Frycza – Modrzewskiego nie będzie (tylko z podręcznika doczytać)

Jan z Salisbury – nie będzie o prawie

Myśl polska – to co z książki, tylko Staszic

Rewolucja francuska

Oświecenie było epoką praktyczną – nie stworzyło zupełnie nowych koncepcji. Starało się dawne koncepcje uformować i implementować praktycznie. Najpierw bowiem były reformy, potem dopiero rewolucja.

Rewolucja francuska jest szumnym przykładem implementacji zasad oświeceniowych i jednocześnie kończy ona etap oświecenia. Rewolucja to przewrót, ancient regime się skończył. Rok 1789 jest symbolem. XVIII wiek to od lat 30. do 70. to czas bogacenia się ludzi we Francji, zaczęli mieć większe ambicje. Burżuazja chciała więc praw politycznych lecz arystokracja blokowała ich awanse, rosła więc frustracja. W latach 70. i 80. XVIII wieku to krach koniunkturalny i głód.

Zanim Stany Generalne przekształciły się w Zgromadzenie Narodowe to król zwołał te Stany. Przedstawicielem stanu trzeciego był Emanuel Sieyes („Co to jest Stan Trzeci?”). Stan Trzeci jest produktywny podczas gdy reszta to pasożyty i zdrajcy narodu, których trzeba usunąć, prawdziwym narodem jest stan pracujący.

W III stanie jednak potem pojawił się podział na obywateli czynnych i biernych – to kryterium pozwalało rozdzielić stan III na tych, którzy posiadają prawa polityczne i tych którzy nie posiadają praw politycznych. Było to stwierdzenie rewolucyjne. Stany Generalne ogłosiły się Zgromadzeniem Narodowym. W toku rewolucji jeśli się spierano to o to co implementować i jak. Zmieniające się ustroje pokazują dramatyczne poszukiwania ścieżki, którą pójść. Rewolucja stała się kuźnią nowoczesnych doktryn. W opozycji do niej pojawi się konserwatyzm. Z rewolucji wypłynie demokratyzm i nacjonalizm.

Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela – rewolucyjne kredo, cała deklaracja to 18 punktów. Punktem wyjścia jest konstrukcja prawa natury. Uprawnienia naturalne przysługują naturalne i są to:

1. wolność

2. święte i nienaruszalne prawo własności

3. bezpieczeństwo

4. prawo do oporu przeciwko takiej władzy, która by nie szanowała tych uprawnień

Wolność

Deklaracja stwierdzała, że ludzie są równi wobec prawa i równi w uprawnieniach, ale już art. 1 mówił, że nierówność jest dopuszczalna, gdy przemawia za tym użyteczność. Wolność człowieka była ograniczona wolnością drugiego człowieka – równa wolność. Wolność mogła być ograniczona ustawa, ale tylko, gdy chodziło o interes publiczny.

• wolność zgromadzeń

• wolność druku

• słowa

• wyznania

Zadeklarowano 4 gwarancje prawno-karne:

1. nikt nie może być pozbawiony wolności i własności bez wyroku

2. lex retro non agit

3. praesumptio boni viri (domniemanie niewinności)

4. nullum criment et nulla poena sine lege

Podstawowe założenia ustrojowe:

1. zasada suwerenności narodu – wszelka władza bierze swój początek w narodzie, naród sprawuje tę władzę bezpośrednio lub przez reprezentantów:

- demokracja bezpośrednia

- zasada przedstawicielstwa

1. podział władz

2. zasada zwierzchnictwa ustawy – jest to bardzo ważne – zwierzchność ustawy wiąże wszystkich i dotyczy spraw ważnych dla wszystkich. W uchwalaniu ustawy bierze cały naród bezpośrednio lub przez reprezentantów.

3. musi istnieć coś takiego jak władza publiczna – chodziło o instytucję stosującą przymus. Taka instytucja wymaga środków finansowych i dlatego trzeba płacić podatki. Instytucje publiczne nie mają się troszczyć o swój interes a o interes społeczności – każdy z ludzi ma prawo kontrolować działanie tych instytucji. Państwo ma służyć obywatelom.

4. taka społeczność, która ma chronić wolność musi mieć konstytucję.

Konstytucja – wrzesień 91’

Deklaracja to immanentny element tej konstytucji. Była to próba pogodzenia monarchii z obywatelami – pojawiła się monarcha ograniczona. Król dalej był nietykalny i był królem z łaski boga ale jednocześnie z woli narodu. Za złamanie konstytucji mógł stracić koronę więc przypominał jakiegoś odwoływalnego nietykalnego funkcjonariusza. Wszystkie wolności zostały przyćmione przez podział na obywateli czynnych i biernych.

Bonapartyzm – sposób rządzenia, Napoleon działał w sposób autokratyczny. Potrzebował propagandy i próbował pogodzić swoją brutalną praktykę ze szczytnymi założeniami rewolucji francuskiej. Pojawia się cezaryzm (dyktatura plebiscytarna) – taki cezar czy tyran działa samodzielnie natomiast czerpie swoją kompetencję bezpośrednie z woli narodu. Naród upoważnia do działania wybitną jednostkę do działania. Jest to konstrukcja, która trwale wpisała się w tradycję francuską.