Własność intelektualna (IP - Intellectual property)

1967r - Konwencja Sztokholmska ustanawiająca Światową Organizację Własności intelektualnej.

Pojęcie kojarzone najczęściej z wytworami będącymi konsekwencją twórczości literackiej, naukowej, wynalazczej oraz ochroną przyznawaną uprawnionym.

Zbiorcze określenie w języku prawniczym dla pojęć jak własność literacka, artystyczna i przemysłowa.

Własność literacka i artystyczna - najstarsze pojęcie (XVIII Francja), użyte w Konwencji Bereńskiej (1886) o ochronie dzieł literackich i przemysłowych.

IP jest młodą dyscypliną prawniczą (300lat), której przedmiotem są prawa własności intelektualnej - ludzka kreatywność (niematerialny charakter).

Dobro materialne:

-książka (fizyczny zbiór kartek w okładce) - własność egzemplarza

-nośnik (CD z muzyką)

-puszka z logo (nośnik znaku)

-medium, w którym utrwalono utwór - podlega przepisom prawa rzeczowego

Dobro niematerialne:

-utwór literacki - prawa majątkowe do utworu

-marka, logo

Skala i czas trwania ochrony dóbr niematerialnych zależą od ustawodawcy i nowości, charakteru twórczego, użyteczności, nakładu inwestycyjnego dóbr.

Własność przemysłowa - Konwencja Paryska (1883) o ochronie własności przemysłowej w nawiązaniu do tematyki związanej z wynalazkami, wzorami użytkowymi, wzorami przemysłowymi, znakami towarowymi i usługowymi, nazwami handlowymi, oznaczeniami i nazwami pochodzenia.

Stosunki prawne o doniosłości majątkowej i stosunki niemajątkowe reguluje kryterium przedmiotu i metody regulacji.

Zakresy uprawnień wynikające z prawa autorskiego i pokrewnych chronią przede wszystkim twórczość literacką i artystyczną oraz prawo własności przemysłowej.

Prawo własności przemysłowej chroni wytwory intelektu nadające się do wykorzystania w ramach działalności gospodarczej. Chroni rozwiązania o charakterze technicznym (wynalazki, topografie układów scalonych, wzory użytkowe), rozwiązania o charakterze estetycznym (wzory przemysłowe), oznaczenia odróżniające (znaki towarowe i oznaczenia geograficzne), dobra chronione ustawami szczególnymi (prawa do nowych odmian roślin czy baz danych).

Wynalazek - ustawa Prawo własności przemysłowej nie definiuje, ze względu na zbyt szybki rozwój techniki. Ustawa określa warunki udzielenia ochrony patentowej wynalazkowi należącemu do jakiejś dziedziny techniki, nowemu, będącemu nieoczywistym dla znawcy, nadającemu się do przemysłowego zastosowania i ujawnionemu na tyle, żeby możliwe było jego odtworzenie.

Cechy wynalazku - nowy przedmiot, urządzenie, układ, substancja, sposób postępowania (sekwencja czynności), zastosowanie wytworu. Posiada odpowiedni poziom wynalazczy. Opisany cechami zrozumiałymi i jednoznacznymi dla znawcy dziedziny techniki. Tytuł musi jednoznacznie definiować przynależność do dziedziny techniki (nie wynalazek, ulepszenie, konstrukcja, postać...). Powinien być określony cechami konstrukcyjnymi, materiałowymi, składem lub wynalazek w kategorii sposobu - sekwencją czynności prowadzących do oczekiwanego rezultatu.

Cechy wzoru użytkowego - nowe i użyteczne rozwiązanie o charakterze technicznym, dotyczące kształtum budowy lub zestawienia przedmiotu o trwałej postaci. Może być tylko przedmiotem zachowującym trwale swoją postać (nie pasty, napoje, związki chemiczne, sposób, zastosowania...). Cechy techniczne wzoru użytkowego mogą być wyłącznie cechami konstrukcyjnymi. Wzoru użytkowego nie można określać za pomocą cech funkcjonalnych.

Wzór użytkowy - wynalazek - obydwa są rozwiązaniami problemu technicznego. Jeśli przedmiot jest nowy i dla znawcy z dziedziny nieoczywisty to może być chroniony patentem na wynalazek i prawem ochronnym na wzór użytkowy.

Jeśli znawca na podstawie stanu techniki i swojej ogólnej wiedzy doszedłby do takiego samego rozwiązania (pomysł jest oczywisty) to przedmiot może być chroniony tylko jako wzór użytkowy. Wytwory, nie rozwiązujące żadnego problemu technicznego (piłeczka w butelce) nie mogą uzyskać patentu lub prawa ochronnego na wzór użytkowy.

Patent na wszystko - materialne - konstrukcja urządzenia, mieszanina chemiczna, stop metali, skład tworzywa; niematerialne - technologia, sposób produkcji. Wyrób wyprodukowany wg opatentowanego sposobu - wyrób chroniony jako sposób produkcji wyrobu i wyrób.

Wzór przemysłowy - Francja (1806, Napoleon) - warunkiem dochodzenia roszczeń zdeponowanie próbki w kopercie z godłem właściciela, podpis, opłata. Polska - dekret Naczelnika Państwa (1919) o ochronie wzorów rysunkowych i modeli jako wzory zdobnicze.

Wzór przemysłowy - nie wymaga się od niego użyteczności ani technicznego charakteru. Dotyczy wyłącznie wyglądu wytworu. Ważna jest możliwość wytwarzania przemysłowego - powtarzalność cech wizualnych. Przykładowo kubek bez dna - brak praktycznego zastosowania = brak prawa ochronnego na wzór użytkowy. Charakter gadżetu - ochrona przed kopiowaniem - rejestracja jako wzór przemysłowy.

Projekt racjonalizatorski - Polska (1950) - udoskonalenia techniczne i usprawnienia pod nazwą p.r. od 1962. Typowe dla krajów socjalistycznych.

Znaki towarowe i oznaczenia geograficzne - obowiązek oznaczania wyrobów znakami zapisywanymi w księgach cechowych w średniowieczu. 1726 - pierwsze regulacje oznaczania produktów znakami towarowymi (Anglia) - prawo do sygnowania płótna przez tkaczy.

Krajowe źródła prawa - ustawa Prawo autorskie i prawa pokrewne (1994) reguluje podmiot i przedmiot prawa autorskiego, treść praw autorskich, osobistych i majątkowych, dopuszczalność dozwolonego użytku chronionych utworów, czas trwania autorskich praw majątkowych oraz ich obrót, ochrona praw osobistych i majątkowych, prawa autorskie do szczególnych kategorii utworów - audiowizualnych, programów komputerowych, fonogramy, wideogramy.

Ustawa o ochronie baz danych (2001) - przesłanki ochrony, podmioty uprawnione, treść prawa i czas jego trwania, obrót, dozwolony użytek baz danych, ochrona prawa do baz danych.

Prawo własności przemysłowej (2000) reguluje wynalazki, wynalazki biotechnologiczne, wzory użytkowe, wzory przemysłowe, produkty lecznicze, produkty ochrony roślin, znaki towarowe, oznaczenia geograficzne, topografię układów scalonych, kwestie związane z funkcjonowaniem urzędu patentowego RP.

Urząd patentowy RP:

-przyjmowanie i badanie zgłoszeń dotyczących wynalazków, wzorów użytkowych, wzorów przemysłowych, znaków towarowych, oznaczeń geograficznych, topografii układów scalonych

-orzekanie w sprawach udzielenia patentu i dodatkowych praw ochronnych na wynalazki, praw ochronnych na wzory użytkowe oraz znaki towarowe.

-rozstrzyganie spraw w postepowaniu spornym

-prowadzenie rejestru patentowego, rejestru wzorów użytkowych itp

-wydawanie organu urzędowego pod nazwą "Wiadomości Urzędu Patentowego" i Biuletynu UP.

-udział w pracach organów międzynarodowych z tytułu zawartych przez RP umów międzynarodowych w sprawach zakresu własności przemysłowej

Centralny Ośrodek Badania Odmian Roślin Uprawnych -sporządza i udostępnia informacje o odmianach wpisanych do krajowego rejestru

Prawo autorskie chroni utwory czyli przejawy działalności twórczej o indywidualnym charakterze ustalone w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od formy, sposobu wyrażenia, jakości i przeznaczenia. Wysiłek intelektualny autora włożony w powstanie novum. Jeżeli 2 twórców stworzy niezależnie od siebie takie samo dzieło każde z dzieł będzie chronione jako przejaw działalności twórczej.

Przejaw działalności twórczej - wzbogacenie istniejącego stanu rzeczy o nowe elementy przez twórcę

Fonogram - pierwsze utrwalenie warstwy dźwiękowej, wykonania utworu lub innych zjawisk akustycznych

Wideogram - pierwsze utrwalenie sekwencji obrazów z dźwiękiem lub bez, niezależnie czy stanowi ono utwór audiowizualny (zgodny ze scenariuszem). Każdy utwór audiowizualny jest wideogramem, ale nie każdy wideogram jest utworem audiowizualnym.

Utwór musi charakteryzować się indywidualnym charakterem (zauważalny wpływ osobowości twórcy).

Za utwór uznano kompozycje kwiatowe, bilety, afisze, katalogi znaczków. Wystarczy wykazać istnienie minimalnego stopnia indywidualności dla zaistnienia utworu. Warunkiem koniecznym do uznania przejawu działalności twórczej jest jego ustalenie.

Ustalenie utworu - kiedy utwór może zostać odebrany przez kogoś innego niż twórca, nie ma znaczenia fakt zapoznania innych osób z utworem. Nie mylić z utrwaleniem - zapisaniem na nośnik.

Chronione kategorie utworów:

-utwory wyrażane słowem, symbolami matematycznymi, znakami graficznymi

-utwory w zakresie sztuk audiowizualnych i sztuki użytkowej, muzyczne, sceniczne

-utwory architektoniczne, urbanistyczne

Dobra wyłączone spod ochrony:

-pozbawione cech utworu - odkrycia, idee, metody, koncepcje, zasady działania

-arbitralna decyzja ustawodawcy - akty normatywne, urzędowe projekty, dokumenty urzędowe, opisy

Utwór zależny - tłumaczenie, przeróbka, adaptacja cudzego utworu.

Rozpowszechnienie opracowania i korzystanie z niego są uzależnione od zgody twórcy oryginału, chyba, że prawa do utworu pierwotnego wygasły.