Etyka 06.10.2011 dr. Tadeusz Dych Tel. 663698327
Wprowadzenie
Dyscyplina filozoficzna zajmujaca się wartościami moralnymi. ( jest to okreslenie prawdziwe, lecz wymaga rozwiniecia i uzupełnienia)
I. etymologia slowa ‘etyka’. Slowo etyka wywodzi się od greckiego terminu ‘ethos’/ greak Zan dwa pierwotne znaczenia tego slowa.
‘Ethos; - znaczy tyle co: zwyczaj, obyczaj, przyzwyczajenie.
‘Ethos’ – to również stale miejscce zamieszkania, taka ptzestrzen zyciowa w kotrej wszelka istota zyjaca może stac się soba, czuc się swojsko i bezpiecznie rozwijac się oraz przynosic owoce nszego zycia.
Z czasem to drugie znaczenie slowa ethos uleglo metamorfozie i nabralo znaczenia stalego sposobu postepowania, zwłaszcza w odniesieniu do ludzi.
W ten sposób zbliżyło się ono do pierwszego znaczenia terminu Athos jako zwyczaju.
Pierwsze systematyczne dzielo z zakresu etyki do ‘Etyka Nikomachejska ‘ Arystotelesa.
Wedlug Arystotelesa etyka nie jest nauka o obyczajach, lecz nauka o charakterze.
Przedmiotem etyki u Arystotelesa jest zatem charakter, co tworzy ten charakter i z czego obyczaj wyrasta, tzn. cnota
Cicero tlumaczc Arystotelesa na lacine przełożył slowo ‘ethikos’ ( dotyczące charakteru) terminem ‘moralis’
Stad dzisiaj uzywamy obydwóch tych terminow synonimicznie. Mowimy wiec: ‘ problemy etyczne’ lub ‘ problemy moralne’, postepowanie etyczne’ lub ‘ postepowanie moralne’
W mowie potocznej uzywamy tez zamiennie slow: etyka i moralność, majac na mysli zespol poglądów na temat postepowania, oraz ogol sposobow postepowania panujących w danym czasie, charakterystycznych dla ….
W jezyku filozoficznym dokonuje się jednak rozgraniczenia miedzy etyka a moralnością.
Moralność w sensie ścisłym to przekonania etyczne (oceny) i sposoby postepowania etyczngo dalej społeczności lub poszczególnych jej przedstawicieli.
Etyka , a moralność
Badaniem morlanosci etosem zajmuja się nauki o moralności takie, jak:
Historia moralności – bada jakie normy ludzie uwazali za sluszne i w jaki sposób postepowali w roznych okresach dziejow.
Psychologia moralności – bada jakie SA motywy przyjecia takiej , a nie innej moralności.
Socjologia moralności – bada jakie grupy społeczne, zawodowe uznaja określony typ moralności.
Nie należy utożsamiać etyki z teologia moralna.
Etyka szuka bowiem uzasadnienia powinności moralnej w naturalnych podstawach.
Teologia moralna odwołuje się do wiary i objawienia.
Etyka dzieli się na:
Etyka ogolna
Etyka szczegolowa
Indywidualna, która zajmuje się normowaniem jednostkowej dziedziny zycia ludzkiego,
Etyka spoleczna, która zajmuje się normowaniem społecznej sfery zycia ludzkiego,
Etyka poszukuje odpowiedzi na pytanie: co jest dobrem a co jest zle? Jakie postepowanie jest dobre, a jakie zle? Udzielając odpowiedzi na te pytania, formuluje normy, tzn. zasady etyczne, wedlug, których powinniśmy postępować.
Źrodla etyki
Jakie SA źrodla etyki? Na jakiej podstawie etyka formuluje normy?
Etyka normatywna nie istnieje, ponieważ nie jest możliwa. (neopozytywizm)
Etyka normatywna formuluje twierdzenia wartościujące mowi jak być powinno. Ale tego jak powinno być, nie jesteśmy w stanie wprowadzic z tego jak jest.
W sposób naukowy, możemy jedynie stwierdzic w jaki sposób ludzie postępują ( socjologia moralności)
Etyka jako nauka normatywna. Natomiast ci filozofowie, którzy uznaja możliwość etyki jako nauki opieraja ja:
Doświadczeniu – etyka empiryczna ( T. Kotarbinski)
rozumie - etyka racjonalistyczna ( S. Kant)
intuicji – etyka intuicjonistyczna (Bergson, fenomenologia)
doświadczeniu i rozumie – etyka toministyczna
jednym z podstawowych pytań etyki jest zagadnienie sensu i celu zycia człowieka.
Nadrzędnego celu życia nie ma. Niektórzy myśliciele negują istnienie jakiegokolwiek nadrzędnego celu ludzkiej egzystencji. Reprezentantem takiego stanowiska jest Sartre, który powiedział: ‘ absurdem jest żeśmy się urodzili i absurdem jest, ze musimy umrzeć’.
Istnieje ostateczny cel zycia. Wśród, tych którzy uznaja istnienie ostatecznego celu zycia, można wyroznic dwa stanowiska:
Transcendentna koncepcja celu szczescia,
Immanentna koncepcja celu szczescia
Jedni sadza ze ostatecznym celem zycia ludzkiego jest osiagniecie dobra znajdującego się poza swiatem zjawisk, np. w sciecie idei ( Platon) .
Inni uważają ze cel i szczecie można osiągnąć w granicach swiata zjawisk.