Pośrednie systemy wyszukiwania informacji.

a) system klasyfikacji hierarchicznej : podział całości materiału na z góry ustalone dyscypliny, uwzględniając zasady podziału logicznego (wyczerpujący, rozłączny, oparty na jednym kryterium, proporcjonalny zachowujący ciągłość podziału na klasy)

b) system haseł przedmiotowych : każdemu elementowi przypisuje się jedno lub więcej haseł przedmiotowych (system haseł w SIPach)

c) system indeksowy : każdemu elementowi przypisuje się „unitermy” odpowiadające różnym aspektom treściowym elementu (słowa kluczowe)

d) system pełnotekstowy : system, w którym każdy dokument jest reprezentowany przez zestaw słów składających się nań lub zestaw znaków

Informacje ogólne

Metryka aktu prawnego w elektronicznych systemach informacji prawnej składa się z dwóch segmentów:

1) segmentu wewnętrznego (dane formalne aktu),

2) segmentu relacji, w którym prezentowana jest liczba aktów wchodzących w określoną relację z aktem z metryki oraz liczba orzeczeń interpretujących akt ; stąd przechodzi się do przeglądu wybranych relacji lub orzeczeń ; segment ten nie występuje w niektórych aktach (np. aktach jednostkowych czy nienormatywnych).

Metryka aktu prawnego – segment wewnętrzny

Segment wewnętrzny metryki zawiera następujące informacje:

1) identyfikator aktu

ID = ozn. dziennika urz. + rok publikacji + numer + pozycja

Zaraz za identyfikatorem mogą występować przy odpowiednich aktach dodatkowe informacje, tj.: skrót „j.t.” oznaczający, że akt jest jednolitym tekstem, skrót „zał.” oznaczający, że tekst aktu opublikowany jest w osobnym załączniku do numeru Dziennika Ustaw albo Monitora Polskiego (nie chodzi tu o załączniki do pozycji publikowane razem z aktem w jednym numerze)

2) rodzaj aktu

Na listach aktów mogą być stosowane skróty niektórych rodzajów (np. um. międz.), a ich pełna nazwa występuje na metryce aktu.

3) data aktu

4) tytuł aktu

Tytuł aktu zapisywany jest w mianowniku, z pominięciem zwrotów „w sprawie”, „o” itp. Jeżeli dany akt nie jest aktem samodzielnym, tzn. sprowadza się jedynie do zmiany innego (innych aktów), tytuł rozpoczyna się od skrótu: „Zm.:”.

5) numer aktu, jeśli akt jest numerowany (np. uchwały Rady Ministrów),

6) autor aktu,

7) data ogłoszenia aktu,

8) daty początku obowiązywania aktu, tj. daty wejścia w życie oraz daty mocy wstecznej (w przypadku, gdy akt obowiązywać ma w czasie przed jego ogłoszeniem).

W SIP LEX w sytuacji więcej niż jednej daty początku obowiązywania aktu, wszystkie te daty prezentowane są na metryce, a jedna z nich, uznana za datę główną (stosownie do przepisu końcowego aktu), wyróżniona jest kolorem zielonym. W tej sytuacji na metryce wskazany jest ponadto - kolorem czerwonym - przepis końcowy aktu, którego treść można stąd wywołać. W sytuacji wielości dat początku obowiązywania aktu, data główna przesądza o zakwalifikowaniu aktu do bazy Obowiązujące albo Oczekujące.

Wejście w życie – obliczenie
1. Przy obliczaniu terminu wejścia w życie aktu normatywnego określonego w dniach nie uwzględnia się dnia ogłoszenia, z wyjątkiem przypadków, gdy akt normatywny wchodzi w życie z dniem ogłoszenia.

2. Terminy wejścia w życie aktu normatywnego określone w tygodniach, miesiącach lub latach kończą się z upływem dnia, który nazwą lub datą odpowiada dniu ogłoszenia, a gdyby takiego dnia w ostatnim miesiącu nie było - w ostatnim dniu tego miesiąca.

9) informacja o utracie mocy, podawana gdy akt już utracił moc oraz gdy wiadomo, że akt utraci moc w określonym dniu w przyszłości:

- data uchylenia, która wynika z relacji „uchylony przez”,

- data wygaśnięcia, nadawana, gdy sam akt przesądza do kiedy będzie obowiązywał,

- data nieaktualności (umartwienia)

Data nieaktualności nadawana jest wtedy, gdy akt prawny nie został uchylony ani nie wygasł, ale z pewnych przyczyn nie będzie on stosowany do oceny zdarzeń, które miały miejsce po tej dacie, np., gdy:

- został wydany następca danego aktu prawnego w całości regulujący tą samą materię, który nie odnosi się wprost do dotychczasowego aktu – wówczas zgodnie z zasadą lex posterior derogat legi priori należy uznać, że będzie stosowany akt nowy,

- odpadły przesłanki stosowania danego aktu, np. akt dotyczył praw i obowiązków obywateli w czasie konkretnego stanu wojennego, a stan ten został zniesiony.

2. Metryka aktu prawnego – segment relacji

2.1. Relacje – uwagi ogólne

Najbardziej rozpowszechniony jest model, zgodnie z którym w segmencie relacji występuje 6 rodzajów relacji, jakie zachodzą pomiędzy aktami prawnymi. W każdym z tych rodzajów relacji akt prawny może występować po jednej z dwóch stron relacji jako akt czynny albo jako akt bierny, np. jako akt zmieniający albo jako akt zmieniany. W konsekwencji na metryce widnieje 12 relacji (6 x 2) i przy każdej z nich podana jest liczba aktów prawnych z tej relacji.

Relacja Zmieniony przez (czyli zestawienie aktów zmieniających) prezentowana jest ponadto w nagłówku tekstu aktu (w tzw. słupku zmian). Relacja Wykonywany przez, w postaci listy aktów wykonawczych do danego przepisu - delegacji, dostępna jest w rozszerzonej postaci tekstu aktu.

Poszczególne relacje – założenia merytoryczne:

1) ZMIANA – w tej relacji występują: z jednej strony - akty zmieniające, a z drugiej akty zmieniane, przy czym wyróżnia się następujące typy zmian:

- zmiana bezpośrednia (zwykła) oznaczana skrótem „zm.”;

- sprostowanie błędów oznaczane skrótem „sprost.”;

- zmiana pośrednia oznaczana skrótem „zm.wyn.z”.
Zmiana pośrednia zachodzi np.
* przy niedookreślonym (co do jednostek redakcyjnych aktu) częściowym uchyleniu aktu
* utracie mocy części aktu na mocy wyroku Trybunału Konstytucyjnego
* utracie mocy przez jedną z podstaw wydania aktu, niektórych zmianach kompetencji przewidzianych w treści aktu

- uzupełnienie oznaczane skrótem „uzup.”. Ten typ zmiany dotyczy wyłącznie umów międzynarodowych, przypadków zawarcia umowy (protokołu itp.) dodatkowej, uzupełniającej umowę pierwotną, ale niezmieniającej bezpośrednio brzmienia tej pierwotnej umowy.

2) UCHYLENIE – w tej relacji występują : z jednej strony akt uchylający, a z drugiej - akty uchylane, przy czym wyróżnia się następujące typy uchyleń:

- uchylenie wyraźne (zwykłe) oznaczane skrótem „u.wyraźne”;

- uchylenie pośrednie oznaczane skrótem „u.pośr.” zachodzi, gdy akt traci moc na skutek utraty mocy podstawy wydania aktu (przepisu zawierającego delegację do wydania aktu albo całego aktu stanowiącego podstawę);

- uchylenie generalne oznaczane skrótem „u.gener.” zachodzi gdy akt uchylający zawiera jedynie klauzulę generalną o utracie mocy przepisów w zakresie uregulowanym w tym akcie uchylającym.

3) WYKONANIE – w tej relacji występują: z jednej strony akty wykonujące (akty wykonawcze), a z drugiej - akty stanowiące podstawę wydania aktów wykonawczych (wykonywane przez), a więc z reguły - ustawy.

Relacje wykonuje mogą mieć:

- charakter pierwotny – ta relacja wyraźnie występuje w samym akcie wykonawczym,

- charakter następczy – ta relacja wynika z przedłużenia mocy obowiązującej aktom wykonawczym przez przepis zawarty w ustawie zmieniającej lub uchylającej ustawę, na podstawie, której akty były wydane.

Uwaga: W SIP LEX przy przeglądzie aktów wykonawczych do ustawy dostępne są dwie opcje:

- przegląd tylko obowiązujących aktów wykonawczych - ta opcja ustawiona jest jako standardowa,

- przegląd wszystkich aktów wykonawczych do ustawy, a więc także aktów nieobowiązujących oraz aktów z bazy Aneks (np. wskaźniki itp.); tę opcję należy ustawić, korzystając z menu Opcje/Inne.

4) UJEDNOLICENIE – w tej występują : z jednej strony akty będące jednolitymi tekstami (ujednolica), a z drugiej - akty objęte tymi jednolitymi tekstami (ujednolicony przez).

5) WPROWADZENIE – w tej relacji występują: z jednej strony akty wprowadzające, a z drugiej - akty wprowadzane; relacja ta dotyczy dwóch grup aktów:

- umów międzynarodowych wprowadzanych przez akty ratyfikacyjne, oświadczenia o wejściu w życie itp. (skrót: „wprow.”),

- niektórych ustaw, którym towarzyszą osobne ustawy wprowadzające (skrót: „prz.wprow.”).

6) INTERPRETUJE – w tej relacji występują : z jednej strony akty zawierające wykładnię przepisów innych aktów (interpretujące), a z drugiej - akty poddane wykładni (interpretowane). W relacji tej występują obecnie wyroki Trybunału Konstytucyjnego interpretujące dany akt w aspekcie jego zgodności z Konstytucją lub innym aktem prawnym.

3. Metryka aktu – obowiązywanie aktu w systemie informacji prawnej

3.1. Pojęcie obowiązywania i stosowania aktu prawnego

Od dnia początku obowiązywania do dnia końca obowiązywania wszyscy adresaci danego aktu (a więc ci, których akt ten dotyczy) mają obowiązek realizować, a zwłaszcza stosować normy prawne sformułowane w tym akcie.

W teorii prawa zwraca się uwagę na warunki obowiązywania normy prawnej. Akt normatywny obowiązuje, gdy spełnią się wszystkie warunki konieczne przewidziane w danym systemie prawa jako warunki nabycia mocy obowiązującej przez akty normatywne danego rodzaju. Ostatnim takim warunkiem jest zazwyczaj ogłoszenie aktu normatywnego.

Normy prawne zawarte w danym akcie prawnym powinny być stosowane przy ocenie zdarzeń, które miały miejsce w czasie obowiązywania tego aktu. Może się więc zdarzyć taka sytuacja, że stosujemy akt już po końcu jego obowiązywania. Z tego powodu systemy informacji prawnej powinny zawierać nie tylko przepisy obowiązujące, ale również przepisy już nie obowiązujące.

Zasady dotyczące sposobu wyznaczania przez ustawodawcę daty wejścia w życie określa ustawa o ogłaszaniu aktów prawnych, która stanowi:

„Art. 4. 1. Akty normatywne, zawierające przepisy powszechnie obowiązujące, ogłaszane w dziennikach urzędowych wchodzą w życie po upływie czternastu dni od dnia ich ogłoszenia, chyba że dany akt normatywny określi termin dłuższy.

2. W uzasadnionych przypadkach akty normatywne, z zastrzeżeniem ust. 3, mogą wchodzić w życie w terminie krótszym niż czternaście dni, a jeżeli ważny interes państwa wymaga natychmiastowego wejścia w życie aktu normatywnego i zasady demokratycznego państwa prawnego nie stoją temu na przeszkodzie, dniem wejścia w życie może być dzień ogłoszenia tego aktu w dzienniku urzędowym.

3. Przepisy porządkowe wchodzą w życie po upływie trzech dni od dnia ich ogłoszenia. W uzasadnionych przypadkach przepisy porządkowe mogą wchodzić w życie w terminie krótszym niż trzy dni, a jeżeli zwłoka w wejściu w życie przepisów porządkowych mogłaby spowodować nieodwracalne szkody lub poważne zagrożenia życia, zdrowia lub mienia, można zarządzić wejście w życie takich przepisów z dniem ich ogłoszenia.

Art. 5. Przepisy art. 4 nie wyłączają możliwości nadania aktowi normatywnemu wstecznej mocy obowiązującej, jeżeli zasady demokratycznego państwa prawnego nie stoją temu na przeszkodzie.”

Jeśli data wejścia w życie jest uzależniona od upływu określonego czasu od daty ogłoszenia, do ustalenia daty wejścia w życie stosujemy art. 6 tej ustawy:

„Art. 6. 1. Przy obliczaniu terminu wejścia w życie aktu normatywnego określonego w dniach nie uwzględnia się dnia ogłoszenia, z wyjątkiem przypadków, gdy akt normatywny wchodzi w życie z dniem ogłoszenia.

3.2. Prezentacja cechy „obowiązywanie” w poszczególnych systemach:

1) W SIP LEX : Identyfikator wyświetlany jest w SIP Lex na liście aktów i w metryce następującymi kolorami:

- akty obowiązujące - kolor czerwony,

- akty oczekujące - kolor niebieski,

- akty, które utraciły moc - kolor różowy,

- akty nie oceniane co do obowiązywania - kolor czarny.

1) W Lexpolinice : zawiera daty

Założenia co do ustalania daty aktualizacji w SIP-ach:

	Lex polonica	SIP LEX
Zasady uwzględniania numerów Dz.U. i M.P w aktualizacji miesięcznej	Aktualizacja zamykana jest na pierwszy dzień miesiąca poprzedzającego miesiąc aktualizacji.	Aktualizacja zamykana jest pod koniec pierwszej dekady miesiąca poprzedzającego miesiąc aktualizacji.
Data oceny obowiązywania	1 dzień miesiąca poprzedzającego miesiąc aktualizacji	1 dzień miesiąca aktualizacji

3.3. Obowiązywania aktu prawnego w SIP-ach – uwagi szczegółowe

1) z teoretycznego punktu widzenia do aktów nie ocenianych (w bazie Dz.U. i M.P.) co do obowiązywania należy zaliczyć:

a) akty, które zostały ujednolicone tekstem jednolitym

b) akty, które nie mogą być ocenione z punktu widzenia ich obowiązywania:

- niesamodzielne, czyli akty czysto zmieniające lub uchylające inne akty, akty wprowadzające w życie umowy międzynarodowe,

- akty jednostkowe (indywidualne) np. postanowienia Prezydenta RP o nadaniu odznaczeń,

- nienormatywne np. uchwały Sejmu w sprawie uczczenia czyjejś pamięci.

Aktów nienormatywne nie mogą być ocenione co do obowiązywania, bo ta cecha przysługuje tylko normom prawnym. Aktów indywidualnych nie ma potrzeby oceniać co do obowiązywania, bo dotyczą one indywidualnie oznaczonych podmiotów. Aktów niesamodzielnych nie ma potrzeby oceniać, bo oceniane są akty główne, a więc zmieniane, uchylane, wprowadzane (umowy międzynarodowe) lub interpretowane. W tym sensie akty niesamodzielne są aktami niesamoistnymi.

2) Oprócz powyższych aktów w SIP LEX ze względów czysto praktycznych nie oceniane co do obowiązywania są jeszcze dwie grupy aktów:

c) szczególne akty zgrupowane w bazie Aneks

d) akty niekompletne, tj. niektóre akty starsze - w SIP LEX niektóre z aktów opublikowanych w Dz.U. i w M.P. przed 1953 r. do czasu merytorycznego ustalenia utraty mocy tych aktów przez Dział Prawny WP LEX, w programie funkcjonują w postaci jedynie skróconych metryk.

3.4. Sytuacje graniczne – zbieg daty aktualizacji z datą początku lub końca obowiązywania danego aktu

Żeby akt był w programie w bazie Obowiązujące data aktualizacji programu musi się zawierać w przedziale między datą początku obowiązywania danego aktu, a jego datą końca obowiązywania.

Jeśli daty te są równe to:

1) Przy dacie początku obowiązywania aktu równej dacie aktualizacji programu przyjmuje się, że akt prawny wchodzi w życie z początkiem dnia, który jest jego datą wejścia w życie – a więc jeśli data aktualizacji programu będzie równa dacie wejścia w życie danego aktu akt ten znajdzie się w programie w bazie obowiązujące

2) Przy dacie końca obowiązywania aktu równej dacie aktualizacji programu przyjmuje się, że akt prawny:

- jest uchylony z początkiem dnia, który jest datą jego uchylenia, jeśli więc data aktualizacji programu będzie równa dacie uchylenia danego aktu akt ten znajdzie się w programie w bazie archiwalne,

- wygasa z końcem dnia, który jest datą jego wygaśnięcia, jeśli natomiast data aktualizacji programu będzie równa dacie wygaśnięcia danego aktu akt ten znajdzie się w programie w bazie obowiązujące.

W SIP LEX przyczyną utraty mocy może być nieaktualność aktu – przyjmujemy wówczas te same zasady co przy dacie uchylenia.

Tekst aktu prawnego w systemach informacji prawnej.

2. Tekst aktu w SIP LEX

2.1. Uwagi ogólne.

Po wywołaniu tekstu aktu z listy aktów lub z metryki aktu pokazuje się okno z tekstem aktu zaczynającym się od nagłówka aktu, w którym są podawane kolejno :

– identyfikator aktu,

– tzw. słupek zmian,

– rodzaj aktu,

– autor aktu (nie występujący w ustawach),

– data aktu,

– tytuł aktu,

– data opublikowania aktu (nie występująca w jednolitych tekstach)

Słupek zmian składa się z 4 „filarów”:

– dat kolejnych zmian

– określenia rodzaju relacji zmienia

– identyfikatorów aktów zmieniających - po ustawieniu kursora na takim identyfikatorze można wywołać tekst aktu zmieniającego

– jednostek redakcyjnych zawierają zmianę – również w tym przypadku po ustawieniu kursora na tym polu można wywołać tekst jednostki redakcyjnej w akcie zmieniającym.

W opcjach programu w menu Inne opcje użytkownik może usunąć prezentację słupka zmian. Wówczas, jeżeli akt był zmieniany w jego tekście po identyfikatorze pojawi się jedynie napis „ze zm.”.

2.2. Wersje tekstu

Po wywołaniu tekstu program wyświetla tekst w postaci aktualnie obowiązującej, tzn. z uwzględnieniem wszystkich tych zmian (aktów zmieniających), które weszły w życie przed albo w dniu, który odpowiada dacie aktualizacji programu.

Program umożliwia też przegląd wszystkich wcześniejszych wersji tekstu, tj. począwszy od wersji pierwotnej (bez żadnych zmian), poprzez kolejne wersje uwzględniające narastająco kolejne zmiany. Kolejność i liczba wersji jest wyznaczona przez daty wejścia w życie poszczególnych zmian. Przykładowo, jeśli dwa akty zmieniające zmieniają jeden akt z tą samą datą, istnieje jedna wersja tekstu obejmująca zmiany wprowadzone obydwoma aktami. Jeśli zaś jeden akt zmieniający wprowadza zmiany z dwoma datami, istnieją dwie wersje tekstu aktu zmienianego.

W przypadku gdy zmiana wchodzi w życie później niż w dniu aktualizacji (pierwszy dzień danej aktualizacji), program wyświetla wersję nie uwzględniającą tej zmiany, a w tytule wyświetlanego okna z tekstem jest widoczny identyfikator ostatniej zmiany uwzględnionej w wyświetlanej wersji. Ta późniejsza zmiana jest udostępniana tak, jak wersje wcześniejsze.

Specyficzna sytuacja zachodzi wówczas gdy data ogłoszenia tekstu jednolitego aktu jest wcześniejsza niż data zmiany aktu ujednolicanego. W takim przypadku w akcie ujednolicanym nie są tworzone wersje czasowe, chociaż w słupku zmian widnieje informacja o zmianie; wersje te przenoszone są do tekstu jednolitego aktu zgodnie z chronologią wejścia w życie poszczególnych zmian.

Pokazywanie informacji o wersji oczekującej - ilekroć w danej wersji programu jest zawarta tzw. „przyszła” wersja tekstu, tj. wersja ze zmianami wchodzącymi w życie później w stosunku do daty aktualizacji, program wyświetla stosowny komunikat-ostrzeżenie. Pokazywanie się tego komunikatu można usunąć dzięki opcji w menu Opcje – Inne.

a) z listy wersji

Wyszukiwanie wersji tekstu innych niż aktualnie obowiązująca jest uruchamiane za pomocą ikony otwierającej listę wersji tekstu lub za pomocą kombinacji klawiszy Ctrl E.

W oknie zawierającym listę zmian tekstu kolejne identyfikatory oznaczają ostatnią zmianę uwzględnioną w wersji tekstu. Po lewej stronie jest wyświetlana data, z jaką każdy akt zmieniający wszedł w życie.

b) wyszukiwanie wersji według daty

Wybór wersji tekstu jest również możliwy poprzez określenie daty stanu prawnego, w jakiej ma być uchwycony tekst aktu. Funkcja ta jest uruchamiana za pomocą ikony . Tutaj możliwe jest wpisanie daty wcześniejszej od daty aktualizacji przyjętej dla danej wersji, w związku z czym wybór wersji „przyszłej” jest możliwy tylko poprzez listę wersji tekstu, jeśli wersja taka istnieje.

Specyficzna sytuacja zachodzi wówczas, gdy data ogłoszenia tekstu jednolitego aktu jest wcześniejsza niż data zmiany aktu ujednolicanego. W takim przypadku w akcie ujednolicanym nie są tworzone wersje, chociaż w słupku zmian widnieje informacja o zmianie; wersje te przenoszone są do tekstu jednolitego aktu zgodnie z chronologią wejścia w życie poszczególnych zmian.

2.3. Wersje artykułów

Wersja dla danego artykułu dotyczy ustaw (ściślej : ustaw, dekretów i rozporządzeń z mocą ustawy). O istnieniu wersji pojedynczego artykułu informuje znak zegarka znajdujący się bezpośrednio przy artykule w tekście aktu. Kliknięcie na ten znak otwiera okno z listą wersji artykułu, które układają się według dat wejścia w życie – od najstarszej do najmłodszej. Każda wersja z listy posiada opis, na który składają się:

1) data zmiany (w przypadku pierwszego ogłoszenia aktu : tekst pierwotny, natomiast w sytuacji ujednolicenia aktu : tekst jednolity),

2) rodzaj zmiany :

- dodanie,

- zmiana – dotyczy zmiany treści,

- utrata mocy – dotyczy : skreślenia, uchylenia i utraty mocy,

3) identyfikator aktu zmieniającego,

4) wskazanie jednostki redakcyjnej aktu zmieniającego.

Pod opisem pojedynczego artykułu występuje jego treść, z wyłączeniem sytuacji gdy artykuł został skreślony, uchylony lub utracił moc. Standardowe ustawienie treści artykułu Użytkownik może zmienić, klikając na ikonę Z, przez co następuje włączenie funkcji prezentującej sposób, w jaki artykuł został zmieniony w ramach danej wersji czasowej.

Pierwszą wersją danego artykułu na liście wersji jest tekst pierwotny aktu. Dla artykułu dodanego pierwszą wersją jest wersja z najwcześniejszą datą zmiany. Na liście wersji pojedynczego artykułu jest również możliwy wybór listy wersji za pomocą ikony oraz wybór wersji na określony dzień przy użyciu ikony. Przy wyszukiwaniu wersji na określony dzień z tekstu pierwotnego, po wpisaniu daty identycznej jak dzień publikacji tekstu jednolitego lub daty późniejszej, Użytkownik otrzyma komunikat : Wybrana data dotyczy wersji po ujednoliceniu. Akt ujednolicający został opublikowany... Czy szukać wersji artykułu obowiązującego w żądanym dniu?.

W sytuacji, gdy Użytkownik wybierze datę sprzed publikacji tekstu jednolitego, pracując w wersji ujednoliconej, pojawi się komunikat : Wybrana data dotyczy wersji sprzed ujednolicenia. Akt został opublikowany...Czy szukać wersji artykułu obowiązującej w żądanym dniu?. Wersje artykułu obejmują zatem przedziały czasowe od daty wejścia w życie artykułu lub ogłoszenia tekstu jednolitego do daty utraty mocy obowiązującej tego artykułu lub do daty ogłoszenia tekstu jednolitego (w tym kolejnego tekstu jednolitego).

2.4. Prezentacja ostatniej zmiany w bieżącym tekście

Użytkownik może zmienić standardowe ustawienie tekstu aktu prawnego, klikając na ikonie umieszczonej w pasku ikon, przez co następuje włączenie funkcji prezentującej sposób, w jaki tekst (ustawy, dekretu, rozporządzenia z mocą ustawy, rozporządzenia, zarządzenia, itd.) został zmieniony wskutek ostatniej nowelizacji aktu prawnego. Taka postać pozwala Użytkownikowi prześledzić sposób zmiany tekstu w ramach wyświetlanej wersji.

Zmiana czy skreślenie zarówno pojedynczego wyrazu, jak też poszczególnej jednostki redakcyjnej zostanie odzwierciedlone w bieżącym tekście aktu poprzez skreślenie tej treści. Tekst skreślony zostaje oznaczony skreśleniem, a pod spodem zostaje przedstawiona standardowa technika skreślenia jednostki redakcyjnej dodatkowo oznaczona kolorem zielonym. Każdorazowa zmiana jednostki redakcyjnej w danej wersji zostaje opatrzona odpowiednim przypisem. Powrót do standardowej postaci bieżącego tekstu następuje przez ponowne kliknięcie na ikonę.

2.5. Przypisy

Wszelkie zmiany aktu prawnego są opatrywane informacją o zmianie, mającą postać przypisu.

Istnienie przypisu jest pokazane w tekście za pomocą liczby otoczonej z dwóch stron nawiasem (odnośnik do przypisu) i oznaczonej kolorem czerwonym. Umiejscowienie odnośnika wskazuje, jakie części aktu zostały zmienione i opatrzone osobnym przypisem.

Można wywołać przegląd konkretnego przypisu albo przegląd wszystkich przypisów do tekstu wyświetlanego na ekranie.

Przegląd konkretnego przypisu jest wywoływany przez ustawienie kursora na odnośniku do tego przypisu i kliknięcie lewym klawiszem myszy. Treść przypisu ukazuje się na żółtym tle.

Przegląd przypisów do całego wyświetlanego tekstu jest wywoływany za pomocą ikony lub kombinacji klawiszy Ctrl R. W dolnej części ekranu pojawia się okno z kolejnymi przypisami. Drukowanie samych przypisów w tym oknie jest wywoływane prawym klawiszem myszy; z pojawiającego się menu można wybrać odpowiednią opcję drukowania. Ponadto jest możliwe drukowanie przypisów wraz z tekstem wywoływane za pomocą ikony znajdującej się w pasku ikon lub kombinacji klawiszy Ctrl P.

Okno z przypisami jest zamykane przez ponowne kliknięcie na ikonie przypisów albo przez ściągnięcie w dół za pomocą myszy.

Jest też możliwy przegląd przypisów do wybranej podstawowej jednostki redakcyjnej, gdy przypisy te są zamieszczone w jednym oknie wraz z tekstem tej jednostki. W tym celu należy uruchomić prawym klawiszem myszy formatkę i wybrać opcję pokaż okno komentarzy do jednostki tekstu.

Oprócz przypisów zwykłych informujących o zmianach określonych części aktu, może wystąpić również przypis ogólny informujący o zmianach, którym podlega dany akt, a które nie dotyczą określonych części (jednostek redakcyjnych) aktu. Przypis ogólny występuje zawsze jako pierwszy i jest oznaczony znakiem „*” umieszczonym zawsze za tytułem aktu.

Niektóre zmiany ogólnosystemowe, jak np. zmiana nazwy albo zniesienie organu administracji czy też innej instytucji prawnej, nie są opatrywane przypisami w poszczególnych tekstach. Występujące w tekstach pojęcia nieaktualne są zgromadzone i wytłumaczone w wykazie Pojęć nieaktualnych dostępnym w menu Pomoc.

W innych przypadkach nieaktualne części tekstu są oznaczone kursywą. W tych sytuacjach wyjaśnienie nieaktualności znajduje się w stosownym przypisie do tekstu. Szczególnie ma to miejsce gdy kwoty wynikające z ustawy są waloryzowane przez obwieszczenie, komunikat itp. Dla wygody Użytkownika, informacja o aktualnej kwocie została zawarta w przypisie, bez ingerencji w treść ustawy z powodu braku formalnej możliwości zmiany aktu rangi ustawowej przez akt jakim jest obwieszczenie czy komunikat.

2.6. Struktura tekstu

W przypadku korzystania z długich tekstów aktów program umożliwia skrócenie postaci tekstu przy użyciu funkcji Struktura wywołanej za pomocą ikony umieszczonej w pasku ikon lub za pomocą kombinacji klawiszy Ctrl S. Po naciśnięciu tej ikony z prawej strony ekranu pojawi się okno, w którym poprzez ikony zawierające cyfry można wyświetlać pierwsze wiersze jednostek redakcyjnych o określonym poziomie (np. działy, rozdziały, itp.). Ikony z cyframi informują jednocześnie o liczbie poziomów występujących w strukturze tekstu. Znak + przy jednostce oznacza, że w ramach tej jednostki występują jednostki podrzędne; zarazem znak ten służy do otwarcia listy jednostek podrzędnych. Po otwarciu tej listy omawiany znak zamienia się na minus. Praca ze strukturą tekstu jest także możliwa za pomocą klawiatury: strzałek (w prawo – otwarcie listy jednostek podrzędnych, w lewo – zamknięcie tej listy, w górę/w dół – przesuwanie pionowe kursora) oraz klawisza Enter otwierającego tekst dla elementu, na którym znajduje się kursor.

Strukturę tę można za pomocą ikon oznaczonych cyframi zmieniać w zakresie poziomu występujących w tekście poszczególnych jednostek redakcyjnych. W ramach poziomów mogą występować nadrzędne i podrzędne jednostki redakcyjne. Jest to przydatne przy długich tekstach o rozbudowanej strukturze.

W oknie prezentującym strukturę tekstu jest możliwe jednoczesne wybranie kilku podstawowych oraz nadrzędnych jednostek redakcyjnych, i to niekoniecznie występujących obok siebie. Po odznaczeniu za pomocą lewego klawisza myszy w oknie struktury pustych kwadratów znakiem przy wybranych jednostkach redakcyjnych, a następnie za pomocą ikony zostanie wyświetlony na całym ekranie tekst wybranych jednostek lub większy fragment tekstu. Natomiast kliknięcie lewym klawiszem myszy na wybranej podstawowej lub nadrzędnej jednostce w oknie struktury tekstu, bez konieczności jej zaznaczenia, spowoduje ustawienie w oknie z tekstem - tekstu aktu na początku wybranej jednostki.

2.7. Wyszukiwanie dowolnego fragmentu tekstu

a) Wyszukiwanie frazy

Wyszukiwanie frazy (ciągu znaków) jest uruchamiane za pomocą ikony, klawiszem F9 albo przez bezpośredni wpis w oknie znajdującym się na pasku ikon.

W przypadku uruchomienia tego szukania za pomocą ikony lub klawisza F9 pokazuje się okno dialogowe, w którym oprócz wpisania frazy można określić sposób szukania, tj.:

– Tylko całe słowa, czyli wyszukiwanie tylko tych wystąpień wpisanej frazy, w których fraza ta stanowi całe słowo. Przykładowo, po wpisaniu frazy „czas” i ustawieniu tej opcji program nie wyszuka odmian gramatycznych tego słowa (np. „czasu”) ani innych słów zawierających w sobie tę frazę (np. „czasowy”). Jeżeli program ma szukać w ten sposób, należy wstawić znacznik (za pomocą myszy albo klawisza spacji),

– Szukanie ze znakami specjalnymi, czyli wyszukiwanie przy użyciu znaku „*”, który zastępuje dowolny ciąg znaków (również ciąg pusty, tj. brak dalszych liter). Przykładowo, po wpisaniu ciągu „koszty” Słownik wyszuka tylko akty zawierające to słowo w tej odmianie, natomiast po wpisaniu ciągu „koszt*” Słownik wyszuka ponadto wszelkie inne odmiany (słowa) - np. „koszty”, „kosztów”, „kosztowny” itd. Ponadto przy włączeniu funkcji szukania ze znakami specjalnymi, jednakże bez użycia znaku „*” przy poszukiwanej frazie, Słownik wyszukuje w taki sam sposób, jakby przy frazie użyto znaku „*”,

– Małe, duże litery, czyli rozróżnianie wielkich i małych liter przy szukaniu; jeżeli program ma to rozróżniać, należy wstawić znacznik (za pomocą myszy albo klawisza spacji),

– Kierunek szukania, czyli dowolne ukierunkowanie szukania w górę lub w dół, przy czym standardowo program ustawiony jest na szukanie w dół; tutaj również należy wstawić znacznik (za pomocą myszy albo klawisza spacji).

Po wpisaniu frazy i zaakceptowaniu okna dialogowego kursor ustawia się na pierwszym miejscu wystąpienia frazy. Przegląd dalszych miejsc jej wystąpienia jest uruchamiany za pomocą ikony lub klawisza „plusa”, przy czym cofnięcie do poprzedniego miejsca występowania frazy następuje klawiszem „minusa” (zob. Indeks klawiszy).

b) Wyszukiwanie jednostki redakcyjnej

Wyszukiwanie jednostek redakcyjnych tekstu jest uruchamiane za pomocą ikony lub klawisza F4 i dotyczy tylko podstawowych jednostek, tzn. artykułów w ustawach i paragrafów w innych aktach, w których ta jednostka jest jednostką podstawową. Program otwiera okno służące do wpisywania poszukiwanej jednostki. Należy w nim wpisać tylko numer poszukiwanej w tekście aktu jednostki, a oznaczenia typu art./§ pomija się. Po zaakceptowaniu wpisu dokonanego w tym oknie tekst zostaje ustawiony na poszukiwanej jednostce.

2.8. Wywołanie tekstu innego aktu – hipertekst

W tekście bieżącego aktu kolorem czerwonym i podkreśleniem zostały wyróżnione bądź poszczególne jednostki redakcyjne, bądź rodzaj innego aktu prawnego, tzw. hipertekst formalny. Ustawienie kursora na tak oznaczonym fragmencie i kliknięcie lewym klawiszem myszy powoduje otwarcie tekstu jednostki lub tekstu rodzaju aktu prawnego. Funkcja ta pozwala na jednoczesne korzystanie przez Użytkownika z tekstu aktu bieżącego oraz z tekstu poszczególnych jednostek i całego tekstu innego aktu, na które powołuje się akt bieżący. Tekst przywołanej jednostki redakcyjnej lub tekst innego aktu jest pokazywany w wersji obowiązującej w ramach danej aktualizacji.

W sytuacji gdy w treści bieżącego aktu zaznaczona kolorem czerwonym i podkreśleniem, jednostka redakcyjna jest zmieniana, po wywołaniu wyświetli się jej tekst w wersji dotychczas obowiązującej, czyli nie obejmującej zmiany wprowadzonej tekstem aktu bieżącego.

Oprócz hipertekstu formalnego w tekstach Konstytucji, kodeksów, ustawy - Ordynacja podatkowa oraz innych ważniejszych ustaw występuje opracowany przez Dział Prawny WP LEX tzw. hipertekst merytoryczny, czyli odesłanie do przepisów w innych aktach prawnych, dostępne poprzez wyróżnione czerwonym przerywanym podkreśleniem wyrazy. Sposób dojścia do aktów, do których odsyła hipertekst merytoryczny, jest podobny jak sposób dojścia do hipertekstu formalnego, z tym że przy hipertekście merytorycznym w pierwszej kolejności otwiera się lista aktów, z której następnie można przejść do treści całego aktu lub wskazanej jednostki redakcyjnej, a przy hipertekście formalnym Użytkownik otrzymuje treść aktu lub wyróżnionej jednostki redakcyjnej. Postać listy aktów z odesłania podobna jest do listy aktów w hasłach.

2.9. Wywołanie innych dokumentów

W czasie przeglądu tekstu aktu możliwe jest wywołanie dodatkowych informacji związanych z tekstem aktu (jego określoną częścią). Istnienie takiej informacji jest sygnalizowane za pomocą oznaczenia stosownych wyrazów kolorem czerwonym i podkreśleniem. W celu wywołania tych informacji należy ustawić kursor na tak oznaczonym fragmencie oraz kliknąć lewym klawiszem myszy.

W ten sposób są prezentowane następujące informacje:

– akty wykonawcze do podstawowej jednostki redakcyjnej, przy czym jest tu wyświetlana lista obowiązujących aktów wykonawczych wydanych na podstawie tej podstawowej jednostki redakcyjnej; jest tu też dostępna opcja wyświetlania wszystkich aktów wykonawczych do jednostki redakcyjnej, a więc także aktów nieobowiązujących oraz aktów z bazy Aneks (np. wskaźniki itp.); opcję tę można ustawić, korzystając z menu Opcje/Inne,

– orzeczenia do podstawowej jednostki redakcyjnej,

– orzeczenia administracji do podstawowej jednostki redakcyjnej,

– tezy z piśmiennictwa do podstawowej jednostki red.,

– pisma urzędowe,

– projekty ustaw, które zmieniają dany artykuł ustawy,

– komentarze do podstawowej jednostki redakcyjnej,

– wzory pism i umów do podstawowej jednostki redakcyjnej,

– notatka do jednostki redakcyjnej (w rozszerzonej postaci tekstu).

2.10. Komentarze do jednostki tekstu

W każdym miejscu tekstu poprzez kliknięcie prawym klawiszem myszy można wywołać okno dialogowe, w którym znajduje się opcja pokaż okno komentarzy do jednostki tekstu, tj. okno, w którym prezentowane są kolejno:

– tekst tej jednostki,

– przypisy,

– akty wykonawcze,

– orzeczenia sądów,

– orzeczenia administracji,

– tezy z piśmiennictwa,

– pisma urzędowe,

– komentarze,

– wzory,

– projekty ustaw

dołączone do tej jednostki i stanowiące kompendium informacji o tej jednostce redakcyjnej. W oknie tym po wywołaniu prawym klawiszem myszy okna dialogowego, po odpowiednim ustawieniu kursora, można dodać notatkę do komentowanej jednostki redakcyjnej lub usunąć poszczególne grupy ww. dokumentów.

2.11. Postać tekstu i możliwości jej zmiany

Program umożliwia pracę nad tekstem w trzech postaciach:

– zwykłej,

– rozszerzonej,

– skróconej

Standardowo teksty wyświetlane są w postaci rozszerzonej. Zmiana postaci uruchamiana jest za pomocą ikony lub klawisza F3.

W postaci zwykłej tekst jest prezentowany w całości.

W postaci rozszerzonej pod podstawową jednostką redakcyjną występują ponadto słowa wyróżnione kolorem czerwonym informujące o istnieniu innych dokumentów (np. orzeczeń, tez z piśmiennictwa, wzorów) dotyczących tej jednostki. Przegląd tych dokumentów jest wywoływany kliknięciem lewym klawiszem myszy po ustawieniu kursora na właściwym napisie.

W postaci skróconej są prezentowane tylko pierwsze wiersze podstawowych i nadrzędnych (rozdziały, działy itd.) jednostek redakcyjnych. Postać ta służy do szybkiego przeglądania całego tekstu. Dalsze skrócenie postaci tekstu jest możliwe przy użyciu funkcji Struktura wywoływanej za pomocą ikony lub klawiszy Ctrl S. W pojawiającym się tu oknie można wyświetlać, poprzez ikony zawierające cyfry, tylko pierwsze wiersze jednostek redakcyjnych o określonym poziomie (np. tylko księgi, działy itp.) w strukturze tekstu, przy czym ikona z cyfrą odpowiada kolejnemu poziomowi określonej jednostki w strukturze tekstu danego aktu. Jest to przydatne przy długich tekstach o rozbudowanej strukturze, jak np. kodeks postępowania cywilnego (Dz.U.64.43.296).

2.12. Kopiowanie tekstu (do schowka)

W oknach zawierających informacje merytoryczne jest możliwe, oczywiście tylko dla potrzeb własnych Użytkownika, kopiowanie danych poza program, a zwłaszcza wykorzystanie tych danych (informacji) w dokumencie pisanym w edytorze tekstu.

Chodzi tu w szczególności o następujące możliwości:

1) skopiowanie bieżącego (tj. podświetlonego kursorem) elementu (np. aktu czy orzeczenia);

2) skopiowanie całej zawartości ekranu (całej listy dokumentów, całego tekstu pojedynczego aktu itp.);

3) skopiowanie fragmentu wybranego dokładnie przez Użytkownika. Zaznaczanie tego fragmentu jest wykonywane przez „zaciągnięcie” lewym klawiszem myszy.

We wszystkich tych przypadkach kopiowanie może być uruchamiane przez kliknięcie prawym klawiszem myszy i wybranie (za pomocą myszy) odpowiedniej opcji z pojawiającego się menu.

W przypadku pracy z tekstem, aby skopiować konkretną jednostkę redakcyjną należy ustawić kursor bezpośrednio na początku tej jednostki. Po naciśnięciu lewego klawisza myszy i odczekaniu aż strzałka zamieni się na kursor tekstowy można dokonać zaznaczenia tekstu żądanej jednostki.

Po wyborze opcji kopiowania z omawianego menu lub za pomocą klawiszy Ctrl C, dokumenty są umieszczane w schowku i ich wklejenie do edytora tekstu odbywa się przez standardową funkcję wstawiania ze schowka.

2.13. Pierwotne teksty aktów prawnych (skany)

Jedną z najnowszych funkcji programu LEX jest udostępnienie zeskanowanych pierwotnych tekstów aktów prawnych przygotowanych w formacie pdf. Funkcja ta umożliwia obejrzenie fotografii (tzw. skanów) oryginalnych stron Dziennika Ustaw i Monitora Polskiego, skąd pochodzą wprowadzane do programu akty. Podczas pracy z programem można korzystać z opracowanego i ujednoliconego przez redakcję programu tekstu aktu prawnego (format tekstowy) lub też z pierwotnej jego wersji w postaci, w jakiej został opublikowany w dzienniku urzędowym (format .pdf).

Pierwotny tekst aktu jest dostępny dla tekstów aktów prawnych z Dziennika Ustaw i Monitora Polskiego w wersji programu LEX Omega (stopniowo z coraz starszych roczników). Dla wersji LEX Delta i LEX Alfa skany są dostępne tylko do tych aktów, które posiadają w danej wersji tekst (oczywiście z Dz. U. i M.P.).

Do wywołania skanu jest wymagana przeglądarka tekstowa Acrobat Reader (standardowo dołączana do programu). Ze względu na swój duży rozmiar skany zostały umieszczone na serwerze internetowym wydawnictwa, dlatego też korzystanie z nowej funkcji wymaga dostępu do internetu.

Skany są dostępne z:

– list aktów, niezależnie od sposobów ich uzyskania

– metryki aktu

– tekstu aktu

Kliknięcie na ikonie z napisem PDF otwiera tekst aktu. Przeglądanie kolejnych stron ogłoszenia umożliwiają ikony ze strzałkami umieszczone na pasku zadań, pasek przewijania po prawej stronie dokumentu oraz opcje Next page, Last page z menu uzyskanego po kliknięciu prawym przyciskiem myszy na dokumencie. Tekst ogłoszenia można również przewijać, klikając i przytrzymując lewy przycisk myszy oraz przesuwając mysz góra/dół. Funkcja zoom (uruchamiana za pomocą ikon przedstawiających lupę ze znaczkami + i -) umożliwia oddalanie/przybliżanie tekstu ogłoszenia. Za pomocą ikony drukowania standardowo można wydrukować tekst aktu.

Funkcja ta dostępna jest w Systemie Informacji Prawnej LEX począwszy do aktualizacji wrzesień 2003. Główną zaletą tej funkcji i odpowiadającej jej zawartości jest umożliwienie użytkownikom łatwego sprawdzenia poprawności wprowadzenia prezentowanych w programie tekstów, poprzez porównanie ich z tekstami stanowiącymi wierną kopię dzienników urzędowych.

Zgodnie z art. 24 ust. 1 ustawy o ogłaszaniu aktów prawnych nazwy: Dziennik Ustaw, Monitor Polski i Monitor Polski B oraz wzór graficzny pierwszych stron tych dzienników mogą być wykorzystywane jedynie przez organ wydający te dzienniki. Nazwy oraz wzór graficzny pierwszych stron tych dzienników nie mogą być wykorzystywane przez inne podmioty w celach handlowych w publikacjach, wydawnictwach lub innych formach upowszechniania aktów prawnych. Z tego powodu w omawianej funkcji w SIP LEX są prezentowane zeskanowane teksty poszczególnych pozycji z Dz.U. i M.P., a nie są prezentowane te części pierwszych stron tych dzienników, które nie są treścią konkretnej pozycji w danym dzienniku.

3. Tekst w ISIP na www.sejm.gov.pl

Teksty aktów prawnych w Internetowym Systemie Informacji Prawnej na stronie www.sejm.gov.pl są udostępniane w postaci tzw. skanów, czyli zeskanowanych pierwotnych i ujednoliconych tekstów aktów prawnych przygotowanych w formacie pdf.

Skany są dostępne z metryki aktu.

Do wywołania skanu jest wymagana przeglądarka tekstowa Acrobat Reader.

Po wybraniu szukanej wersji tekstu użytkownik otwiera ją poprzez kliknięcie na ikonie tego tekstu. Przeglądanie kolejnych stron ogłoszenia umożliwiają pasek przewijania po prawej stronie dokumentu oraz opcje Next page, Last page z menu uzyskanego po kliknięciu prawym przyciskiem myszy na dokumencie. Tekst ogłoszenia można również przewijać, klikając i przytrzymując lewy przycisk myszy oraz przesuwając mysz góra/dół. Funkcja zoom (uruchamiana za pomocą ikon przedstawiających lupę ze znaczkami + i -) umożliwia oddalanie/przybliżanie tekstu ogłoszenia. Za pomocą ikony drukowania standardowo można wydrukować tekst aktu.

Wyszukiwanie informacji w systemach informacji prawnej. Autor: Grzegorz Wierczyński

1. Pojęcia ogólne dotyczące narzędzi wyszukiwawczych :

Podstawowym podziałem wśród narzędzi wyszukiwawczych jest podział na narzędzia:

a) pełnotekstowe,

b) deskryptorowe.

Deskryptor to słowo lub jednostka składniowa (jednoznaczne i nie będące synonimem) użyte jako podstawowy element języka indeksowania w systemie automatycznej analizy treści dokumentów.

2. Funkcje tzw. „okien wyboru”

Ze względu na ogromną zawartość systemów informacji prawnej, warunkiem satysfakcjonującej dla użytkownika pracy z programem jest łatwość i bezbłędność wyszukiwania dokumentów. Dlatego współczesne programy muszą oferować szeroką gamę wzajemnie uzupełniających się sposobów wyszukiwania. Tzw. „okna wyboru” stwarzają użytkownikom możliwość wybrania grup dokumentów, w ramach których będzie on dalej pracować. Wynika to z faktu, że użytkownik może nie być zainteresowany w danej chwili niektórymi bazami wchodzącymi w skład danego systemu informacji prawnej.

3. Poszczególne narzędzia dostępne w systemach informacji prawnej:

1. Skorowidz hasłowy,

1) Szukanie hasła

Hasła ułożone są w porządku alfabetycznym.

Szukanie hasła możliwe jest poprzez wpisanie ciągu znaków (frazy), który występuje w tytule hasła. Dostępne są dwa sposoby takiego szukania:

a) szukanie po początku tytułu hasła, gdzie wpisu dokonuje się bezpośrednio z klawiatury; po wpisaniu program

wyświetla listę na pierwszym haśle rozpoczynającym się od wpisanego ciągu; w pasku ikon pokazany jest wpisany ciąg,

który należy skasować przed wpisaniem nowego ciągu;

b) szukanie frazy po całym tytule hasła, gdzie wpisu dokonuje się w oknie umieszczonym w pasku ikon; po wpisaniu

frazy w tym oknie szukanie uruchamiane jest za pomocą ikony; wpisana fraza może występować w więcej niż jednym

haśle, a wyszukanie następnych wystąpień frazy uruchamiane jest też za pomocą tej ikony. Program pamięta frazę

wpisaną w oknie, dzięki czemu można korzystać z poprzedniego wpisu poprzez otwarcie tego okna i wybór poprzednio

wpisanej frazy.

2. Wybór hasła

3) Hasła zwykłe i hasła odsyłaczowe (postać listy)

Hasła na liście haseł dzielą się na hasła zwykłe zawierające odpowiednie akty oraz hasła odsyłaczowe, które zawierają jedynie odesłanie do właściwego hasła zwykłego (albo do kilku haseł zwykłych).

Hasła zwykłe są wpisane na liście haseł wielkimi literami (zob. np. ADMINISTRACYJNE POSTĘPOWANIE), hasła odsyłaczowe natomiast literami małymi (zob. np. Administracja publiczna).

Po wyborze hasła odsyłaczowego, pokazuje się okno dialogowe służące do wyboru i przeglądu stosownego hasła zwykłego.

Program umożliwia przegląd listy haseł pokazującej jedynie hasła zwykłe, czyli zmianę postaci listy. Zmiana postaci listy dokonywana jest za pomocą ikony lub klawisza F3, umieszczonej w lewym górnym rogu okna - pod ikoną Wyboru. Ponowne użycie tej ikony przywraca listę haseł w postaci pierwotnej, tj. pokazującej wszystkie hasła.

4) Struktura hasła

Lista haseł ma strukturę trójpoziomową, tzn. że hasło może dzielić się na podhasła, a z kolei podhasło - na punkty. Liczby w nawiasach występujące przy konkretnym haśle oznaczają ilość aktów w ramach danego hasła. Struktura taka znacznie ułatwia poszukiwanie aktów w hasłach o szerokim zakresie i wielu aktach.

Gdy hasło dzieli się na podhasła oraz gdy podhasło dzieli się na punkty, przed nazwą hasła (podhasła) występuje znak , który służy zarazem do otwarcia listy podhaseł (punktów) poprzez kliknięcie na tym znaku. Po otwarciu listy podhaseł (punktów) omawiany znak zamienia się na minus, służący do zamknięcia listy podhaseł (punktów).

Po wybraniu podhasła (punktu) wyświetlenie listy aktów dla wybranego elementu wywoływane jest przez podwójne kliknięcie na nazwie tego elementu lub za pomocą ikony .

Praca ze strukturą hasła możliwa jest także z klawiatury, za pomocą klawiszy strzałek (w prawo - otwarcie listy podhaseł, w lewo - zamknięcie tej listy, w górę/w dół - przesuwanie pionowe kursora) oraz klawisza Enter otwierającego listę aktów dla elementu, na którym znajduje się kursor.

Możliwe jest - za pomocą ikony - rozwinięcie, za jednym zamachem, podhaseł i punktów do wszystkich haseł. Ponowne użycie tej ikony spowoduje zwinięcie wszystkich podhaseł i punktów.

Jeżeli wyświetlona zostanie lista aktów do całego hasła dzielącego się na podhasła albo do całego podhasła dzielącego się na punkty, również na tej liście aktów możliwy jest przegląd podhaseł (punktów) za pomocą ikony . W pokazującym się tu na połowie ekranu oknie z listą podhaseł (punktów), za pomocą podwójnego kliknięcia można ustawić listę aktów na początku wybranego podhasła

5) Kolejność aktów na liście

Lista aktów w Hasłach, w porównaniu z listami uzyskiwanymi poza nimi, zawiera niżej wymienione dodatkowe informacje:

- Informacja, że dany akt jest aktem wykonawczym do ustawy występującej na liście ponad tym aktem wykonawczym. Informacja ta wyrażona jest poprzez znak występujący w pierwszej linii opisu aktu. W przypadku gdy hasło dzieli się na podhasła, a kolejne podhasło rozpoczyna się od aktu wykonawczego opatrzonego tym znakiem, oznacza to, że jest to akt wykonawczy do ustawy głównej (oznaczonej na liście aktów znakiem dla danego hasła - umieszczonej na początku podhasła pierwszego).

- Informacja, że akt zamieszczony w haśle dotyczy przedmiotu tego hasła w dającej się określić części, występująca w pierwszej linii opisu aktu pomiędzy identyfikatorem a rodzajem aktu. Informacja ta wyrażona jest poprzez wskazanie stosownej części aktu. W konsekwencji, przy wyświetlaniu tekstu aktu - tekst ten ustawiony jest począwszy od wskazanej jednostki redakcyjnej.

Specyficzną cechą listy aktów w haśle jest kolejność „merytoryczna”, tj. kolejność uzależniona od treści aktów zestawionej z przedmiotem hasła.

W sytuacjach typowych na początku hasła występuje akt zasadniczy (z punktu widzenia przedmiotu hasła), za nim występują akty wykonawcze do niego, po których następują inne akty, które pobocznie regulują interesującą Użytkownika kwestię. W hasłach zawierających wiele aktów elementem porządkującym kolejność aktów jest podział hasła na podhasła, a podhasła na punkty, czyli struktura hasła. W takim przypadku akty wykonawcze do aktu zasadniczego mogą być „rozrzucone” po podhasłach, przy czym zachowane jest ich oznaczenie jako aktów wykonawczych do aktu zasadniczego występującego na pierwszym miejscu w podhaśle pierwszym (zob. np. hasło CELNE PRAWO).

2. Grupy haseł – SIP LEX,

3. Filtr,

4. Słownik,

Słownik działa według następujących zasad:

- nieuwzględniane są cyfry ani znaki interpunkcyjne,

- w słowniku zawarte są odmiany gramatyczne słów, dzięki czemu można wpisać dane słowo np. w mianowniku, a słownik wyszuka wystąpienia tego słowa we wszystkich jego odmianach,

- można też posługiwać się znakami specjalnymi: „?” i „*”. Znak „?” zastępuje dowolną jedną literę. Znak „*” zastępuje dowolny ciąg znaków (również ciąg pusty, tj. brak dalszych liter). Przykładowo, po wpisaniu ciągu „koszty”, słownik wyszuka tylko akty zawierające to słowo w tej odmianie; natomiast po wpisaniu ciągu „koszt*” słownik wyszuka ponadto wszelkie inne odmiany (słowa) - np. „koszty”, „kosztów”, „kosztowny” itd. Możliwe jest wpisanie znaku specjalnego w środku słowa,

- przy wpisaniu więcej niż jednego słowa (np. „koszt* uzyskania przychod*”) słownik działa na zasadzie koniunkcji, tj. wyszuka jednostki redakcyjne (artykuły, paragrafy) zawierające wszystkie wpisane słowa, przy czym kolejność występowania tych słów w danej jednostce redakcyjnej jest dowolna.

Możliwe jest też, zamiast wpisywania poszukiwanego słowa, wybranie tego słowa z dołączonej listy słów. Lista ta zawiera słowa, które występują w całej bazie tekstów aktów prawnych. Również przy posłużeniu się tą listą słownik wyszuka wystąpienia tego słowa we wszystkich jego odmianach.

Efektem działania Słownika jest wyświetlenie listy aktów spełniających podany warunek. Po wejściu w tekst konkretnego aktu z tej listy, wyświetlana jest pierwsza jednostka redakcyjna, w której występuje wpisany ciąg znaków, a sam ten ciąg jest wyróżniony na ekranie kolorem niebieskim.

W pasku ikon podana jest informacja, w ilu jednostkach redakcyjnych występuje szukany ciąg, przy czym chodzi tu o ilość podstawowych jednostek redakcyjnych (artykuły w ustawach i paragrafy w aktach wykonawczych). W przypadku gdy wpisany ciąg występuje w tabeli, cała tabela traktowana jest jako jedna jednostka redakcyjna.

Następnie, za pomocą ikony , można kolejno wyszukiwać następne jednostki redakcyjne, w których występuje wpisany ciąg

1. Szukaj według identyfikatora - porównanie programów,

W SIP LEX szukanie według identyfikatora jest dostępne w dwóch miejscach:

1) w Oknie głównym LEX, skąd program szuka po wszystkich aktach,

2) na każdej liście aktów utworzonej w programie, gdzie program szuka aktu tylko w ramach wyświetlanej listy.

2. Półka z rocznikami, w ramach tej listy możliwe jest jej zawężenie do aktów o wybranym rodzaju albo autorze

a) w SIP LEX:

Półka z rocznikami umożliwia przeszukiwanie poszczególnych roczników wydawnictw, w których są publikowane akty pochodzące z:

– Dziennika Ustaw,

– Monitora Polskiego,

– dzienników urzędowych ministrów i urzędów centralnych,

– wojewódzkich dzienników urzędowych,

– Official Journal series L, series C i Official Journal (urzędowe zbiory aktów prawa Unii Europejskiej).

Przeglądanie aktów odbywa się tu w sposób „tradycyjny”, tj. poprzez wybieranie i otwieranie całych roczników wymienionych wydawnictw. W górnym pasku pod paskiem ikon występuje pięć kategorii zbiorów; kliknięcie na którąkolwiek z nich otwiera okno z książkami z poszczególnych lat.

Półka jest dostępna z paska ikon z Okna głównego LEX, gdzie jest uruchamiana za pomocą ikony lub kombinacji klawiszy Alt P.

Lista wszystkich pozycji zawartych w danym roczniku jest otwierana za pomocą lewego klawisza myszy. W ramach tej listy jest możliwe jej zawężenie do aktów o wybranym rodzaju albo autorze wykonywane za pomocą ikon i lub odpowiednio klawiszy Alt R i Alt A.

Lista numerów danego wydawnictwa w ramach roku wraz z podaniem poszczególnych pozycji zawartych w określonym numerze jest otwierana za pomocą prawego klawisza myszy.

Ponadto na Półce z rocznikami w prawym górnym rogu znajduje się pole Zestawienie; kliknięcie na to pole otwiera listę wydawnictw, w ramach których podano zakres roczników zawartych w programie.

b) w Lexpolonice.

3. Wszystkie; wybranie tego sposobu wyszukiwania powoduje wyświetlenie wszystkich aktów z danej bazy. W konsekwencji, przy wyborze bazy „Wszystkie” (prawa kolumna) i wyborze sposobu szukania „Wszystkie” (pozioma kolumna), wyświetlona zostanie lista wszystkich aktów zawartych w programie.

4. Lista najczęściej używanych aktów – SIP LEX

W przypadku gdy użytkownik często korzysta z kilku najbardziej potrzebnych mu aktów, możliwe jest w SIP LEX zamieszczenie ich na osobnej liście najczęściej używanych aktów. Dzięki temu po otwarciu programu Użytkownik nie musi korzystać z ogólnych sposobów szukania, ale może od razu wyświetlić akty, na których z reguły pracuje. Aby zamieścić akt na tej liście, należy uruchomić szukanie według identyfikatora i w pojawiającym się tam oknie dokonać odznaczenia w polu Dopisz akt do listy aktów. Po dokonaniu tego odznaczenia program odłoży akt na listę najczęściej używanych.

Lista najczęściej używanych aktów jest dostępna z paska ikon z Okna głównego LEX, gdzie w pasku tym jest wyświetlany identyfikator jednego aktu z listy (albo puste miejsce, gdy lista ta jest pusta). Dojście do aktu z listy jest możliwe poprzez otwarcie pełnej listy najczęściej używanych aktów za pomocą ikony lub klawiszy Alt L (zob. Indeks klawiszy).

Lista ta jest obsługiwana jak zwykła lista aktów.

Jedyną odmiennością jest tu możliwość usunięcia aktu z listy. W celu usunięcia aktu należy kolejno:

1) odznaczyć akt przez jednokrotne kliknięcie lewym klawiszem myszy,

2) usunąć wybrany akt za pomocą ikony.

Bazy orzecznictwa w systemach informacji prawnej. Autor: Grzegorz Wierczyński

1. Źródła orzecznictwa

1.1. Pojęcie:

Orzeczenie - rozstrzygnięcie konkretnej sprawy przez sąd lub inny organ rozstrzygający, wydane w postaci uchwały, wyroku lub postanowienia. Orzeczenie składa się z rozstrzygnięcia sądu (sentencji wyroku) i uzasadnienia (przedstawienia faktycznych i prawnych podstaw wyroku).

1.2. Organy sądowe:

- SN

- TK

- NSA

- sądy apelacyjne

- sąd antymonopolowy

- ETPCz

1.3. Rodzaje orzeczeń:

1) Orzeczenia sądowe:

a) uchwała – nie rozstrzyga samej sprawy, ale pojawiającą się na jej tle wątpliwość prawną. Zgodnie z art. 441 kpk Jeżeli przy rozpoznawaniu środka odwoławczego wyłoni się zagadnienie prawne wymagające zasadniczej wykładni ustawy, sąd odwoławczy może odroczyć rozpoznanie sprawy i przekazać zagadnienie do rozstrzygnięcia Sądowi Najwyższemu. Uchwała Sądu Najwyższego jest w danej sprawie wiążąca. Podobnie sprawę tę normuje kpc, który w art. 390 stanowi, że Jeżeli przy rozpatrywaniu apelacji powstanie zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości, sąd może przedstawić to zagadnienie do rozstrzygnięcia Sądowi Najwyższemu, odraczając rozpoznanie sprawy. Uchwała Sądu Najwyższego rozstrzygająca zagadnienie prawne wiąże w danej sprawie. W postępowaniu sądowoadministracyjnym sprawę tę reguluje art. 49 ustawy o Naczelnym Sądzie Administracyjnym, zgodnie z którym skład orzekający może wystąpić do Prezesa Sądu o rozpoznanie sprawy przez skład siedmiu sędziów z uwagi na występujące w sprawie istotne wątpliwości prawne. Z tych samych przyczyn skład orzekający może wystąpić do Prezesa Sądu o wyjaśnienie wątpliwości prawnych przez skład siedmiu sędziów, izbę lub połączone izby. Wyjaśnienie wątpliwości następuje w drodze uchwały. Uchwała Sądu wyjaśniająca wątpliwość prawną wiąże w danej sprawie.

b) wyrok - orzeczenie sądu, co do istoty sprawy kończące postępowanie w sprawie ( a więc: w procesie karnym - orzeczenie sądu dotyczące winy lub kary - skazanie lub uniewinnienie; w procesie cywilnym - orzeczenie sądu rozstrzygające spór – uwzględnienie lub oddalenie powództwa), wydane (z reguły) po przeprowadzeniu rozprawy; co do zasady w Polsce nazwa wyrok jest zastrzeżona dla orzeczeń sądowych; wyrok wydaje się w imieniu RP; ogłoszenie wyroku jest zawsze jawne;

c) postanowienie - orzeczenie sądu rozstrzygające jakąś kwestię proceduralną w sprawie, jedynie wyjątkowo ma charakter merytoryczny, np. w cywilnym postępowaniu nieprocesowym.

Różnice między wyrokami a postanowieniami są najlepiej widoczne w postępowaniu przed NSA. Zgodnie z art. 53 ustawy o Naczelnym Sądzie Administracyjnym sąd rozstrzyga sprawy wyrokiem lub postanowieniem. Wyrok rozstrzyga sprawę co do stwierdzenia naruszenia prawa i skutków prawnych tego naruszenia. Postanowienie wydaje się w razie odrzucenia skargi, umorzenia postępowania na posiedzeniu niejawnym lub na rozprawie oraz w celu rozstrzygnięcia innych kwestii procesowych związanych ze sprawą, wynikających w toku postępowania sądowego, oraz w innych przypadkach określonych w niniejszej ustawie.

2) Orzeczenia administracji:

a) rozstrzygnięcia nadzorcze wojewodów,

b) uchwały regionalnych izb obrachunkowych,

c) decyzje samorządowych kolegiów odwoławczych,

d) orzeczenia Głównej Komisji Orzekającej przy Ministrze Finansów.

2. Źródła poznania orzeczeń

Orzecznictwo publikowane:

1) Zbiory urzędowe

Zbiory urzędowe to czasopisma, w których publikowane są orzeczenia. Od innych zbiorów orzecznictwa różnią się tym, że są redagowane przez osoby pracujące w organach, które orzeczenia w nich publikowane wydały. Charakterystyczne jest też to, że posługują się identyfikatorami na wzór dzienników urzędowych, a więc składającymi się z:

- oznaczenia czasopisma,

- roku,

- numeru,

- pozycji.

Najważniejsze programy z informacją prawną zawierają wszystkie orzeczenia opublikowane w niżej wymienionych zbiorach i wszystkie one zawierają pełen tekst uzasadnień zawarty w tych zbiorach : OSNP , OSN : Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń

2) Pozostałe zbiory

Ze zbiorów nieurzędowych wprowadzane są tylko te orzeczenia, które nie zostały opublikowane w zbiorach urzędowych. W sytuacji, gdy orzeczenie zostało opublikowane w dwóch albo więcej zbiorach nieurzędowych, w programie, jako miejsce publikacji, podawane jest - na liście orzeczeń - tylko jeden z nich, a pozostałe miejsca opublikowania prezentowane są w notce do orzeczenia.

Ze względu na te zasady może zaistnieć sytuacja, w której Użytkownik, szukając orzeczenia ze znanego mu zbioru nieurzędowego, nie znajdzie go, wyszukując według miejsca publikacji. Wtedy orzeczenie powinno być wyszukane w inny sposób, zwłaszcza według daty lub sygnatury.

Oprócz orzeczeń sądowych w SIP Lex zamieszczane są również tzw. orzeczenia administracji, czyli orzeczeń organów pozasądowych, związanych przede wszystkim z działalnością samorządu terytorialnego. Są to następujące orzeczenia:

- rozstrzygnięcia nadzorcze wojewodów,

- uchwały regionalnych izb obrachunkowych (RIO),

- decyzje samorządowych kolegiów odwoławczych (SKO)

- orzeczenia Głównej Komisji Orzekającej przy Ministrze Finansów (GKO)

Powyższe orzeczenia wojewodów, RIO i SKO pochodzą ze zbioru Orzecznictwo w Sprawach Samorządowych (OSS),wydawanego od roku 1994, natomiast orzeczenia GKO stanowią bazę orzeczeń niepublikowanych.

Orzecznictwo niepublikowane

Jako niepublikowane traktowane jest orzeczenie, które w czasie wprowadzania orzeczenia do bazy nie zostało opublikowane w żadnym ze zbiorów uwzględnionych w bazie.

Orzeczenia te oznaczane są więc jako opublikowane w Systemie Informacji Prawnej LEX w programie Temida, ze wskazaniem numeru orzeczenia w bazie, np. "LEX 40715".

Chodzi tu o następujące orzeczenia:

- -         niepublikowane orzeczenia Sądu Najwyższego (od 1965 roku); około 5500 orzeczeń zebranych zostało z kartoteki Biura Orzecznictwa tego Sądu; dostępne są jedynie tezy tych orzeczeń;

- -         niepublikowane orzeczenia Naczelnego Sądu Administracyjnego;

- -         niepublikowane orzeczenia Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu; wydane w sprawach przeciwko Polsce; wśród tych orzeczeń znajdują się zarówno decyzje w sprawie dopuszczalności skargi, jak i ostateczne wyroki Trybunału; program zawiera tezy tych orzeczeń w języku polskim opracowane przez Dział Prawny oraz uzasadnienia orzeczeń (ich pełne teksty) w języku angielskim.

3. Metryka orzeczeń

Na metrykę orzeczenia składają się następujące dane:

- -         wydawnictwo (miejsce opublikowania), gdzie kolejno podane są: skrót wydawnictwa (pełna nazwa wydawnictwa przedstawiona jest w opisie uwzględnionych źródeł), rok, numer i pozycja/strona (w zależności od wydawnictwa), a w przypadku orzeczeń niepublikowanych, oznaczonych jako: LEX”— numer orzeczenia w bazie;

- -         data wydania orzeczenia,

- -         rodzaj orzeczenia,

- -         sąd, który wydał orzeczenie,

- -         sygnatura = cyfra rzymska + oznaczenie literowe + numer wpływu + rok wpływu

- -         informacja o istnieniu uzasadnienia orzeczenia, czyli litera "U" służąca też do wyświetlenia uzasadnienia,

- -         informacja o istnieniu innych miejsc opublikowania orzeczenia niż wskazane na liście, czyli litera "N", przywołująca notkę wskazującą te inne miejsca opublikowania,

- -         skład sądu (o ile jest inny niż zwykły)

- -         siedziba sądu apelacyjnego i ośrodek NSA,

- -         uwagi - szczególne informacje o orzeczeniu przygotowane przez Wydawcę, najczęściej dotyczące częściowej nieaktualności orzeczenia; w przypadku orzeczeń Europejskiego Trybunału Praw Człowieka (ETPC) w tym miejscu podawana jest nazwa strony, która wniosła skargę przeciwko Polsce,

- -         informacje o glosach i przeglądach orzecznictwa, w których komentowane jest orzeczenie; począwszy od 1990 roku przy glosach widnieje informacja o ogólnej ocenie orzeczenia dokonanej przez glosatora (glosa aprobująca, glosa krytyczna)

UWAGA – znaczenie oznaczeń literowych w sygnaturach orzeczeń TK:

- -         sprawy z sygnaturą K - sprawy dotyczące stwierdzenia zgodności ustaw z Konstytucją

- -         sprawy z sygnaturą P - sprawy z pytań prawnych

- -         sprawy z sygnaturą Pp - sprawy dotyczące stwierdzenia zgodności z Konstytucją celów lub działalności partii politycznych

- -         sprawy z sygnaturą U - sprawy dotyczące stwierdzenia zgodności podustawowych aktów normatywnych z ustawami i Konstytucją

- -         sprawy z sygnaturą SK - sprawy ze skargi konstytucyjnej

- -         sprawy z sygnaturą Tw - sprawy w postępowaniu wstępnym

4. Tekst orzeczenia

Tekst orzeczenia na liście prezentowany jest jedynie w postaci tezy (bez uzasadnienia). W przypadku tezy wyjątkowo długiej (np. dawne wytyczne SN), jest ona skracana na liście i jej pełne wyświetlenie wymaga otwarcia pojedynczego orzeczenia. Jeżeli teza została skrócona, kończy się na liście pełnym słowem i trzema kropkami wskazującymi istnienie dalszego ciągu.

Teza orzeczenia

Teza orzeczenia to zwięzły cytat z uzasadnienia tego orzeczenia, zawierający interpretację przepisów prawa, na podstawie których zostało wydane to orzeczenie. Teza nie jest natomiast powiązana z sentencją wyroku (orzeczenia). Wyjątkiem są orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego, w których sentencja stanowi jednocześnie tezę. Podobnie jest w prawie wszystkich uchwałach. Wadą tego rozwiązania jest to, że często zamiast tezy merytorycznej pojawia się tu teza formalna typu „odmówić udzielenia odpowiedzi” lub „umorzyć postępowanie w sprawie”.

Prawie każde orzeczenie w programach posiada tezę.

Teza podawana jest w takiej postaci, w jakiej występuje ona w wydawnictwie źródłowym. W przypadku, w którym w wydawnictwie źródłowym nie wyodrębniono tezy, a także przy orzeczeniach niepublikowanych, teza redagowana jest przez redakcję danego wydawnictwa.

Zasady tezowania orzeczeń:

- tezą objęte są tylko te wywody sądu, które stanowią interpretację przepisów prawa, a więc nie powtarza się w nich jedynie brzmienia danego przepisu prawnego,

- tezą objęte są w zasadzie jedynie wnioski, do jakich dochodzi sąd, a więc tezy nie przedstawiają argumentacji zawartej w uzasadnieniu, a jedynie sygnalizują zajęcie stanowiska w danej kwestii;

- tezą objęte są w zasadzie jedynie wnioski, do jakich dochodzi dany sąd, a więc nie obejmują fragmentów uzasadnienia, w których sąd cytuje inne wypowiedzi.

Uzasadnienie orzeczenia

Uzasadnienie to ta część orzeczenia, w której organ je wydający przedstawia faktyczne i prawne podstawy wyroku. W systemach informacji prawnej zazwyczaj jedynie część orzeczeń posiada, oprócz tezy, uzasadnienie.

1. Bibliografia. Uwagi ogólne

Nazwa bibliografia pochodzi od greckich słów „biblos” – książka oraz „grafein” – pisać, opisywać. Samo słowo biblos (w liczbie mnogiej w jęz. greckim „biblia”) pochodzi od miasta w Azji Mniejszej, będącego w starożytności ośrodkiem handlu papirusem^[1]. Zgodnie z Polską Normą bibliografia to dziedzina wiedzy i praktycznej działalności, obejmująca swoim zakresem problemy opisywania dokumentów w celu ich identyfikacji oraz zasady tworzenia i użytkowania bibliografii^[2].

Przedmiotem badań bibliograficznych jest książka sensu largo – a więc wszelki dokument - materialnie utrwalony wyraz myśli ludzkiej przeznaczony do przekazywania jej w czasie przestrzeni^[3].

2. Źródła piśmiennictwa

- czasopisma - programy prawnicze zawierają często opisy publikacji prawniczych zamieszczonych w wybranych czasopismach prawniczych. Uwzględnione są publikacje zazwyczaj począwszy od 1990 roku, co nie dotyczy, oczywiście, czasopism powstałych później

- książki - (klasyczna bibliografia + ewentualne recenzje) - programy, a ściślej - zawarta w nich bibliografia prawnicza, uwzględnia również publikacje książkowe, tj. podręczniki, monografie, komentarze, poradniki itp., w Lexie i Polskiej Bibliografii Prawniczej Domu Wydawniczego ABC zebrane w oparciu o publikowaną w Państwie i Prawie Polską Bibliografię Prawniczą (Część II - Książki) pod redakcją Pani Marty Jaszczukowej.

3. Formy prezentacji bibliografii:

klasyczna bibliografia
abstrakty, opisy
tezy z piśmiennictwa

4. Metryka publikacji:

Metryka publikacji zawiera kolejno następujące dane:

- autor (autorzy) publikacji, z podaniem pełnych imion,

- miejsce opublikowania, z podaniem pełnej nazwy wydawnictwa, rok, nr, strona/pozycja,

- tytuł publikacji,

- rodzaj publikacji,

- przy publikacjach książkowych: miejsce wydania (miasto), numer kolejnego wydania i liczba stron,

- notka bibliograficzna,

- przy glosach: podgląd komentowanego orzeczenia,

- tezy z publikacji (tylko w Lexie i Europrawniku).

5. Tezy z piśmiennictwa

Teza z piśmiennictwa jest to zwięzły cytat z publikacji (artykułu, glosy, przeglądu orzecznictwa) zamieszczonej w wydawnictwie periodycznym uwzględnionym w programie, wybrany przez Dział Prawny WP LEX. Nie ma tez (cytatów) z publikacji książkowych i nie każda publikacja z wydawnictw periodycznych posiada tezy. Tezy z piśmiennictwa mają w Systemie Informacji Prawnej LEX dwojaką funkcję: z jednej strony stanowią - tak jak tezy orzeczeń - krótkie wypowiedzi zawierające praktyczną wykładnię prawa, a z drugiej strony są elementem bibliografii prawniczej, sygnalizując problematykę poruszaną w publikacji znalezionej w bibliografii.

Na metrykę tezy składają się :

- autor tezy, a zarazem całej publikacji, z której pochodzi teza,

- tytuł publikacji, z której pochodzi teza

- rodzaj publikacji, z której pochodzi teza (artykuł, glosa, recenzja itp.)

- wydawnictwo (miejsce opublikowania), gdzie kolejno podane są: skrót wydawnictwa (pełna nazwa wydawnictwa przedstawiona jest w opisie uwzględnionych źródeł), rok, numer i strona (przy Rzeczpospolitej, jedynego dziennika uwzględnionego w programie, jest to kolejno: rok/miesiąc/dzień); jako strona podawana jest strona, na której rozpoczyna się cała publikacja (a nie teza);

- numer tezy w ramach publikacji, z której pochodzi teza.

Przy wyborze tych cytatów w SIP LEX przyjęto następujące założenia merytoryczne i redakcyjne :

- cytatem objęte są tylko te wywody autora, które stanowią interpretację przepisów prawa, a więc pomija się przy wyborze elementy ściśle teoretyczne; dzięki czemu każda teza może być przyporządkowana - tak jak orzeczenie - do konkretnego aktu i jego jednostki redakcyjnej;

- cytatem objęte są w zasadzie jedynie wnioski, do jakich dochodzi autor, a więc tezy nie przedstawiają argumentacji zawartej w publikacji, a jedynie sygnalizują zajęcie stanowiska w danej kwestii;

- liczba cytatów z danej publikacji, jak i objętość poszczególnego cytatu, są limitowane, stąd wybór cytatów z danej publikacji nie pretenduje, zwłaszcza przy publikacjach bogatych treściowo, do wyczerpania tez stawianych przez autora;

- z uwagi na charakter tezy jako cytatu, ingerencje Działu Prawnego WP LEX w treść tezy mają charakter jedynie redakcyjny (np. wskazanie wyraźne przepisu, którego dotyczy cytowana wypowiedź albo zaznaczenie przerwy w ramach cytatu) i zawsze są uwidaczniane kwadratowym nawiasem.

6. Charakterystyka najważniejszych programów zawierających bibliografię prawniczą:

6.1. Polska Bibliografia Prawnicza

Polska Bibliografia Prawnicza wydawana jest od 1965 r. w formie książkowej - jako roczniki (od 1999 roczniki PBP wydawane są przez Dom Wydawniczy ABC). Opracowaniem bibliografii wydawanej w formie książkowej oraz treści zbiorów baz danych zajmują się obecnie Panie Marta Jaszczukowa i Małgorzata Rysińska-Śródka z Zespołu Bibliografii Instytutu Nauk Prawnych PAN. Recenzentami działów w wydaniu książkowym są specjaliści z Instytutu Nauk Prawnych PAN a redaktorem naukowym jest prof. dr hab. Ewa Łętowska.

Na początku lat 90-tych ukazała się publikacja elektroniczna oparta na tych samych danych co wydania książkowe, był to program ILSOFT BP przygotowany przez firmę ILSOFT Usługi Komputerowe. Program ten działał w środowisku DOS.

W styczniu 2002 r. ukazał się program Polska Bibliografia Prawnicza na CD przygotowany przez Dom Wydawniczy ABC we współpracy z Instytutem Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk i firmą ILSOFT Usługi komputerowe.

Obecna wersja tego programu obejmuje zapisy bibliograficzne od roku 1978. Każdy z roczników obejmuje około 5000 pozycji bibliograficznych. Obecnie zawiera łącznie ponad 130.000 zapisów bibliograficznych, co powoduje, że jest to najpełniejsza bibliografia prawnicza w Polsce.

Polska Bibliografia Prawnicza wydawana przez DW ABC została zrealizowana w programie Live Publish przy wykorzystaniu standardowej przeglądarki internetowej. Publikacja jest aktualizowana cztery razy w roku. Kolejne aktualizacje zawierają dane zgromadzone w poprzednim kwartale. Pamiętać należy, że decyduje tu uzyskanie informacji o publikacji, a nie rzeczywista data wydania.

Korzystanie z Polskiej Bibliografii Prawniczej odbywać się może generalnie na dwa sposoby.

Najprostszym sposobem jest skorzystanie ze spisu treści publikacji znajdującego się po prawej stronie ekranu, po uprzednim dobraniu zakresu lat, który nas interesuje. Wyboru dokonuje się w ramce "Zakres czasowy" gdzie można wybrać cały zakres (lata 1978-2003), tylko publikacje nowe albo z konkretnych lat. Domyślnie ustawione są lata 1998-2003, ale możliwe jest dowolne ustalenie zakresu. Aby wybrać tylko jeden rocznik w obu okienkach nad spisem treści należy ustawić ten sam rok. Dokonany wybór zakresu czasowego, dopóki nie zostanie dokonana jego zmiana, wpływa na wyniki wyszukiwania według spisu treści, w następstwie wykorzystania połączeń podanych pod treścią konkretnego zapisu bibliograficznego oraz przy wyszukiwaniu za pomocą formularza "Cechy publikacji". W wypadku poszukiwań przy użyciu opcji "Słowa kluczowe" oraz przy wykorzystaniu indeksów autorów przeszukiwanie obejmuje wszystkie dostępne roczniki bibliografii. Dotyczy to także wyszukiwania pełnotekstowego (przy użyciu okienka "Znajdź" w pasku narzędzi).

Wybór opcji "tylko nowe" ogranicza wyszukiwanie do zapisów dodanych w stosunku do poprzedniej wersji. Spis treści oparty jest na klasyfikacji dziesiętnej Polskiej Bibliografii Prawniczej, przy czym widoczne są początkowo tylko działy główne. Można je "rozwijać" i "zwijać" wybierając znak „(...)”. Wybranie działu - bardziej lub mniej szczegółowego powoduje wyszukanie wszystkich pozycji z tego działu z okresu jaki został uprzednio określony.

Drugim sposobem korzystania jest wybór jednego z narzędzi do wyszukiwania umieszczonych po lewej stronie ekranu. Przede wszystkim są to dwa formularze wyszukiwania: według cech publikacji i według słów kluczowych. Szukając według cech publikacji wystarczy podać tylko jedną cechę, nie mniej jednak im więcej danych wpiszemy tym wynik wyszukiwania będzie dokładniejszy - lista wyszukanych publikacji będzie krótsza. Przy wpisywaniu nazwiska i imienia (imion) czy tytułu o ile nie znamy pełnego brzmienia (nie jesteśmy pewni) korzystać można ze znaku "*" . W obecnej wersji wystarczy jednak podać samo nazwisko (bez imienia) autora, co w efekcie wskaże publikacje wszystkich autorów o tym samym nazwisku. Bibliografia dzieli publikacje na dwie formy: książki i inne, znak "*" oznacza wszystkie. Jeżeli spośród rodzajów publikacji wybierzemy "glosa", pojawią się dodatkowe okna formularza pozwalające na wpisanie znanych nam cech orzeczenia,. które ma być przedmiotem poszukiwanej glosy. Wybór działu tematycznego ograniczony jest do działów głównych w klasyfikacji dziesiętnej Bibliografii. Formularz służy bowiem do poszukiwania konkretnej publikacji, lub publikacji określonej kategorii. Do przeglądania całych działów przeznaczony jest przede wszystkim omówiony wcześniej spis treści.

Formularz wyszukiwania według słów kluczowych pozwala na zadanie pytania o publikacje dla której określono jedno lub wszystkie słowa, które wybierzemy. Wyboru dokonuje się z listy po prawej stronie, przy czym przewija się ona automatycznie, reagując na wpisywane na górze listy słowo (początek słowa). Ta sama pełna lista słów kluczowych, podzielonych alfabetycznie dostępna jest jako jeden z indeksów - Indeks słów kluczowych.

Do mechanizmów wyszukiwania należą także indeksy: autorów - wszystkich oraz szczegółowe indeksy zawierające nazwiska autorów prac własnych (autorskich), redaktorów prac zbiorowych (edytorów) itp. oraz indeks słów kluczowych. We wszystkich indeksach możemy wybrać tylko jedną pozycję - nazwisko lub słowo kluczowe.

Publikację uzupełnia wykaz czasopism prawniczych, będący zarazem wykazem skrótów. Indeks ten nie zawiera jednak innych czasopism niż ściśle prawnicze choć artykuły w nich zamieszczane często (ze względu na tematykę) uwzględnione są w Polskiej Bibliografii Prawniczej. W szczególności jako pozycje bibliograficzne traktowane są także publikacje w "Rzeczpospolitej".

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Pojęcie informacji

Informacja jest to każdy czynnik, który człowiek lub urządzenie może wykorzystywać dla bardziej sprecyzowanego, celowego działania.

Generalnie to wyróżnia się3 poziomy na których można odbierać informację:

- formalny – informacja to określone następstwo sygnałów

- semantyczny – treść przekazywana jest przez nadawcę do odbiorcy w formie komunikatu, który jest zrozumiały dla obu stron

-pragmatycznym – treść przekazywana może zostać odebrana i przetworzona przez człowieka lub urządzenie będące odbiorcą (cokolwiek to znaczy ;P)

2. Informacja prawna

To informacja o jakichkolwiek faktach mających znaczenie prawne. Przeważnie zawarte są w: tekstach aktów prawnych, wykładni, doktrynie prawa + orzeczenia, pisma urzędowe, sprawozdania, projekty aktów.

Co ważne należy rozróżnić : informację prawną i prawniczą.

Informacja prawna – to informacja która wynika WPROST z tekstów aktów prawnych

Informacja prawnicza – to informacja wynikająca z tekstów orzeczeń, doktryny..

Omawiając konkretnie informacje prawne trzeba wspomnieć o kategoriach informacji prawnych :

Informacje podstawowe – to zasadnicze informacje umożliwiające ogólne zorientowanie w aktualnym porządku prawnym (to zorientowanie się polega na znajomości zasad prawnych)

Informacje rolowe (tzw. minimum rolowe) – informacje których posiadanie jest niezbędne dla należytego wywiązywania się z pełnionych ról w życiu społecznym (np. to co student ma wynieść ze swojego kierunku studiów)

Informacje/wiadomości „ad hoc” – informacje po które sięga się w razie potrzeby

Dodatkowo, wśród rodzajów informacji prawnej wyróżnia się jeszcze:

Informacje normatywne – czyli są to po prostu akty prawne

informacje faktograficzne – to akty i informacje tzw. około prawne

Wykładnia – zalicza się tu: orzecznictwo, decyzje administracyjne, opinie doktryny

4. Dane a informacja

Dane – są to wartości przechowywane w bazie jako wartości pola

Informacje – to przetworzone dane, które stają się użyteczne

Przykład: To co wiewiór podawał na wykładzie z numerem PESEL. Mianowicie, są tu 2 istotne zasady.

PESEL: 90021018458 jest sobie taki pesel i w takiej formie w jakiej go widzimy to DANE, bo to zwykłe wartości, liczby.

Używając łepetyny przetwarzamy dane i w wyniku tego uzyskujemy INFORMACJE, tj. Mężczyzna, urodzony 10 lutego 1990 roku.

Te 2 zasady o których wspomniałem, a które są na testach z poprzednich lat dotyczą tego, co które liczby oznaczają..

1 zasada - pierwsze 6 cyfr oznacza kolejno datę (RR-MM-DD) urodzenia, ale to chyba wszyscy wiedzą, aczkolwiek jest tu wyjątek w przypadku osób urodzonych po 2000 roku. Dla takich osób w numerze pesel dodaje się do 3 cyfry dwójkę, dla przykładu:

Dziecko urodzone 15.03.2002 PESEL: 02231517459

Dziecko urodzone 15.11.2010 PESEL: 10311512453

2 zasada – przedostatnia cyfra w numerze PESEL oznacza płeć osoby.

Cyfra nieparzysta = Mężczyzna

Cyfra parzysta oraz zero = Kobieta

6. Relacje w bazach danych

Relacje w bazach danych są to po prostu powiązania pomiędzy tabelami, wyróżnia się takie jak:

- zmiana (nowelizacja) – polega na uchyleniu, zastąpieniu lub dodaniu przepisów (często gdy są błędy o charakterze merytorycznym). Istnieją 2 rodzaje zmian:

- wyraźna (bezpośrednia – przepis aktu prawnego zmienia się przepisem wyraźnie wskazującym dokonanie zmiany (WSZYSTKIE ZMIANY POWINNY BYĆ WYRAŹNE)

- dorozumiana (wynikająca, pośrednia) – zmiana polega na tym że dawny przepis zastępuje się nowym, nie wskazując jednocześnie dokonywania tej zmiany

- sprostowanie – to prostowanie błędów o charakterze czysto formalnym. Sprostowanie umieszcza się w postaci obwieszczenia, w dzienniku w którym znajduje się akt ulegający korekcie.

- uchylenie (derogacja) – pozbawienie mocy prawnej jednego aktu przez drugi, wyróżnia się tu różne rodzaje uchyleń (ważne na testach było):

- pośrednie – zmienia się akt na mocy którego wydano akt wykonawczy, w związku z czym dochodzi do pośredniego uchylenia aktu wykonawczego - przykład:

1. Uchwalona została ustawa, zawierająca upoważnienie ustawowe dla prezydenta do wydania rozporządzenia.

2. Prezydent wydaje rozporządzenie na podstawie tej ustawy.

3. Następnie dochodzi do zmiany ustawy X i w związku z tym rozporządzenie wydane na jej mocy zostaje uchylone)

- generalne – uchylenie przepisów, ale bez określenia, jakich dokładnie

- wyraźne – dokładne wyliczenie jakie przepisy zostają uchylone

- dorozumiane

- wykonanie – kiedy akt jest podstawą prawną do wydania innego aktu (np. ustawa <-> rozp)

- ujednolicenie – to sytuacja jeżeli liczba zmian w ustawie jest na tyle duża że posługiwanie się nią może być utrudnione, wtedy Marszałek Sejmu ogłasza tekst jednolity ustawy w formie obwieszczenia w dzienniku urzędowym, w którym akt było wcześniej ogłoszony (czyli jakby relacja obwieszczenie <–> akt)

Ważne, żeby rozróżniać:

- Tekst jednolity – ogłoszony w Dzienniku urzędowym, po jakiejś liczbie zmian (może dokonywać TYLKO Marszałek Sejmu)

- Tekst ujednolicony – tekst w którym ktoś dokonał zmian ale nie jest on umieszczany w dzienniku urzędowym, ale np. na jakiś portalach itp.

- wprowadzenie – to akty : wprowadzające umowy międzynarodowe (również zgody na ratyfikację), akty rozciągające terytorialnie moc obowiązującą danego aktu, ustawy wprowadzające (kiedy ustawa nie zawiera informacji o wejściu w życie, wtedy wydaje się tzw. ustawę wprowadzającą, która jest przepisem o jej wejściu w życie, taka sytuacja miała miejsce w przypadku ustawy jaką jest kodeks pracy)

- interpretowanie – występuje między orzeczeniem TK a aktem którego to orzeczenie dotyczy i jest po prostu interpretacją danego aktu

- odesłania – kiedy jeden akt odsyła nas do innego aktu

- implementowanie – implementowanie odnosi się do wdrażania Prawa Europejskiego do Prawa Polskiego, czyli to relacja między dyrektywą a aktem prawnym który implementuje (wprowadza, wdraża) daną dyrektywę

Strona czynna i bierna relacji

Najlepiej przedstawić to na przykładzie nowelizacji:

Ustawa 2 (zmienia) Ustawa 1

Skoro ustawa nr 2 zmienia ustawę nr 1, to ustawa 1 ulega czemuś (zmianie) a więc ona znajduje się po stronie biernej, analogicznie ustawa nr 2 robi coś (zmienia) a więc jest po stronie czynnej

7. Systemy informacji o prawie (czyli oprogramowanie zarządzające prawniczymi bazami danych)

Systemy informacji o prawie służą do gromadzenia, systematyzowania, przetwarzania (w tym aktualizowania) i wyszukiwania informacji prawnych i prawniczych. Ich (tych systemów) zadaniem jest wspomaganie procesów tworzenia i stosowania prawa.

System informacji prawnej zazwyczaj funkcjonuje w oparciu o relacyjną bazę danych oraz program interfejsowy służący do jej obsługi. Cechami charakterystycznymi, odróżniającymi system informacji prawnej od innych baz danych o prawie są kompleksowość informacji (horyzontalność) oraz jej usystematyzowanie.

-Horyzontalność informacji - oznacza, że system informacji prawnej z założenia stara się objąć całość prawa obowiązującego w danym kraju, a nie jakiś jego wycinek.

-Usystematyzowanie - uzyskiwane jest dzięki relacjom występującym pomiędzy zgromadzonymi danymi, w tym pomiędzy aktami prawnymi a dokumentami zawierającymi ich wykładnię, takimi, jak orzeczenia, komentarze itd.

Oprogramowanie/programy służące do zarządzania bazami danych możemy podzielić na 3 główne grupy ze względu na zawartość baz prawniczych:

- faktograficzne (tylko wymieniam, bo w książce nic nie ma na ten temat, w prezentacji też)

- horyzontalne – to programy które określa się jako System Informacji Prawnej (SIP – zapamiętać ten skrót!), które starają się objąć jak najszerszy zakres tematyki prawnej, ale żadnemu się jeszcze nie udało ogarnąć całości. Do programów zaliczamy (ważne!):

- CZRAP – RAP – Centralny Zautomatyzowany Rejestr Aktów Prawnych (to był pierwszy SIP w Polsce, który później przeszedł transformację w ISIP, patrz niżej)

- Internetowy System Aktów Prawnych Kancelarii Sejmu (ISAP) – tu ważne, że wcześniej nazywał się: Internetowy System Informacji Prawnej (ISIP), ale uległ przekształceniu, a jego bazę można znaleźć na stronie www.sejm.gov.pl

- System Informacji Prawnej LEX (SIP LEX)

- Lex Polonica

- Legalis

- System Informacji Prawnej Kwantum (SIP Kwantum)

- wertykalne – to programy ujmujące tematykę prawną w sposób idealnie dopasowany do wymagań danej branży, danego odbiorcy. Wyróżniamy 3 typy programów wertykalnych:

- klasyczne – np. Serwis Prawa Pracy i Ubezp. Społ., Europrawnik, Prawo oświatowe

- dedykowane – np. Lex dla notariusza, Lex dla sędziego itp.

- około prawnicze – przeznaczone dla nie-prawników, ale będących zobowiązanych do przestrzegania jakiś norm, np. Poradnik Inżyniera i projektanta, Spółka Z.O.O w praktyce itp.

8. Systemy informacyjno wyszukiwawcze (SIW)

To systemy przetwarzające informację, tworząc odpowiednio strukturalizowany zbiór wyszukiwawczy, czyli mówiąc po polsku, pomagają w wyszukiwaniu informacji.

Ze względu na sposób udostępniania informacji wyróżnia się:

- systemy bezpośredniego udostępniania informacji – to taki system który udziela konkretnej odpowiedzi na konkretne pytanie, ale w zasadzie są rzadkością z powodu problemów chociażby z wykładnią, algorytmem kolizyjnym i lingwistyką (trzeba by zadawać identyczne pytanie jakie zadali autorzy tworzący program)

- fałszywe systemy bezpośredniego udzielania informacji – to takie systemy w których mamy gotowe zbiory pytań i odpowiedzi na nie, można to przyrównać do takiego FAQ jakie występuje na stronach internetowych

- systemy pośredniego udostępniania informacji – to takie które dostarczają listę dokumentów odpowiadających na zapytanie. W sys. pośrednim wyróżnia się różne metody wyszukiwania:

1) system haseł przedmiotowych – każdemu elementowi przypisuje się jedno lub więcej haseł przedmiotowych
2) system klasyfikacji hierarchicznej – podział całości materiału na z góry ustalone dyscypliny, uwzględniając zasady podziału logicznego (np. baza CELEX)

3) system klasyfikacji pełnotekstowej – każdy dokument posiada indeks słów występujących w nim. W wyszukiwaniu pełno tekstowym system przeszukuje dany dokument (a w zasadzie to indeks słów w nim występujących) pod kątem wystąpienia w jego treści danego słowa lub frazy (wyszukiwanie pełno tekstowe)

4) system klasyfikacji deskryptowej/indeksowej – każdemu dokumentowi przypisuj się deskryptory (słowa kluczowe, zwane tez unitermami) odpowiadające treści dokumentu. Zbiór deskryptorów jest nazywany tezaurusem.

Operatory logiczne są to tzw. łączniki które łączą wyrazy wprowadzane podczas procesu wyszukiwania w pola zapytań w zdania logiczne i decydują o kryterium wyszukiwania. Wyróżniamy:

- Operator ADJ - wyszukuje dokumenty zawierające dwa lub więcej wyrazów występujących bezpośrednio po sobie, w takiej kolejności w jakiej zostały one użyte w zapytaniu.

- Operator AND - wyszukuje dokumenty zawierające obydwa słowa, które rozdziela.

- Operator OR - wyszukuje dokumenty zawierające przynajmniej jedno ze słów które łączy.

- Operator NEAR - można do używać do wyszukania słów występujących obok siebie w dowolnej kolejności.

- Operator NOT - wyszukuje dokumenty nie zawierające słowa stojącego za nim.

9. Opis formalny aktu prawnego

To zespół cech i iformacji prezentowanych w metryce aktu. Metryka składa się z 2 segmentów:

- segment zewnętrzny – to wszelkie powiązania z innymi elementami (relacje, już opisywane)

- segment wewnętrzny – to opis samego aktu składający się z:

- miejsca publikacji – to tytuł dziennika, rok publikacji, numer dziennika pozycja (np. Dz. U. 2008.25.1036.). W zależności od SIP’u taką informację możemy znaleźć pod różnymi tytułami, a mianowicie: w LEX – „Identyfikator”; w LexPolonica - „Publikator”

- rodzaj i autor – rodzaj wydanego aktu (np. rozporządzenie) oraz organ wydający

- data – dzień w którym dany akt został podpisany lub uchwalony, czy też umowa została zawarta. Zależnie od SIP’u oznacza się różnie kolorami:

LEX - obowiązujące: czerwony i zielony; nieobowiązujący: różowy

LexPolonica - obowiązujące: żółty; nieobowiązujący: błękitny

Legalis - obowiązujące: granatowy; nieobowiązujący: czerwony

- tytuł – opisowy (np. Rozporządzenie o Technikach Prawodawczych) lub rzeczowy (np. ordynacja wyborcza)

- numer – to numer dokumentu w danej bazie. Każda baza ustala go jak chce

10. Proces ogłaszania aktów

- promulgacja – urzędowa czynność prawna przez którą organ stwierdza ważność aktu (w wyniku tego, akt kieruje się do ogłoszenia)

- ogłoszenie – urzędowa czynność prawna przez która organ podaje do publicznej wiadomości (czyli publikuje) informację ustanowienia danych przepisów (Marszałek Sejmu)

- wejście w życie – akt wchodzi w życie Z POCZĄTKIEM DNIA na który wejście zostało wyznaczone (wyjątek: orzeczenia TK wchodzą w życie z dniem ogłoszenia, bez vacatio legis, chyba że TK postanowi inaczej)

- uchylanie – w przypadku uchylenia, akty tracą moc Z POCZĄTKIEM DNIA na który zaplanowano uchylenie

- wygasanie aktów – w przypadku wygaśnięcia, akt traci moc Z KOŃCEM DNIA w którym wygasa

* wydawanie aktów na podstawie ustawy – akty normatywne wydawane na podstawie ustaw można wydawać w okresie od dnia ogłoszenia ustawy, ale taki akt nie może wejść w życie wcześniej niż ustawa

12. Teksty aktów prawnych

W tytule aktu zawsze zawarte są: rodzaj aktu, organ wydający, data, przedmiot ustawy. Każdy akt jest podzielony na jednostki redakcyjne. Możemy wyróżnić 3 główne:

- rozporządzenia: § (paragraf) > ust. (ustęp) > pkt. (punkt) > lit. (litera) > tiret

- ustawa: art. (artykuł) > ust. (ustęp) > pkt. (punkt) > lit. (litera) > tiret

- kodeks: art. (artykuł) > § (paragraf) > ust. (ustęp) > pkt. (punkt) > lit. (litera) > tiret

13. Bazy projektów ustaw

Takie bazy powinny istnieć w każdym demokratycznym państwie prawa, ponieważ proces legislacyjny powinien być jawny.

W Polsce istnieją 2 bazy projektów ustaw:

- Baza Sejmu RP (www.sejm.gov.pl à Prace Sejmu)

- SIP LEX

Obydwie bazy zawierają projekty ustaw od momentu zgłoszenia do Marszałka Sejmu

14. Bazy orzecznictwa

Orzeczenie to rozstrzygnięcie konkretnej sprawy przez sąd lub inny organ do tego uprawniony. Składa się ono z 2 części:

- sentencja – zawiera rozstrzygnięcie danej sprawy (np. „na podstawie.. jest skazany na..”)

- uzasadnienie – składa się z części faktycznej – opis tego co się stało, stanowiska stron części prawnej – prezentuje się w niej argumenty za rozstrzygnięciem

Istnieje jeszcze element nazywany: tezą orzeczenia – to lakoniczny cytat z uzasadnienia orzeczenia zawierający interpretację przepisów na podstawie których wydano orzeczenie

Źródłem poznania orzeczeń są czasopisma, w których publikuje się je (te orzeczenia). Wyróżnia się:

- zbiory urzędowe – to takie których redakcje są związane z sądem, znajdują się tam orzeczenia tylko tego jednego, danego sądu. Wyróżnia się:

OSNC – Orzecznictwo Sądu Najwyższego. Izba Cywilna

OSNKW - Orzecznictwo Sądu Najwyższego. Izba Karna i Wojskowa

OSNP - Orzecznictwo Sądu Najwyższego. Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych

OTK – Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego

ONSAiWSA – Orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego i Wojewódzkich Sądów Administracyjnych

- zbiory nieurzędowe – znajdują się w nich orzeczenia które nie zostały opublikowane w zbiorach urzędowych (czasopisma prawnicze, wokanda, bazy w Internecie)

Bazy orzeczeń w SIP’ ach obecnie funkcjonują w 2 programach:

- SIP LEX – każde orzeczenie zawiera metrykę w skład której wchodzi: sygnatura, rodzaj orzeczenia, sąd który wydał orzeczenie, data, teza orzeczenia, miejsce opublikowania

- LexPolonica – zawiera to samo co SIP LEX + uzasadnienia

16. Bazy interpretacji urzędowych

To zbiór dokumentów zawierających interpretacje przepisów wykonane przez organy stosujące dane przepisy

Źródła interpretacji urzędowych:

- zbiory urzędowe – są to Dz. Urz. Ministra Finansów, Biuletyn Skarbowy Ministra Finansów

- zbiory nieurzędowe – znajdują się w SIP LEX’ ie, to lista niepublikowanych interpretacji urzędowych

17. Prawne podstawy informatyzacji i administracji

Informatyzacja to pojęcie które obejmuje sprawy infrastruktury informatycznej; technologii; technik informujących; informatyzacji administracji rządowej i samorządowej; wspierania inwestycji w dziedzinie informatyki; edukacji informatycznej; zastosowań informatyki w społeczeństwie oraz rozwoju społeczeństwa informacyjnego

Rejestr publiczny to ewidencja/rejestr/wykaz/lista/spis służący do realizacji zadań publicznych, prowadzony przez podmiot publiczny (jest to krótko mówiąc zbiór informacji o osobach, rzeczach, prawach)

Rejestry ludności:

- PESEL (Powszechny Elektroniczny System Ewidencji Ludności) – zawiera dane osób przebywających stale na terytorium RP, zameldowanych na pobyt stały lub czasowy trwający ponad 2 miesiące, a także osób ubiegających się o wydanie dowodu osobistego. Ewidencję ludności prowadzi Minister MSWiA. Na podstawie numeru PESEL, z bazy można odczytać : imię, nazwisko, imiona i nazwiska rodziców, datę i miejsce urodzenia, stan cywilny, płeć, numer aktu urodzenia, obywatelstwo, imię i nazwisko małżonka, adres i data zameldowania stałego/czasowego/wymeldowania.

Składa się z 11 cyfr: 02070803628 (opisywałem wyżej jak odczytywać płeć, datę ur. Itp.). Należy jedynie dodać iż ostatnia cyfra jest tzw. liczbą kontrolną.

- OEWiUDO (Ogólnopolska Ewidencja Wydanych i Utraconych Dowodów Osobistych) – to rejestr który sprawuje zawiera informacje na temat taki jaką nazwę nosi. Można z niego odczytać informację na temat każdej osoby posiadającej dowód osobisty (takie informacje jak te któ®e w dowodzie są zawarte, tj. kolor oczu, adres, wzrost itp..)

Rejestry referencyjne:

- REGON (Krajowy Rejestr Urzędowy Podmiotów Gospodarki Narodowej) – to rejestr aktualizowany na bieżąco, zawierający informację o podmiotach gospodarki narodowej. Prowadzi go Główny Urząd Statystyczny (GUS). Wpisowi do rejestru ulegają wszystkie osoby prawne, jednostki organizacyjne bez osobowości prawnej, osoby fizyczne z działalnością gospodarczą. Składa się z 9 cyfr (pierwsze osiem to cyfry porządkowe + ostatnia kontrolna)

- KEP (Krajowa Ewidencja Podatników) – to rejestr nazywany często „rejestrem NIP”, ponieważ zawiera ona informacje na temat osób posiadających numer NIP (numer identyfikacji podatkowej). To 10 cyfrowy kod, z czego ostatnia cyfra stanowi cyfrę kontrolną

- KRS (Krajowy Rejestr Sądowniczy) – to podstawa infrastruktury informacyjnej sądownictwa. Składa się on z 3 elementów: - rejestr przedsiębiorców,

- rejestr stowarzyszeń, organizacji, fundacji,

- rejestr dłużników niewypłacalnych (osoba fizyczna może się znaleźć na wniosek wierzyciela jeżeli nie otrzymał on zapłaty długu w ciągu 30 dni)

Głównym celem powstania KRS’ u było doprowadzenie do możliwości szybkiego uzyskania informacji o statusie prawnym podmiotów wpisanych do rejestru oraz o ich sytuacji finansowej

18. Systemy informacji geograficznej a rejestry publiczne

GIS (Geographic Information System) – to System Informacji Geograficznej służący do wprowadzania, gromadzenia, przetwarzania oraz wizualizacji danych graficznych. Ma to wspomagać proces decyzyjny w administracji publicznej i biznesie oraz pomagać w rozwiązywaniu problemów planistycznych i organizacyjnych

Dyrektywa INSPIRE – to dyrektywa UE o budowaniu infrastruktury informacyjnej. Określa ona zasady zarządzania danymi przestrzennymi, zwracając szczególną uwagę na wdrażanie mechanizmów które umożliwiałyby łączenie i współdziałanie zasobów informacji z rożnych krajów

KATASTER – to publiczny rejestr danych o gruntach i budynkach (przedmiot KATASTRU) oraz o ich właścicielach i władających (podmiot KATASTRU). Powinien on zawierać opis geometryczny działek gruntowych, powiązany z innymi zapisami określającymi rodzaj udziałów, własności lub kontrolę nad udziałami, często również wartość działki i ulepszeń na niej przeprowadzonych. Pełni funkcje: fiskalne, prawne, planistyczne, ekologiczne

TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowy Podziału Terytorialnego Kraju) – rejestr prowadzony przez GUS, który zajmuje się ewidencją danych dotyczących: gruntów, budynków, lokali, właścicieli

19. Europejska Informacja Prawna w Internecie

Są to wszystkie informacje zawarte w Portalu Unii Europejskiej (www.europa.eu). Piszę że wszystkie informacje zawarte są w portalu europejskim, bo do każdej bazy można tylko wejść poprzez tą domenę, stanowi ona jeden portal wejściowy do wszystkich baz.

-CELEX – to oficjalna baza prawna aktów europejskich, dostępna w 20 językach. Obecnie jest podzielona na działy:

0. teksty ujednolicone aktów prawnych

1. traktaty

2. stosunki zewnętrzne

3. prawodawstwo wtórne

4. Uzupełniające akty prawne

5. Projekty aktów prawnych

6. Orzeczenia sądowe

7. Krajowe instrumenty implementujące

8. Informacje o orzecznictwie sądów krajowych (nie istnieje póki co)

9. Interpelacje parlamentarne

10. Bibliografia do prawa wspólnotowego (również nie istnieje)

Numer CELEX – identyfikator dokumentów związanych z działaniem UE

-Eur-lex – to aktualizowana codziennie baza zapewniająca bezpośredni dostęp do informacji o prawie UE. Podzielone na serie: -seria L (legislacja): rozporządzenia, dyrektywy, decyzje, zalecenia, opinie

-seria C (komunikaty): traktaty założycielskie, komunikaty, informacje

-seria S (suplement): umowy

-Curia – oznacza dosłownie w polskim tłumaczeniu: orzecznictwo i takie też informacje zawiera m.in.: orzecznictwa ETS, Sądu I Instancji, Trybunału Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu, Europejskiego Trybunału Praw Człowieka

-OEIL (Serwis Obserwatorium Legislacyjne) – ukazuje zmiany legislacyjne, tok prac

-Pre-Lex – obejmuje dokumenty będące na różnych etapach procedur prawodawczych, śledzi wszystkie propozycje i komunikaty Komisji UE

-Hudoc - Baza orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka dostępna darmowo

-Eurovoc – wielojęzyczny tezaurus opracowany dla potrzeb jednostkowej indeksacji informacji z dokumentów europejskich, używany przez parlamenty

-CORDIS – system mający na celu rozpowszechnianie szczegółowych i aktualnych informacji o pracach badawczo – rozwojowych

-ECLAS – bezpłatny katalog Biblioteki Głównej Komisji Europejskiej

-Archis Plus – katalog zbiorów archiwalnych Komisji Europejskiej

-EURES – Europejska Sieć Instytucji Pośrednictwa Pracy

-Inforegio (Serwis Polityka Regionalna) – baza wiedzy o programach wspólnotowych w dziedzinie polityki regionalnej

-TARIC – zawiera informacje o aktualnej taryfie celnej UE

-TED – internetowy zbiór informacji publikowanych w suplemencie (seria S) do Dz. Urz. UE

20. Specjalistyczne systemy informacyjne

-SIS (System Informacji Schengen) – to system umożliwiający organom uprawnionym, dostęp do wpisów dotyczących osób i majątku w celach kontroli granicznej oraz innych kontroli policyjnych i celnych

-VIS (Wizowy System Informacji) – system umożliwiający wymianę danych wizowych między państwami (np. w sytuacji przestępców itp.). Ma on służyć przede wszystkim usprawnieniu systemu wiz, odpraw, przejść granicznych

-Arakis-gov (Agregacja, Analiza i Klasyfikacja Incydentów Sieciowych) – system mający na celu stworzenie systemu wczesnego ostrzegania o zagrożeniach w sieci, czyli ma chronić zasoby internetowe państwa

22. Podpis elektroniczny

Rodzaje:

-zwykły – dane w postaci elektronicznej, które wraz z innymi danymi, do których zostały dołączone lub logicznie powiązane, służą do identyfikacji osoby składającej podpis

-kwalifikowany (bezpieczny/zaawansowany) – przyporządkowany wyłącznie do osoby składającej podpis, sporządzony za pomocą urządzenia do tego służącego, podlegającego wyłącznej kontroli osoby podpisującej. Jest powiązany z danymi do których został dołączony, w taki sposób, że jakakolwiek zmiana jest rozpoznawalna

-urzędowy – zaawansowany podpis weryfikowany przy pomocy urzędowego certyfikatu

-pieczęć elektroniczna – zaawansowany podpis składany przez osobę niebędąca osobą fizyczną, weryfikowany przy pomocy ważnego certyfikatu systemowego

Rozważając problem podpisu elektronicznego, należy wyjaśnić kilka pojęć:

-autentykacja – ustalenie danych osoby składającej podpis

-autoryzacja – umożliwienie działania w systemie

-certyfikat – elektroniczne zaświadczenie, za pomocą którego dane, służące do weryfikacji podpisu elektronicznego są przyporządkowane do osoby składającej podpis, a zarazem umożliwiające jej identyfikację. Istnieją różne rodzaje certyfikatów:

-kwalifikowany – certyfikat spełniający warunki określone w ustawie, czyli wydany przez kwalifikowany podmiot (taki podmiot, który jest wpisany do rejestru kwalifikowanych podmiotów udzielających takie certyfikaty, np. NBP, organ władzy publicznej, osoba prawna) który świadczy usługi certyfikacyjne

-systemowy – przyporządkowany podpisującemu, składającemu pieczęć elektroniczną

-urzędowy – wystawiany zgodnie z przepisami podpisu urzędowego, wydawany z dokumentem tożsamości lub innymi dokumentami identyfikacyjnymi

-atrybutowy – to zaświadczenie elektroniczne powiązane z certyfikatem kwalifikowanym, określające uprawnienia osoby wskazanej w certyfikacie

Procedura certyfikacji: 1. Wystąpienie do podmiotu świadczącego usługi certyfikacyjne wraz z notarialnym poświadczeniem tożsamości

2. Określenie warunków i zapoznanie się z korzystaniem

3. Pisemna umowa

4. Wydanie certyfikatu

-kryptografia - sztuka przekształcania tekstu zrozumiałego dla wszystkich w tekst zaszyfrowany, lub na odwrót. Wyróżniamy 2 rodzaje kryptografii:

-kryptografia symetryczna – ten sam klucz jest używany do kodowania i odkodowania (zalety: szybkość, jeden klucz; wady: małe bezpieczeństwo)

-kryptografia asymetryczna – istnieją dwa rodzaje kluczy:

-klucz publiczny – przypisany do osoby, dostępny dla każdego. Odpowiedzialny za szyfrowanie i weryfikowanie

-klucz prywatny – przypisany do osoby, ale dostępny tylko dla niej. Jest odpowiedzialny za odszyfrowywanie i podpisywanie

23. Uzupełnienie

a) Ocena obowiązywania aktów w SIP LEX’ ie (to najbardziej selektywny pod tym względem system)

Obecnie ocenie co do obowiązywania nie podlegają te akty prawne, które nie mogą być z tego punktu widzenia ocenione, albo, co do których ocena taka jest nie potrzebna. Są to:

-akty nienormatywne (np. uchwały sejmu w sprawie uczczenia czyjejś pamięci)

-akty niesamodzielne – są to akty tylko zmieniające, uchylające inne akty lub wprowadzające w życie umowy międzynarodowe. Nie zawierają samoistnych norm

-akty jednostkowe (konkretne, indywidualne) – np. postanowienia Prezydenta o nadaniu odznaczeń

-metryki aktów ujednoliconych tekstem jednolitym (oceniane są jedynie metryki ostatnich tekstów jednolitych, tych aktów)

-niektóre akty zgrupowane w bazie Aneks (np. akty dot. powołania na stanowisko sędziego czy ambasadora, akty dot. tworzenia gmin, miast, szkół itd.)