5. właściciel (użytkownik wieczysty) może żądać odszkodowania za dotychczasowe bezumowne korzystanie ze swojej nieruchomości przez przedsiębiorcę przesyłowego.

18. Zastaw

Art. 306 k.c.

W celu zabezpieczenia oznaczonej wierzytelności można rzecz ruchomą obciążyć prawem, na mocy którego wierzyciel może dochodzić zaspokojenia z tej rzeczy:

a) bez względu na to czyją stała się własnością

b) z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi właściciela rzeczy – oprócz tych, którym przysługuje pierwszeństwo szczególne

Zastawca – właściciel rzezcy, która jest obciążona i zastawnik – wierzyciel.

Cechy zastawu:

Przedmiot zastawu:

- rzeczy ruchome niewyjęte z obiegu i mające wartość majątkową

- również udział współwłaściciela w rzeczy ruchomej

- rzecz która spełnia te wymogi może być obciążona zastawem, chociażby była wyjęta spod egzekucji

Zastaw na prawach:

- tylko prawa zbywalne i tylko te, których nie da się obciążyć hipoteką

- do zastawu na prawach odpowiednio stosujemy przepisy o zastawie na rzeczach ruchomych + przepisy szczególne

- do ustanowienia zastawu na prawie – stosujemy odpowiednio przepisy o przeniesieniu tego prawa

- umowa zastawu na prawach musi być zawarta pisemnie, z datą pewną

Zabezpieczana wierzytelność:

- zarówno pieniężna jak i niepieniężna

- wierzytelność niepieniężna – realizacja co do niej jest możliwa tylko wtedy, gdy przekształci się w wierzytelność pieniężną (np. odszkodowanie)

- oprócz wierzytelności zastaw zabezpiecza też roszczenia z nią związane – odsetki nieprzedawnione, zwrot nakładów na rzecz, przyznane koszty zaspokojenia wierzytelności

Powstanie zastawu:

  1. mocą umowy (zastaw umowny)

    1. umowa między wierzycielem a właścicielem rzeczy:

      1. również stroną umowy może być osoba nieuprawniona do rozporządzania rzeczą – ochrona dobrej wiary wierzyciela

      2. brak określonego wymogu formy

    2. wydanie rzeczy:

      1. wierzycielowi, lub osobie trzeciej, którą wybrały strony (CP realna)

      2. jeśli rzecz znajduje się w dzierżeniu wierzyciela – sama umowa (CP konsensualna)

      3. inne wyjątki ustawowe – np. zastaw rejestrowy

  2. z mocy prawa (zastaw skarbowy)

    1. powstaje z mocy prawa na mocy przepisów szczególnych

    2. Art. 670 wynajmującemu zastaw przysługuje na rzeczach najemcy wniesionych do przedmiotu najmu

    3. stosujemy przepisy o zastawie na rzeczach

Zaspokojenie zastawu:

  1. art. 312 k.c. „Zaspokojenie zastawnika z rzeczy obciążonej następuje według przepisów o sądowym postępowaniu egzekucyjnym.”

  2. Art. 313 k.c – jeśli przedmiotem zastawu są rzeczy o cenie sztywnej, można się umówić, że w razie zwłoki z zapłatą długu przypadną one w odpowiednim stosunku zastawnikowi na własność zamiast zapłaty – wg ceny z dnia wymagalności wierzytelności

  3. Zastawnik może się zaspokoić z sumy uzyskanej z egzekucyjnej sprzedaży rzeczy jeśli:

    1. zgłosi swoją wierzytelność komornikowi w przewidzianym terminie

    2. przedstawi dokument dowodzący jego wierzytelności

    3. złoży tytuł wykonawczy w przewidzianym terminie

Obowiązki zastawnika:

- czuwać nad jej zachowaniem – przepisy o przechowaniu za wynagrodzeniem

- po wygaśnięciu zastawu – zwraca rzecz zastawcy

Jeśli rzecz jest narażona na utratę lub uszkodzenie, to zastawca może:

- żądać złożenia rzeczy do depozytu sądowego

- żądać zwrotu za ustanowieniem innego zabezpieczenia lub sprzedaży

Pierwszeństwo:

a) zastaw późniejszy wypiera wcześniejszy

b) jeśli zastawnik był w dobrej wierze

Roszczenia:

a) zastawcy przeciwko zastawnikowi o naprawę szkody spowodowanej pogorszeniem rzeczy

b) zastawnikowi przeciwko zastawcy o zwrot nakładów

- przedawniają się z upływem 3 lat od zwrotu rzeczy

Wygaśnięcie zastawu:

1) w drodze czynności prawnej

- w drodze umowy zastawcy z zastawnikiem

- wystarcza jednostronne ośw. woli zastawnika kierowane do zastawcy

2) konfuzja i nabycie własności przez uprawnionego

- z wyjątkiem, gdy zastawnik nabywa rzecz obciążoną na własność, ale wierzytelność zabezpieczona zastawem jest obciążona prawem osoby trzeciej lub zajęta na rzecz tej osoby trzeciej.

3) wygaśnięcie wierzytelności

4) przeniesienie wierzytelności zabezpieczonej bez przeniesienia zastawu

5) zwrócenie przez zastawnika rzeczy zastawcy


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
PLYTA Wpływ projektantów i rzeczoznawców
Fiszki podstawowe rzeczowniki
Rzeczownik +przymiotnik (ćw), Język rosyjski
odmiana rzeczownika, Pomoce dydaktyczne, Gramatyka, ortografia
Praca domowa-rzeczoznawca, PRAWO ADMINISTRACYJNE, ćwiczenia
Standard V.3., wycena nieruchomości, Stare standardy zawodowe rzeczoznawców majątkowych
zadanie - kwiecień 2009, egzamin na rzeczoznawcę majątkowego, kwiecien 2009
przewłaszczenie na zabezpieczenie, CYWILNE, RZECZOWE
sprawdzian z rzeczownika
prawa rzeczowe i zbowiazanioweo
prawo rzeczowe2
prawo rzeczowe i familijne
79 w sprawie rzeczoznawców do spraw bezpieczeństwa i higieny pracy
ogr. pr. rzecz, CYWILNE, RZECZOWE
1 wstęp, wycena nieruchomości, Stare standardy zawodowe rzeczoznawców majątkowych
rzeczownik, Dla dzieci - szkoła
Standard V.6. komentarz, wycena nieruchomości, Stare standardy zawodowe rzeczoznawców majątkowych
MSR MSR 16 Rzeczowe aktywa trwa Nieznany
Jak pozyskiwać dary rzeczowe

więcej podobnych podstron