TEORET: ogóln: def podst poj i term, opis interak międz toksyn a org, określ zakr dział toks, zajm się kinet subst toks w org, jak wygląd ich biotransf i wydal,
opis dział genet, neurotok, immunotok, szczeg: system bad i opis dział truc, dziel na gr ze wzgl na wynik podob bud chem, dział, właśc/ zastos użytk, Działy: toksykol lek, metal, rozp, środk och r i środ chem stos w rol, tworz szt i środ stos w gosp dom, zw prom. Doświad: zajm się truciz, bad w jaki spos dział na org; oprac model bad umożl śledz los truc w org, wyjaśn mech powst wywoł przez nie skutk toks; przystos ich do potrz rutyn ocen toksykol nowych zw chem; mozliw odnies uzysk wynik doświad do org człow. Działy: środ, przem, żywn. STOS/PRAKT: klinicz: zastos w med, poszuk now rozwiąż diagn i lecz zatruć, obej zatr ostre oraz przewl, przem i środ, w lecz stos się min. hemodializ, lecz monitorow. Doświad: określ model doświad- doskon test ocen toksykol z możliw uchwyc skutk odleg: dział rakotw, teratogen czy immunotok. sąd-lek: dokład określ przepis, dot zatruć śmierć. analit toksykol: obejm3 podst kier: zabezp analit prób dośw, diagnost chem- toksyk zatruć przyżyw; kontrol higien-toksykol w przem, środ oraz dziedz spec tj.analit kontrol narkomi, uzal lęk, doping); 1z dziedzin chem analit, zajm się poszuk danych trucizn, ustaw toksykol: el bezp oddział ogólspoł toksyk; monit- bież kontr toksykol, profilak- dział zapobieg.
52r- Wlki smog lond- utrzym się od5do 9XII, zmarło3-4tys os; 76r- Soveso(Włochy)- emisja chmury dioksan; 84r- Fabryk pestyc w Bhopal(Indie)- wyciek chem; zmarło 3-4tys os, do atm ok 40t truj gaz (izocyjan metyl i poch); 86r- Reaktor atom w Czarnobyl (ZSRR)- chorob poprom, dłtrwał skaż gl, wod i pow. 86r- Magazyn pestyc „Sandoz”w Bazyli- pożar 1250t pestyc. 88r- Tankowiec „Exxon-Valdez”w pobl Alaski- wyciek ropy- 11mln galon. IIpoł XXw: zanik jez Aralskiego na skut niepraw nawadn teren Pustyn. 97r- odkryt Wlk Pacyf Plama Śmieci, szacow masa 3,5mln t zbud w 90% z tworzyw szt- śmierć zw Morsk.
Zan żywn: Obce: a)Biol- drobnoustr, toksyn, pasoż, wydal, pleśn, szkod, sierść i włos; b)Chem- azotany, -yny, benzopir, met ciężk(Hg, Pb,Cd As, Zn, Sn, Cu) pozost środk och r, prep stos w hod, Subst poch z oper wstęp i proc techn. c)Przyp d) Mech. Nat szkod subst w żyw: Awidyna Solanina Amygdalina Limaryna Saponiny Tioglikozydy Inhibitory trypsyny Zas puryn Zw fityn.
drogi wchł ksenobiot: Drog oddech- COx, krzem. Subst lot dobrz rozp w wodz (amoniak, chlorowodór); słab rozp (ozon, NOx). Skóra- insektycyd fosforoorg. transp transepiderm: węglowod arom i alifat, aromat aminy i zw nitrow, zw fosforoorg. Transfolikul: met ciężk i ich połącz org. Ukł pokarm- nikot, kokai, cyjanki, alkoh. Żołąd- słabe kw, jelito cien wydal: Nerki Z mocz: leki, insektyc fosforoorg, fluorki, stront, selen, beryl, kadm, chrom, cynk, kobalt. Przew pokarm- sole met ciężk (Fe, Hg)z kałem. ślinianki ze śliną: zw jodu, salicylany, niektóre alkal. wątrob z żółcią met ciężk, lotn zw aromat, olejk eterycz. Płuca alkoh, olejk eter. dwusiarcz węgla, CO2. Skóra- brom, jod, fenol, z potem- wit B1 i metabol. Gruc sutk- alkaloid (morfin, nikot) oraz alkoh.
enz siat śródplazm hepatocyt- Enz mikrosomal- udział w reak utl, red i sprzęg. Enz katal utlen ksenob zalicz do monooksygenaz. Utl zach przy udzial monooksyg zaw cytochrom P-450. 1z atom cz tl wprow do substrat, 2 reduk się tworz cz wody. Elektr przenosz są przez ukł przenośn elektron (cytochrom P-450, reduktaz NADPH-cytochrom P-450oraz czyn lipid).
Peroksyd lipid 3 etap: inicjac, propag, terminac. Proc peroks lipid dziel się na2rodz: 1peroks nieenzym; 2 enzymat. Znacz: Prod tego proc dokon modyf właśc fiz błon kom, w tym: obniż hydrofob lipid wnętrz błon, depolar błony, zaburz asym lipid błon, ham akt enzym błon, ham akt białek transp co w konsekw może skutk utrat integral błon wewnkom i błony plazm. Inicjac: Wolny rodn odryw H od cz wielonienas kw tł(R-H) i powst wolny rodn lipid-R.. Propag: R*+ .O2 __>ROO* woln rodn reag z O i tworz woln rodn ponadtl ROO*. Te z kolei mogą odryw atom H od kol cz wielonienas kw tł. W tej reak wolny rodnik nie ginie, ale reag z następ cz kw tł); *ROO+RH= .ROOH+R* Powst nowy woln rodnik lipid R. i wodoronadtl lipid ROOH.Cykl powtarz się wielokr do moment reak terminacji:ROOH= *RO*OH r ta może zach między 2woln rodnik alkinowymi, nadtl. Dalsze przem prodLPO zach m in drogą elim. Wodoronadtl lipid rozkł się do zw: alkany (węglowod nas), alkeny (w nienas), aldehydy (zw karbonylowe).
Podz kancerog chem: genotoks (reag z DNA): dział bezp– zw alkilujące, etylenoimina, iperyt azot; dział po akt metabol– węglowod wielopierśc, nitrozoam; nieorg– met; epigenet: promotory– pestyc chlorow, sacharyna; zw cytotok– kw nitrylotrioct; modyfik dział hormon- estrag aminotriaz; zw imunosupres– tworz szt, analogi puryn; in– estry ftalowe, dioksan.
Mech toks dział met na org: blok ważnych gr funk w biomolek (białk i enzym); wypier ważn jon met z biomol; zmiana akt konform biomol.
As: wątrob, nerk, skór, włos, paznok; Cd: kora ner, wątrob, kość; Hg: nerk, tarczyc, przys mózg; Pb: kość, aort, nerk, wątrob, mózg; Zn: nerk, wątrob, grucz krok, włos, paznok; Ni: grucz limfa, żeb, kość; Cr: nerk; rdzeń pacierz, kośc, mięś, Cu: wątrob, nerk, serc, mózg, jądra; Fe: erytrocyt, wątrob, śledz, szpik.
chem zan wody: Deterg–eutrofiz (zaw N, P), rakotwór drażn, zwięk rozp subst lipofil, toks; WWAi chlorowcopoch– zakotw; Pestycyd– uleg kumul–wygin pewn gat ptak. Fenol– kumul w mięs ryb słod i słonwodn. W wodz pitn utrud chlorow. PCB kumul; In subst org– białk, tł, węglowod– eutrofi; Fosforany i azotan–eutrof. Met ciężk– kum w org.