Wstęp-Lekkoatletyka – wyróżniona została spośród innych dyscyplin pięknym tytułem – KRÓLOWEJ SPORTU, gdyż oprócz niewątpliwej widowiskowości cechuje się wysoką zdrowotnością, powszechną dostępnością, prostotą i wymiernością. Uprawianie lekkiej atletyki (już w szkole) stwarza doskonałe możliwości dla rozwoju wszystkich cech motorycznych i wolicjonalnych dziecka. Zapewnia określone minimum wszechstronnego rozwoju fizycznego dzieci i młodzieży, zachęca do znacznej systematyczności – stąd bardzo częste mierniki sprawności fizycznej oparte są na wynikach prostych konkurencji lekkoatletycznych. Wymierny wynik uzyskany przez ucznia wyrabia wiarę w siebie i pozwala określić postęp.

Rezultatem lekcji lekkiej atletyki powinien być wyższy poziom sprawności fizycznej i wydolności, wyrobienie niezbędnych umiejętności technicznych i możliwości rywalizacji z rówieśnikami.

Najbardziej uzdolnieni mogą zintensyfikować uprawianie lekkiej atletyki i przeżyć niepowtarzalną przygodę sportową uczestnicząc w zawodach szkolnych i okręgowych.

Zadaniem nauczyciela wychowania fizycznego powinno być stosowanie takich rodzajów ćwiczeń ruchowych, które odpowiadają psychice i motorycznym potrzebom młodzieży szkolnej, reprezentującej różne kategorie wieku. Ćwiczeń opartych przede wszystkim na naturalnych formach ruchu jak najbardziej przydatnych dla rozwoju młodego organizmu, zaspokajających wielostronne potrzeby ruchowe młodzieży, kształcących właściwe nawyki i rozwijających cechy psychiczne i motoryczne.

Nauczanie i przyswajanie umiejętności ruchowych odbywa się drogą odpowiednio dobranych metod. Techniki (umiejętności) konkurencji lekkoatletycznych, można uczyć stosując metodę syntetyczną (całościową) lub analityczną (nauczanie częściami). Ich stosowanie zależy, między innymi, od prostoty lub złożoności danej konkurencji, zamierzonych efektów nauczania, właściwości psychosomatycznych, poziomu sprawności, uzdolnień ćwiczących uczniów.

Metoda całościowa jest najłatwiej zrozumiała dla uczniów. Pozwala bowiem na uchwycenie od razu mechanizmów całej techniki ruchów, składającej się na przestrzenny obraz wykonywanej konkurencji lekkoatletycznej. Dzieje się to dzięki nie naruszaniu ogólnej budowy zadania ruchowego i rytmu działania ćwiczącego. Metodą syntetyczną powinno się generalnie posługiwać na etapach nauczania umiejętności naturalnych, tj. start

niski, biegi sztafetowe, bieg przez płotki, skok w dal, rzut piłeczką palantową.

Rozwój techniki i jej doskonalenie odbywa się w trakcie stosowania metody analitycznej. Metoda ta, jak sama nazwa wskazuje, polega na nauczaniu danej techniki drogą opanowywania poszczególnych jej elementów, wyodrębnionych zgodnie z logiczną strukturą danego ruchu.

Nauczanie techniki danej konkurencji w całości lub częściami odbywa się przez stosowanie odpowiednich form nauczania. Do podstawowych form nauczania w szkole podstawowej zalicza się formę zabawową i zadaniową. Forma zabawowa jest formą, która w wyjątkowy sposób aktywizuje proces ujawniania i kształtowania umiejętności lekkoatletycznych. Podstawy konkurencji lekkoatletycznych najlepiej jest realizować w warunkach naturalnych, poza urządzonym boiskiem szkolnym. Ze względu na dużą swobodę wykonania zadania ruchowego, forma ta stwarza wiele sytuacji wpływających na rozwój wyobrażeń oraz inwencji twórczej. Forma zabawowa przez wprowadzenie współzawodnictwa dostarcza uczniom wiele wrażeń i zadowolenia, nie powoduje znużenia.

Formą bardziej eksponującą doskonalenie podstaw techniki konkurencji lekkoatletycznych jest forma zadaniowa, w której wyobrażenie o przebiegu ruchu określone jest pokazem, rzadziej słownym opisem ruchu. W przeciwieństwie do poprzedniej formy, gdzie dominowała swoboda wykonywania jest ograniczona do jednego rozwiązania zadania ruchowego, zgodnie z zamierzonym celem.

Poniżej zamieszczone są konkurencje lekkoatletyczne, których uczy się w każdej szkole. Ćwiczenia stosowane przy ich nauczaniu mogą stać się pomocne dla każdego nauczyciela wychowania fizycznego.

1. Jak nauczać lekkiej atletyki w szkole.

Zaczynamy od zabawy

1. Zadbajmy o ogólne usprawnienie ruchowe dzieci,

2. Stopniowo wprowadzamy do lekcji lekkoatletyczne ćwiczenia ukierunkowane

• skip A,B,C w marszu, w podskokach, w biegu, z utrudnieniem,

• bieg o prostych nogach w przód,

• biegi rytmowe,

• starty sytuacyjne,

• ćwiczenia zawierające w swej strukturze ruchu element techniczny konkurencji, np. ćwiczenia wspomagające naukę startu niskiego,

Szczególna uwagę zwracamy na:

• wyprost stawów kończyny dolnej – skokowego, kolanowego i biodrowego w końcowej fazie ruchu,

• prawidłowe ułożenie tułowia – prosty lub lekko wychylony ku przodowi, głowa przedłużeniem tułowia,

• postawienie stopy z góry – aktywne i sprężyste,

• praca ramion – wspomaga rytm biegu,

• uniesienie kolana – nie wyżej niż do kąta prostego,

1. Zapoznajmy dzieci z podstawowymi wiadomościami o dyscyplinie

2. Nauczajmy poszczególnych elementów konkurencji

2. Start niski

Pozycja „na miejsca”:

• nogi oparte o ścianki bloków,

• przyklęk na kolanie nogi zakrocznej,

• ręce oparte na szerokości barków przed linią startową,

Na komendę „gotów”:

• biodra uniesione do wysokości barków,

• ciało w bezruchu,

Na strzał (sygnał startu):

• silne odepchnięcie nóg od bloków,

• przeniesienie jak najszybszym i najkrótszym ruchem nogi zakrocznej do przodu,

• w kolejnych krokach zwanych „odbijającymi”, stopniowe doprowadzenie tułowia do pozycji pionowej.

„na miejsca” „gotów” „strzał”

2.1 Nauczanie startu niskiego:

• ćwiczenia zawierające elementy startu niskiego,

• ćwiczenia doskonalące refleks – straty sytuacyjne,

• start wysoki,

• start niski z bloków – indywidualny, na komendę, w rywalizacji,

2.2 Ćwiczenia doskonalące technikę biegu sprinterskiego.

• biegi z przyspieszeniem,

• biegi z przyspieszeniem i wyłączeniem prędkości – „włącz – wyłącz”,

• biegi rytmowe na odcinku od 40 – 60 m,

• „wejścia w wiraż”,

• „wyjścia z wirażu”,

• biegi w sprzyjających warunkach – z górki, z wiatrem,

• podbiegi,

Szybkość kształtujemy w warunkach pełnego wypoczynku organizmu.

Dla dzieci przerwa między dwoma biegami wykonanymi pełna szybkością powinna wynosić 8 – 10 min.

Technikę doskonalimy w biegach „na luzie”, gdy zachowujemy kontrolę nad ruchem.

W czasie zawodów można wykonać tylko jeden falstart (przedwczesny wybieg), drugi wyklucza z biegu.

Biegi sprinterskie rozgrywane są w torach, za przekroczenie toru grozi dyskwalifikacja.

Linię mety należy przebiec z pełną prędkością.

3. Biegi sztafetowe.

Biegi sztafetowe należą do najpiękniejszych ale zarazem najtrudniejszych konkurencji lekkoatletycznych. Stanowią jedyny, w sporcie w zasadzie indywidualnym, wyjątek, gdzie rywalizują ze sobą zespoły.

Do klasycznych biegów sztafetowych zaliczamy: 4 x 100 m i 4 x 400 m.

Rozgrywa się niekiedy sztafetę szwedzką (400, 300, 200, 100 m) lub olimpijską (800, 400, 200, 100 m).

W ramach szkolnych zawodów przeprowadza się często biegi 4 x 60 m i 4 x 200 m.

Istotą wszystkich biegów sztafetowych jest przebiegnięcie z pałeczką sztafetową określonego dystansu kolejno przez wszystkich biegaczy zespołu.

Przekazywanie pałeczki sztafetowej:

• od dołu:

  • wyciągnięta do tyłu ręka odbierającego jest wyraźnie ugięta w stawie łokciowym,

  • dłoń ułożona stroną grzbietową ku górze,

  • kciuk i palec wskazujący szeroko rozwarte,

  • podający pałeczkę sztafetową wkłada ją ruchem od dołu ku górze tak, aby odbierający mógł chwycić ją jak najbliżej dłoni podającego

• od góry:

  • wyciągnięta do tyłu ku górze ręka odbierającego pałeczkę sztafetową jest prosta w stawie łokciowym,

  • dłoń kończyny skierowana stroną grzbietową ku dołowi,

  • kciuk i palec wskazujący szeroko rozwarte,

  • podający wkłada pałeczkę sztafetową w dłoń odbierającego ruchem od góry tak, aby mógł on odebrać pałeczkę jak najdalej od dłoni podającego.

Rozpoczynający bieg rozstawny trzyma pałeczkę w prawej dłoni. Obowiązuje zasada na przemianstronności podania:

- z ręki prawej do lewej,

• z ręki lewej do prawej.

Na sygnał „hop” podającego, odbierający wyciąga rękę do tyłu, a podający umieszcza ja w dłoni odbierającego.

3.1 Metodyka nauczania

• podania pałeczki sztafetowej w miejscu,

• podania pałeczki w miejscu z pracą rąk jak podczas biegu,

• podania w marszu,

• podania w truchcie,

• biegi rytmowe z wyciągnięciem ręki jak do odbioru pałeczki,

• podania w swobodnym biegu po prostej,

• podania w swobodnym biegu w strefie zmian,

• podania w biegu na pełnej prędkości,

• start niski z bloków z pałeczką sztafetową,

• wybiegi sztafetowe – nogą wykroczną,

• start uciekającego w momencie nadbiegania podającego na znak kontrolny i przekazanie pałeczki w strefie zmian,

• przekazywanie pałeczki na I, II i III zmianie

W biegach rozstawnych 4 x 400 m (4 x 200 m) przy zmianie pałeczki sztafetowej, kończący bieg wyciąga prawą rękę z pałeczką do przodu.

Odebranie pałeczki następuje ręką lewą, po czym zostaje ona przełożona do ręki prawej.

4. Biegi przez płotki.

Biegi przez płotki należą do jednych z trudniejszych ale też i atrakcyjniejszych konkurencji lekkoatletycznych.

Jeśli jednak naukę młodych płotkarzy rozpocznie się wcześnie, przy

pomocy łatwych i dostępnych ćwiczeń, to biegi te na pewno przestaną być technicznie skomplikowaną konkurencją. Poprzez ćwiczenia płotkarskie dzieci otrzymują dobre, różnorodne przygotowanie fizyczne, które z kolei w poważnym stopniu wpływa na osiągnięcie dobrych rezultatów w innych konkurencjach lekkoatletycznych.

Kategoria wieku	Dystans	Wysokość płotków	Odległość linii startu do pierwszego płotka	Odległość między płotkami	Odległość od ostatniego płotka do mety
młodzicy młodziczki	200	76,2	18,29	18,29	17,10
młodzicy	110	91,4	13,50	8,60	19,10
młodziczki	100	76,2	13,00	8,00	15,00

Elementy biegu:

• start niski,

• dobieg do płotka,

• przejście płotka,

• bieg między płotkami,

• wybieg z ostatniego płotka.

Start niski – ułożenie nóg w blokach tak, aby zaatakować płotek właściwą nogą.

Dobieg – polega na dokładnym ustaleniu miejsca odbicia (ataku).

Przejście płotka – atak – wyprowadzony noga ugiętą w stawie kolanowym, przeniesienie nogi zakrocznej (odbijającej) ruchem odwodzącym na zewnątrz nad płotek.

Zejście z płotka – aktywne szybkie ściągnięcie nogi atakującej w dół i przeniesienie nogi zakrocznej ruchem okrężnym do wewnątrz i postawienie jej w przód, wyraźnie przed nogą schodzącą z płotka, na wprost do kierunku biegu. Ramiona wykonują ruch kompensacyjny pozwalający na zachowanie równowagi. Rozpoczęcie opuszczania nogi atakującej wykonuje się z aktywnym podnoszeniem biodra nogi atakującej.

Bieg między płotkami – utrzymanie rytmu biegu. Na 100 i 110 m ppł na trzy kroki, w biegu na 400 m ppł należy dążyć do tego, aby jak najwięcej płotków przebiec w tym samym rytmie.

W biegu na 400 m ppł konieczna jest umiejętność atakowania płotka lewą i prawą nogą.

Wybieg z ostatniego płotka – z możliwie największą prędkością ukończenie biegu.

4.1 Ćwiczenia przygotowawcze.

• siady płotkarskie

• ćwiczenia ułatwiające opanowanie pracy rąk,

• ćwiczenia dla opanowania ruchu nogi atakującej,

• ćwiczenia dla opanowania ruchu nogi odbijającej,

• ćwiczenia przyczyniające się do skoordynowania ruchów,

• biegi rytmowe przez listwy, niskie przeszkody.

4.2 Ćwiczenia na płotkach

Ćwiczenia na płotkach ze względu na swe wartości gibkościowe i koordynacyjno – rytmowe, poleca się wszystkim uprawiającym lekkoatletykę.

• przechodzenie płotka nogą zakroczną – w marszu, w podskokach, w skipie, w truchcie, w biegu.

1. Prawidłowo.

2. Nieprawidłowo, atak za daleki, lądowanie za bliskie.

3. Nieprawidłowo, odbicie z pięty, skośnie do płotka.

4. Nieprawidłowo, noga atakująca wyrzucona w bok.

5. Nieprawidłowo, noga atakująca wyrzucona w bok.

• przechodzenie płotka nogą atakującą – w marszu, w podskokach, w truchcie, w biegu,

• przechodzenie płotka środkiem – w marszu, w podskokach, w skipie, w truchcie, w biegu,

• przebiegnięcie kilku płotków środkiem z pokonywaniem odległości międzypłotkowej z coraz większą szybkością,

• dobieg do pierwszego płotka.