Sprawdź, czy Twoje dziecko ma dysleksję

Skala ryzyka dysleksji prof. Marty Bogdanowicz (od 21 do 84 pkt) - test dla dzieci sześcioletnich (także trochę młodszych i trochę starszych). Mogą go razem ze swoimi pociechami wykonać rodzice, żeby dowiedzieć się, czy u dziecka występuje "ryzyko dysleksji".

Początek formularza

Pytanie 1: Dziecko ma trudności z zapamiętaniem wszystkich liter.
nigdy nie występuje
czasem
często

zawsze


Pytanie 2: Dziecko ma trudności z posługiwaniem się nożyczkami.
nigdy
czasem
często
zawsze


Pytanie 3: Dziecko ma wadę wymowy.
nie
czasem ma kłopoty z wymową
często ma kłopoty z wymową
tak


Pytanie 4: Dziecko jest mało sprawne ruchowo - słabo biega, skacze, źle jeździ na rowerze, hulajnodze.
nigdy
czasem
często
zawsze


Pytanie 5: Dziecko pisze litery i cyfry zwierciadlanie lub odwzorowuje wyrazy przez zapisywanie ich od strony prawej do lewej.
nigdy
czasem
często
zawsze


Pytanie 6: Dziecko ?przekręca? słowa (mówi np. kraktor), zmienia przedrostki w wyrazach(np. zauczyć się), myli wyrazy o podobnym brzmieniu.
nigdy
czasem
często
zawsze


Pytanie 7: Dziecko nie umie odróżnić głosek o podobnym brzmieniu ( np. g - k, z - s, dlategonie dostrzega różnic w parach wyrazów: góra - kura, koza - kosa ).
nigdy
czasem
często
zawsze


Pytanie 8: Dziecko ma problem z budowaniem poprawnych wypowiedzi (zmienia szyk wyrazów w zdaniu albo używa nieprawidłowych form gramatycznych).
nigdy
czasem
często
zawsze


Pytanie 9: Dziecko niechętnie bawi się układankami, klockami Lego, puzzlami lub nie umie układać ich według wzoru (tworzy tylko własne kompozycje).
nigdy
czasem
często
zawsze


Pytanie 10: Dziecko niechętnie uczestniczy w zabawach ruchowych.
nigdy
czasem
często
zawsze


Pytanie 11: Dziecku sprawia problem odróżnianie i zapamiętanie liter o kształtach identycznych, lecz inaczej położonych w przestrzeni (np. b - p - g - d).
nigdy
czasem
często
zawsze


Pytanie 12: Dziecko niechętnie rysuje pomimo stwarzanych ku temu okazji i zachęty.
nigdy
czasem
często
zawsze


Pytanie 13: Dziecko ma trudności z odtwarzaniem z pamięci materiału uszeregowanego w sekwencje (np. nazwy pory dnia i posiłków, dni tygodnia, pory roku, szeregi czterocyfrowe).
nigdy
czasem
często
zawsze


Pytanie 14: Dziecko ma trudności z koncentracją uwagi, łatwo rozprasza się.
nigdy
czasem
często
zawsze


Pytanie 15: Dziecko źle funkcjonuje na zajęciach fizycznych (np. podczas gry w piłkę, układów gimnastycznych, ćwiczeń równoważnych - chodzenie po linii, stanie na jednej nodze).
nigdy
czasem
często
zawsze


Pytanie 16: Dziecko ma trudności z odróżnieniem i zapamiętaniem liter o podobnych kształtach (np. m - n, l - t - ł).
nigdy
czasem
często
zawsze


Pytanie 17: Dziecko ma trudności z wyróżnieniem głosek w słowach (np. nos = n - o - s ).
nigdy
czasem
często
zawsze


Pytanie 18: Dziecko ma problemy z odtwarzaniem szlaczków i figur geometrycznych (np. przerysowaniem ze wzoru rombu).
nigdy
czasem
często
zawsze


Pytanie 19: Dziecko ma trudności z łączeniem głosek w słowo (np. o - k - o = oko ).
nigdy
czasem
często
zawsze


Pytanie 20: Dziecko ma problemy z zawiązywaniem sznurowadeł, zapinaniem guzików, wiązaniem kokardek oraz wykonywaniem innych czynności samoobsługowych.
nigdy
czasem
często
zawsze


Pytanie 21: Dziecko ma trudności z dokładnym zapamiętaniem krótkich wierszyków i piosenek oraz z rozpoznawaniem i tworzeniem rymów.
nigdy
czasem
często
zawsze

Dyktando w 10 punktach - z komentarzem ortograficznym

• Umów się z dzieckiem, że codziennie będziecie robić dyktando obejmujące 3 zdania. Wymyślcie wspólnie nagrodę po każdym tygodniu pracy.

• Zaznacz w książce dziecka 3 zdania i przeczytaj na głos pierwsze zdanie.

• Dziecko powtarza zdanie i omawia pisownię każdego wyrazu (podaje zasady pisowni).

• Dziecko zapisuje zdanie (podobnie postępuje z następnymi zdaniami).

• Dziecko samodzielnie sprawdza cały napisany tekst.

• Dorosły sprawdza tekst. Jeżeli znajdzie błędy, podaje ich liczbę.

• Dziecko ponownie sprawdza tekst z pomocą słownika ortograficznego.

• Dorosły sprawdza poprawiony tekst. Jeżeli nadal są błędy, wskazuje tekst, z którego dyktował zdania.

• Dziecko porównuje napisany tekst ze wzorem i ostatecznie poprawia błędy.

• Dziecko opracowuje błędnie napisane wyrazy (np. podaje zasady pisowni, wyrazy pokrewne, odmienia wyraz przez przypadki, wymienia na inne formy).

 

Uwagi: Podstawowym założeniem stosowania techniki: dyktando z komentarzem ortograficznym jest przeświadczenie o możliwości utrwalenia zasad pisowni i wytworzenia pełnej świadomości ortograficznej przez przekształcenie się nawyku "głośnego myślenia" - określenia zasad pisowni - w nawyk cichego przypominania ich sobie podczas pisania. Kolejnym zadaniem ćwiczenia jest wytworzenie nawyku dokładnego sprawdzania i poprawiania każdej pracy pisemnej po napisaniu. Dziecko ma prawo do popełnienia błędu, ale nie ma prawa pozostawić go bez poprawienia. Warunkiem uzyskania tych efektów jest wykonywanie omawianego ćwiczenia krótko, lecz systematycznie oraz zawarcie umowy z dzieckiem co do czasu pracy (codziennie), liczby dyktowanych zdań (zawsze tej samej) oraz nagrody (po każdym tygodniu ćwiczeń). W ten sposób dziecko nie będzie usiłowało tych spraw stale z nami negocjować.

Tak więc ćwiczenie "dyktando w 10 - punktach" ma:

• utrwalić znajomość zasad pisowni,

• wytworzyć nawyk stałego przywoływania zasad ortograficznych podczas pisania,

• wytworzyć nawyk stałego sprawdzania napisanego tekstu, a więc poczucie ODPOWIEDZIALNOŚCI za napisany tekst. 

Sposoby pracy z dziećmi z dysleksją

W pracy z dzieckiem dyslektycznym najbardziej skuteczne jest uczenie polisensoryczne: jednoczesne zaangażowanie wielu zmysłów: słuchu, wzroku i kinestezji. Maksymalnie wykorzystać należy te zmysły, które funkcjonują prawidłowo z jednoczesnym ćwiczeniem tych słabszych.

Dzieci dyslektyczne nie powinny:

• czytać głośno w obecności całej klasy, ponieważ potęguje to napięcie emocjonalne, w wyniku czego dzieci te czytają gorzej. Mogą czytać głośno wówczas, gdy opanowały zadany tekst w domu lub w czasie zajęć korekcyjno-kompensacyjnych,

• czytać zbyt długich czytanek - należy wyznaczyć pewną część do czytania głośnego w celu doskonalenia techniki czytania,

• pisać dyktand (nauczyciel winien zastąpić je, szczególnie w początkowym okresie nauki, pisaniem z pamięci),

Z kolei nauczyciel nie powinien:

• stosować rywalizacji i stawiać za wzór zdolniejsze dzieci, którym dziecko dyslektyczne nie jest w stanie dorównać,

• omawiać błędów w obecności całej klasy.

W pracy z dzieckiem dyslektycznym należy:

• stosować na przemian czytanie głośne i czytanie ciche utworów ze sprawdzaniem zrozumienia tekstu,

• utrwalać i powtarzać wiadomości przy każdej nadarzającej się okazji w ciągu dnia,

• polecać pisanie ołówkiem w większej liniaturze, szczególnie w początkowym okresie nauki szkolnej.

• przy ocenie prac pisemnych z języka polskiego nie brać pod uwagę błędów dyslektycznych, które mogą znacznie ją obniżyć (oceniać treść)Na ogólną ocenę z języka polskiego powinny mieć wpływ wszystkie osiągnięcia w tym przedmiocie.

 

Należy usuwać wyrazy niepoprawnie napisane tak, by uczeń nie przyswajał sobie w pamięci wzrokowej ich wadliwego obrazu graficznego poprzez:

• całkowite zamazanie wyrazów z błędem i napisanie ich u góry w sposób poprawny,

• naklejanie pasków poprawnie napisanych wyrazów w miejsce wyrazów z błędem,

• zaznaczanie na marginesie liczby słów błędnie napisanych; dzieci same je znajdują poprzez porównanie z tekstem poprawnie napisanym.

Pomoc dzieciom dyslektycznym to:

• stosowanie wielu ćwiczeń grafomotorycznych doskonalących technikę pisania (przepisywanie rodzi awersję do pisania),

• częste sprawdzanie zeszytów i poprawności zapisów prac domowych, by wyeliminować zniekształcenia informacji,

• prowadzenie słownika wyrazów trudnych,

• czuwanie nad uaktywnianiem dzieci w czasie lekcji i dodatkowych zajęć poprzez stosowanie atrakcyjnych pomocy dydaktycznych i przerw relaksacyjnych,

• częste sprawdzanie wiadomości ustnych,

• dostosowanie wymagań do praktycznych możliwości dziecka, mając na uwadze poziom trudności ucznia,

• stosowanie słowników ortograficznych podczas klasówek i wypracowań,
  stosowanie różnego rodzaju wzmocnień - zachęt, pochwał,

• organizowanie sytuacji zapewniających przeżycie sukcesu w celu uzyskania wiary we własne siły,

• otoczenie opieką i wsparciem ze strony klasy, z jednoczesnym powierzaniem ról możliwych do spełnienia,

• uczenie sposobów radzenia sobie w sytuacjach trudnych,
  ćwiczenie odporności psychicznej,

• uczenie właściwych zachowań w sytuacjach napięć agresywnych jako reakcji obronnych na niepowodzenia,

• stosowanie indywidualnych wymagań w zakresie podawania nowego materiału i odpowiednich informacji,

• stała współpraca i wymiana informacji między szkołą a domem.

Przykładowe zadania korekcyjno - kompensacyjne

By pomóc dzieciom dyslektycznym w zautomatyzowaniu umiejętności czytania, należy stosować następujące formy ćwiczeń:

• Czytanie całościowe sylab i wyrazów.

• Czytanie wyrazów, zdań i tekstów sylabami.

• Czytanie sylab i wyrazów w krótkich pozycjach.

• Czytanie naprzemienne sylab, wyrazów i zdań.

• Czytanie selektywne głośne i ciche.

• Czytanie z przesłonką (w okienku).

• Czytanie chóralne.

• Ćwiczenia w rozumieniu treści (J. Czajkowska, K. Herda, 1989 r.).

W nauce poprawnego pisania pod względem graficznym wskazane jest stosowanie następujących ćwiczeń:

• Kreślenie ręką dużych liter w powietrzu.

• Pisanie dużych liter na tablicy - wodzenie po wzorze.

• Pisanie (malowanie) liter na arkuszach papieru, różnej wielkości.

• Pisanie liter za pomocą szablonów.

• Kalkowanie (kalką techniczną), obwodzenie po wzorze.

• Samodzielne pisanie liter.

Przy opracowaniu graficznym liter należy zwrócić uwagę na ich charakterystyczne elementy, sposób pisania z zaznaczeniem miejsca rozpoczęcia i rozmieszczenia w liniaturze zeszytu.

Trzeba dążyć do tego, by dzieci nauczyły się pisać wyrazy łącznie, czytelnie i we właściwym tempie.

Podstawowe formy ćwiczeń poprawnego pisania to:

• przepisywanie,

• pisanie z pamięci,

• pisanie ze słuchu.

Należy pamiętać, iż ćwiczenia w czytaniu winno się łączyć z ćwiczeniami w pisaniu. Ponadto należy zwracać uwagę na:

• kierunek pisania od strony lewej do prawej i sposób pisania liter z zastosowaniem wzorców,

• omówienie pisowni wyrazów "trudnych", by nie utrwalały się w pamięci wzrokowej nieprawidłowe obrazy graficzne wyrazów,

• prawidłową postawę ciała i sposób trzymania przyborów,czas trwania ćwiczeń w pisaniu dostosowaniem do możliwości percepcyjnych dziecka, koncentracji uwagi i odporności psychicznej.

Przykłady ćwiczeń w czytaniu i pisaniu

(za: M. Bogdanowicz, Recepty na dobre czytanie i pisanie, [w:] Jak pomóc dziecku z dysortorafią, ODN Zielona Góra 2000)

Powrót na górę strony

Czytanie na raty

Uczeń młodszy

1. Dziecko czyta na głos - zależnie od możliwości: od jednej lub kilku linijek tekstu do 1/2 strony,

2. Dziecko czyta razem z Dorosłym na głos ("chórem", dorosły nieco ciszej) - dwa razy więcej, np. od dwóch linijek do l strony,

3. Dorosły - matka czyta dziecku na głos - trzy razy więcej, np. od trzech linijek do 3 stron,

4. Dziecko czyta samo po cichu - cztery razy więcej, np. od 4 linijek do 4 stron; powtórka całego cyklu (pkt 1-4)

5. Streszczenie przeczytanego tekstu (ustne - opowiadanie lub pisemne - w formie planu czy wypracowania) lub dyskusja nad tekstem.

Uczeń starszy

1. Dziecko czyta na głos - zależnie od możliwości: od ok. 1/2 - l strony,

2. Dorosły - czyta dziecku na głos - trzy razy więcej, ok. 3 stron; dobrze, jeżeli dziecko w tym czasie śledzi tekst wzrokiem,

3. Dziecko czyta samo po cichu - cztery razy więcej: ok. 4 stron; powtórka całego cyklu (pkt 1-3)

4. Streszczenie przeczytanego tekstu (ustne - opowiadanie lub pisemne - w formie planu czy wypracowania) lub dyskusja nad tekstem,

5. Podsumowanie przeczytanego rozdziału - streszczenie rozdziału i dyskusja nad wybranymi problemami.

Książka mówiona

"Książki mówione" to taśmy magnetofonowe z nagraniami lektur szkolnych, które służą dzieciom w przyśpieszeniu procesu czytania lektur. Można je wypożyczać w bibliotekach dla osób niepełnosprawnych (niewidomych), bibliotekach pedagogicznych, w dużych bibliotekach publicznych. Rodzice prezentują początek "książki mówionej" i dziecko kontynuuje czytanie reszty rozdziału z użyciem kasety magnetofonowej. Zadaniem dziecka jest:

• słuchanie tekstu (z taśmy) z jednoczesnym śledzeniem go w książce (czytaniem) (2 str.)

• słuchanie tekstu - bez czytania (kilka stron) powtórka: (pkt 5-6)

• streszczenie przeczytanego tekstu (ustne lub pisemne - w formie planu czy wypracowania) lub dyskusja nad tekstem.

• podsumowanie przeczytanego i wysłuchanego rozdziału - streszczenie i dyskusja.

Dyktando w 10 punktach - z komentarzem ortograficznym

1. Punkt l. Umowa
   Umów się z dzieckiem, że codziennie będziecie robić dyktando obejmujące zawsze tylko 3 zdania. Wymyślcie wspólnie nagrodę po każdym tygodniu pracy.

2. Punkt 2. Wybór tekstu
   Zaznacz w książce dziecka 3 zdania i przeczytaj na głos pierwsze zdanie.

3. Punkt 3. Komentarz ortograficzny
   Dziecko powtarza zdanie i omawia pisownię każdego wyrazu (podaje zasady pisowni, poszukuje uzasadnienia pisowni).

4. Punkt 4. Zapisywanie
   Dziecko zapisuje zdanie (podobnie postępuje z następnymi zdaniami).

5. Punkt 5. Kontrola l - dziecko
   Dziecko samodzielnie sprawdza cały napisany tekst.

6. Punkt 6. Kontrola 2 - dorosły
   Dorosły sprawdza tekst. Jeżeli znajdzie błędy, podaje ich liczbę.

7. Punkt 7. Kontrola 3 - dziecko
   Dziecko ponownie sprawdza tekst z pomocą słownika ortograficznego.

8. Punkt 8. Kontrola 4 - dorosły
   Dorosły sprawdza poprawiony tekst. Jeżeli nadal są błędy, wskazuje tekst -wzór, z którego dyktował zdania.

9. Punkt 9. Kontrola 5 - dziecko
   Dziecko porównuje napisany tekst ze wzorem i ostatecznie poprawia błędy.

10. Punkt 10. Poprawa
    Dziecko opracowuje błędnie napisane wyrazy (np. podaje zasady pisowni, wyrazy pokrewne, odmienia wyraz przez przypadki, wymienia na inne formy).

Uwagi:

Podstawowym założeniem stosowania techniki "dyktando z komentarzem ortograficznym" jest przeświadczenie o możliwości utrwalenia zasad pisowni i wytworzenia pełnej świadomości ortograficznej przez przekształcenie się nawyku "głośnego myślenia" - omawiania zasad pisowni (pkt. 3) - w nawyk "cichego" przypominania ich sobie podczas pisania.

Kolejnym zadaniem ćwiczenia jest wytworzenie nawyku dokładnego sprawdzania i poprawiania każdej pracy pisemnej po napisaniu. Dziecko ma prawo do popełnienia błędu, ale nie ma prawa pozostawić go bez poprawienia.

Warunkiem uzyskania tych efektów jest wykonywanie omawianego ćwiczenia krótko lecz systematycznie oraz zawarcie umowy z dzieckiem co do czasu pracy (codziennie), liczby dyktowanych zdań (zawsze tej samej) oraz nagrody (po każdym tygodniu ćwiczeń). W ten sposób dziecko nie będzie usiłowało, w tej sprawie, stale z nami negocjować.

Dyktando w 10 - punktach:

1. utrwala znajomość zasad pisowni,

2. wytwarza nawyk stałego przywoływania zasad ortograficznych podczas pisania,

3. wytwarza nawyk stałego sprawdzania napisanego tekstu, a tym samym dziecko ma poczucie odpowiedzialności za napisany tekst.

Tygodniowe ćwiczenia poprawnej pisowni -
samodzielna praca starszych uczniów

I. Przygotowanie

1. Załóż zeszyt do ćwiczeń ortograficznych.

2. Powtórz i utrwal zasady pisowni.

3. Na końcu zeszytu załóż "Słowniczek trudnych wyrazów".

II. Pisanie z pamięci - co dzień

1. Przeczytaj uważnie wybrany przez siebie, lub wskazany przez nauczyciela fragment tekstu (ok. 4-5 zdań niezbyt długich, po ok. 5 wyrazów w zdaniu).

2. Przeczytaj pierwsze zdanie, zapamiętując tekst i pisownię wyrazów. Uzasadnij pisownię trudnych wyrazów.

3. Powiedz tekst z pamięci.

4. Przeczytaj powtórnie zdanie sprawdzając, czy dobrze zapamiętałeś.

5. Napisz tekst z pamięci.

6. Sprawdź zapis i nanieś poprawki.

7. Porównaj zapis ze zdaniem wzorcowym i nanieś poprawki.

8. Zakryj zdanie wzorcowe i napisane.

9. Napisz powtórnie to samo zdanie.

10. Sprawdź zapis.

III. Poprawa błędów

1. Wypisz wyrazy, w których popełniłeś błędy i uzasadnij poprawną pisownię.

2. Wyrazy te zastosuj w krzyżówce. Ułóż z nimi zdania. Utwórz rodzinę wyrazów pokrewnych. Wykonaj ćwiczenie utrwalające pisownię.

3. Wpisz je do "Słowniczka trudnych wyrazów" (na końcu zeszytu).

IV. Sprawdzian - co tydzień

1. Pracuje codziennie, zapisując datę przy wykonanych ćwiczeniach.

2. Po tygodniu ćwiczeń poproś kogoś, aby podyktował ci zdania, które codziennie pisałeś.

3. Sprawdź, o ile błędów mniej zrobiłeś niż poprzednio i popraw je (wg wzoru).

Po każdym tygodniu ćwiczeń pokaż zeszyt nauczycielowi. Powodzenia!

Dół formularza