Prawo Administracyjne
Prof. Dr Hab. J. Filipek

Opracowanie podręcznika

Praca zbiorowa

PRZEDMIOT PRAWA ADM. (1)

Potoczne i prawne znaczenie określenia „adm”.

Administracja łączy przedrostek ad- z czasownikiem ministrare. Ministrare miało oznaczać działalność służebną, usługiwanie. Przedrostek ad- podkreślał ze ministrare
miało być wykonywane przez dłuższy czas, trwale. Administrare miało polegać na wprowadzaniu w życie woli wyrazonej w ramach dominare / imperare, zawiadywanie
pewnymi dobrami, wartościami przy organizowaniu pracy lub innego działania zespołów ludzkich. W warunkach monarchii absolutnej mianem ministra określano osobę,
która miała być pierwszym sługą królewskim. Pojęcie administracji przypisywanej państwu nawiązuje do terminu łacińskiego administrare.

Próby określenia prawa adm przez podanie znamion adm publicznej.

W państwach europejskich, gdzie najwcześniej prawo adm zostało uznane za odrębną gałąź prawa, utrwaleniu się przekonania o jego odrębności sprzyjało utrzymanie
hierarchii organizacyjnej w adm rządowej, która nadawała stosowaniu prawa adm cechy jednolitości. Podział ten powstał już za monarchii absolutnej. Duże znaczenie
miało coraz większe podporządkowanie adm prawu i ustaleniu najpierw (XIX w.) odrębnego sądownictwa adm. Do powyższego, przyczyniło się również wypracowanie
ogólniejszych pojęć i instytucji, które czyniły go prawem względnie spójnym, a jednocześnie pozwalały przeciwstawić go prawu dotychczas stosowanemu przez sady
cywilne i karne. Przełomowe znaczenie dla uznania odrębności prawa adm ma podręcznik O.Mayera w którym, po raz pierwszy zamieszczono konsekwentny system
ogólnych instytucji prawa adm. autor uważał, że przedmiotem prawa adm jest adm pojmowana jako funkcja państwowa, która nie jest ani ustawodawstwem, ani
sadownictwem. Adm państwowa miała być podporządkowana ustawodawstwu i różna od sądownictwa – def quasi-negatywna adm publ. Mayer uważał że w
działalności adm państwa nie mieszczą się m.in. działalność w zakresie stosunków międzynarodowych abo działalność z zakresu organizowania si zbrojnych. Def quasi-
negatywnej Mayera zarzucono, iż dyskusyjne są założenia na których się opiera – zakłada istnienie trzech rodzajów działań publicznoprawnych – ustawodawstwa,
sądownictwa i adm, a ponadto że znane są treści i zakresy dwóch pierwszych. Zarzucono jej też, że nie daje ona praktycznie żadnej wskazówki ułatwiającej oddzielenia
kompetencji ustawodawcy, sądów i adm. Jon Locke – działalność państwa należy dzielić tylko na dwa rodzaje działań: na stanowienie prawa i na wprowadzanie go w
życie. Definicje pozytywne – przedmiotowe – zaliczają do adm publicznej czynności ze względu na wyłącznie im przypisywane cechy.
Definicje przedmiotowe nawiązują do identyfikowania administracji publicznej z podmiotami: grupą organów lub urzędami, które właśnie mają ją uosabiać. Według A.
Merkla administracja państwowa jest obok sądownictwa powołana do wprowadzenia w życie ustawodawstwa. Dlatego, tak jak sądownictwo, należy system jej organów
umiejscowić w stosunku do ustawodawcy na niższym szczeblu w procesie tworzenia i stosowania prawa. Natomiast w odróżnieniu od sądownictwa, które oddane zostało
w ręce niezawisłych sędziów podległych tylko ustawie, administracja państwowa jest wykonywana przez organy podlegające nie tylko ustawie, lecz także instrukcjom i
poleceniom przełożonych, tj. organom zajmującym wyższy szczebel w ramach organizacyjnych samej administracji państwowej. Wszelka działalność wykonywana przez
organy zależne w swojej działalności od wyższych organów jest administracją państwową, podczas gdy wszelka działalność wykonywana przez organy zależne wyłącznie
od ustawy jest sądownictwem. Poza tym wyodrębnia organy administracji państwowej dodatkowo także ich konsekwentne podporządkowanie jednolitemu budżetowi
państwa. O tym, co jest ustawodawstwem, administracją i sądownictwem, decydują więc, według Merkla, znamiona formalno-organizacyjne. Znamiona te odgrywają w
bardzo szerokim zakresie zasadniczą rolę w regulacjach prawnych. Definicja Merkla idzie w kierunku opierania się na znamionach formalno-organizacyjnych
bardzo daleko. Administracja państwowa, podobnie ustawodawstwo i sądownictwo otrzymują u niego wyłącznie prawno-organizacyjne oblicze. A na takim podłożu
trudno jest uzasadnić cechy charakterystyczne różnych instytucji prawnych. Może się też okazać, że niektóre organy państwowe jednocześnie spełniają różne funkcje i w
ich obrębie zajmują różne miejsce w formalno-organizacyjnych strukturach państwa. Tak np. się zdarza, aby już na szczeblu najwyższych organów państwa jakikolwiek
parlament spełniał tylko funkcje ustawodawcze. Z kolei administracja publiczna w zakresie konsekwentnie przeprowadzonego samorządu nie wykazuje tych cech
zależności, które Merkl uważa za charakterystyczne dla administracji państwowej. A różne organy guasi-sądowe, których działalność z merytorycznego punktu widzenia
nie różni się od działalności sędziego, nie są równie niezależne jak sędzia orzekający w ramach konstytucyjnie wyodrębnionego sądownictwa. Definicja Merkla
determinuje przedmiot administracji publicznej wyłącznie na podstawie znamion charakteryzujących stosunek wykonującego ją organu do wyższych szczebli w
administracji publicznej, gdy w rzeczywistości administracja publiczna rozgrywa się wzglądem jednostek innych podmiotów zrównanych z nimi przez porządek
administracyjno-prawny. Organ występujący w więzach administracyjnej zależności osobowej i służbowej może w swojej działalności skierowanej na zewnątrz
administracji publicznej spełniać obok czynności regulowanych przez prawo administracyjne także czynności cywilnoprawne, a wtedy jego działalność jest przedmiotem
prawa cywilnego. Z drugiej strony działalność administracyjna może być zlecona osobie, która zatrudniona jest w administracji publicznej, wyłącznie na podstawie
cywilnoprawnego stosunku pracy, i wtedy w ograniczonym zakresie mamy do czynienia z adresatem instrukcji i poleceń służbowych.

Szukanie przedmiotu prawa administracyjnego w znamionach stosunku administracyjno-prawnego.

Odpowiednio do przyjętych kryteriów przedmiotowych w działalności jednych i tych samych podmiotów są wyodrębnione odmienne kategorie czynności, jakkolwiek
trudno je zaprzeczyć, że z organizacyjno-prawnego punktu widzenia czynności zespala ich wykonywanie przez ten sam podmiot. Natomiast w przypadku definicji
podmiotowych działania muszą być kwalifikowane jednolicie w zależności od tego, kto je wykonuje , bez możliwości liczenia się z ich przedmiotowym obliczem, które
może determinować ich charakter prawny. Łatwo stwierdzić, że łączenie prawa administracyjnego z administracją publiczną zarówno wtedy, gdy będziemy ją
identyfikować z pewnym kompleksem czynności, jak wtedy, gdy będziemy ją identyfikować z pewnymi podmiotami, skazuje nas na korzystanie z kryteriów, które tylko
w części są oparte na założeniach wyrażających dostatecznie konsekwentnie treść, rolę, strukturę i zakres działania prawa, które jest nimi obejmowane. Przedmiotem
prawa nie są czynności jako takie. Prawo kwalifikuje czynności tylko ze względu na ich elementy prawne. Wszystkie pozostałe elementy czynności, z których każda
czynność prawna jest integralnie związana, pozostają poza obrębem prawa. Analogicznie przedmiotem prawa nie są podmioty. Prawo zakłada podmiotowość prawną
jednostki ludzkiej, a obok niej nadaje ją faktycznie już istniejącym organizacjom, spełniającym ustawowe wymagania podmiotowości prawnej. W swojej istocie prawo
określa uprawnienia i obowiązki jednych podmiotów wobec innych. E.R. Bierling sprowadza wszystkie pojęcia i instytucje prawne do splotu różnych stosunków
prawnych. W obrębie definicji przedmiotowych przywiązywano od początku duże znaczenie do ustawienia prawa administracyjnego na płaszczyźnie stosunków łączących
administrację publiczną z adresatem jej działań. Według Fleinera cechą stosunków administracyjno- prawnych jest nie tylko nierówność podmiotów (autor łączy ją z
możliwością jednostronnego nakładania obowiązków na poddanych i różną wartość wzajemnych interesów), lecz także bezwzględnie obowiązujący charakter norm, które
je regulują. Stosunki administracyjno- prawne w głównej mierze z góry ustalone są przepisami ustawowymi. Zarówno warunki niezbędne, aby organ administracyjny
mógł żądać od jednostki określonego działania lub zaniechania, jak i przypadki, w których jednostce przysługują roszczenia prawne wobec władzy publicznej, określa tu
ustawa, a potrzebną elastyczność zapewnia administracji publicznej przysługujące jej swobodne uznanie, w którego obrębie może ona uwzględniać aktualne wymagania
społeczne i różnorodność stanów faktycznych. Również jednostka może nie korzystać z przysługujących jej uprawnień publicznoprawnych, nieprzewidzianych w
obowiązującym ustawodawstwie. Stosunki administracyjno-prawne mają osobisty charakter: nie mogą przechodzić z jednych osób na drugie. Państwo nie może nigdy
wystąpić ze stosunku administracyjno-prawnego, chociażby przelało na kogoś innego wynikające z niego roszczenia (np. wywłaszczony obiekt). Uprawnienia i obowiązki
publicznoprawne jednostek są związane trwale z osobą, na rzecz której je ustanowiono. W polskiej nauce prawa administracyjnego poglądy Fleinera przejął w szerokim
zakresie S. Kasznica.

Określenie prawa administracyjnego przez znamiona ukazujące metodę jego działania.

Nie da się zaprzeczyć, że stosunki prawne występujące w jednych gałęziach prawa nie zawsze mogą być konstruowane analogicznie jak stosunki prawne występujące w
innych gałęziach prawa, i zawsze jest rzeczą łatwą znaleźć wspólną płaszczyzną dla ich porównywania. Niejednokrotnie różny jest udział prawa przedmiotowego i stron
stosunku prawnego w kształtowaniu jego treści i zakresu. Na różnych zasadach powstają i zanikają stosunki prawne w ramach porządku prawnego. Odmienne są reguły
egzekwowania praw i obowiązków, z jakimi mamy do czynienia w obrębie różnych stosunków prawnych itp. Ostatnio wymienione różnice mogą występować w takim
stopniu, że specyfika odpowiednich gałęzi prawa znajduje wyraz na tyle w znamionach samego stosunku prawnego, ile w całym sposobie działania prawa,
charakterystycznym dla danej gałęzi prawa. W obrębie sposobu działania prawa charakterystycznego dla danej gałęzi prawa wszelkie konstrukcje stosunku prawnego

Prawo Administracyjne
Prof. Dr Hab. J. Filipek

Opracowanie podręcznika

Praca zbiorowa

odgrywają fragmentaryczną rolę i w różnym zakresie otrzymują pełne oblicze. Wśród metod działania prawa wykształciła się najwcześniej metoda właściwa prawu
karnemu. Najłatwiej jest też odróżnić ją od innych metod działania prawa z uwagi na prostą strukturę norm tego prawa i charakterystyczny dla nich sposób ich stosowania
i wprowadzania w życie. Normom prawa karnego nadaje się kształt nieprzekraczalnych nakazów i zakazów. Przede wszystkim są one adresowane do człowieka. Lecz nie
prawa i obowiązki jednych podmiotów wobec drugich stanowią tu ich przedmiot. W zakresie stosowania prawa karnego mamy do czynienia ze swoistą subsumpcją
konkretnych czynów (lub zaniechań) w abstrakcyjnie określonej hipotezie normy prawnej. Regulacje podejmowane w innych gałęziach prawa określają materialno-
prawne uprawnienia i obowiązki do czynienia czegoś lub nie czynienia w ramach prawa, a poprzez ustanowienie odpowiedzialności w jakiejkolwiek innej dziedzinie
prawa nie następuje ustanowienie odpowiedzialności w obliczu prawa karnego. Inaczej jest w prawie cywilnym. Porządek prawny wyposaża tu jednostkę i inne podmioty,
zrównane z nią w obrocie prawnym, w ogólną zdolność prawną w posługiwaniu się formami cywilnoprawnego działania dla realizacji własnych celów. Zdolność taką
przyznaje prawo cywilne wszystkim podmiotom tego prawa w równej mierze. Przepisy pozytywnego prawa ograniczają ją tylko ze względu na naturalne właściwości
niektórych podmiotów albo i cel społeczny, jakiemu ma służyć. Także prawo administracyjne jest nastawione na regulowanie czynności prawnych, które mają służyć
różnorodnym zamierzeniom. Podobnie jak w normach prawa cywilnego, w normach prawa administracyjnego można widzieć drogowskazy, jakimi trzeba się kierować,
aby osiągnąć określone cele. Niemniej, działanie prawa administracyjnego jest z gruntu inne od działania prawa cywilnego. Wszelkie uprawnienia i obowiązki do
korzystania z administracyjno-prawnych form działania wynikają bezpośrednio z prawa przedmiotowego. Właśnie to prawo, ilekroć upoważnia ono administrację
publiczną do wydawania autorytatywnego aktu wobec oznaczonego podmiotu w obliczu określonego stanu faktycznego, nawiązuje z mocy samego prawa stosunek
prawny, w którym skonkretyzowane są wszystkie istotne jego elementy: obie jego strony oraz upoważnienie administracji publicznej do wydania autorytatywnego aktu i
obowiązek adresata tego aktu do przyjęcia go i podporządkowania się mu. Z chwilą wydania wymienionego aktu stosunek ten kończy się i stajemy przed nowym, z istoty
swej różnym od niego stosunkiem egzekucyjnym, w którym kompetentny organ jest zobowiązany do zapewnienia realizacji poprzednio wydanego autorytatywnego aktu,
w razie potrzeby przy użyciu środków przymusu państwowego. Tą drogą uzyskujemy stosunkowo prosty i szybki sposób działania prawa. Ponieważ administracja
publiczna ma spełnić swoje obowiązki z urzędu, moc wiążąca jej autorytatywnych aktów wykazuje pewne cechy charakterystyczne dla obowiązywania prawa
przedmiotowego, zwłaszcza że porządek prawny zabezpiecza ich przestrzeganie i realizację bardziej rygorystycznie. Natomiast akt administracyjny ma bezwzględnie
obowiązywać obie strony stosunku prawnego, w którym był wydany. W takiej postaci ma on być zrealizowany przy zastosowaniu, w razie potrzeby, środków
administracyjnego postępowania wykonawczego. Niemniej, już sama zwłoka w jego wykonaniu ze strony jego adresata, a także utrudnianie lub uniemożliwianie jego
wykonania przez adresata lub jakąkolwiek osobę, może wywoływać obowiązek odszkodowania w rozumieniu prawa cywilnego, a nawet wypełniać znamiona
przestępstwa w rozumieniu prawa karnego lub wykroczenia w rozumieniu prawa karnoadministracyjnego.

Statut prawny administracji publicznej:

Normy prawa administracyjnego nie tylko upoważniają administrację publiczną do wkraczania w sfere wolności i praw podmiotowych jednostek, ma ona także swoją
działalnością wprowadzić je w życie we wszystkich stadiach działania prawa. Można przyjąć, że normatywne regulacje administracyjno-prawne ustanawiają wobec
administracji publicznej obowiązek działania. Im bardziej przy wydaniu określonego aktu ad. Publiczna jest jednocześnie podporządkowana ogólnym normą,
określającym bliżej, zakres, przedmiot, kierunek lub cel działania. Przyznane jej formy działania są dodatkowo regulowane kryteriami materialnymi, jest też wtedy
zwiększona odpowiedzialność administracji za efekty działania. W krańcowych przypadkach normy określające zakres, przedmiot, kierunek lub cel działania w ad
publicznej mogą stać się pierwszoplanową podstawą prawnej działalności administracyjnej.

Statut prawny jednostki:

W pr. Ad. Nie ma miejsca na ogólnie określoną zdolność działania, traktowaną jako punkt wyjścia i przesłankę dla podejmowania czynności prawnych. Sytuacją prawną
ad. Publicznej i adresata jej działań determinują normy prawa przedmiotowego. Sytuacją prawną zarówno w ad. Publ, jak i jednostce należy uznać za efekt obowiązywania
norm za efekt obowiązywania norm pr. Ad., które w obliczu stanów faktycznych mają w odniesieniu do nich znajdować zastosowanie. W miarę jak następują zmiany w
prawach ad przez to, że pewne przepisy prawne tracą moc obowiązującą, a inne zostają włączone do porządku prawnego zmieniają się w odpowiednim zakresie również
sytuacja prawna każdego ich adresata.

Podporządkowanie administracji publicznej prawu:

Istnienie administracji publicznej w określonym rzeczywistym kształcie organizacyjnym służy tylko spełnieniu funkcji przewidzianych prawem przedmiotowym.
Natomiast obywatele i inne podmioty mogą w różnej mierze wykorzystywać swoje własne funkcje. Ich byt prawny nie jest przez prawo przedmiotowe szczegółowo
określone. Dla działalności podejmowanej w obrębie prawa dam nie jest to bez znaczenia, ponieważ właśnie w ramach ogólniejszej podmiotowości mogą być składane
oświadczenia woli, stanowiące niekiedy niezbędną przesłankę dla podjęcia działań przez organ państwowy. W ramach ogólniejszej podmiotowości albo i w ścisłym z nią
związku jest też spełnione współdziałanie jednostki w wykonywaniu adm publicznej, ilekroć jest ono dopuszczalne albo niezbędne. W zakresie postępowania adm i
postępowania przymusowego w adm zapewnione ma być jednostce jej uczestnictwo w innych przypadkach powinna być jej zapewniona obecność przy czynnościach
organu adm.

Prawa podmiotowe jednostki:

Organ administracyjny ma podejmować swoje akty woli na podstawie i w wykonywaniu norm prawa adm. Wszystkie jego kompetencje, prawa i obowiązki znajdują
zawsze swój normatywny punkt wyjścia w prawie przedmiotowym. Obywatel i inne podmioty zachowują mimo wszystko pewną własną swobodę działania, tyle że jest jej
pozostawiony dokładnie określony zasięg, a ponad to obejmuje zdolność podejmowania działań, które w róznym stopniu stanowią przesłankę dla odpowiednich czynności
adm publicznej, gdy same przez się nie konkretyzują porządku prawnego ani nie wprowadzają go w życie.

Obiektywistyczny i subiektywistyczny punkt widzenia:

H. Grotius uznał że wszelkie prawa lub obowiązki pochodzą od człowieka. Człowiek ma naturalne i niepozbywalne prawa podmiotowe, lecz gdy w swoim działaniu
wkracza on w prawa podmiotowe innych jednostek, mamy do czynienia z nadużyciem prawa, uzasadniającym spór o zakres praw podmiotowych, który powinien
rozstrzygać autorytet niezaangażowanych w sporze.

Rola prawa przedmiotowego w prawie administracyjnym:

W odniesieniu do adm publicznej normy prawnej przedmiotowego statułują pewną podmiotowość, gdy przewidują powołanie do życia określonych organów i wyznaczają
kompetencje w postaci pewnych form działania, które w normach określających zakres, przedmiot, kierunek lub cel działania w różnym stopniu mogą być limitiwane lub
ukierunkowywane. Normy adm prawa przedmiotowego dają pewne ramy, w których zasięgu będzie rozwijana konkretna działalność nastawiona na określone treści lub
wartości. Będzie ona prawnie skuteczna tylko w obrębie obowiązującego pożądku prawnego. Ostateczne merytoryczne oblicze nadadzą jej upoważnione do niej podmioty.
Ich działalność nie stanowi tylko prostego uszczegółowienia bardziej ogólnej normy. Podmioty podejmujące administracyjnoprawne działania wnoszą do nich w swoim
faktycznym działaniu własne elementy, jakie w normach prawa przedmiotowego nie mogą występować.
Instytucje oparte na założeniach subiektywistycznych:
W ramach ustanowionego pożądku prawa adm istnieją właśnie z mocy samego prawa w określonych stanach faktycznych stosunki prawne pomiędzy adm publiczną a
podmiotami, do których mają być skierowane jej akty. W stosunkach administracyjnoprawnych jeden podmiot jest już upoważniony i zobowiązany do występowania
swimi auturytatywnymi aktami wobec oznaczonego kręgu innych podmiotów, a drugi podmiot ma się autyrotatywnym aktom adm podporządkować. Nadaje to, z jednej

Prawo Administracyjne
Prof. Dr Hab. J. Filipek

Opracowanie podręcznika

Praca zbiorowa

strony tym stosunkom cechy całości złożone z elementów normatywnych i elementów rzeczywistym. Z drugiej strony, umożliwia uznanie podiętych w ich ramach działań
jednych podmiotów wobec drugich, w tym autorytatywnych działań adm publicznej, za działania podejmowane w obrębie określonego władztwa woli. W zakresie
porządku administracyjnoprawnego zastosowanie mogą znajdować instytucje podmiotu prawnego, czynności prawnej, odpowiedzialności prawnej itp. Będące wyrazem
subiektywistycznego patrzenia na prawo. Rozwój tych instytucji kieruje drogę dalszemu rozwojowi pr adm przy uwzględnieniu jego specyfiki i możliwości wykorzystania
w życiu publicznym.

Część ogólna i część szczegółowa prawa administracyjnego:

Państwo liberalne, zakładało konsekwentne podporządkowanie administracji publicznej ustawie. Miała jej być podporządkowana zarówno jednostka, jak i adm
państwowa. Ogólne domniemanie miało przy tym przemawiać na rzecz wolności i praw podmiotowych jednostki. Tylko na podstawie szczegółowego upoważnienia
ustawowego, rozumianego w ten sposób, że przepis ustawy ma określić elementy czynności administracyjnoprawnej, jej adresata, organ upoważniony do jej podjęcia oraz
stan faktyczny, do którego miała ona znajdować zastosowanie, administracja publiczna miała być upoważniona do wkraczania w sferę wolności lub praw podmiotowych
jednostki i żądania od niej określonego zachowania. Różnego rodzaju ogólnym definicją pojęć lub klasyfikacjom materiału prawnego może wręcz brakować istotnych
znamion normy prawnej. Mogą one być raczej wyjaśnieniami, gdy postać norm prawnych powinny otrzymać tylko wartości normatywne niewątpliwie potrzebne
porządkowi prawnemu. Norma prawna powinna regulować prawa lub obowiązki. Gdy czyni więcej, staje się ona w takim samym stopniu bezskuteczna, jak wtedy gdy nie
są w niej zawarte elementy strukturalne. Prawo adm uznaje się dost. zdecydowanie za odrębną gałąź prawa, mającą swoją własną specyfikę. Każda gałąź prawa ma po
prostu mieć swoją metodę działania prawa, która leży u podstaw jej wyodrębnienia przy zastosowaniu prawnie relewantnych kryteriów, tj. kryteriów tkwiących w
porządku prawnym i w nim znajdujących swe źródło i uzasadnienie. Im bardziej zaznacza się w obrębie pewnej dziedziny porządku prawnego odrębna metoda działania
prawa, tym wyraźniej można tę dziedzinę uznać za odrębną gałąź prawa. Każdej gałęzi prawa, która ma być wyodrębniona z całokształtu porządku prawnego i
przeciwstawiona innym gałęziom prawa, bezwzględnie potrzebna jest własna część ogólna uzewnętrzniająca charakterystyczną dla niej metodę działania prawa.
Ustanowienie norm tak pojętej części ogólnej powinno zmierzać do tego, aby obejmować jako przedmiot prawnej regulacji: 1) sposób, w jaki uprawnienia lub obowiązki
pomiędzy różnymi podmiotom określonych stanach faktycznych powstają i upoważniają lub zobowiązują do pewnego działania lub zaniechania, stosunek normatywnej
regulacji prawnej do nie normatywnych działań faktycznych lub prawnych, relacje pomiędzy autorytatywnym i nie autorytatywnym określaniem praw lub obowiązków,
zastosowanie w razie potrzeby form przymusu i ewentualnie innych sankcji. Przy identyfikacji z dostatecznie zawartą metodą działania prawa część ogólna danej gałęzi
prawa otrzymuje własny przedmiot regulacji, który może być przeciwstawiany przedmiotowi pozostałych regulacji tej samej gałęzi prawa, tj. przedmiotowi części
szczegółowej. Normy części ogólnej dowolnej gałęzi prawa są zawsze normami bezwzględnie obowiązującymi. Normy bezwzględnie obowiązujące, normy części ogólnej
wykazują swoją własną specyfikę. Niosą one ze sobą bezwarunkowe obowiązywanie, które ani przez upływ czasu, ani przez bardziej szczegółowe normy nie może być
przełamane lub ograniczone. Regulacją przedmiotu swojego obowiązywania normy części ogólnej określają znamiona całej gałęzi prawa, do której należą, oraz je miejsce
w całości przedmiotu prawnego. Metody działania prawa trzeba też traktować instrumentalnie. Jest ona środkiem, narzędziem i w tym znaczeniu sposobem działania,
który w swoim zakresie służy spełnianiu misji porządku prawnego. Normy części ogólnej i normy części szczegółowej nakładają się wzajemnie w swoim zastosowaniu
wobec stanów faktycznych, które jednocześnie w całości lub w części stanowią przedmiot jej obowiązywania. Metoda działania prawa musi być uregulowana jednolicie.
Wszystkie prawa i obowiązki, które w istotnej mierze determinują ją, powinny wzajemnie się uzupełniać. Korzystanie z nich lub domaganie się ich wykonania powinno
zależeć od spójnego kompleksu przesłanek normatywnych i faktycznych. Ich realizacja powinna prowadzić wyłącznie powodowanych następstw prawnych,
obwarowanych analogiczną odpowiedzialnością i ewentualnie innymi analogicznymi sankcjami prawnymi. Występowanie jednej i tej samej metody działania prawa nie
może przebiegać w znaczącym zakresie oddzielnymi torami, gdy chcemy mieć do czynienia z jedną i tą samą metodą działania

Bezwzględne określenie norm ram praw i obowiązków.

W ramach regulacji części ogólnej adresat nie może w wyniku swoich działań prawnych ustanowić czegokolwiek, co miałoby mieć znaczenie prawne. Jest to związane
bezwzględnym obowiązkiem norm części ogólnej. Natomiast w zakresie regulacji części szczegółowej prawo przedmiotowe pozostawia swoim odresatom zakres
swobody w kształtowaniu praw lub obowiązku oraz orzekaniu o odp. lub innych sankcji.

Znaczenie i zakres obowiązywania.

Regulacje części szczegółowej uczestniczą w metodzie działania prawa ujętej w części ogólnej. Tylko nierozerwalnym związkom regulacjami określonej cz. ogólnej
możliwe jest wydawanie prawnego oblicza regulacji jakiejś cz, szczegółowej. Wkraczanie w sferę praw podmiotowych jednostek powoduje jednak, że w reg. cz. szczegół.
są powtarzane bardzo często wszystkie istotne elementy upoważnienia, jaki jest potrzebne admin. publ. do konkretnego autorytatywnego działania. W ramach prawa
pozytywnego, sprzyja to stanowieniu samych tylko rególacji szczegółowych przy pozostawieniu wypracowania części ogólnej nauce prawa. Bez części ogólnej nie ma
dostatecznie rozwiniętej gałęzi prawa nauki, która nie miała by swojej własnej metody badania. Z kolei rególacji cz. szczegółowej są niezbędne w zakresie jaki dają nam
one w swojej szczegółowości normatywnie zakreślone rozwiązania prawne.

Stosunek do mocy wiążącej norm ogólnych:

Normy części szczegółowej nie mogą odbiegać od części ogólnej własnym bardziej bardziej szczegółowym zakresie obowiązywania nie mogą one w niczym ograniczać
obowiązywania norm części ogólnej w stosunku tym nie może obowiązywać zasada lex specialis derogat legi generali.

Hierarchia obowiązywania w rególacji norm ogólnych i norm szczególnych:

W rozwiniętej części ogólnej hierarchii norm prawnych powinna być zdeterminowana ze względu na rolę jaką odgrywa norma w całości odpowiedniej metody działania
prawa. Hierarchia źródeł prawa dokonywana jest ze względu na rangę, jaką ma nadawać aktom normatywnym. Normy części ogólnej nie mogą naruszać ogólnych norm
porządku prawnego. W normach części ogólnych różnych gałęzi prawa mogą być podejmowane tylko regulacje, które w swoim zakresie obowiązywania określają
bardziej szczegółowo materie niż ogólne normy całego porządku prawnego. Zgodnie ze swoim przeznaczeniem ustanawiają normy części ogólnych, zwłaszcza
zróżnicowanie metody działania prawa. Normy prawa karnego i prawa karnoadministracyjnego wykluczają w zakresie swojego obowiązywania legalność podejmowania
działań prawnych zarówno w zakresie prawa cywilnego, jak i w zakresie prawa administracyjnego.

Porządkowanie materiału prawnego:

Dla części ogólnej metoda działania prawa odgrywa podstawową rolę we wszelkim porządkowaniu materiału prawnego. Metoda działania prawa nie jest bez znaczenia.
Mogą obok niej być stanowione inne kryteria porządkowania. Materiał prawny części szczegółowej dzieli się według dziedzin życia społecznego.

Znamiona przepisów prawa adm:

W rozległym zakresie swój żywot faktyczny i normatywny, co znajduje podatny grunt w rozczłonkowaniu adm publ pomiędzy różne podmioty adm a adm rządowej
pomiędzy różne resorty adm.

Prawo Administracyjne
Prof. Dr Hab. J. Filipek

Opracowanie podręcznika

Praca zbiorowa

Dedukcyjne myślenie w zakresie prawa:

Prawo adm ma za przedmiot normatywny, który będąc wytworem woli, wiedzy i świadomości człowieka przybiera postać prawnego obowiązywania i w tej postaci ma
wypełniać porządek prawny. Materiał prawny jest rzeczywistością w odróżnieniu od zjawisk przyrody, które są wytworem ludzkiego umysłu dedukcyjnego. Tzn., że w
wypracowaniu instytucji pranych instytucje bardziej szczegółowe powinny znajdować swoje podłoże i możliwość wprowadzenia z instytucji bardziej ogólnych.

Miejsce prawa adm wśród gałęzi prawa:

W podziale prawa na dyscypliny prawo adm jest zaliczane do prawa publicznego przeciwstawionemu prawu prywatnemu, dla którego punkt wyjścia przy wytworzeniu
jego granic stanowią tradycje z rzymskiego prawa prywatnego. Prawem publicznym obok prawa adm ma być objęte: pr państwowe, pr konstytucyjne, pr narodów, pr
wyznaniowe, pr karne, pr procesowe, pr o postępowaniu przed organami adm państwowej.
Prawo państwa (konstytucyjne):

Do prawa państwowego zalicza się normy prawa publicznego, które zakreślają i porządkują byt prawny i funkcjonowanie instytucji państwa. Zakres norm objętych przez
prawo państwowe jest szerszy od norm prawa konstytucyjnego, bo nie wszystkie normy określające funkcjonowanie naczelnych org państwowych muszą być zawarte w
konstytucji. Prawo konstyt zawsze jest prawem państwowym bo wytacza podstawowe zręby ustroju państwa i porządku na którym są oparte stosunki łączące państwo i
obywateli.

Międzynarodowe prawo narodów:

Prawo narodów inaczej prawo międzynarodowe publiczne jest nastawione na regulowanie stosunków między państwami. Podmiotami tego prawa są państwa, normy
prawa narodów w swoim działaniu mogą tyczyć także praw i obowiązków obywateli. Za nienaruszalne i niezbywalne uznawane są przez prawo narodów podstawowe
prawa podmiotowe jednostki sankcjonowane przez organizacje międzynarodowe.

Prawo wyznaniowe:

Obejmuje ono normy określające stosunek państwa do religii i wspólnot religijnych.

Prawo karne:

Ustanawia ludzkiemu działaniu granice kwalifikując granice i ich przekroczenie jako przestępstwo zagrożone karą. Działanie sprzeczne z prawem karnym nie może być
działaniem zgodnym z działaniem zgodnym z prawem innej gałęzi prawa.

Prawo procesowe:

W obliczu prawa procesowego regulującego postępowania sądowo-adm mamy do czynienia z dwiema przeciwstawnymi stronami postępowania i sędziom, który
autorytatywnie rozstrzyga przedmiot procesu. Strony uczestniczące pozostają ze sobą w relacjach prawnych ze względu na prawa, obowiązki lub odpowiedzialność
stanowiące przedmiot procesu.

Postępowanie administracyjne:

Wiele cech wspólnych z prawem procesowym wykazuje prawo o postępowaniu adm. W tym postępowaniu wydawane są postanowienia określają prawa lub obowiązki
procesowe stron lub inne autorytatywne akty w stosunku do stron i innych uczestników postępowania w cel zapewnienia jego właściwego przebiegu. Organ prowadzący
postępowanie adm łączy w swoim ręku upoważnienie do wydawania aktu adm, który kończąc postępowanie wywołuje skutki prawne.

Nauka prawa administracyjnego a nauka administracji:

Nauka administracji ma za swój przedmiot zjawisko administracji. Odpowiada na pytanie jak ma być zorganizowana adm i jak ma funkcjonować aby efektu były
możliwie optymalne. Natomiast nauka pr adm ma za swój przedmiot materiał normatywny wprowadza pojęcia, klasyfikacje i instytucje z ogólnych założeń porządku
prawnego i pożądkowuje materiał prawny. Prowadzi poszukiwania prawnoporównawcze, analizuje efekty działania prawa.

Administracja publiczna:

Przy daleko idących różnicach pomiędzy nauką adm a nauką prawa adm, której związki z prawem są bardzo ścisłe, jest adm publiczna. Prawo wytycza granice, w których
adm publiczna jest wyodrębniona z całokształtu adm. Adm publ ma być wykonywana przede wszystkim według przepisów prawnych, gdy podmiot adm ma wybierać
pomiędzy działalnością sprawną lub oszczędną a działalnością łużącą realizacji prawa i zadań publicznych wybór musi być wykonany na rzecz działalności służącej
realizacji prawa i zadań publicznych. Cały byt adm publ i jej funkcjonowanie muszą znajdować w prawie dostateczną podstawę. Adm publ w zakresie swojej właściwości
jest powoływana do wprowadzenia w życie prawa, które ma być pełna, akureczne, sprawne i w miarę oszczędne tzn wykazywać zalety dobrego administrowania.

Spojrzenie na aktualny stan nauki prawa adm i podstawowe jej zadania.

Prawodawca ma być powołany do stanowienia norm prawnych, które w postaci ustanowionej przez niego, bez dodawania do nich lub odejmowania czegokolwiek, maja
znajdować zastosowanie do spraw, zdarzeń, działań, przedsięwzięć lub stosunków w rzeczywistości. Normy prawne wiążą następstwa prawne z pewnymi stanami
faktycznymi w postaci praw lub obowiązków, które same przez się nie ustanawiają sankcji; inne właśnie sankcjonują te normy prawne. Są normy prawne, które
upoważniają bezpośrednio do korzystania z uprawnień lub podejmowania obowiązków, ale obok nich są normy prawne, które stanowią podstawę prawną upoważniającą
w obliczu stanu faktycznego, jaki jest w nich określony, do wydania odpowiednich aktów, orzeczeń lub wyroków. Zmiana stanu faktycznego, który był niezbędny, aby akt
adm mógł być wydany, powoduje, że akt traci prawną moc obowiązywania. Niewykorzystanie uprawnień, jakie akt adm ustanowił, sprawia, że akt pozostaje w gruncie
rzeczy w sferze „normatywnego” obowiązywania. Za to w obliczu zmiany stanu faktycznego stworzonego w ramach upoważnienia zawartego w akcie poprzednio
wydanym, akt staje się faktycznie bezprzedmiotowy w tym sensie, że w różnym zakresie wraca do stanu normatywnego obowiązania. Jednostka występuje zawsze w
ramach wolności i praw podmiotowych. Natomiast adm publiczna w każdym występowaniu powinna spełniać zadania nałożone na nią przez prawa przedmiotowe. Takie
skutki prawne powoduje każdy autorytatywny akt adm publicznej lub sądu, bo wprowadza elementy prawa przedmiotowego do istniejącego porządku prawnego. Z jego
wydaniem następuje uzupełnienie prawa przedmiotowego, nadanie normatywnie obowiązującemu prawu realnego kształtu w obliczu określonych stanów faktycznych, co
jest niezbędne, aby prawo mogło być wprowadzone w życie do końca i w razie potrzeby nawet przy zastosowaniu przymusu i ewentualnie innych sankcji. Wszelkie
uogólnienia, klasyfikacje normatywnego materiału prawnego mają znaczenie tylko tak długo, jak długo nie zmieniły się normy prawne, na których są oparte. Gdy
zmieniły się normy prawne, uogólnienia i klasyfikacje, które były na nich oparte, stają się bezwartościowe. Pomijanie zasadniczego zróżnicowania następstw, jakie normy
prawne powodują w obrębie samego porządku prawnego, prowadzi do wykonywania dla uogólnień i klasyfikacji prawa pozaprawnych kryteriów ze sfery rzeczywistości.

Prawo Administracyjne
Prof. Dr Hab. J. Filipek

Opracowanie podręcznika

Praca zbiorowa

Prawo w swym normatywnym kształcie powinno być stosowane przy opieraniu się na instytucjach prawnych, które też pozostają w sferze normatywnej, podobnie jak
same normy prawne; niemniej wnoszą do norm prawnych założenia nie mieszczące się w treści normatywnej samych norm, a także uogólnienia i zróżnicowania oraz
znamiona charakterystyczne dla odrębnych zakresów ich zastosowania. Zdaniem R. Herrnritt’a, każdy obiekt rzeczywistości będący przedmiotem regulacji prawnych jest
z jednej strony regulowany przez prawo prywatne, ale z drugiej strony – przez prawo publiczne. Wypełniając „przestrzeń” pomiędzy ustanowionymi normami prawnymi a
sferą ich stosowania w rzeczywistości, nauka prawa powinna pozostawać wyłącznie na gruncie prawa. Nie powinna ona korzystać z kryteriów ze sfery rzeczywistości.
Pozostając na gruncie prawa powinna ujmować prawo w jego działaniu, nie tylko w sferze normatywnej, lecz także w sferze jurysdykcji i w sferze egzekucji. Prawo w
swojej całości powinno być systemem prawnym zamkniętym i w swoim zakresie samowystarczalnym w tym sensie, że powinno ono nieść ze sobą narzędzia zapewniające
mu obowiązywanie i stosowanie w praktyce przy korzystaniu w razie potrzeby z form przymusu. Należy założyć nadrzędność prawa przedmiotowego nad uprawnieniami
i obowiązkami przypisywanymi różnym podmiotom. W warunkach nadrzędności prawa przedmiotowego nad procesami jego stosowania i obrotu zagwarantowana jest
możliwość budowania instytucji prawnych. Prawo przedmiotowe musi uznać podmiotowość prawną jednostki. Jednostka wnosi do prawa treści pozaprawne zarówno w
etapie jego stanowienia jak i stosowania. Prawo przedmiotowe determinuje byt prawny i działalność władzy publicznej. Musi ona faktycznie działać, aby było możliwe
powstanie i stosowanie prawa. W stosunku do władzy publicznej punktem wyjścia jest określenie przez prawo podmiotowe jej obowiązków. Miejsce konstrukcji norm
prawnej, która wiąże z określonym stanem rzeczywistości następstwa prawne, powinna zająć konstrukcja normy upoważniającej lub zobowiązującej do działania albo do
żądania działania od kogoś innego.

NORMY PRAWA ADMINISTRACYJNEGO (2)

Normy upoważniające lub zobowiązujące administrację publiczną do posługiwania się określoną formą aktu, który wkracza w sferę praw podmiotowych
jednostek.

Stosownie do tego, że w przypadku norm prawa administracyjnego administracja publiczna może być uprawniona lub zobowiązana do wkraczania w sferę wolności i praw
podmiotowych jednostek albo z urzędu, albo na wniosek samego adresata aktu, rozróżniamy dwojakiego rodzaju upoważnienie lub zobowiązanie administracji publicznej
do wkraczania w sferę wolności i praw podmiotowych jednostek. Jednostek przypadku upoważnienia lub zobowiązania administracji publicznej do działania z urzędu
jednostka ma być zobowiązana do poddania się konkretyzacji praw lub obowiązków znoszenia związanych z tym ograniczeń w korzystaniu z uprawnień. Natomiast
przypadku działania administracji publicznej na wniosek jednostki jednostka ma być uprawniona do żądania od administracji publicznej rozpatrzenia sprawy i wydania
autorytatywnego aktu. Rola samej konkretyzacji praw i obowiązków przypada przy tym zawsze administracji publicznej. Zwykle, gdy działa ona z urzędu, nakłada pewne
obowiązki na jednostkę, gdy natomiast działa na wniosek, orzeka o czyichś uprawnieniach. W prawie administracyjnym nie ma analogicznych podstaw prawnych dla
wydania autorytatywnego aktu administracyjnego, z jakimi mamy do czynienia w przypadku wyroku sądowego. Sędzia opiera swój wyrok na podstawie prawnej
formalnej, tj. na przepisach określających prawną klasyfikację zachowań i ewentualnie innych zdarzeń, co, do których ma sąd orzekać w wyniku przeprowadzonego
postępowania. Natomiast w prawie administracyjnym regulacje proceduralne pełnią na tyle służebną rolę, że same nie mogą urastać do rangi jakiejkolwiek podstawy
prawnej dla aktu administracyjnego, który ma zapaść w wyniku postępowania. Postępowanie znajduje tu swoje uzasadnienie tylko w upoważnieniu lub zobowiązaniu
administracji publicznej do wydania aktu, który ma kończyć postępowanie i rozstrzygać o prawach lub obowiązkach obliczu prawa materialnego. Administracja publiczna
będzie mogła lub będzie musiała uwzględniać je w ramach przyznawania z góry w ustawie określonych praw albo nałożenia, ewentualnie nie nałożenia, z góry w ustawie
określonych obowiązków. Obowiązków dziedzinach, w których jest brak takich norm, w szerszym zakresie będzie pozostawało w gestii administracji publicznej tylko
stwierdzenie pewnych bardzo prostych ustawowo wytyczonych przesłanek, od których zależeć będzie wydanie aktu administracyjnego. Dopiero, gdy wydanie aktu
administracyjnego będzie ustawowo uzależnione od stwierdzenia, że będzie on służył pewnym merytorycznym wartościom, administracja publiczna będzie musiał przy
wydaniu aktu kierować się tymi wartościami. Autorytatywny akt normatywny, który wkracza e sferę wolności i praw podmiotowych jednostki uprawnienia lub obowiązki,
co do podjęcia lub zaniechania pewnego działania albo nie działania. Norma upoważniająca lub, zobowiązująca administrację publiczną do wydania stosunkowo prostych
aktów administracyjnych ustanawia, więc w gruncie rzeczy po stronie administracji stosunkowo prosty obowiązek działania. Tak np. osoba przebywająca na terenie parku
narodowego może być adresatem zarządzeń podejmowanych z punktu widzenia ochrony przyrody. Osoba przebywająca w pasie przygranicznym może być adresatem
zarządzeń podejmowanych z punktu widzenia ochrony granic. Korzystający z drogi publicznej podlega aktom wydawanym w ramach kierowania ruchem drogowym itp.
Na przykład ukończenie pewnego wieku może otwierać obowiązek meldunkowy albo obowiązek służby wojskowej. Osoba ułomna może mieć pewne roszczenia u tytułu
opieki społecznej i różne przywileje pierwszeństwa. Osoba, u której stwierdzono pewne kategorie chorób, może być poddana przymusowemu leczeniu itp. Obok
powyższych sytuacji faktycznym podłożem określonych stosunków administracyjnoprawnych mogą być pewne sytuacje prawne. Mogą to być zwłaszcza sytuacje
cywilnoprawne. Np. właściciel może z tytułu swojego prawa własności może pozostawać w różnych stosunkach administracyjnoprawnych. Może to być np. pewien
stosunek podatkowy z tytułu własności nieruchomości. Właściciel rzeczy może pozostawać także w różnych sytuacjach administracyjnoprawnych ze względu na
upoważnienia administracji publicznej wynikające z przepisów o ochronie porządku i bezpieczeństwa, przepisów sanitarnych, przepisów o ochronie przeciwpożarowej itp.
Pewne stosunki administracyjnoprawne wynikają z innych praw rzeczowych. Niektóre z nich łączą się z prawem posiadania (zwłaszcza różne obowiązki rejestracyjne,
obowiązek ujawnienia pewnych faktów itp.), inne – z prawem użytkowania (kierowca prowadzący samochód podlega przepisom drogowym, niezależnie od tego, czy jest
on właścicielem pojazdu). Odrębne stosunki administracyjnoprawne łączą się często z pozostawaniem w pewnych umownych stosunkach cywilnoprawnych. Np. z tytułu
umowy o pracę ciąży na pracodawcy administracyjnoprawny obowiązek ubezpieczenia pracownika. Natomiast na pracowniku może ciążyć obowiązek podatkowy z tytułu
pobierania wynagrodzenia, obowiązek ujawnienia swojego miejsca pracy itp. Niekiedy jedne stosunki lub sytuacje administracyjnoprawne mogą być przesłanką dla
innych stosunków administracyjnoprawnych. Np. w wyniku zarejestrowania stowarzyszenia powstaje nowy podmiot prawny, który z kolei może być adresatem różnych
dalszych aktów administracyjnych. Obywatelstwo polskie jest przesłanką dla odbycia służby wojskowej itp.

Normy uzależniające działanie administracji publicznej od kryteriów wartościujących.

Normy te zawierają przede wszystkim kryteria merytoryczne determinujące treść i społeczną zasadność działalności administracyjnej. Taka ich rola sprzyja umieszczeniu
ich w odrębnych przepisach obejmujących zwykle swoją mocą wiążącą szersze kompleksy administracyjnych działań, w których obrębie znajdują zastosowanie różne
formy działania. Poza tym rzutują na działania wewnętrzne wykonywane w ramach organizacyjnej zależności w obrębie samej administracji publicznej. Natomiast do
rangi samodzielnej podstawy prawnej dla autorytatywnych form prawnych działania administracji publicznej wartościujące urastają dopiero wtedy, gdy w drodze wyjątku
od zasady ustawa wyraźnie pozwala wyłącznie na nich opierać autorytatywne akty administracyjne w takim stopniu, że odpada potrzeba legitymowania ich mocy prawnej
szczegółowymi normami do ich wydania. Ustawodawca może wyraźnie określać różne prawne formy działania, którymi administracja publiczna może posłużyć się w
swej działalności. Np. ustawa przewiduje różne formy działania, jakimi może posłużyć się policja do ochrony porządku lub bezpieczeństwa publicznego będzie decydował
funkcjonariusz policji pełniący służbę. Ustawodawca może jednak nie wyznaczać prawnych form działania, jakie administracja publiczna będzie mogła zastosować w imię
służenia pewnym wartościom. Wtedy norma uzależniająca działalność administracyjną od merytorycznych wartości będzie spełniała rolę jedynej podstawy prawnej dla tej
działalności. Np. w obliczu pożaru oficer kierujący akcją przeciwpożarową może zarządzić każdą działalność współmierną do zagrożenia pożarowego uzasadnioną
rozmiarami pożaru. Do norm wartościujących należą z jednej strony normy określające materialny (pozaprawny) zakres działania lub zadania organów administracyjnych,
administracyjnych z drugiej strony normy mające za przedmiot ochronę określonych interesów, dóbr, krzewienie pewnych wartości itp. Normy określające materialny
(pozaprawny) zakres działań lub zadania organów administracyjnych są nastawione na określenie stanu faktycznego mającego stanowić podstawę faktyczną działań
administracyjnoprawnych, w tym nie tylko stanu faktycznego, który stanowi przesłankę faktyczną tych działań, ale zwłaszcza stanu faktycznego, który w ich wyniku ma
powstać w sferze rzeczywistości.

Normy postępowania administracyjnego.

Normy te regulują prawa i obowiązki uczestników sformalizowanego postępowania administracyjnego, zwłaszcza organu powołanego do wydania w jego wyniku
autorytatywnego aktu administracyjnego, administracyjnego i podmiotu, wobec którego ten akt ma być wydany. Granice wytycza każdemu sformalizowanemu

Prawo Administracyjne
Prof. Dr Hab. J. Filipek

Opracowanie podręcznika

Praca zbiorowa

postępowaniu administracyjnemu szczegółowe materialnoprawne upoważnienie lub zobowiązanie do wydania autorytatywnego aktu administracyjnego. Swoją budową
wewnętrzną i ze względu na przedmiot obowiązywania normy postępowania administracyjnego odbiegają zasadniczo od norm administracyjnoprawnych, które
przedstawiono dotychczas. Aktu wydawane na podstawie norm o postępowaniu administracyjnym i inne działania podejmowane na ich podstawie mają służyć przede
wszystkim celom postępowania. W odróżnieniu od aktów wydawanych w obliczu prawa materialnego, akty wydawane w ramach postępowania nie określają też w
jakimkolwiek zakresie ostatecznie czyichś praw lub obowiązków. Gdy służy to celom postępowania, można uchylać, zmieniać lub powtarzać akty wydane w ramach
postępowania. I wszystkie te normy obowiązują obok siebie w tym sensie, że mają jednakową moc prawną. Nie ma norm postępowania, które by były nadrzędne wobec
innych norm postępowania i odpowiednio do tego norm postępowania, które by były innym normom postępowania podporządkowane. Typowe dla materialnego prawa
administracyjnego są stosunki zależności administracyjnoprawnej łączące administrację publiczną i jednostki, które są oparte każdorazowo na szczegółowych ustawowych
podstawach prawnych. Natomiast zakresie postępowania administracyjnego mamy do czynienia z ogólnym stosunkiem dalej idącej zależności administracyjnoprawnej.
Organ prowadzący postępowanie jest uprawniony i zobowiązany, by egzekwować je od razu po ich wydaniu sposób, który w obowiązujących przepisach nie jest
sformalizowany. Może on wydawać zarządzenia, nakazy lub zakazy i niezwłocznie egzekwować je w celu zapewnienia niezakłóconego przebiegu postępowania lub
autorytetu władzy. Także strona w ramach postępowania w szerszym zakresie, aniżeli w obrębie prawa materialnego, wpływać na kształtowanie praw lub obowiązków w
stosunkach z organem prowadzącym postępowanie. Może ona w różnych stadiach postępowania składać oświadczenia woli, które bezpośrednio wywołują skutki w
obliczu prawa o postępowaniu. Dotyczy to np. wniosku o wszczęcie postępowania w przypadku, gdy może ono być prowadzone tylko na wniosek strony, wniosku o
zawieszenie postępowania, wniesienia środków prawnych itp. W wymienionych przypadkach mamy do czynienia z prawnymi formami działania strony będącymi czymś
więcej aniżeli tylko przesłankami faktycznymi, które mają być spełnione, aby organ administracyjny mógł wydać autorytatywny akt administracyjny. Postępowanie
administracyjne nie jest nastawione na rozpatrywanie następstw prawnych już zaistniałych poprzednio zdarzeń prawnych. Zdarzenie prawne, jakim jest tu autorytatywny
akt administracyjny, który ma wywołać skutki prawne w obliczu prawa materialnego, ma dopiero nastąpić dopiero w wyniku postępowania. Nadaje to swoiście
instrumentalny charakter czynnościom, które mają znaczenie prawne tylko w ramach samego postępowania. Nie są one nastawione na wypracowanie praw lub
obowiązków, które mają obowiązywać w zakresie prawa materialnego. Przeciwnie – służą tylko ustaleniu podstawy aktu przekraczającemu ramy postępowania i
obowiązującego w obliczu prawa materialnego. Z uwagi jednak na brak kodeksów materialnego prawa administracyjnego umieszcza się zwykle, zwłaszcza w ustawach
ustanawiających ogólne normy postępowania administracyjnego, także ogólne normy z zakresu materialnego prawa administracyjnego. Między innymi odnosi się to
niewątpliwie do przepisów regulujących materialnoprawne wymogi ważności decyzji administracyjnych albo przepisów zobowiązujących organ administracyjny do
ujawnienia w decyzji motywów, jakimi się kierował przy wydaniu decyzji. To samo dotyczy przepisów określających lub ograniczających trwałość decyzji w czasie,
sformalizowania prawnej możliwości jej zmiany lub uchylenia i klauzul dodatkowych, jakie mogą ograniczać prawa lub obowiązki wynikające z decyzji (termin, warunek,
zlecenie).

Normy postępowania sądowo-administracyjnego.

Normy te wykazują w szerokim zakresie cech, które z jednej strony zbliżają, z drugiej jednak różnią je od norm obowiązujących w zakresie postępowania
administracyjnego. Jak e każdym sformalizowanym prawnie postępowaniu i w postępowaniu sądowoadministracyjnym mamy do czynienia ze specyficznym stosunkiem
szczególnej zależności administracyjnoprawnej. Postępowanie sądowe służy ustaleniu, w jakiej mierze fakty, które miały miejsce w rzeczywistości, są wyrazem lub
świadectwem takich zdarzeń lub zaszłości.

Normy organizacyjne.

Zanim jakikolwiek podmiot prawnie skutecznie podejmie działania w obliczu prawa albo będzie mógł być obciążony obowiązkami, powinna być ustalona jego
podmiotowość sensie uznania przez porządek prawny, że może on być adresatem norm jakie są nim objęte. W odniesieniu do jednostki ludzkiej (człowieka) prawo
administracyjne uznaje ją w bardzo szerokim zakresie za adresata aktywności administracyjnej. Zachodzi też potrzeba kwalifikowania norm organizacyjnych z innych
jeszcze punktów widzenia. Można wśród nich wyodrębnić normy, które wytyczają zasięg aktywności państwa w całości. Wiele przemawia za tym, że nie można w tym
zakresie poprzestać na twierdzeniu, iż zasięg aktywności państwa wytycza ogół wszystkich, wszystkich tym bardzo szczególnych norm prawnych jest to twierdzenie
bardzo enigmatyczne.

ŹRÓDŁA PRAWA W ZAKRESIE PRAWA ADMINISTRACYJNEGO (3)

Pojęcie źródła prawa
Pojęciem źródła prawa obejmuje się pozaprawne tło, na jakim wyrastają poglądy i przekonania co do kształtu prawa, jego treści i zakresu obowiązywania. W takim
znaczeniu występuje pojęcie źródła prawa w dyskusjach zmierzających do wyjaśnienia ideologicznych albo materialnych przesłanek, które wpływają na powstanie
prawa, a w odniesieniu do prawa już obwiązującego- na dążeniu do jego uchylenia bądź zmiany.

System prawa
System źródeł prawa musi być wewnętrznie spójny i jednolity w działaniu. Można decentralizować strukturę. Organizacyjną administracji publicznej. Ale w odniesieniu
do źródeł prawa ich układanie w niezależnie od siebie piony obowiązywania rozbija instytucję władzy publicznej. Każdy system źródeł prawa niezależny od innych
systemów źródeł prawa niesie za sobą inny system władzy publicznej.

Polskie prawo administracyjne
System prawa polskiego administracyjnego jest system prawa stanowionego. W praktyce administracyjnej i w większym jeszcze stopniu w orzecznictwie sądowo-
administracyjnym są wypracowane pewne ogólne zasady prawne odgrywające ważną rolę w kształtowaniu prawa administracyjnego. Mogą też szczegółowe przepisy
prawne uznać moc prawnie wiążącą niepisanych norm etycznych lub zwyczajowych.

Konstytucja

Konstytucja we współczesnym państwie demokratycznym
Konstytucja powinna regulować podstawowe materie ustawowe: podstawowe wolności i prawa jednostek – wolność prawa, które determinują ustrój polityczny i
społeczny kraju, mechanizm powoływania władzy publicznej i podstawowe struktury jej sprawowania. We współczesnym ustroju demokratycznym konstytucja nie
powinna stanowić zbioru samych tylko deklaracji politycznych lub społecznych. Przeciwnie powinna zawierać umocowania i inne normy prawne, a nawet nakazy i
zakazy bezpośrednio wiążące. Swoja moc powinna być skierowana nie tylko do ustawodawcy, lecz także nosić do porządku prawnego treści dla wszystkich szczebli jego
działania. Może służyć za podstawę prawną wyroków sądowych lub decyzji organów administracyjnych. Konstytucja ustanawia prawo na najwyższym szczeblu jego
obowiązywania. Jak w innych współczesnych demokratycznych ustrojach państwowych, w Rzeczypospolitej Polskiej ma ona być najwyższym prawem. A to musi
oznaczać, że nawet wtedy, gdy przepis konstytucji ma być bezpośrednio stosowany przez sądy lub administrację publiczną, nie może być z tym przepisem sprzeczny
jakikolwiek przepis ustawy zwykłej.

Konstytucyjne wyszczególnienie źródeł prawa
Źródłami prawa powszechnie obowiązującego Rzeczypospolitej polskiej są: Konstytucja, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe, rozporządzenia.
Są to źródła prawa obowiązujące na terytorium całego państwa, gdy w odróżnieniu od nich źródłami prawa powszechnie obowiązującymi Rzeczypospolitej Polskiej są na
obszarze działania organów, które je ustanowiły, źródła prawa miejscowego. Warunkiem wejścia w życie ustaw, rozporządzeń oraz aktów prawa miejscowego jest ich
ogłoszenie

Prawo Administracyjne
Prof. Dr Hab. J. Filipek

Opracowanie podręcznika

Praca zbiorowa

Źródła prawa powszechnie obowiązujące
Opierając ustrój Rzeczypospolitej Polskiej na podziale i równowadze władzy ustawodawczej, władzy wykonawczej, Konstytucja z 1997 r. oddaje władzę ustawodawczą
w ręce Sejmu i Senatu. Ponadto została nadana pozytywno-prawna regulacja konstytucyjna rozporządzeniom, które mają obowiązywać na terytorium całego Państwa.
Rozporządzenia te są wydawane przez organy wskazane przez Konstytucji, na podstawie szczegółowego upoważnienia zawartego w ustawie i w celu jego wykonania.
Upoważnienie powinno określać organ właściwy do wydania rozporządzenia i zakres spraw przekazanych do uregulowana w rozporządzeniu. Organ upoważniony do
wydania rozporządzenia nie może przekazać swoich kompetencji w tym zakresie innemu organowi. Natomiast uchwały Rady Ministrów oraz zarządzenia Prezesa Rady
Ministrów i ministrów mają charakter wewnętrzny i obowiązują tylko jednostki organizacyjne podległe organowi wydającemu te akty. Uchwały Rady Ministrów mogą
być wydawane w całym zakresie jej kompetencji, zarządzenia Prezesa Rady Ministrów i ministrów mają charakter normatywny i nie mogą stanowić decyzji w rozumieniu
Kodeksu postępowania administracyjnego : są też wydawane tylko na podstawie ustawy. Uchwały Rady Ministrów i zrządzenia Prezesa Rady Ministrów i ministrów
podlegają kontroli zgodności z powszechnie obowiązującym prawem .Organy samorządu terytorialnego oraz terenowe organy administracji rządowej, na podstawie i w
granicach upoważnień zawartych w ustawie. Ustanawiają akty prawa miejscowego obowiązujące na obszarze działania tych organów.

Znaczenie konstytucyjnej regulacji
Włączenie systemu normatywnych źródeł prawa powszechnie obowiązującego do materii konstytucyjnych ma niewątpliwie niezaprzeczalne znaczenie. Utrwalenie w
konstytucji czyni go w wyższym stopniu stabilnym w jego obowiązywaniu. Zapewnia większą jednolitość w działaniu prawa, bo system źródeł prawa jest opierany na
normach najwyższego szczebla. Jest to szczególnie ważne wtedy, gdy budowa systemu źródeł prawa jest przeprowadzana na zasadach autonomicznych od zależności
organizacyjnej występującej w aparacie administracyjnym.

Zbiorowość i jednostka
Konstytucja nie jest podporządkowana normom wyższego szczebla ramach systemu prawa. Nie znaczy to jednak, aby miała upoważniać do przyznawania uprawnień lub
nakładania obowiązków bez ograniczenia. Wyrażając wymagania współczesnego ustroju demokratycznego określa ona założenia, które powinny determinować stosunek
jednostki do zbiorowości reprezentowanej w strukturze organizacyjnej państwa i na odwrót- stosunek zbiorowości reprezentowanej w strukturze organizacyjnej państwa
do jednostki. Przy takim ujęciu konstytucja służy rozgraniczeniu zakresu, w którym może być przedsiębrane spełnienie potrzeb zbiorowych- od zakresu, w którym
jednostka w obrębie przyznanej jej podmiotowości prawnej korzysta z wolności i praw podmiotowych. Zbiorowość tylko w części swych przedsięwzięć wkracza w sferę
jednostek i także jednostka tylko w część swej podmiotowości jest podporządkowana zbiorowości. W pozostałych częściach aktywność jednostki i aktywność zbiorowości
są wzajemnie niezależne.

Wolność i prawa jednostki
Konstytucja wzywa wszystkich, którzy będą ją stosować, do dbania o zachowanie przyrodzonej godności człowieka, jego prawa do wolności i obowiązku solidarności z
innymi. Art. 30 Konstytucji stanowi, że „przyrodzona i niezbywalna godność człowieka i obywatela” i że jest ona „ niewzruszalna, a jej poszanowanie i ochrona jest
obowiązkiem władz publicznych” Art. 31ust. 3 stanowi, że „ ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw mogą być ustanowione tylko w
ustawie i tylko wtedy, gdy są konieczne w demokratycznym państwie dla jego bezpieczeństwa lub porządku publicznego, bądź dla ochrony środowiska, zdrowia i
moralności publicznej albo wolności praw i innych osób. Ograniczenia te nie mogą naruszać istoty wolności i praw”

Ustawa

Materie konstytucyjne
Uznawanie niektórych norm ustawowych z normy konstytucyjne nie opierane na jednolicie formułowanych kryteriach.Zwykle przyjmuje się, że konstytucja mająca być
ustawą zasadniczą powinny regulować podstawowe materie ustawowe: podstawowe prawa jednostek- te, które determinują ustrój polityczny i społeczny kraju,
mechanizm powoływania władzy publicznej, zakres i główne struktury jej postępowania.

Pozytywistyczno-prawne pojęcie konstytucji
Pozytywizm prawniczy ponosi, że uchwalane konstytucji albo zmiana lub uchylenie jej przepisów może nastąpić tylko przy kwalifikowanym quorum i kwalifikowaną
większością głosów członków ciała ustawodawczego obecnych na jego posiedzeniu. Coraz częściej przyjmuje się, że konstytucja ma być zawarta w jednym akcie,
któremu ustawodawca nie tylko nadaje nazwę konstytucji, lecz także zapewnia szczególnie uroczystą formę.

Ustawa w systemie źródeł prawa
Zgodność ustaw z konstytucją kontroluje Trybunał Konstytucyjny. Ustawa nie jest aktem niższego szczebla wydawanym z upoważnienia konstytucji. Przeczy temu
uznanie norm konstytucyjnych za normy bezpośrednio wiążące w sferze stosowania prawa. Przeczy temu także sama konstytucja, gdy w licznych szczegółowych
przepisach odsyła regulację szeregu materii do ustawy, jakkolwiek już w normach konstytucyjnych podejmuje w różnym zakresie ich regulację. W ustawie jest
pozostawiona podstawowa rola w działalności prawodawczej w sferze prawa powszechnie obowiązującego, w tym tworzenie podstaw dla jurysdykcji i egzekucji sadowej
lub administracyjnej. Z upoważnienia ustawy ma być podejmowana wszelka podustawowa działalność prawodawcza, jakkolwiek to upoważnienie jest zróżnicowane. Dla
rozporządzeń wykonawczych i licznych aktów upoważnieniu aktów prawa miejscowego niezbędne jest szczegółowe upoważnienie ustawowe, rozporządzenia porządkowe
i zbliżone do nich uchwały lub zarządzenia porządkowe samorządowych organów gminy lub powiatu mogą być oparte na generalnym upoważnieniu. Źródła prawa oparte
na normach kompetencyjnych albo normach o zakresie działania lub normach zadaniowych, określających działalność szeregu organów administracji publicznej.

Cechy ustawy i materie ustawowe
ustawa obowiązuje na terenie całego kraju, podporządkowane jej są wszystkie podmioty działające w obrębie danego systemu prawnego, wszystkie inne źródła prawa
powinny jej być podporządkowane.
Najważniejsze materie prawne powinny być uregulowane właśnie w ustawie. Praktyka naszego systemu prawnego zalicza do materii ustawowych: ustanowienie
obowiązków obywateli i korespondujących z nimi ich uprawnień, określenie zakresu podstawowych struktur działania prawa, między innymi rozgraniczenie sądownictwa
i administracji publicznej, określenie form działania organów państwa, a także ich właściwości i procedury działania, gdy mają być upoważnione do wkraczania w sferę
praw podmiotowych jednostek, ustanowienie sankcji i odpowiedzialności za naruszenie praw lub obowiązków w zakresie praw podmiotowych jednostek.

Umowy międzynarodowe

Ratyfikacja, wypowiedzenie
Ratyfikacja przez Rzeczypospolitą Polską umowy międzynarodowej i jej wypowiedzenie wymaga uprzedniej zgody wyrażonej w ustawie, jeżeli umowa dotyczy: pokoju,
sojuszy, układów politycznych lub wojskowych, wolności, praw lub obowiązków obywateli określonych w konstytucji, członkostwa Rzeczypospolitej Polskiej w
organizacji międzynarodowej, znacznego obciążenia państwa pod względem finansowym, spraw uregulowanych w ustawie lub w których konstytucja wymaga ustawy.
Przedłożenia Prezydentowi Rzeczypospolitej do ratyfikacji umów międzynarodowych, których ratyfikacja nie wymaga zgody wyrażonej w ustawie , Prezes Rady
Ministrów zawiadamia Sejm. Zasady oraz tryb zawierania, ratyfikowani i wypowiadania umów międzynarodowych określa ustawa.

Prawo Administracyjne
Prof. Dr Hab. J. Filipek

Opracowanie podręcznika

Praca zbiorowa

Przekazanie kompetencji
Rzeczpospolita Polska może na podstawie umowy międzynarodowej przekazać organizacji międzynarodowej lub organowi międzynarodowemu kompetencje organów
władzy państwowej w niektórych sprawach. Ustawa wyrażająca zgodę na ratyfikację takiej umowy jest uchwalona przez Sejm większością 2/3 głosów w obecności
przynajmniej połowy ustawowej liczby posłów oraz przez Sejm większością 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby senatorów, wyrażenie zgody
na ratyfikację ostatnio wymienionej umowy może być uchwalane w referendum ogólnokrajowym.

Stosunek do prawa krajowego
Ratyfikowana umowa międzynarodowa, po jej ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw Rzeczpospolitej, stanowi część krajowego porządku prawnego i jest bezpośrednio
stosowana, chyba że jej stosowanie jest uzależnione od wydania ustawy. Mowa międzynarodowa, ratyfikowana za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie , ma
pierwszeństwo przed ustawą, jeżeli ustawy tej nie da się pogodzić z umowa . jeżeli wynika to z ratyfikowanej przez Rzeczpospolitą Polską umowy konstytucyjnej
organizację międzynarodową, prawo przez nią stanowione nie jest stosowane bezpośrednio, mając pierwszeństwo w przypadku kolizji z ustawami.

Rozporządzenia wykonawcze wydawane przez rząd lub poszczególnych ministrów

Delegacja ustawowa
Upoważniony do ich wydania może być rząd w całości, Prezes Rady Ministrów, poszczególni ministrowie z osobna albo łącznie dwóch lub kilku ministrów. Zarówno to,
kto jest upoważniony do ich wydania, jak i zakres materii, która ma być uregulowana w rozporządzeniu, powinny być określone w szczegółowym upoważnieniu ,tzn.
delegacji ustawowej do ich wydania. W ramach otrzymanego szczegółowego upoważnienia ustawowego do wydania rozporządzenia Rada Ministrów lub ministrowie
mogą regulować te same materie, które reguluje ustawa, chyba ,że konstytucja albo ustawa stanowią inaczej. W praktyce ustawodawczej nie upoważnia się zwykle do
regulowania w drodze rozporządzenia całej działalności administracyjnej w pewnej dziedzinie. Zwykle ustawa sama określa formy działania , jakimi administracja
publiczna będzie mogła się posługiwać, natomiast w drodze rozporządzenia będą miały być określane bardziej szczegółowo zwłaszcza stany faktyczne, w jakich
ustawowo przewidziane formy działania będą maiły znajdować zastosowanie.

Podporządkowanie sędziego rozporządzeniu
Ogólnie można by przyjąć, że rozporządzenie jest źródłem prawa administracyjnego i nie powinno regulować materii prawa sądowego, cywilnego lub karnego. Lecz nie
może to oznaczać, że w przypadkach, w których sędzia cywilny lub karny w swoim wyroku musi uwzględniać stan prawny obowiązujący w zakresie prawa
administracyjnego, rozporządzenie regulujące ten stan prawny mogło być przez sędziego pominięte. W tych przypadkach rozporządzenie trzeba traktować mimo wszystko
jako źródło prawa wiążące sędziego cywilnego lub karnego. Niezależnie od tego sędzia cywilny lub karny będzie podlegał rozporządzeniu, ilekroć w drodze wyjątku od
zasady jest on kompetentny do rozpatrywania środków prawnych od decyzji administracyjnych lub innych form administracyjnoprawnego działania. Dotyczy to np.
prostowania treści aktów stanu cywilnego.

Kontrola rozporządzeń
Rozporządzenia wykonawcze wydawane przez rząd lub poszczególnych ministrów podlegają kontroli Trybunału Konstytucyjnego, który bada ich zgodność z konstytucją.
W odniesieniu do ustawy, w której jest zawarta delegacja do ich wydania, spełniają one szczególnie ważną rolę, bowiem uwalniają ją od regulacji prawnych, które, są
skazane na częste zmiany.

Rola rozporządzeń w wykonywaniu ustawy
Tryb zmieniania ustawy jest sformalizowany i przez to powolny. Natomiast zmiana rozporządzenia może nastąpić stosunkowo szybko. Stąd łatwiej jest dostosowywać
rozporządzenie do zmieniających się warunków społecznych, technicznych lub innych bez zmiany ustawy. Można też zmienionym rozporządzeniem zmienić regulacje,
które tylko dla części ustawy mają większe lub mniejsze znaczenie przy utrzymywaniu w mocy całej reszty ustawowej regulacji. Z drugiej strony następuje wraz z
delegacją ustawową upoważniającą administracją publiczną do wypełnienia jej treści uzależnienie stosowania ustawy od administracji publicznej. Niejednokrotnie ustawa
będzie mogła być faktycznie stosowana w sferze rzeczywistości do stanów faktycznych, które są nią objęte, tylko łącznie z rozporządzeniami wykonawczymi.

Akty prawa miejscowego

Akty oparte na upoważnieniu szczegółowym
W zakresie źródeł prawa terenowego powszechnie obowiązującego wojewoda wydaje akty wykonawcze prawa miejscowego i rozporządzenia porządkowe. Akty
wykonawcze prawa miejscowego wojewoda wydaje, ilekroć szczegółowy przepis ustawy go do tego upoważnia.

Rozporządzenia porządkowe
Do wydania rozporządzeń porządkowych ustawa o administracji rządowej w województwie upoważnia generalnie wojewodę. Na podstawie zawartego w niej
upoważnienia wojewoda może wydawać rozporządzenia porządkowe w zakresie i w sprawach nienormowanych w ustawach lub w innych przepisach, jeżeli jest to
niezbędne do ochrony życia, zdrowia lub mienia oraz zapewnienia porządku, spokoju lub bezpieczeństwa publicznego. Rozporządzenie porządkowe wojewody może
przewidywać za naruszenie zawartych w nim przepisów kary grzywny wymierzone w trybie i na zasadach prawa o wykroczeniach

Zakres podejmowanej regulacji
Podobnie jak w przypadku rozporządzeń wykonawczych Rady Ministrów i poszczególnych ministrów, w przypadku aktów prawa miejscowego wydanych na podstawie
szczegółowego upoważnienia ustawowego następuje z reguły określenie stanów faktycznych, w których mają znajdować zastosowanie administracyjnoprawne formy
działania, przewidziane w ustawie. Za to w przypadku rozporządzeń porządkowych wojewoda jest upoważniony nie tylko do określenia stanów faktycznych, które mają
być poddane administracyjnoprawnej regulacji, lecz także form działania, jakie w tych stanach faktycznych będą mogły być zastosowane.
Obok wojewody przepisy prawa miejscowego mogą wydawać także niektóre organy rządowej administracji specjalnej, np.: dyrektor urzędu morskiego.

Nadzór nad źródłami prawa wojewody
Prezes Rady Ministrów, w trybie nadzoru, uchyla akty prawa miejscowego, w tym rozporządzenia porządkowe ustanowione przez wojewodę lub organy administracji
niezespolonej, jeżeli są one niezgodne z ustawami lub innymi aktami, wydanymi w celu wykonania ustaw, a także może je uchylić z powodu niezgodności z polityką
rządu lub naruszenia zasad rzetelności lub gospodarności.

Akty prawa miejscowego stanowione na szczeblu gminy

Podział tych aktów
Akty te mogą przybierać postać prawa miejscowego na podstawie szczegółowych upoważnień odrębnych ustaw. Ponadto ustawa o samorządzie gminnym upoważnia
rady gmin do stanowienia źródeł prawa w niektórych dziedzinach jej działalności samorządowej. W szczególności zostały one upoważnione generalnie do wydawania
aktów prawa miejscowego w przedmiocie: wewnętrznego ustroju gminy oraz jednostek pomocniczych, organizacji urzędów i instytucji gminnych, zasad zarządzania
mienia gminy, zasad i trybu korzystania z gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej. W zakresie nieunormowanym w odrębnych ustawach lub innych
przepisach powszechnie obowiązujących rada gminy może wydawać przepisy porządkowe, jeżeli jest to niezbędne dla ochrony życia lub zdrowia obywateli ora dla
zapewnienia porządku, spokoju i bezpieczeństwa publicznego. Takie przepisy mogą przewidywać za naruszenie postanowień w nich zawartych kary grzywny
wymierzane na zasadach i w trybie określonych w prawie o wykroczeniach.

Prawo Administracyjne
Prof. Dr Hab. J. Filipek

Opracowanie podręcznika

Praca zbiorowa

Kompetentny organ
Akty prawa miejscowego ustanawia rada gminy w formie uchwały. W przypadku niecierpiącym zwłoki gminne przepisy porządkowe może wydać wójt w formie
zarządzenia. Zarządzenie takie podlega zatwierdzeniu na najbliższej sesji przez radę gminy. W razie nieprzedłożenia go do zatwierdzenia albo odmowy zatwierdzenia,
traci ono moc.

Akty prawa miejscowego stanowione przez powiat

Podział tych aktów
Akty prawa miejscowego stanowione są w analogicznym zakresie, jak akty prawa miejscowego wydane na szczeblu gminy. Na podstawie i w granicach szczegółowych
upoważnień zawartych w ustawach rada powiatu stanowi akty prawa miejscowego obowiązujące na obszarze powiatu. Natomiast w samej ustawie o samorządzie
powiatowym zawarte jest upoważnienie generalne do stanowienia aktów prawa miejscowego w obrębie działalności samorządowej rady powiatu w szczególności w
sprawach: wymagających uregulowania w statucie, porządkach, szczególnego trybu zarządzenia mienia powiatu, zasad i trybu korzystania z powiatowych obiektów i
urządzeń użyteczności publicznej.
W zakresie nieuregulowanym w odrębnych ustawach lub innych przepisach powszechnie obowiązujących, w szczególności uzasadnionych przypadkach rada powiatu
może wydawać powiatowe przepisy porządkowe, jeżeli jest to niezbędne dla ochrony życia obywateli, ich zdrowia i mienia, ochrony naturalnego środowiska albo dla
zapewnienia porządku, spokoju i bezpieczeństwa publicznego, o ile przyczyny te występują na obszarze więcej niż jednej gminy.

Kompetentny organ
Akty prawa miejscowego powiatu stanowi rada powiatu w formie uchwały, jeżeli ustawa upoważniająca do wydania aktu nie stanowi inaczej. Powiatowe przepisy
porządkowe, w przypadku niecierpiących zwłoki, może wydać zarząd. Powiatowe przepisy porządkowe wydane przez zarząd podlegają zatwierdzeniu na najbliższej sesji
rady powiatu. Tracą one moc w razie nieprzedłożenia ich do zatwierdzenia lub odmowy zatwierdzenia.

Akty prawa miejscowego stanowione przez samorząd województwa

Na tym szczeblu zarówno na podstawie ustawy o samorządzie województwa, jak i na podstawie upoważnień określonych w innych ustawach i w granicach sejmik
województwa stanowi akty prawa miejscowego obowiązujące na obszarze województwa lub jego części. Natomiast na szczeblu samorządu województwa nie są
wydawane przepisy porządkowe.

Uchały rządu, zarządzenia prezesa rady ministrów i ministrów, akty organów terenowych niebędących źródłami prawa powszechnie obowiązującego oraz akty
wewnętrznego urzędowania

Ich znamiona
Uchwały Rady Ministrów mają charakter wewnętrzny i obowiązują tylko jednostki podległe organowi, który je wydaje. Do wydania uchwał i zarządzeń nie jest potrzebna
szczegółowa delegacja ustawowa przewidziana dla rozporządzeń wykonawczych.

Uchwały zarządu
Podejmowanie uchwał jest postacią uzewnętrznienia działalności każdego organu kolegialnego, który w sposób sformalizowany pragnie wyrazić swoje stanowisko.
Dlatego można przyjąć, że Rada Ministrów także w działalności nieprzybierającej znamion charakterystycznych dla rozporządzeń wykonawczych po prostu jest
spełniana przez podejmowanie uchwał. W szczególności Rada Ministrów może podejmować uchwały w całym zakresie swojego działania określonym w Konstytucji, tj:.
w sprawach polityki państwowej, niezastrzeżonych dla innych organów państwowych i samorządu terytorialnego, w zakresie kierowania administracją rządową.

Zarządzenia Prezesa Rady Ministrów i ministrów
Zarządzenia Prezesa Rady Ministrów i ministrów mają być wydane nie tylko w ramach kierunków działania, jakie są dla nich wyznaczone przez Konstytucję, lecz także
w imię wykonania udzielonych im upoważnień ustawowych do określonego dostatecznie wyraźnie działania przewidziane w ustawie nie przybierają analogicznych
znamion, aby mogła być wydana decyzja- nie przybierają one analogicznych znamion, jakie musza być spełnione, aby mogła być wydana decyzja administracyjna wobec
jednostki, osób prawnych lub innych podmiotów.

Miejsce wymienionych aktów wśród źródeł prawa
Uchwały Rady Ministrów, jak i zarządzenia ministrów są źródłami prawa, które wiążą normatywnie. W takiej postaci mają one mieć charakter wewnętrzny i obowiązują
tylko jednostki organizacyjne podległe organowi wydającemu te akty. Tym samym nie mogą one nakładać obowiązków na adresatów niepodporządkowanych
organizacyjnie autorowi aktu nie mogą ustanawiać uprawnień jednostki administracji publicznej, o których mógłby orzekać sąd administracyjny. Ale mogą uchwały i
zarządzenia będące źródłami prawa w rozumieniu Konstytucji przyznawać prawa jednostce w ramach, w jakich dla ich skonkretyzowania sama administracja publiczna
ma spełniać zadania poza sferę autorytatywnego działania administracji publicznej. Mogą też uchwały i zarządzenia będące źródłem prawa w rozumieniu Konstytucji
ustanawiać zasady, według których ma nastąpić strukturalne ukształtowanie podległych jednostek organizacyjnych albo zasady określające porządek działania organów
administracyjnych.
Konstytucja potwierdza podporządkowanie uchwał Rady Ministrów oraz zarządzeń Prezesa Rady Ministrów i ministrów prawu powszechnie obowiązującemu, skoro mają
one podlegać kontroli co do ich zgodności z tym prawem.

Uchwały i zarządzenia organów terenowych
Gdy w ramach administracji publicznej występują pośrednie szczeble zależności organizacyjnej uchwały i zarządzenia wydawane na szczeblach mogą przybierać
znamiona źródeł prawa w stosunku do organów ustawowych na niższych szczeblach. Wiele przemawia za tym, że jak długo będą one źródłami prawa, ich natura prawna
będzie podobna do źródeł prawa stanowionych na szczeblu centralnym. Niemniej wydane w ramach norm o zakresie działania i norm kompetencyjnych organu, który je
ustanawia na szczeblach pośrednich, nie mogą one przerastać wiążącej norm stanowionych na szczeblu centralnym.

Ewolucja stanowisk w nauce prawa- argumenty przeciwne
Większość przedstawicieli nauki prawa wbrew tradycjom pozytywizmu prawnego nie zalicza dzisiaj uchwał i zarządzeń wydanych w ramach organizacyjnych zależności
jednego i tego samego przepisu administracji publicznej do źródeł prawa. Trudno się zgodzić z tym stanowiskiem. Stosunki łączące organ nadrzędny z organem
podporządkowanym w obrębie administracyjno-prawnej zależności, która występuje w różnym zakresie w organizacji rządowej, a także w organizacji administracji
podmiotów samorządowych, są stosunkami prawnymi. Ramy, w jakich mamy z nimi do czynienia, wytyczają dwustronnie (powszechnie)obowiązujące normy
strukturalno-organizacyjne. Szczególną zależność, jaka jest dla nich charakterystyczna, określają przepisy dotyczące pracy w administracji publicznej, w tym pragmatyki
służbowe.Są więc w sposób prawnie sankcjonowany określone prawa i obowiązki organu podporządkowanego i za ich naruszenie grożą sankcje służbowe i dyscyplinarne
oraz inne formy odpowiedzialności prawnej. Osoba sprawująca funkcje organu podporządkowanego może dochodzić w trybie prawnie uregulowanym, że konkretne akty
wewnętrznej zależności przekraczają granice zależności i dotykają bezprawnie sfery osobistej, w której przysługują jej prawa podmiotowe wobec władzy publicznej. Poza
tym akty wewnętrzne skierowane do organu podporządkowanego mogą rzutować na treść aktów, jakie administracja publiczna kieruje do obywateli i innych podmiotów
zrównanych z nimi w obliczu prawa administracyjnego.

Prawo Administracyjne
Prof. Dr Hab. J. Filipek

Opracowanie podręcznika

Praca zbiorowa

Normy prawne i akta wewnętrzne
Normy dwustronne (powszechne) obowiązujące określają zakres, w jakim organ nadrzędny może wydawać wewnętrzne akty generalne i indywidualne. Natomiast
głównym celem norm będących źródłami prawa wewnętrznego jest bliższe precyzowanie ogólne w ustawie określonych kierunków i społeczny sensu działania
administracji publicznej, ponadto mechanizmu i trybu jej działania, ewentualne preferencji. W związku z tym normy będące źródłami prawa wewnętrznego są
podstawowym normatywnym narzędziem organów nadrzędnych w określeniu merytorycznej treści działania organów podporządkowanych i nastawieniu działania
organów podporządkowanych na pożądane efekty społeczne.. nie można w drodze aktów wewnętrznych ustanawiać obowiązków obywateli,lecz nie ma przeszkód, aby
akty te nie przyznawałyby obywatelom faktycznych korzyści lub uprawnień albo nie określały szczegółowej organizacji lub porządku działania administracji, dlatego nie
są one obojętne dla obywatela.

8. Wewnętrzne akty normatywne i nienormatywne
Normatywne: w uchwałach Rady Ministrów i zarządzeniach ministrów analogicznie w uchwałach i zarządzeniach stanowionych w ramach administracji lokalnej
występują regulacje o charakterze normatywnym tak długo, jak długo są te regulacje, które na zasadach wiązania prawa przedmiotowego wytyczają prawa i obowiązki
zarówno organu podporządkowanego, jak i organu nadrzędnego w wewnętrznym stosunku administracjno-prawnym. Nienormatywne: stosunki łączące organy wyższe z
organami niższymi są już skonkretyzowane z normatywnego punktu widzenia, wszelkie akty w ich obrębie skierowane przez organy nadrzędne w stosunku do organów i
jednostek organizacyjnych niższych szczebli są już w gruncie rzeczy wewnętrznymi aktami generalnymi prawa przedmiotowego albo wewnętrznymi aktami
indywidualnymi. Akty te można objąć wspólnym określeniem aktów wewnętrznego urzędowania.

Znamiona generalnych i indywidualnych aktów wewnętrznych---stosunek do prawa przedmiotowego
Akty te nie wywołują jakichkolwiek następstw prawnych wobec podmiotów pozostających poza ramami stosunku prawnego, w którym były wydane. Nie określają
również zasad zależności: nadrzędności i podporządkowania w ramach zależności organizacyjnej i funkcjonalnej. W swojej istocie generalne i indywidualne akty
wewnętrzne ukierunkowują działalność organu podporządkowanego. Są on jednak narzędziem stosowania prawa, a nie narzędziem jego stanowienia dla sfery jego
prawno-podmiotowego obowiązywania. Stąd mogą być oceniane z punktu widzenia prawa przedmiotowego, ale nie włączone do prawa przedmiotowego. Ich działanie
może w różnym stopniu odpowiadać w sferze normatywnej, ale nigdy nie jest z nią identyczne. dla uchwał i zarządzeń, które w obrębie administracji publicznej mają być
źródłami prawa, liczy się mimo wszystko ich działanie wobec normatywnej sfery możliwych stosunków prawnych, które mogą łączyć organy administracyjne. Jest przy
tym względnie otwarty zakres praw i obowiązków, jakie mogą być ich przedmiotem. Dla wewnętrznego aktu generalnego i indywidualnego liczą się już istniejące
stosunki prawne zachodzące w organizacyjnych ramach odpowiednich podmiotów administracji publicznej. Dlatego zakres praw i obowiązków organów
administracyjnych, którego mogą dotyczyć, jest tu odpowiednio ograniczony

Akty wewnętrzne a działalność sędziego
Dla sędziego orzekającego w sprawach cywilnych lub karnych zarówno uchwały rządu, zarządzenia prezesa Rady Ministrów i ministrów oraz uchwały i zarządzenia
organów terenowych mające być źródłem prawa, jak też inne generalne i indywidualne akty wewnętrzne nie mogą być w żadnym zakresie aktami prawnie wiążącymi. To
samo odnosi się do sędziego orzekającego w sprawach administracyjnych. Za to może być ujemne ocenianie zachowanie osoby pełniącej funkcje organu
administracyjnego w ramach pracy w administracji publicznej, między innymi gdy jest sprzeczne z aktami wewnętrznymi. W szczególności zachowanie sprzeczne z
prawem wewnętrznym może wpływać na jej odpowiedzialność karną. Może też wpływać na jej odpowiedzialność cywilną. Może również powodować odpowiedzialność
dyscyplinarną za działalność sprzeczną z założeniami lub kierunkiem polityki, który wiąże odpowiednią jednostkę administracji publicznej. Na takim tle okazuje się, że
prawo wewnętrzne obowiązuje w obrębie administracji publicznej jest dla orzeczeń sądowych raczej składnikiem ich podstawy faktycznej, aniżeli źródłem prawa.
Akty, które w wewnętrznych ramach organizacyjnych administracji publicznej organy wyższe kierują do organów podporządkowanych, nie należą już do generalnych lub
indywidualnych wewnętrznych aktów prawnych, gdy nie są już umiejscawiane w wewnętrznym stosunku administracyjnoprawnym, dla którego źródła prawa
normatywnie wiążące określają prawa i obowiązki zarówno organu, który je wydaje, jak i organu, który ma się im podporządkować.

Znaczenie aktów normatywnych – znaczenie aktów nienormatywnych
Znaczenie aktów nienormatywnych :generalne i indywidualne akty wewnętrzne są niezbędnym narzędziem dla pojęcia i realizacji zadań, jakie przypadają administracji
publicznej w zakresie wykonywania funkcji władzy wykonawczej. Dla wykonywania tych funkcji podmioty administracji publicznej muszą najpierw w swoim obrębie
przygotować i hierarchizować swoją działalność, a następnie pod własnym nadzorem wcielać ją w życie w sferze rzeczywistości. Znaczenie aktów normatywnych:
normatywne akty wewnętrzne odgrywają w organizacji i funkcjonowaniu administracji publicznej ograniczoną rolę ze względu na to, że dla administracji publicznej
podstawowe znaczenie ma mimo wszystko prawo dwustronne ( powszechne) obowiązujące.

Statuty

Przedmiot
Przepisy w nich zawarte regulują, w ramach ustawowo zakreślonych, szczegółowe formy zależności organizacyjnej i funkcjonalnej danej jednostki organizacyjnej
administracji publicznej oraz status organizacyjny i podział kompetencji w je obrębie. Zwykle statut jest swoistym źródłem prawa uzewnętrzniającym w zakresie, w jakim
domaga się tego praktyka działania, samodzielność i niezależność jednostki administracyjnej zdecentralizowanej wobec organów powołanych do jej nadzorowania.
Opracowuje go sama jednostka podporządkowana, z tym że jest on zatwierdzany przez organ, który ją nadzoruje, niemniej i w systemie administracji scentralizowanej
organ odpowiedzialny za działalność jednostki podporządkowanej może być ustawowo zobowiązany do nadania jej statutu. Wtedy w jednostce takiej następuje prawne
utrwalenie jej struktury organizacyjnej wewnętrznego podziału kompetencji.

Rodzaje
W naszym prawie pozytywnym pojęcia statutu używa: ustawa o samorządzie gminnym – przyjmuje, że o ustroju gminy stanowi jej statut / ustawa o szkolnictwie
wyższym – szczegółowy ustrój uczelni oraz inne sprawy dotyczące jej funkcjonowania, nie uregulowane w ustawie, określa statut / ustawa o administracji urzędu
wojewódzkiego –określa statut nadany przez wojewodę w drodze / rozporządzenia i że statut ten podlega zatwierdzeniu przez ministra właściwego do spraw administracji.

Regulaminy

W zakresie prawa administracyjnego służą one określeniu przesłanek, zasad i trybu podejmowania powtarzających się działań ( w tym udzieleniu świadczeń) w ramach
pewnych rygorów administracyjnoprawnych w stosunku do nieskonkretyzowanych z góry adresatów, którzy z mocy prawa albo i niekiedy z własnej woli pozostawiać
będą w określonym kompleksowo stosunku prawnym z administracją publiczną. W tym znaczeniu pojęcia regulaminu używa np. ustawa o szkolnictwie wyższym stanowi,
że prawa i obowiązki studenta związane z tokiem studiów określa regulamin studiów.

ZAGADNIENIA HIERARCHII ŹRÓDEŁ PRAWA

Sprawa hierarchizacji źródeł prawa

Prawo Administracyjne
Prof. Dr Hab. J. Filipek

Opracowanie podręcznika

Praca zbiorowa

Tematyce hierarchii źródeł prawa poświęca się od dawna bardzo dużo uwagi. Ma ono być wyrazem jedności porządku prawnego i zabezpieczać jednolite i spójne jego
działanie, zwłaszcza że podnosi się, iż źródła prawa niższego szczebla nie tylko nie mogą naruszać źródeł prawa wyższego szczebla, ale ponadto czerpią z nich
uzasadnienie swojej mocy prawnej.

Delegacja ustawodawcza
Źródła prawa wyższego szczebla, nawet gdy mają one wyraźnie w formie odrębnej delegacji upoważniać do stanowienia źródeł prawa na niższym szczeblu, określają
wprost albo swoją treścią pośrednio tylko zakres, w jakim mogą być ustanowione i obowiązywać źródła prawa niższego szczebla. W ramach uzyskanego upoważnienia
do stanowienia prawa organ powołany do jego stanowienia na niższym szczeblu wypracowuje sam treść norm prawnych. Co więcej, wszystkie normy prawne, regulują
prawa lub obowiązki na jednym i tym samym poziomie w obowiązywaniu prawa, wykazują cechy jednakowego obowiązywania prawa, niezależnie od szczebla albo
miejsca w organizacji aparatu rządowego lub samorządowego, na którym były ustanowione. Tyle że normy wydane z naruszeniem delegacji mogą być pozbawione mocy
wiążącej.

Układy szczególnej zależności administracyjnoprawnej
Tylko ustawodawca może delegować swoje umocowania prawodawcze na rzecz innych organów. Trzeba też podkreślić, że ustawa powinna wskazać, jakie źródła prawa
obejmują normy, które nie należą do norm dwustronnie ( powszechnie ) obowiązujących i w jakim zakresie te źródła prawa są całkowicie albo w ograniczonym zakresie
podporządkowane ustawie. Oprócz tego hierarchizacja źródeł prawa może następować jeszcze w innym kierunku. W szczególności w przypadku układów szczególnej
zależności administracyjnoprawnej mamy do czynienia z zależnością, która też jest oparta na dwustronnych ( powszechnie) obowiązujących normach prawa
administracyjnego, jednakże normy te ustanawiają stosunek prawny, dla którego zostaje wyłączona moc wiążąca charakterystyczna dla zewnętrznych aktów
administracyjnych i zastąpiona mocą wiążącą podstaw prawnych przewidujących uproszczone formy działania administracji publicznej wobec jednostek lub innych
podmiotów w celu osiągnięcia określonych rezultatów faktycznych lub wypełnienia normatywnie wytyczonych zadań. Gdy dla tych form działa prawa dwustronnie
(powszechnie) obowiązujące dopuszcza wydanie wewnętrznych aktów na różnych szczeblach nadrzędności i podporządkowania w organizacji administracji publicznej –
akty te wydane przez organy wyższe wobec organów niższych nie są wobec siebie nadrzędne i podporządkowane w hierarchii źródeł prawa. Można je porządkować
jedynie według ogólnych zasad interpretacji prawa.

Prawo miejscowe
Normy dwustronne (powszechne) obowiązujące występują także w źródłach prawa miejscowego. w odróżnieniu jednak od norm ustawowych są to normy obowiązujące w
zasięgu terytorialnym państwa. z tego względu nie mogą one być sprzeczne z wszelkimi normami dwustronnie (powszechnie) obowiązującymi na terytorium całego
państwa. Mogą też być wydane tylko na podstawie ustawowego upoważnienia i powinny się mieścić w ramach tego upoważnienia swoją treścią i zakazem
obowiązywania.

Różne gałęzie prawa
Hierarchię obowiązywania norm ustawowych porządek prawny może przewidywać ze względu na metodę działania, jaką wykształciły różne gałęzie prawa. Każde
działanie lub zaniechanie- każde zachowanie, które jest sprzeczne z normami prawa karnego, narusza cały porządek prawny. Karalne zachowanie nie może być
czynnością prawną nastawioną na wywołanie skutków prawnych ani w zakresie prawa prywatnego, ani w zakresie prawa publicznego nie może działać tam, gdzie jej
działanie naruszałoby normy prawa karnego.

Delikty prawa cywilnego
W warunkach monarchii absolutnej była prawnie dozwolona nawet działalność władzy publicznej, która w stosunku do poddanych zobowiązywała do cywilnoprawnego
odszkodowania, liberalne państwo praworządne nie mogło akceptować takiego rozwiązania. państwo to nie powinno w części swojego porządku prawnego uznawać za
zgodne z prawem tego, co jest z nim sprzeczne w innej części porządku prawnego. Dlatego cywilnoprawna kwalifikacja, według której pewne zachowani są deliktami,
powinna również rzutować na bezprawność zachowania w innych dziedzinach prawa. Ustawodawca zwykły jest kompetentny do podejmowania cywilnoprawnych
regulacji, w których jest określony obowiązek odszkodowania za przewinienia deliktowe

Prawo publiczne i prywatne
Prawo publiczne zapewni prawu cywilnemu nie tylko gwarancje prawne mające zapewnić jego przestrzeganie. Determinuje ono także zakres, w jaki prawo cywilne może
być stosowane. Nie może należeć do zakresu prawnego cywilnego to, co zostało objęte regulacjami prawa publicznego, niezależne od tego, na jakim szczeblu w formalnej
hierarchii stanowienia prawa regulacja została podjęta. Ograniczenie cywilistycznej swobody działania następuje już w wyniku podjęcia normatywnej regulacji, zanim
jeszcze konkretne normy prawa publicznego znajdą w praktyce zastosowane. Faktyczne zastosowanie norm prawa publicznego zacieśnia cywilistyczną swobodę działania
jeszcze bardziej.

Hierarchia wartości materialno-prawnych
Normy uzależniające prawa i obowiązki adresatów, od których są skierowane, od wartości merytorycznych, w tym od elementów rzeczowych, a nawet technicznych.
Normy te nie zawsze wysuwają na plan pierwszy zasięg uprawnień albo rozmiary obowiązków odpowiednich podmiotów względem siebie. Odnosi się to np. do norm
mających chronić przed zanieczyszczeniem powietrza atmosferyczne, wodę, glebę, albo ograniczając emisję hałasu. To samo odnosi się do norm regulujących procesy
wydobywania bogactw naturalnych albo procesy kształtowania środowiska. Takie normy mają wiele cech wspólnych z normami prawa karnego. Przedmiotem ich
regulacji są w gruncie rzeczy bezpośrednio pewne działania lub zaniechania, które wtedy, gdy zostały podjęte, ze względu na swoją sprzeczność z prawem stanowią
przesłankę faktyczną dla wzajemnych praw i obowiązków. Powstają tu stosunki prawne dopiero na tle faktycznych działań lub zaniechań, które w normie są określone.
Gdy jednak w zakresie prawa karnego są to stosunki mające przede wszystkim charakter prawnoprocesowy, które przejawiają swoje działanie i otrzymują swoje znamiona
w ramach sprawowania karnistycznego wymiaru sprawiedliwości w zakresie prawa administracyjnego porządek prawny nadaje im w ich punkcie wyjścia znamiona
stosunków materialnoprawnych, w których administracja państwowa jest upoważniona i zobowiązana do stosowania autorytatywnych form działania w imię
zabezpieczenia wspomnianych wartości.

Adresat norm ustanawiających wyższe wartości
Normy są adresowane w zasadzie do wszystkich podmiotów występujących w ramach porządku prawnego danego państwa. Nie ma w ich zakresie praw jednych
podmiotów, które można by przeciwstawić obowiązkom innych podmiotów, ani obowiązków innych podmiotów, które można by przeciwstawić uprawnieniom innych
podmiotów. Istnieją tylko obowiązki władzy publicznej o tyle, o ile ma je ona egzekwować. Przy sankcjonowaniu bezpośrednio pewnego faktycznego działania lub
zaniechania i stosowaniu sankcji bezpośrednio dla ochrony pewnych wartości lub obiektów otrzymują ostatnio wymienione normy daleko idącą samodzielność i
niezależność.

ART. 161 kpa
Regulacja wydobywająca na czołowe miejsce wartości, które mogą być porównywane z innymi wartościami. I między innymi w tym zakresie porządek prawny daje
wyraz możliwości klasyfikowania wartości. Taki wyraz możliwości klasyfikowania wartości daje np. Kodeks postępowania administracyjnego, skoro dopuszcza uchylenie
bądź zmianę każdego ostatecznego akty administracyjnego, gdy nie jest możliwe w inny sposób odwrócić niebezpieczeństwo grożące bezpośrednio życiu lub zdrowiu
ludzkiemu, poważnymi stratami w gospodarce narodowej albo innym interesom państwa.

POWSTANIE PODSTAWOWYCH ZASAD ORGANIZACJI ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ.
ICH EWOLUCJA. (4)

Prawo Administracyjne
Prof. Dr Hab. J. Filipek

Opracowanie podręcznika

Praca zbiorowa

Zasada prowincjonalnośći

Zasada prowincjonalności polega na tym, że w jednostce terytorialnej wyodrębnionej dla celów adm. wszystkie agendy z zakresu adm. publicznej wykonuje wyłącznie
tylko jeden organ. Zasadę tę stosowano w organizacji adm. publicznej od niepamiętnych czasów. W starożytnym państwie rzymskim przybrała ona wiodące znaczenie w
okresie największego jego rozkwitu terytorialnego, kiedy ogromne imperium podzielone było właśnie na prowincje. W każdej prowincji obecny był namiestnik, który
wyłącznie reprezentował państwo rzymskie i w swoim ręku zespalał wszelką działalność , jaka z punktu widzenia interesów państwa miała być spełniana. Do wzorów
organizacyjnych prowincji rzymskiej nawiązywała bardzo wyraźnie monarchia frankońska i inne monarchie średniowieczne. Nawiązał do niej w swojej organizacji
wewnętrznej Kościół katolicki.
Dzisiaj w organizacji administracji terenowej państwa rozwiniętego i zajmującego odpowiednio duże terytorium korzysta się z zasady prowincjonalności tylko wyjątkowo
i zwykle tylko przez krótki okres. Po zakończeniu pierwszej wojny światowej powołano w Polsce do życia Ministerstwo b. Dzielnicy Pruskiej składając w jego ręce
kierowanie całą administracją państwową na ziemiach, które uprzednio wchodziły do zaboru pruskiego. Ziemie byłego zaboru pruskiego były gospodarczo lepiej
rozwinięte od ziem pozostałych zaborów i chodziło o to, aby bez wstrząsów, między innymi przez stopniowe przekształcenie instytucji organizacyjnych administracji,
jakie na nich zastano, scalić je z resztą kraju.
Analogicznie jak po pierwszej wojnie światowej Ministerstwo b. Dzielnicy Pruskiej, po drugiej wojnie światowej powołano do życia Ministerstwo Ziem Odzyskanych dla
kierowania administracją publiczną na ziemiach, które przed 1939r. Wchodziły w skład Rzeszy Niemieckiej. Za jego utworzeniem przemawiały dodatkowo szczególnie
duże zniszczenia wojenne na tych ziemiach i szeroko zakrojone ruchy ludności: emigrowanie albo przesiedlenie ludności niemieckiej na zachód – do Niemiec w nowych
powojennych granicach i migrowanie do Polski z ziem zajętych przez Związek Radziecki ludności polskiej, którą głównie osiedlano na Ziemiach Odzyskanych. Także
Ministerstwo Ziem Odzyskanych po spełnieniu swojej misji zostało wkrótce zniesione, a agendy jego przekazane resortom, które właściwością swoją obejmowały
terytorium całego państwa polskiego.

Zasada resortowości.

W ogólnym rozwoju form organizacyjnych administracji państwowej zasada prowincjonalności okazała się niewystarczająca do sprostania licznym zadaniom
administracji nowożytnej monarchii absolutnej. Stąd już w warunkach tej monarchii nowoczesnej na gruncie francuskim zastąpiła ją zasada resortowości wykształcona w
okresie poprzedzającym panowanie Ludwika XIII i doprowadzona do perfekcji za panowania tego monarchy, a następnie w okresie małoletniości Ludwika XIV przez
stojącego na czele ówczesnej Rady Regencyjnej kardynała Richelieu. Zgodnie z założeniami zasady resortowości wykonywanie administracji państwowej zostało
podzielone między niezależne od siebie piony organizacyjne, tzw. resorty. Na czele postawieni zostali ministrowie, z których każdy miał mieć w terenie swoich własnych
urzędników, wyłącznie tylko jemu podporządkowanych. Ministrowie mieli na zasadach równości wchodzić w skład Rady Królewskiej, która pod przewodnictwem króla
zajmować miała stanowisko we wszystkich sprawach, jakie król stawiał na jej obrady. Wykształcił się przy tym pewien tryb Rady Królewskiej. Sprawy objęte porządkiem
obrad referował resortowo właściwy minister. Następnie mieli zabierać głos pozostali ministrowie, ewentualnie ustosunkować się do referatu resortowo właściwego
ministra, zadawać pytania, podnosić zarzuty itp. Rozstrzygnięcie należało do króla. Jako optymalne uznano dzielenie administracji państwowej na pięć resortów. Miały
nimi być: resort spraw zagranicznych, resort spraw wojskowych, resort spraw wewnętrznych, resort skarbu i resort wymiaru sprawiedliwości. Resort spraw
zagranicznych był jedynym resortem, którego organy nie działały na terytorium własnego państwa. Były nimi przedstawicielstwa dyplomatyczne i konsularne, które
działały na terenie obcych państw. Organami resortu spraw wojskowych byli uszeregowani stanowiskami i stopniami wojskowymi generałowie, oficerowie i
podoficerowie. Resort spraw wewnętrznych działał przez organy policji państwowej. Organami terenowymi resortu skarbu byli prokuratorzy. Nazwanie ich w ten
sposób nawiązało do łacińskiego procura. Mieli oni zarządzać dobrami skarbu i dbać o wpływy państwowe. Wreszcie resort wymiaru sprawiedliwości działał przez
administrację sądów, przez oskarżycieli publicznych i zakłady karne w sprawach karnych oraz przez komorników w zakresie egzekwowania wyroków cywilnych. Organy
resortu spraw zagranicznych miały reprezentować monarchę w stosunkach z innymi państwami, składać oświadczenia w imieniu monarchy, opiekować się jego
poddanymi poza granicami państwa. Resort spraw wojskowych wypracowywać miał metody taktyki działania i strategii w warunkach bojowych, dowodzenia ludźmi,
organizowania i uzupałniania armii, zaopatrzenia jej, dostarczenia środków transportu i zapewnienia komunikacji, zabezpieczania opieki lekarskiej, pomieszczeń
szpitalnych itp. Resort spraw wewnętrznych odpowiedzialny był za porządek publiczny, a także spokój i bezpieczeństwo wewnątrz kraju. W tym celu miały prowadzić
walkę z przestępczością, do ujęcia winnych naruszenia porządku prawnego włącznie, a obok tego podejmować działalność polegającą na zbieraniu danych i informacji
ułatwiających wykrywanie sprawców przestępstw i ewentualnie rozwinąć działalność profilaktyczną. W ramach resortu skarbu wykształciły się pierwsze elementy
współczesnego podejmowania postępowania dowodowego, pojęcia decyzji administracyjnej i poświadczenia kontroli w ramach organizacyjnych hierarchicznej zależności
itp. Nowy resortowy system organizacyjny administracji państwowej wraz z dzieleniem jej na pięć resortów posłużył za wzór innym krajom ówczesnego kontynentu
europejskiego. Zastosowała go w organizacji swojej administracji monarchia pruska i austriacka, niemal wszystkie, zwłaszcza większe księstwa niemieckie i włoskie,
Belgia, Holandia, kraje skandynawskie itp. Do organizacji administracji państwowej w Rosji wprowadziła go Katarzyna II. W Polsce przedrozbiorowej uformowano
według niego Radę Nieustającą, która z uwagi na swój kształt organizacyjny była niewątpliwie instytucją postępową, niemniej narzucona z zewnątrz była w kraju
znienawidzona i dlatego nie była w stanie odegrać większej roli. W dalszym rozwoju zakładane zrazu konsekwentne zrównanie wszystkich resortów nie utrzymało się
długo. Już za panowania we Francji Ludwika XVI wysunął się na czoło resort skarbu. W związku z ówczesną sytuacją finansową państwa – brakiem dostatecznych
dochodów, które by pokryły rosnące wydatki państwowe, należało z gruntu zreformować zastany system podatkowy. Jednakże idące w tym kierunku projekty kolejnych
ministrów skarbu nie zostały wprowadzone w życie. Niepowodzenia w zakresie reformy skarbu sprzyjały narastaniu znaczenia resortu spraw wewnętrznych.

Zasada zespolenia i zasada specjalizacji.

Koordynację działalności administracyjnej w terenie można osiągnąć dwoma sposobami. Najpierw można ją osiągnąć przez zespolenie agend kilku ministrów w ręku
jednego i tego samego pionu organizacyjnego. Tą drogą powstaje silny pion organizacyjny, którego działalność musi rzutować, siłą rzeczy na pozostałe wyspecjalizowane
piony organizacyjne administracji. Z drugiej strony przewagę pionu administracji zespolonej może zwiększyć oddanie w jego ręce różnych funkcji koordynacyjnych w
stosunku do pionów administracji specjalnej. Linia demarkacyjna pomiędzy zespoleniem administracji a jej specjalizacją może przebiegać różnie w organizacji
administracji różnych państw. Opieranie się w dostatecznej mierze na zasadzie zespolenia pozwala zniwelować ujemne następstwa skrajnie przeprowadzonej zasady
resortowości wyrażające się w zbytecznym dublowaniu czynności, które mogą być spełnione na użytek dwóch albo kilku pionów organizacyjnych administracji, braku
spójnego działania bezpośrednio w terenie itp. Natomiast tworzenie odrębnych pionów administracji specjalnej pozwala piony te silniej związać z administracją centralną,
zapewnić im wysoki stopień fachowości, koncentrowanie się na specyficznym podmiocie działania, opieranie organizacji na odrębnych zasadach itp.

Zasada hierarchicznej zależności.

Ze względu na stosunki łączące organy administracji państwowej pomiędzy sobą, w szczególności ze względu na zakres podporządkowania organów niższych szczebli
organom wyższych szczebli, wykształciła się najwcześniej zasada hierarchicznej zależności. Korzeniami sięga ona monarchii starożytnego Wschodu. W jej ramach cały
aparat terenowy podlega panującemu, w którego ręku schodzą się więzy zależności. Panujący decyduje bezpośrednio i bezpośrednio może ingerować w obsadę personalną
i działalność każdego organu terenowego. Niewykonanie lub niezastosowanie się do jego poleceń stanowi crimen laesae maiestatis. Wyżsi urzędnicy reprezenyują wobec
niższych osobę panującego i korzystają w swoim działaniu z analogicznych przywilejów i uprawnień a także ochrony jak panujący. W swoich początkach zasada
hierarchicznej zależności zespalała w sobie cechy zależności prawnej z cechami zależności opartej na normach etycznych i normach religijnych. Urzędników w stosunku
do swojego monarchy obwiązywała czołobitność. Monarcha był niejednokrotnie najwyższym kapłanem. W starożytnym Egipcie hierarchia urzędnicza zorganizowana
była na kształt piramidy. Monarcha identyfikowany z jej wierzchołkiem generalnie miał uosabiać przejście od świata doczesnego do życia pozagrobowego. Hierarchiczna
organizacja administracji państwowej przy pełnym podporządkowaniu organów terenowych panującemu przetrwała do monarchii nowożytnej. Uwolniono tylko
charakterystyczną dla niej zależność od elementów natury religijnej. Niemniej jej naturę prawną utrzymano o odesłaniach do kategorii etycznych, takich jak np. dobra

Prawo Administracyjne
Prof. Dr Hab. J. Filipek

Opracowanie podręcznika

Praca zbiorowa

monarchii, wierność w stosunku do panującego itp. Panujący lub z jego upoważnienia urzędnicy wyższych szczebli mieli nadal arbitralnie decydować o powołaniu do
służby lub odwołaniu z zajmowanego stanowiska. Tak samo odnosiło się do przydzielania zakresu urzędowania, zawieszania w urzędowaniu, karaniu, stosowania
środków dyscyplinarnych itp. Na życzenie panującego poddany był zobowiązany do objęcia urzędu.

Organizacja administracji w obliczu koncepcji zakładających pluralistyczne rozczłonkowanie władzy publicznej.

W okresie wspaniałego rozwoju myśli politycznej na gruncie francuskim w przeddzień Wielkiej Rewolucji Francuskiej wprowadzona została w szczególności koncepcja
tzw. czwartej władzy przypisująca gminie naturalne i niezbywalne prawa oraz status niezależny wobec państwa. Głosili ją m.in. markiz d Argenson i minister Ludwik
XIV Turgot, który poglądy na temat gminy skomplikował następnie i zebrał w całość przewodniczący Wydziału Konstytucyjnego rewolucji Konstytuanty (1789-1791)-
Thourent w ówczesnych swoich sprawozdaniach z prac tego Wydziału. Ustawa z 14 grudnia 1789r. przewidywała w zakresie działania organów gminnych funkcje
własne, do których zalicza: zarząd dobrami i dochodami gminy, bezpieczeństwo i spokój na drogach publicznych, placach i w budynkach itp. poddając w tym zakresie
reprezentację gminną jedynie pod ogólny nadzór wyższych organów administracyjnych i funkcje poruczone, które organy gminne miały wykonywać w pełnej zależności
od wyższych jednostek administracyjnych. Usamodzielnienie jednostek terenowych ciążących siłą tradycji ku dawnym urządzeniom feudalnym, od urzędu centralnego
opanowanego już przez burżuazję oznaczało niewątpliwie klęskę rewolucji. Nic więc dziwnego, że zwyciężyło rychło w całej pełni dążenie wręcz przeciwstawne,
zakładające bez reszty wszechwładzę państwa wobec wszystkich innych organizacji społecznych. Już Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela z 1789r. głosiła, że
suwerenny jest wyłącznie naród i że żaden związek ani żadna jednostka nie mogą sprawować jakiejkolwiek władzy, która by z narodu wyraźnie się nie wywodziła.
Podobnie ujmowała to zagadnienie także pierwsza konstytucja Wielkiej Rewolucji Francuskiej z 1791r.” Suwerenność jest jedna, niepodzielna, niezbywalna i nie dająca
się znieść”.” Należy ona do narodu i żadna część ludzi ani żadna jednostka nie może sobie przywłaszczyć jej wykonywania”. Wreszcie Konwent scentralizował całą
administrację państwową w swoich rękach. Jest rzeczą znamienną, że właśnie na gruncie niemieckim znalazły podatny grunt powstałe we Francji teorie czwartej władzy.
Złożyło się na to szereg przyczyn. Nigdy nie rozwinął się w krajach niemieckich ustrój absolutnej monarchii w tak krańcowej postaci, jak miało to miejsce we Francji.
Dlatego różne urządzenia, tradycje i instytucje stanowe przetrwały tu aż do XIX w. Nie było też w krajach niemieckich rewolucji na miarę Wielkiej Rewolucji
Francuskiej. Nowy liberalny ustrój burżuazyjny powstawał tu drogą powolnych przekształceń zmierzających przy zachowaniu monarchii do ujęcia w ramy prawne
dotychczasowej działalności feudalnej państwa. Uznano tylko w miarę upływu czasu za spadkobiercę monarchy w zakresie sprawowania zwierzchniej władzy państwowej
samo państwo, ujmując sferę jego uprawnień władczych stopniowo w ramy ustawowych regulacji. Na takim tle w krajach niemieckich od ostatniego dziesięciolecia XVIII
w. następowało krępowanie władzy państwowej nie tylko na rzecz praw podmiotowych obywateli. Następowało ono także przez przyznawanie uprawnień władczych
różnorodnym związkom publicznoprawnym. Pogląd, który pod wpływem nasilenia tendencji liberalistycznych opanował umysły prawników niemieckich, zakładał na
wszechwładzę państwa, jak czyniła to na gruncie francuskim Wielka Rewolucja i reformy Napoleona, lecz istnienie obok pańatwa licznych innych podmiotów prawa
publicznego: zrzeszeń, związków, korporacji terytorialnej a nawet zakładów i fundacji prawa publicznego, posiadających własną sferę nienaruszalnych uprawnień. I oto
tutaj wykształciło się pojęcie korporacji publicznej, którym już landrecht pruski z 1794r. obejmował wszelkiego rodzaju związki utworzone dla celów,,trwałych i
powszechnie urzytecznych”łącząc z nimi możność wykonywania uprawnień władczych i uważano za ich źródło osobowość publicznoprawną, identyfikowaną w wielu
kierunkach z osobowością publicznoprawną państwa. Ustawodawstwo samorządowe: W okresie wojen napoleońskich pruska ordynacja miejska z 1806r. uchodząca za
dzieło ministra von Steina i stanowiąca w dużym zakresie wzór dla wszystkich następnych niemieckich ustaw samorządowych, zorganizowała gminy miejskie w państwie
pruskim w ten sposób, że od tąd miały zarządzać lokalnymi sprawami miasta samodzielnie wybrane przez jego mieszkańców organy, których działalność miała być
poddana ingeręcji nadzoru państwowego tylko w przypadkach, gdy sprzeciwiła się podstawowym zadaniom państwa jako takiego lub obowiązującym ustawom.
Analogiczne poglądy znalazły się w konstytucjach i w pozytywnym ustawodawstwie różnych krajów niemieckich zwłaszcza w okresie i bezpośrednio po ruchach
wolnościowych wiosny ludów. Przyjęła je konstytucja pruska z 1848 i 1850r. frankfurcka konstytucja rzeszy z 1849r. konstytucja austryjacka z 1849r. pruska ustawa
gminna z 1850r. i austyjacka prowizoryczna ustawa gminna z 1849r. Ograniczona teoria prawa: Przyznawanie różnym związkom publicznym w tym zwłaszcza gminom
i to niekiedy kluczowej pozycji w sprawowaniu władzy publicznej znajdowało swoje uzasadnienie bardzo szeroko w rozpowszechnionych wówczas organicznych teorji
prawa. Ich zwolennicy strali się przyrównać związki, stowarzyszenia i inne podmioty prawa publicznego do odbytów naturalnych. Korelatywność poglądów na prawo
władzy i związków publicznych: Autorzy, którzy wysuwają przde wszystkim niezależność związków publicznoparwnych wobec państwa ujmują jednocześnie byt
prawny w oparciu o kryteria organiczne a autorzy którzy odstępują od głoszenia niezależności związków publicznych wobec państwa odstępują też od organicznych teorii
prawa. Wśród organicznych reprezentantów teorii prawa np. Bluntschli przyjmuje że związki publiczne nie stanowią w prawdzie takich naturalnych organizmów
występujących w przyrodzie, organizmów jak roślina lub zwierzę nie mniej są ona podobne do naturalnych organizmów występujących w przyrodzie np. w odniesieniu do
państwa stwierdza że łączy ono w sobie wzór żywych organizmów przyrody, duszę i ciało i składa się z części, które prowadzą w pewnym zakresie własne życie, choć
ponad nim łączą się w harmonijnie złożoną całość, zdolną do rozwijania się od wewnątrz i wykazując na zewnątrz odrębne swoje tendencje rozwoju. Beseler uznał
państwo gminę za zbiorowości wykazujące podporządkowane życie organiczne w obliczu którego należy im przyznać osobowość prawną.
Korporacje publiczne: W ogólnej klasyfikacji związków publicznoprawnych bardzo dużo miejsca zajęły wysiłki zmierzające do wyodrębnienia korporacji, zakładów i
fundacji. Przejęcie tych instytucji z zakresu prawa cywilnego na grunt prawa publicznego zaostrzyło bardzo mocno spory o ich istotę stawiając przed ich nauką prawa
nowe wyzwania. Korporacja publiczna miała być w swoim punkcie wyjścia związkiem osób zrzeszonych dla spełnienia zadań zbiorowych przy zastosowaniu władczych
form działania. Natomiast zakład publiczny miał w swoim punkcie wyjścia złużyć wyodrębnieniu urządzeń i środków materialnych dla spełnienia zadań zbiorowych
władczych form działania wobec osób będących jego użytkownikami. Zakłady publiczne:
Korporacja jest tworem żywym bo osoby, które je tworzą same uchwalają prawo obowiązujące i w jej obrębie i mogą tą drogą kształtować jej cele, zakres i metody
działania. Natomiast zakład przybiera postać o tyle martwą i bierną, że jest to postać, którą mu nadaje akt o jego utworzeniu, i tylko zmiana tego aktu może powodować
zmianę w istnieniu lub funkcjonowaniu zakładu. Korporacja publiczna może być w pełni samodzielna w swojm bycie jak i w swoim działaniu. Korporacje publiczne w
swoim istnieniu i działaniu podobne do państwa ograniczają jego władzę. Zaliczamy do nich: gminę i inne publicznoprawne jednostki terytorialne, związki samorządu
zawodowego, stowarzyszenia itp. Zakład publiczny niesie ze sobom przyznany mu prawnie wobec korporacji, która powołała go do życia i sprawuje nad nim nadzór.
Fundacje publiczne: Fundację publiczną dzielą od zakładu publicznego tylko różnice ilościowe tzn. rozłżenie środków ciężkości. Aktem erekcyjnym dla fundacji jest ak
fundacyjny przeznaczający pewien majątek na cele publiczne, gdy środki majątkowe na działalność zakładu nie są z góry wydzielone. Atk erekcyjny przywiązuje trwale
pewne środki materialne warunkujące jej działalność i determinujące wyłącznie zakres jej działania. Zakład otrzymuje środki stopniowo w miarę upływu czasu, nie
systematycznie w różnym rozmiarze.

Powrót do monistycznych koncepcji władzy: zasady koncentracji i dekoncentracji, centralizacji i decentralizacji.

Pozywistyczno-prawna koncepcja państwa (odchodzenie od głoszenia pluralizmu władzy).
Koncepcje zakładające pluralistyczne rozczłonkowanie władzy państwowej pomiędzy państwo, gminy i inne związki publiczne rozpowszechnione były na gruncie
niemieckim stosunkowo kurtko. W miare narastania zadań publicznych przekraczających możkiwości gminy pojawienia się nowych źródeł dochodów, których
wykożystanie koncentrował skarb państwa w miarę rozwoju produkcji oraz wymiany skali i rozmiarach przekraczających granice gminy wymagających oparcia na
jednolitych podstawach prawnych obowiązujących w dużych jednostkach organizacyjnych. Już pod koniec XIX wieku zostały podporządkowane zwyczajnemu
ustawodawstwu państwowemu i wzrastającym środkom zwierzchniego nadzoru. Zakres własny gminy: Odrębność poszczególnych związków publicznoprawnych z
pojęciem korporacji publicznej jak to czyniono na terenie większości krajów niemieckich. Lecz także nie bez wpływu poglądów Francji w początkowym okresie rewolucji
francuskiej. ustawa gminna z 1867r. podporządkowała w szerokim zakresie działalność organów samorządowych bezpośrednio rządowi centralnemu. Odchodzenie od
teorii organicznych: W poglądach na istotę samorządu na terenie niemiec i austri odstępuje się w ostatnich dziesiątkach lat xix w od teorii organicznych. już R. Gneist w
swoich pracach nad samorządem angi uznał wszelką działalność mającą char. Imperatywny za działalność państwa. Cała działalność władcza samorządu jest więc w jego
ująciu działalnością państwa. Pojęcie koncentracji i dekoncentracji w skali całej adm rządowej O koncentracji mówi się w tedy gdy kompetencje przyznane ad
państwowej mają być spełnione przez szczeble wyższe, w tym przez szczebel centralny w jej organizacji. O dekoncentracji mówimy wtedy, gdy kompetencje ad
państwowej mają być spełnione przez szczeble terenowe, w tym zwłaszcza przez szczebel podstawowy. Nie jest możliwe lokowanie kompetencji ad tylko na szczeblu
centralnym ani lokowanie ich tylko na szczeblu podstawowym. Dla tego o koncentracji w organizacji ad mówimy już w tedy, gdy przeważa, ewentualnie przybiera

Prawo Administracyjne
Prof. Dr Hab. J. Filipek

Opracowanie podręcznika

Praca zbiorowa

decydujące znaczenie gromadzenie kompetencji na szczeblach wyższych, w tym zwłaszcza na szczeblu centralnym, a o dekoncentracji/ gdy przeważa, ewentualnie
przybiera dec znaczenie gromadzenie kompetencji na szczeblach niższych, w tym zwłaszcza w ręku szczebla podstawowego. Jak długo o rozłożeniu kompetencji
pomiędzy różne szczeble w strukturze pionowej ad państwowej decyduje się przede wszystkim pod kontem kryterium efektywności sprawności lub oszczędności
działania. Natomiast im częściej po rozłożeniu kompetencji po miedzy różne szczeble w strukturze pionowej administracji państwowej. W obrębie jednego szczebla
można mówić o koncentracji lub dekoncentracji w odniesieniu do jednego szczebla w organizacji państwowej w skali całego szczebla organizacji administracji
państwowej tematyka koncentracji i dekoncentracji pokrywa się z tematyką zespolenia i specjalizacji w organizacji administracji państwowej. Układ administracji
scentralizowanej: Pojęcie centralizacji nawiązuje do treści i zakresu zależności hierarchicznej. Składa się na niezależność osobom i zależność służbową. Zależność
osobowa obejmuje zależność w zakresie decydowania o przyjęciu do służby dysponowanie w ramach służby osobom powołaną do pełnienia służby organu
administracyjnego. Decydowanie w sprawach awansu przeszeregowań płacowych, urlopów. Zależność służbowa obejmuje upoważnienie do wydawania instrukcji i
poleceń służbowych, wyznaczanie celów, kierunków działania i zadań organów podporządkowanych w ramach służby. Ustanawiając układ administracji scentralizowanej
ustawa obejmuje obowiązek podporządkowania się organu niższego organowi wyższemu.
Układ administracji zdecentralizowanej: W układzie administracji zdecentralizowanej brak zależności osobowej i służbowej w dopiero co podobnym znaczeniu. Ich
miejsce zajmuje ustawowe domniemanie niezależności jednostki zdecentralizowanej. Samodzielność oznacza, że może być ona adresatem instrukcji i poleceń służbowych
niezależność, że decyzje jej nie mogą być uchylane lub zmieniane w trybie nadzoru, co do samodzielności i niezależności znajduje swoje potwierdzenie w praktyce
ustawowej. Działalność określonego organu może być w części działalności zdecentralizowaną, gdy w pozostałej części jest ono działalnością wykonywaną w ramach
układu administracji zdecentralizowanej. Dekoncentracja i decentralizacja: Aby układ organizacji ad. Państwowej był układem ad. Zdecentralizowanej musi być
układem, w którym wykonywanie kompetencji jest z mocy prawa ustawy zdekoncentrowane. Nie wynika z tąd aby układ administracji państwowej oparty na zasadzie
dekoncentracji nie mógł być jednocześnie układem scentralizowanym. Wykonywanie administracji zostało oddane w ręce organów terenowych. Są one uzależnione od
organów szczebli wyższych w tym zwłaszcza organów centralnych. Nie jest możliwy układ organizacyjny, który by wcielił w życie jednocześnie znamiona daleko idącej
koncentracji i daleko idącej decentralizacji w strukturze organizacyjnej tego samego pionu administracji.

ORGANIZACJA ADMINISTRACJI RZĄDOWEJ I SAMORZĄD W POLSCE MIĘDZYWOJENNEJ. (5)

W zakresie administracji rządowej wydane zostało w 1928r. rozporządzenie Prezydenta RP o organizacji i zakresie działania władz administracji ogólnej. Rozporządzenie
to ustanowiło silny pion rządowej administracji zespolonej utożsamianej w rozporządzeniu z administracją ogólną, którą na szczeblu wojewódzkim reprezentował
wojewoda, a na szczeblu powiatowym starosta. Wojewodę mianował Prezydent na wniosek RM przedstawiony przez ministra spraw wewn. Starostę mianował minister
spraw wewn. Pod względem osobowym był on podporządkowany wojewodzie i ministrowi spraw wewnętrznych. Do zakresu działania wojewody jako szefa administracji
ogólnej należały sprawy: a) administracji spraw wewnętrznych, b) administracji przemysłu i handlu, c) administracji rolnictwa, d) administracji opieki społecznej i
pośrednictwa pracy, e) administracji spraw wyznaniowych oraz kultury i sztuki. Natomiast w odniesieniu do samorządu terytorialnego uprawnienia nadzorcze organów
administracji rządowej limitujące jego samodzielność i niezależność w zakresie własnym jego działania określone były w ustawie z 1933r. o częściowej zmianie ustroju
samorządu terytorialnego. Z kolei w ramach nadzoru nad zakresem poruczonym działania samorządu właściwy organ rządowej administracji ogólnej był w stosunku do
przełożonych gmin upoważniony do: a) wydawania zarządzeń, poleceń i wskazówek wiążących, b) wglądania w akta poszczególnych spraw i dokonywania lustracji
odpowiednich agend, c) rozstrzygania e toku instancji i spełnienia innych uprawnień, przewidzianych dla instancji odwoławczej w myśl przepisów o postępowaniu
administracyjnym i d) stosowania środków wykonania zastępczego na koszt zobowiązanej gminy. W.L. Jaworskiumieszcza koncepcję wszelkiej podmiotowości prawnej
w obrębie tak nazywanych przez niego pomocniczych konstrukcji prawnych, podobnie jek koncepcje prawa podmiotowego, koncepcję aktu administracyjnego itp. Są to,
jego zdaniem, konstrukcje teoretyczne, bez których porządek prawny może się obejść, gdyż cel, jakiemu służą, można osiągnąć w inny sposób. Są one, bowiem tylko
sposobem ujmowania przepisów prawnych w pewną całość. Zdaniem J. Panejki, z osobowości publicznoprawnej nic w ogóle nie wypływa, gdyż w żadnych przepisach
nie znajdujemy zdefiniowania pojęcia osobowości publicznoprawnej ani wyliczenia praw i obowiązków związanych z tą osobowością, a dotyczących wykonywania
administracji publicznej. Osobowość publicznoprawna przedstawia tylko ideę, a nieokreśloną formę prawną. Sz. Wachholz uznał za związek publicznoprawny,,związek,
któremu norma prawna ustawy względnie statutu związkowego porucza wykonywanie pewnej normą tą określonej funkcji administracyjnej, w drodze wyjątku przez
państwo do wykonywania zleconej, a stanowiącej istotną część jego zakresu działania.

ADMINISTRACJA PUBLICZNA W SYSTEMIE RAD NARODOWYCH POLSKI LUDOWE W LATACH 1945 – 1990. (6)

Minione dziesięciolecia Polski Ludowej niosły ze sobą podporządkowanie administracji terenowej Radom Narodowym. Już ustawa z 1950 r o terenowych organach
jednolitej władzy państwowej, nie tylko zniosła samorząd teryt. Włączając go wraz z rządową administracją ogólną do adm podporządkowanej bezpośrednio Radom
narodowym, lecz także poszerzyła zakres adm podporządkowanej bezpośrednio Radom Narodowym o rozległe działy poprzednio wyodrębnione jako rządowa adm spec.
Należały do nich : adm finansowa, szkolna, służby zdrowia, pracy i opieki społecznej. Późniejsze ustawy poszerzają zakres adm podporządkowanej bezpośrednio radom
narodowym jeszcze bardziej, aż do umieszczenia generalnej klauzuli kompetencyjnej w ustawie z 1983 r. o systemie Rad Narodowych i samorządzie teryt. Według ustawy
o jednolitych organach terenowej władzy państwowej, adm w terenie miały sprawować Prezydia Rad Narodowych. Pozbawiono ją wszelkiej odrębności wobec Prezydiów
RN, tworząc z niej biuro powołane wyłącznie do działań technicznych, przygotowawczych i wykonawczych na rzecz prezydium. Ten stan rzeczy zmieniła dopiero ustawa
z 1958 r. o RN, zgodnie z nią adm podporządkowana Prezydium RN, miała mieć kształt organizacyjny wydziałów uosabiających adm państwową i znią
identyfikowanych. Kierownicy wydziałów uznani zostali za organy adm, gdy Prezydium RN w gruncie rzeczy postawione zostało ponad adm publ. jako organ
zarządzająco-wykonawczy RN. Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin złożyła całą adm podporządkowaną bezpośrednio RN na terenie utworzonych
wtedy nowych gmin, w ręce ich naczelników, organów mających jednoosobowo sprawować adm na terenie gminy. To samo dla szczebla wojewódzkiego i utrzymanego
do 1975 r. szczebla powiatowego uczyniła ustawa z 1973 r. o zmianie ustawy o RN. Jednocześnie wydziały i inne jednostki organizacyjne, bezpośrednio poprzednio
podporządkowane Prezydium RN, przekształcone zostały w częściowo ujmowany urząd, przy pomocy którego wojewoda, naczelnik miasta, dzielnicy czy gminy
ewentualnie prezydent w większych miastach, wykonywać mieli swoje zadania jako organy adm państwowej. Inni urzędnicy przestali być organami adm państwowej.
Mogli oni odtąd sprawować funkcje organów adm państwowej jedynie na podst upoważnienia. Ust o systemie RN i samorządzie teryt z 1983 r. usytuowała wojewodów
(reszta j.w.) jako terenowe organy adm państwowej o właściwości ogólnej i przeciwstawieniu do nich kierowników wydziałów i ich równorzędnych jednostek w urzędach
wojewódzkich, miejskich, dzielnicowych, gminnych jako terenowe organy adm państwowej o właściwości szczególnej. Odtąd org adm państwowej o kompetencji ogólnej
miały być ogólnie powołane do działań przekraczających ramy szczegółowych działów adm państwowej. Tylko na ich rzecz miało przemawiać domniemanie właściwości
w przypadku gdy ustawa ogólnie określała zadania lub kompetencje odpowiednich szczebli adm teren. Natomiast organy o kompetencji szczegółowej miały działać na
podstawie szczegółowego upoważnienia wynikającego wprost z ustawy albo szczegółowego upoważnienia organu o kompetencji ogólnej. Bardzo szeroko określone
zostały zadania i kompetencje RN, w zakresie sprawowania ogólnego kierownictwa w stosunku do wszelkiej działalności organizacyjno-adm w skali terenowej. Tekst ust
o RN z 1975 r. ujmował ich zadania i kompetencje w tym zakresie następująco: RN miały uchwalać wieloletnie i roczne plany społeczno-gospodarczego rozwoju terenu
zgodnie z kierunkami i zadaniami ustalonymi dla gospodarki RN przez Sejm i RM, oraz koordynować i kontrolować wykonanie tych planów. Miały one uchwalać
coroczne budżety na rok przyszły, oraz koordynować i kontrolować ich wykonanie. Kierownicy przedsiębiorstw i zakładów nie podporządkowanych mieli współdziałać z
RN. RN miały czuwać nad działalnością podporządkowanych im przedsiębiorstw i zakładów. Miały one koordynować działalności spółdzielni i ich związków z
działalnością państwowych przedsiębiorstw zarządzanych centralnie oraz rzemiosła. Ust o RN z 1975 r. przyznała też stosunkowo szeroki wachlarz techniczno-
organizacyjnych uprawnień koordynacyjnych w stosunku do organów i jednostek organizacyjnych nie podporządkowanych bezpośrednio RN. Między innymi
wojewodowie (i tak jak wyżej) mieli podejmować działania mające na celu wykonanie zadań wynikających z planu społ-godp rozwoju kraju, opracowywać w oparciu o
wytyczne RN projekty planów społ-gosp rozwoju terenu oraz projekty budżetów, wykonywać zadania wynikające z planu społ-gosp, sprawować kontrolę nad
wykonywaniem zadań, które wynikały z planu społ-gosp rozwoju danego terenu. Wojewodowie (i j.w.) mieli współdziałać z jednostkami państwowymi i spółdzielczymi
oraz organizacjami społecznymi w zakresie realizacji zadań państwowych, przestrzegania dyscypliny i warunków pracy, zapewnienia spokoju i porządku oraz
zaspokojenia potrzeb bytowych pracowników zatrudnionych na danym terenie. Utworzenie na obszarze województwa jednostki organizacyjnej zarządzanej centralnie,
oraz jej likwidacja wymagały uzgodnienia z terenowym organem adm państwowej stopnia wojewódzkiego. Terenowy organ adm państwowej st woj., mógł zarządzić

Prawo Administracyjne
Prof. Dr Hab. J. Filipek

Opracowanie podręcznika

Praca zbiorowa

sprawdzenie zdolności i wykorzystania zdolności produkcyjnych przedsiębiorstw państwowych. Zatwierdzał on projekty bilansów pieniężnych przychodów i wydatków
ludności, oraz planów kasowych oddziałów woj. NBP i rozpatrywał sprawozdania z wykonania tych planów. Podobne uprawnienia koordynacyjne w stosunku do
jednostek nie podporządkowanych RN, a działających na terenie gminy wiejskiej, otrzymali : Gminna RN, i naczelnik gminy. Ust o ustanowieniu gmin z 1972 r. i ust o
zmianie ust o RN z 1973 r. usytuowały wojewodę (i całą resztę) w trojakiej sytuacji prawnej, mieli oni być : w zakresie wykonywania uchwał swojej RN jej organami
wykonawczo-zarządzającymi, terenowymi organami adm państwowej mającymi w tym charakterze odrębne ustawowe kompetencje w których zakresie nie byli oni
organami wykonawczo-zarządzającymi swojej RN i przede wszystkim podlegali centralnym organom adm państwowej, mieli tez być przedstawicielami rządu w terenie.
Kompetencje wojewody jako przedstawiciela rządu określały odrębne przepisy. W charakterze organu zarządzająco-wykonawczego RN, wojewoda (i reszta) mieli
działać tylko w zakresie RN, i ponosić odpowiedzialność za swoją działalność przed RN, w szczególności za realizacje planów, budżetu, pl zagosp przestrzennego, oraz za
wykonywanie innych uchwał RN ustalających ich zadania. W pozostałym zakresie tj. m.in. w działalności koordynacyjnej wobec organów i jednostek organizacyjnych nie
podporządkowanych bezpośrednio RN, wojewoda (i reszta) wystepowali jako terenowe organy adm podporządkowane przede wszystkim centralnym organom adm.
Wewnetrzna struktura organizacji systemu RN miała być oparta na koncepcji ustrojowej tzw. centralizmu demokratycznego. Zcentralizowane sterowanie adm państwową
przybiera w ramach centralizmu demokr. niezwykle szeroki zakres. W jego ramach zasadnicze koncepcje działania miały być ustalone centralnie i przy ewentualnym
uszczegółowieniu przez ogniwa pośrednie, determinować działalność ogniw niższych. Tylko na tle tak ustalonej struktury miały znajdować wyraz odgórnie regulowane i
organizowane sposoby i formy udziału ludności w wykonywaniu zadań w obrębie poszczególnych szczebli całości. Czynnikiem centralizacji musiało być prawo. W
obrębie prawa miało następować usprawnienie jego zakresu i obowiązków innych organów, oraz prawnych form ich działania w roli narzędzia realizacji treści
społecznych. Takie przesuniecie punktu ciężkości w działaniu porządku prawnego musiało być szczególnie brzemienne w skutkach w prawie adm. Musiało to służyć
nadaniu mocy prawnie wiążącej treścią zawartym w normach które w zakresie społ-gosp rozwoju państwa wytyczały role prawnych form działania. Także wypracowanie
wyjściowych założeń co do kierunków, celów i zadań adm państwowej mogło tylko formalnie należeć do ustawodawcy. Nie ulega wątpliwości że centralizm
demokratyczny i inne podstawowe zasady które w PRL-u miały odegrać wiodącą rolę w odniesieniu do aparatu adm państwa. Chociaż według nich miał być
zorganizowany aparat państwowy, w tym zwłaszcza jego adm oraz porządku prawnego. Nie można w tych zasadach widzieć instytucji prawnych oraz instrumentów
działania prawa. W realizacji powołanych zasad ustrojowych nadzór nad działalnością terenowych oddziałów władzy i adm państwowej miał obejmować uchylenia aktów
tych organów, nie tylko sprzecznych z prawem ale i sprzecznych z linia partii. Linią polityki państwa miała być wyrażona w aktach centralnych organów państwowych.
Nie musiały one ustanawiać źródeł prawa , mogły być to normy narodowego planu społ-gosp rozwoju albo inne akty kierownictwa państwa. Do zwierzchniego nadzoru
nad RN była powołana Rada Państwa. Miała ona zarządzać do nich wybory, określać ich strukturę wewnętrzną oraz sposób ich funkcjonowania. Miała także kompetencje
do rozwiązania każdej RN, która swoim działaniem naruszała prawo lub linie polityki państwa bądź nie spełniała swoich zadań. Bieżący nadzór nad RN niższych szczebli,
stanowiły RN bezpośrednio wyższe. W zakresie tego nadzoru mogły uchylać uchwały rad niższych szczebli. Zbliżone kompetencje w stosunku do prezydiów RN mieli
członkowie RM i jej prezydium oraz w stosunku do prezydiów RN niższych szczebli. Zależność kierowników wydziałów w prezydiach RN w stosunku do odpowiednich
kierowników wydziałów wyższego szczebla i ministra, od wejścia w życie ust o utworzeniu gmin w 1972 r. oraz ust o zależności naczelników gmin i ust o zmianie ust o
RN z 1973 r. zaczeła przybierać formę zależności służbowej i osobowej, charakterystycznej dla adm scentralizowanej. Uspołecznienie podstawowych środków produkcji
umożliwiło poddanie kluczowych procesów produkcji i wymiany systemowi gospodarki planowej. Za razem oddawało w ręce centralnych organów państwowych
możliwości sterowania działalnością podmiotów gospodarczych, gospodarczych w konsekwencji całym życiem gospodarczym za pomocą ówczesnych źródeł prawa
stanowionych zwłaszcza przez samą adm państwową bez potrzeby opierania się na ustawowych podstawach prawnych. Forma organizacyjną demork centralizmu było
podwójne podporządkowanie. Terenowe organy władzy i administracji różnych szczebli miały być podporządkowane w pionie odpowiednim organom adm wyższego
szczebla, a w poziomie miały podlegać RN tego samego szczebla i ich organom. W ramach demokr centralizmu szczebel terenowy ogranicza się najczęściej do
uszczegółowienia zadań, zasad i metod działania przesądzonych na szczeblu centralnym.

ORGANIZACJA ADM RZĄDOWEJ WE WSPÓLCZESNYM USTAWODAWSTWIE POLSKIM. (7)

Przełamanie zasady resortowości w organizacji adm rządowej na szczeblu centralnym.

Tradycyjne wyodrębnienie resortów adm niezależnych od siebie i od całości rządu jest ograniczane przez oddanie najważniejszych funkcji rządowych w ręce całego rządu
i przez podporządkowanie ministrów rządowi i RM. RM ma prowadzić politykę wewnętrzna i zagraniczną; wg konstytucji: zapewnia wykonywanie ustaw, wydaje
rozporządzenia, kontroluje i koordynuje prace organów adm rządowej, chroni interesy skarbu państwa, uchwala projekt budżetu oraz kieruje jego wykonaniem, zapewnia
bezpieczeństwo wewnętrzne, zewnętrzne państwa i porządek publ, zawiera umowy m-narod wymagające ratyfikacji oraz zatwierdza i wypowiada inne umowy, określa
organizację i tryb swojej pracy. RM jest organem kolegialnym, w którego skład wchodzą Prezes RM i ministrowie, oraz powoływani przewodniczący ustawowo
przewidzianych komitetów. RM w drodze rozporządzenia tworzy, przekształca i znosi ministerstwa. Prezes RM jest członkiem RM i posiada taka samą pozycje jak
minister przy podejmowaniu uchwał przez RM. Przysługuje mu również pozycja szczególna: reprezentuje RM, kieruje jej pracami, wydaje rozporządzenia, zapewnia
wykonywanie polityki RM i określa sposoby jej wykonania, koordynuje i kontroluje prace członków RM, sprawuje nadzór nad samorządem teryt w granicach i formach
określonych w konstyt i ustawach, jest zwierzchnikiem służbowym pracowników adm rządowej. Prezes RM w drodze rozporządzenia: ustala szczegółowy zakres
działania ministra, powołuje ministerstwo w części bezpośrednio podporządkowanej ministrowi lub inny urząd adm państwowej, a w wypadku ministra kierującego
określonym działem powołuje również jednostki organizacyjne i organy temu ministrowi podległe lub przez niego nadzorowane. Prezes RM określa szczegółowy zakres
działania ministra kierującego określonym działem adm : wskazując określony dział/działy którymi ten minister kieruje i określa zakres jego uprawnień w zakresie
wyodrębnionej części budżetu państwa jakim ten minister dysponuje. Nast. Napiło też zerwanie z oparciem koncepcji resortów na kryteriach rzeczowych. Punktem
wyjścia w wyodrębnieniu resortów adm ma być podziała adm na działy – ministerstwa mają być tworzone w drodze rozporządzenia prezesa RM, w ten sposób, że wśród
komórek organizacyjnych, działowi ma odpowiadać jeden lub więcej departamentów ministerstwa. Minister kierujący określonym działem może wykonywać także
zadania i kompetencje nieobjęte nazwą danego działu, jeżeli przewidują to odrębne przepisy ustawy. Działy, które mogą być powierzone jednemu tylko ministrowi, mają
być podane również w ustawie.

Kompetencje organów aparatu centralnego w zakresie kierowania, koordynowania i kontrolowania adm terenowej.

Konstytucja nie zwalnia RM od koordynowania i kontrolowania pracy terenowych organów adm rządowej. RM ma w tym zakresie zapewniać bezpieczeństwo
wewnętrzne i zewnętrzne państwa oraz porządek publiczny, oraz sprawować ogólne kierownictwo w dziedzinie obronności kraju. Prezes RM określa sposoby
wykonywania polityki rządowej i zapewnia jej wykonanie. Jest zwierzchnikiem służbowym pracowników adm rządowej i w przypadku ministra kierującego określonym
działem adm, ustanawia organy i jednostki organizacyjne jemu podległe lub przez niego nadzorowane. Przepisy dot ministrów stosuje się odpowiednio do
przewodniczących komitetów wchodzących w skład RM. Ich zakres działania określają ustawy, są oni także upoważnienie do wydawania rozporządzeń. Ministrowie i
przewodniczący komitetów wchodzących w skład RM, są zobowiązani do nadzorowania działalności terenowych organów adm rządowej. W stosunku do organów,
jednostek organizacyjnych i urzędów, minister nie tylko kontroluje i nadzoruje ich działalność, lecz także nią kieruje. Minister: tworzy i likwiduje jednostki organizacyjne,
powołuje i odwołuje ich kierowników, organizuje kontrolę sprawności działania, efektywności gospodarowania oraz przestrzegania prawa przez podległe jednostki. W
wypadku jednostek wobec których minister posiada tylko uprawnienia nadzorcze, nadzoruje on i kontroluje ich działalność na podstawie przepisów ustawowych. Minister
może wydawać kierownikom podporządkowanych urzędów i jednostek organizacyjnych adm specjalnej, wiążące polecenia i wytyczne. W stosunku do organów, urzędów
i jednostek wchodzących w skład adm zespolonej, minister może wydawać wytyczne i polecenia tylko wtedy, gdy tak stanowią szczególne przepisy. Występują również
quasi-resorty na czele których stoją podporządkowani RM dyrektorzy, kierownicy urzędów, główni inspektorzy, którym podporządkowani są pracownicy tych quasi-
resortów. Kierownicy q-r nie wchodzą w skład RM. Za powołaniem do życia q-r przemawia specyficzny zakres ich działania tj. potrzeba wykonywania zadań, które nie
mieszczą się w ramach jednego resortu. Większość q-r jest podporządkowana Prezesowi RM. W wypadku urzędów centralnych przybierających postać q-r, ich sprawy na
posiedzeniu RM przedstawia powołany do ich nadzoru minister, który: składa Premierowi wniosek o nadanie urzędowi centralnemu statutu, składa mu wniosek o
powołanie/odwołanie kierownika tego urzędu, powołuje zastępców tego kierownika, zapewnia współdziałanie podległych mu urzędów centralnych. Kolejnym przejawem
odchodzenia od założeń organizacji resortowej jest odchodzenie od uzależnienia jednego terenowego organu lub jednostki organizacyjnej od od jednego tylko organu

Prawo Administracyjne
Prof. Dr Hab. J. Filipek

Opracowanie podręcznika

Praca zbiorowa

wyższego szczebla. Jednakże, upoważnia się często organy jednego resortu do autorytatywnego działania w stosunku do organów innych resortów. Przykładem mogą tu
być różne państwowe inspekcje specjalne, jak i urzędy centralne podporządkowane bezpośrednio Premierowi. W tym wypadku wyodrębnienie nadzoru lub zależności w
obrębie adm rządowej opiera się w różnym zakresie na kryteriach funkcjonalnych.

Zróżnicowanie struktury zależności adm terenowej od adm centralnej.

Ustawa z 1990 r. o terenowych organach adm ogólnej podporządkowuje wojewodę głównie kierownictwu i nadzorowi RM i Premiera. RM ma kierować jego
działalnością, gdy koordynuje on przedsięwzięcia całej adm rządowej w terenie, oraz określać jego zadania i kompetencje; ma okresowo oceniać jego działalność.
Wojewoda ma składać RM sprawozdania ze swej działalności. Premier: powołuje wojewodę na wniosek ministra ds. administracji, wydaje mu polecenia służbowe i
zarządzenia, sprawuje kontrolę jego działalności z polityką rządy, uchyla rozporządzenia i zarządzenia wojewody niezgodne z ustawami i aktami podstawowymi lub z
powodu niezgodności tych aktów z polityką rządu bądź z powodu naruszenia zasad rzetelności, sprawności i gospodarności, rozstrzyga sprawy sporne między wojewodą a
ministrem. Minister ds. administracji: rozstrzyga sprawy sporne między wojewodami, udziela wojewodzie pomocy fachowej w organizacji jego pracy oraz w pracy
kierowanego przez niego urzędu. Poszczególni ministrowie w zakresie nadzoru nad wojewodami maja stosować tylko środki nadzoru określone w ustawie, w
szczególności uchylają, zmieniają lub stwierdzają nieważność decyzji wydanych przez wojewodę. W zakresie adm specjalnej została zachowana tradycyjna zależność
resortowa. W jej obrębie terenowe organy adm maja podlegać osobowo i służbowo resortowo właściwemu ministrowi. W strukturze adm specjalnej zależność organów
terenowych od resortowo właściwych organów naczelnych jest z reguły większa niż zależność w zakresie adm ogólnej. Rola poszczególnych ministrów w stos do adm
terenowej została zróżnicowana. W zakresie adm ogólnej kieruje działalnością adm terenowej przede wszystkim RM i Premier, a odpowiednie metody i technik działania
powinien rozpowszechniać odpowiedni minister. W zakresie tej adm resortowo właściwy minister tylko w ograniczonym zakresie kieruje działalnością terenowych
organów adm. w zakresie adm ogólnej ustawa dopuszcza powstanie sporu między wojewoda a resortowo właściwym ministrem, który rozstrzyga Premier. Minister nie
kieruje w tym zakresie działalnością organów terenowych. Powinien on w ramach swojej właściwości przygotowywać na użytek RM projekty strategicznego działania
adm państwowej, będące wynikiem rozległych prac i badań fachowych. Zgodnie z ust z 1998 r. o adm rządowej w województwie, organami tej adm są: wojewoda
sprawujący adm ogólną i organy adm nie zespolonej. Do kompetencji wojewody należą wszystkie sprawy z zakresu adm rządowej w woj niezastrzeżone na rzecz innych
organów. Do organów adm nie zespolonej ust zalicza org adm rządowej podporządkowane właściwemu ministrowi oraz kierowników państwowych osób prawnych i
innych państwowych jednostek organizacyjnych, wykonujących zadania z zakresu adm rządowej w województwie. Ustanowienie organów adm nie zespolonej może
następować wyłącznie w drodze ustawy. Do organów adm nie zespolonej nie zostały zaliczone służby, inspekcje i straże. Kierownicy tych jednostek mają być generalnie
zespoleni z adm działającą pod zwierzchnictwem wojewody, a w powiecie także z adm pod zwierzchnictwem starosty. Na szczeblu woj. mają one występować zespolone
z wojewodą w jednym urzędzie, oraz mają występować w jego imieniu. Ustawa o adm w woj. z 1998 r. oddaje zależność osobową i funkcjonalną wojewody w ręce
Premiera, który powołuje/odwołuje wojewodę na wniosek ministra ds. adm publ. Pionowa struktura organizacyjna resortu rządowej adm nie zespolonej pozostaje punktem
wyjścia hierarchicznej zależności osobowej i służbowej. Źródłami prawa wytyczającymi w szczegółach i limitującymi zakres zależności osobowej i służbowej w ramach
zcentralizowanej organizacji adm są najczęściej ustawy regulujące służbę cywilną w różnych działach adm tzn. pragmatyki służbowe. W zakresie, w jakim zadania i
kompetencje wojewody są określone w ustawie, jego działalność jest ustawowo zdekoncentrowana. Zadania i kompetencje wojewody nie powinny być określane przez
organy nadrzędne, nie powinny zwalniać go od zadań ani przyznawać mu kompetencji. Nie jest też możliwe, aby działalność wojewody określały obok ustawy akty
niższej rangi, albo organ nadrzędny przekazywał wojewodzie swoje zadania lub kompetencje. Jednolicie jest uregulowana tylko jego zależność osobowa, zależność
służbowa jest ograniczona ustawowo w różnym zakresie w różnych sferach jego działania. Premier uchyla w trybie nadzoru akty prawa miejscowego w tym
rozporządzenia porządkowe ustanowione przez wojewodę lub organy adm nie zespolonej, jeżeli są one niezgodne z prawem, a także może je uchylić z powodu
niezgodności z polityką rządu lub naruszenia zasad rzetelności i gospodarności.

Wojewoda jako zwierzchnik adm zespolonej.

Organem zespolonej adm rządowej w woj. jest wojewoda. Tylko w przypadkach określonych w ustawach, organem zespolonej adm rządowej w woj. jest kierownik
zespolonej służby, inspekcji, lub straży woj. którego pozycja prawna może być dwojaka: wykonuje on zadania i kompetencje w imieniu wojewody lub własnym. Jako
zwierzchnik zespolonej adm rządowej wojewoda: kieruje nią i koordynuje jej działalność, zapewnia warunki do skutecznego jej działania i odpowiada za rezultaty jej
działania. W granicach ustawy zachowują znamiona adm rządowej szczeble woj. sprawy przekazane na mocy ustawy albo porozumienia podmiotom samorządu teryt. To
samo można powiedzieć o sprawach przekazanych delegaturom, oddziałom, lub innym jednostkom organizacyjnym rządowej organizacji terenowej, które ze względu na
swoją szczególną właściwość miejscową nie zostały włączone do urzędu woj. Zakres zależności pracowników adm rządowej określają przede wszystkim ustawy
ustrojowe dot adm rządowej oraz ust o służbie cywilnej, natomiast zakres zależności pracowników samorządowych musi być oceniany według ustrojowych ustaw
samorządowych i pragmatyki pracowników tej adm.

Urząd wojewódzki.

Urząd wojewódzki ma być aparatem pomocniczym dla wojewody. Urząd ten, w obliczu prawa przedmiotowego nie ma własnych uprawnień i obowiązków. Jest on
wyodrębnionym pod względem prawno-organizacyjnym zespołem pracowników, którzy tylko z osobna mają uprawnienia i obowiązki powierzone przez wojewodę. Cały
zakres działania rządowej adm ogólnej w terenie, został złożony w ręce wojewody. Wojewoda wykonuje zadania przy pomocy I i II wicewojewody, oraz kierowników
zespolonych służb, inspekcji i straży wojewódzkich, dyrektora generalnego urzędu woj. oraz dyrektorów wydziałów. Wicewojewodów powołuje/odwołuje Premier na
wniosek wojewody. Wojewoda określa zakres zadań i kompetencji wykonywanych przez wicewojewodów. Jeżeli wojewoda nie pełni obowiązków służbowych zakres
zastępstwa I wicewojewody rozciąga się na wszystkie kompetencje przynależne wojewodzie. Organizację zespolonej adm rządowej w woj. określa statut urzędu woj.
nadany przez wojewodę. Statut ten podlega zatwierdzeniu przez Premiera. Określa on: nazwę i siedzibę urzędu, nazwy stanowisk dyrektorów wydziałów, nazwy
wydziałów oraz ich komórek organizacyjnych, zakresy działania wydziałów i innych komórek organizacyjnych oraz jeżeli ustawy tak stanowią zakres kompetencji
określonych stanowisk lub funkcji urzędowych, nazwy stanowiska kierowników zespolonych służb, inspekcji i straży woj. , nazwy komend, inspektoratów i innych
jednostek organizacyjnych, ich zakresy działania, nazwy, siedziby i zakresy działania delegatur urzędu woj., skład kolegium wojewody i tryb jego pracy, inne sprawy
istotne dla organizacji i funkcjonowania urzędu. Szczegółową organizację oraz tryb pracy urzędu woj. określa regulamin ustalony przez wojewodę w drodze zarządzenia.
Kierowników zespolonych służb, inspekcji i straży wojewódzkich powołuje wojewoda z wyjątkiem komendanta woj. Policji i komendanta woj. Państwowej Straży
Pożarnej którzy są powoływani tylko za jego zgodą. Wojewoda, na wniosek starosty może tworzyć, przekształcać i likwidować jednostki organizacyjne stanowiące aparat
pomocniczy kierowników powiatowych służb itd. Wojewoda może upoważniać na piśmie pracowników urzędu woj. niezatrudnionych w jednostkach organizacyjnych
stanowiących aparat pomocniczy kierowników zespolonych służb itd. do załatwiania określonych spraw i w jego imieniu i na jego odpowiedzialność w ustalonym
zakresie, zakresie w szczególności do wydawania decyzji adm. Może też powierzyć prowadzenie w jego imieniu niektórych spraw z zakresu swojej właściwości
jednostkom samorządu teryt lub organom innych samorządów z obszarów woj. a także kierownikom państwowych osób prawnych i innych państwowych jednostek
organizacyjnych funkcjonujących na obszarze woj. W zakresie spraw powierzonych, wojewoda może wstrzymać wykonanie uchwały organu gminy, powiatu lub
samorządu woj. i przekazać ją do ponownego rozpoznania, wskazując zaistniałe uchybienia oraz termin jej ponownego uchwalenia. Jeżeli uchwała ta podjęta w wyniku
ponownego rozpatrzenia nie uwzględnia wskazań, wojewoda może uchylić uchwałę i wydać w to miejsce zarządzenie, informując o tym właściwego ministra. W
przypadkach uzasadnionych szczególnymi potrzebami, wojewoda może ustanowić na czas oznaczony swojego pełnomocnika do prowadzenia spraw w zakresie
określonym w pełnomocnictwie. W celu usprawnienia działania woj. organów zespolonej adm rządowej wojewoda może tworzyć delegatury urzędu woj. Przy
wojewodzie działa kolegium doradcze: wicewojewodowie, dyrektor gen. Urzędu woj. komendant woj. Policji, komendant woj. Państwowej Straży Pożarnej, inne osoby
wymienione w statucie. Do udziału w pracach kolegium, wojewoda może zaprosić inne osoby np. kierowników zespolonych służb itd.

Wojewoda jako przedstawiciel rządu.

Prawo Administracyjne
Prof. Dr Hab. J. Filipek

Opracowanie podręcznika

Praca zbiorowa

Wojewoda i podporządkowane mu organy mają wykonywać całą amin. rząd. w woj., niezastrzeżoną na rzecz innych organów. Wojewoda jako przedstawiciel rządu
odpowiada za wykonywanie polityki RM: kontroluje wykonywanie przez organy zespolonej amin.rząd. zadań wynikających z ustaw, ustaleń RM oraz zarządzeń i poleceń
Premiera, kontroluje wykonanie przez organy samorządu teryt. i inne samorządy zadań z zakresu amin.rząd. realizowanych na podstawie ustawy albo porozumień,
dostosowuje do miejscowych warunków, koordynuje i kontroluje szczegółowe cele polityki rządu, zapewnia współdziałanie wszystkich jednostek org. amin. rząd. i
samorządowej działających na obszarze woj. i kieruje ich działalnością, reprezentuje RM na uroczystościach państwowych, wykonuje i kontroluje zadania z zakresu
obronności i bezpieczeństwa państwa, współdziała z właściwymi org. innych państw oraz międzynarodowych org. rządowych i pozarządowych, przedstawia RM za
pośrednictwem ministra ds. amin. projekty dokumentów rząd. w sprawach dot. woj., wykonuje inne zadania przewidziane w ustawach ustalone przez RM i Premiera.
Wojewoda może wydawać polecenia obowiązujące wszystkie organy amin. rząd. a w sytuacjach nadzwyczajnych również organy samorządu teryt. Polecenia te nie mogą
dotyczyć rozstrzygnięć co do istoty sprawy załatwianej w drodze decyzji amin. Właściwy minister może wstrzymać wykonywanie tych poleceń i wystąpić do Premiera o
rozstrzygnięcie sporu. W sytuacjach nadzwyczajnych wojewodzie przysługuje uprawnienie pożądania wszczęcia postępowania dyscyplinarnego wobec każdego
pracownika rząd. amin, niezespolonej i pracownika samorządowego, który naruszył prawo. Wojewoda ma prawo wglądu w tok każdej sprawy prowadzonej na obszarze
województwa przez organy amin. rząd. a także przez organy samorządu teryt. w zakresie zadań przejętych na podst. porozumień lub zleconych. Powoływanie lub
odwoływanie org. amin. niezespolonej następuje na wniosek właściwego miejscowego wojewody albo po uzyskaniu jego zgody. Organy amin. niezespolonej działające na
terenie woj. są obowiązane do: uzgadniania z woj. projektów aktów prawa miejscowego stanowionego przez te organy, zapewnienia zgodności swoich działań z
poleceniami wojewody, składania wojewodzie rocznych informacji a na żądanie wojewody także bieżących wyjaśnień o swej działalności. Kierownicy państwowych osób
prawnych, państwowych jednostek org. i funduszy szczególnych działających na obszarze woj. udzielają wojewodzie na jego żądanie informacji oraz wyjaśnień dot. ich
działalności.

Inne zadania i kompetencje wojewody.

Wojewoda stanowi nadzór nad działalnością jednostek samorządu teryt na zas określonych w ust. W szczególnie uzasadnionych przypadkach, wojewoda może wstrzymać
na czas oznaczony czynności każdego organu prowadzącego egzekucję adm. wstrzymanie przez wojewodę egzekucji obowiązków o charakterze pieniężnym może być
dokonane w stosunku do tej samej należności tylko jednorazowo, na okres 30 dni. Wojewoda reprezentuje Skarb Państwa w odniesieniu do mienia powierzonego mu w
celu wykonywania jego działań. Wykonuje uprawnienia i obowiązki organu założycielskiego wobec przedsiębiorstw państwowych do czasu przekazania tej funkcji
ministrowi ds. Skarbu Państwa. Wojewoda jest organem wyższego stopnia w rozumieniu przepisów o postępowaniu adm, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej, inaczej także
który na mocy KPA może uchylić lub zmienić w koniecznym zakresie ostateczne decyzje wydane przez organy jednostek samorządu teryt, w sprawach z zakresu adm
rządowej, jeżeli w inny sposób nie da się usunąć zagrożenia życia lub zdrowia ludzkiego albo zapobiec poważnym szkodom dla gospodarki narodowej lub dla ważnych
interesów państwa.

Kontrola sądowo-administracyjna.

Każdy, czyj interes prawny lub uprawnienie zostały naruszone przepisem prawa miejscowego wydanym w sprawach z zakresu adm rządowej, może - po bezskutecznym
wezwaniu organu, który wydał ten przepis, lub organu upoważnionego do uchylenia przepisu w trybie nadzoru, do usunięcia naruszenia – zaskarżyć przepis osądu adm.
takie same konsekwencje przewiduje ustawa odpowiednio, gdy wojewoda lub organy adm nie zespolonej nie wykonują czynności nakazanych prawem albo przez
podejmowanie czynności prawne lub faktyczne naruszają prawa osób trzecich.

SAMORZĄD TERYTORIALNY NA SZCZEBLU GMINY (8)

Podstawowe założenia ustawy z 1990 r. o samorządzie gminnym.

Mieszkańcy z mocy prawa tworzą wspólnotę samorządową na odpowiednim terytoriom. Gmina wykonuje zadania publiczne w imieniu własnym i na własną
odpowiedzialność i ma posiadać osobowość prawną.
Do jej zakresu działalności należą wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym.

Własny zakres działania gminy a zadania zlecone gminie do wykonania.

Zadania własne gminy obejmują sprawy: ładu przestrzennego, gospodarki nieruchomościami, ochrony środowiska, gminnych dróg, ulic, mostów, wodociągów i
zaopatrzenia w wodę, kanalizacji, utrzymywania porządku, lokalnego transportu drogowego, ochrony zdrowia, pomocy społecznej, gminnego budownictwa
mieszkaniowego, edukacji publicznej, kultury, kultury fizycznej i turystyki, targowisk i hal targowych, zieleni gminnej, cmentarzy gminnych, porządku publicznego i
bezpieczeństwa, utrzymania gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej, polityki parorodzinnej, promocji gminy, współpracy z organizacjami
pozarządowymi. Ustawy mają określać, które zadania własne gminy mają charakter obowiązkowy. Szczegółowe podstawy prawne wytyczają działalność gminy, gdy jest
ona powołana do wykonywania zadań zleconych. Zadania nałożone przez ustawy mogą być tylko obligatoryjne. Zadania z zakresu administracji rządowej gmina może
wykonywać również na podstawie porozumienia z organami tej administracji. Gmina może wykonywać zadania z zakresu właściwości powiatu oraz województwa na
podstawie porozumień. Gmina powinna otrzymać środki finansowe do wykonywania przejętych zadań.

Organy ustrojowe gminy.

Rada gminy.
Rada gminy jest organem stanowiącym i kontrolnym w gminie. Do wyłącznej właściwości rady gminy należy: uchwalenie statutu gminy, ustalenie wynagrodzenia wójta,
powoływanie i odwoływanie sekretarza oraz skarbnika gminy, uchwalenie budżetu gminy, uchwalenie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego,
uchwalenie programów gospodarczych, ustalenie zakresu działania jednostek pomocniczych, podejmowanie uchwał w sprawach podatków i opłat, podejmowanie uchwał
w sprawach majątkowych gminy, podejmowanie uchwał w sprawach przyjęcia zadań, podejmowanie uchwał w sprawie, współdziałania z innymi gminami oraz ze
społeczeństwami lokalnymi i regionalnymi, podejmowanie uchwał w sprawie udzielenia stypendiów dla uczniów i studentów. Rada gminy kontroluje działalność zarządu,
gminnych jednostek organizacyjnych oraz jednostek pomocniczych; w tym celu powołuje komisję rewizyjną. Komisja ta opiniuje wykonanie budżetu gminy i występuje z
wnioskiem do rady gminy w sprawie udzielenia lub nieudzielania absolutorium wójtowi. Wniosek podlega zaopiniowaniu przez regionalną izbę obrachunkową. Rada
gminy wybiera ze swego grona przewodniczącego i 1-3 wiceprzewodniczących. Może powołać stałe i doraźne komisje do określonych zadań. Obligatoryjnie ma być
powołana komisja rewizyjna.

Wójt (burmistrz, prezydent miasta).
Wójt (burmistrz, prezydent miasta) ma być organem wykonawczym gminy, ma kierować bieżącymi sprawami gminy i reprezentować ją na zewnątrz oraz kierować
pracami urzędu gminy. Wójt jest powołany do wydawania decyzji w indywidualnych sprawach. Może upoważnić do wydawania tych decyzji w jego imieniu swoich
zastępców lub innych urzędników gminy. Od decyzji administracyjnych wydanych przez wójta lub organ upoważniony służy odwołanie do samorządowego kolegium
odwoławczego.
Prawo wybierania wójta ma każdy, który posiada prawo wybierania do rady gminy. Prawo kandydowania ma każdy obywatel polski posiadający prawo wybierania do
rady gminy, który ukończył 25 lat. Wybory zarządza Prezes Rady Ministrów łącznie z wyborami do rad gmin.
Wójt, w drodze zarządzenia, powołuje i odwołuje swojego zastępcę lub zastępców.

Prawo Administracyjne
Prof. Dr Hab. J. Filipek

Opracowanie podręcznika

Praca zbiorowa

Wygaśnięcie mandatu wójta następuje wskutek: odmowy złożenia ślubowania, pisemnego zrzeczenia się mandatu, utraty prawa wybieralności, naruszenia ustawowych
zakazów, łączenie tej funkcji z wykonywaniem działalności gospodarczej, prawomocnego, skazującego wyroku sądu, orzeczenia trwałej niezdolności do pracy, śmierci,
odwołania w drodze referendum, odwołania w trybie zawartym w szczegółowych przepisach, zmian w podziale terytorialnym państwa. Kadencja wójta rozpoczyna się w
dniu rozpoczęcia kadencji rady gminy lub wyboru go przez radę gminy i upływa z dniem upływu kadencji rady gminy. Po upływie kadencji wójt pełni swoje funkcje do
czasu objęcia obowiązków przez nowo obranego wójta. Uchwała w sprawie nieudzielania wójtowi absolutorium jest równoznaczna z podjęciem inicjatywy w sprawie
odwołania wójta.

Urząd gminy.

Wójt może powierzyć prowadzenie określonych spraw gminy w swoim imieniu zastępcy wójta lub sekretarzowi gminy. Skarbnik gminy jest odpowiedzialny za
przyjmowanie i wydatkowanie środków pieniężnych. Oświadczenia w imieniu gminy składa jednoosobowo wójt albo działający na podstawie jego upoważnienia
pracownik gminy. Organizację i zasady funkcjonowania urzędu gminy określa regulamin organizacyjny, nadany przez wójta w drodze zarządzenia.

Jednostki pomocnicze.

Gmina może tworzyć jednostki pomocnicze: sołectwa oraz dzielnice, osiedla lub inne. Jednostkę pomocniczą tworzy rada gminy, w drodze uchwały. Zasady tworzenia,
łączenia, podziału oraz znoszenia jednostek pomocniczych określa statut gminy. Organem uchwałodawczym w sołectwie jest zebranie wiejskie, a wykonawczym sołtys.
Sołtysa wspomaga rada sołecka. Organem uchwałodawczym w dzielnicy jest rada, a organem wykonawczym – zarząd.

Mienie komunalne.

Podmioty mienia samodzielnie decydują o przeznaczeniu i sposobie wykorzystania składników majątkowych. Gmina nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania
innych gminnych osób prawnych, a te nie ponoszą odpowiedzialności za zobowiązania gminy.
Nabycie mienia komunalnego następuje: na podstawie przepisów wprowadzających ustawę o samorządzie terytorialnym, przez przekazanie gminie, w wyniku przekazania
przez administrację rządową, w wyniku własnej działalności gospodarczej,przez inne czynności prawne. Kierownicy jednostek organizacyjnych urzędu gminy
nieposiadających osobowości prawnej działają jednoosobowo na podstawie pełnomocnictwa udzielonego przez wójta. Jednostki pomocnicze gminy zarządzają i
korzystają z mienia komunalnego w zakresie określonym w statucie. W odniesieniu do tzw. Mienia gminnego (gromadzkiego) ustawa postanawia, że rada gminy nie może
uszczuplić dotychczasowych praw mieszkańców bez zgody zebrania wiejskiego. Obowiązkiem osób uczestniczących w zarządzaniu mieniem komunalnym jest
zachowanie szczególnej staranności przy wykonywaniu zarządu zgodnie z przeznaczeniem tego mienia i jego ochroną.

Gminna gospodarka finansowa.

Projekt budżetu gminy przygotowuje wójt. Bez jego zgody rada gminy nie może wprowadzić w projekcie budżetu zmian. W przypadku nie uchwalenia budżety w terminie
do 31 marca roku budżetowego, regionalna izba obrachunkowa ustala budżet gminy w zakresie obowiązkowych zadań własnych oraz zadań zleconych. Dochodami gminy
są: subwencje ogólne, podatki, opłaty i inne wpływy, dochody z majątku gminy, Dochodami gminy mogą być: dotacje celowe, wpływy z samoopodatkowania
mieszkańców, spadki, zapisy i darowizny, inne dochody. Za prawidłową gospodarkę gminy odpowiada wójt.
Kontrolę gospodarki finansowej gmin i związków gmin sprawują regionalne izby obrachunkowe.

Związki i porozumienia międzygminne.

W celu wspólnego wykonywania zadań publicznych gminy mogą tworzyć związki międzygminne. U tworzenie związku wymaga przyjęcia przez rady zainteresowanych
gmin jego statutu. Rejestr związków prowadzi minister właściwy do spraw administracji publicznej. Związek nabywa osobowość prawną po zarejestrowaniu z dniem
ogłoszenia statutu. Organem stanowiącym i kontrolnym związku jest zgromadzenie związku. W skład zgromadzenia wchodzą wójtowie gmin uczestniczących w związku.
Organem wykonawczym związku jest zarząd powoływany i odwoływany przez zgromadzenie. Plan finansowy związku uchwala zgromadzenie związku.

Stowarzyszenia gmin.

W celu wspierania idei samorządu terytorialnego oraz obrony wspólnych interesów gminy mogą tworzyć stowarzyszenia, również z powiatami i województwami.
Organizację, zadania oraz tryb pracy stowarzyszenia określa jej statut.

Nadzór nad działalnością gmin.

Organami nadzoru są Prezes Rady Ministrów i wojewoda, a w zakresie spraw finansowych regionalna izba obrachunkowa. Organy nadzoru mają prawo żądania
informacji i danych dotyczących organizacji i funkcjonowania gminy. Jeżeli prawo uzależnia ważność rozstrzygnięcia organu gminy od jego zatwierdzenia, uzgodnienia
lub zaopiniowania przez inny organ, zajęcie stanowiska przez ten organ powinno nastąpić nie później niż w ciągu 14 dni od doręczenia mu rozstrzygnięcia. Termin wynosi
30 dni, jeżeli zatwierdzenie, itd. Wymagane jest od organu stanowiącego samorządu terytorialnego. Wójt obowiązany jest do przedłożenia wojewodzie uchwał rady w
ciągu 7 dni od ich podjęcia oraz uchwałę w sprawie absolutorium oraz inne uchwały rady i zarządzenia wójta objęte nadzorem izby. Uchwały lub zarządzenia organu
gminy sprzeczne z prawem są nieważne. O ich nieważności orzeka organ nadzoru w terminie do 30 dni. Po upływie tego terminu organ nie może stwierdzić ich
nieważności. Jedynie może on zaskarżyć uchwałę lub zarządzenie do sądu administracyjnego.
W razie naruszenia przez radę gminy Konstytucji lub ustaw, Sejm, na wniosek Prezesa Rady Ministrów, może w drodze uchwały rozwiązać radę gminy. Rozwiązanie rady
równoznaczne jest z rozwiązaniem wszystkich organów gminy. Prezes Rady Ministrów wyznacza wówczas osobę, która do czasu wyborów nowej rady gminy pełni jej
funkcję. Jeżeli naruszenia dopuszcza się wójt, wojewoda wzywa wójta do zaprzestania naruszeń, a jeżeli wezwanie nie odnosi skutku, występuje z wnioskiem do Prezesa
Rady Ministrów o odwołanie wójta.
Prezes Rady Ministrów może zawiesić organ gminy i ustanowić zarząd komisaryczny na okres 2 lat. Komisarza rządowego powołuje Prezes Rady Ministrów.
Rozstrzygnięcia organu nadzorczego podlegają zaskarżeniu do sądu administracyjnego. Do złożenia skargi uprawniona jest gmina lub związek międzygminny. Każdy,
czyj interes prawny lub uprawnienie zostały naruszone uchwałą lub zarządzeniem podjętymi przez organ gminy, może po bezskutecznym wezwaniu do usunięcia
naruszenia zaskarżyć uchwałę lub zarządzenie do sądu administracyjnego.

SAMORZĄD TERYTORIALNY NA SZCZEBLU POWIATU (9)

Lokalną wspólnotę samorządową tworzą mieszkańcy powiatu . Powiat tworzy ta wspólnota oraz odpowiednie terytorium. Zadania publiczne powiat wykonuje we własnym
imieniu i na własną odpowiedzialność, ma odrębną podmiotowość prawną ,a o jego ustroju stanowi jego statut.

Zadania powiatu
1)edukacja publiczna, 2)promocja i ochrona zdrowia, 3)pomoc społeczna, 4)polityka prorodzinna, 5)wspieranie osób niepełnosprawnych, 6)transport zbiorowy i dróg
publicznych, 7)kultury i ochrony dóbr kultury, 8)kultury fizycznej i turystyki, 9)geodezji, kartografii i katastru, 10)gospodarki nieruchomościami, 11)gospodarka wodna,
12)ochrony środowiska i przyrody, 13)rolnictwa, leśnictwa i rybactwa śródlądowego, 14)porządku publicznego i bezp. Obywateli, 15)ochrony przeciwpożarowej,

Prawo Administracyjne
Prof. Dr Hab. J. Filipek

Opracowanie podręcznika

Praca zbiorowa

przeciwpowodziowej itp., 16)ochrona praw konsumenta, 17)przeciwdziałania bezrobociu, 18)obronności, 19)promocji, 20)utrzymanie powiatowych obiektów i innych
urządzeń. Z innych ustaw 1)przygotowanie i prowadzenie wyborów powszechnych i referendów, 2) zapewnienie wykonania zadań i kompetencji kierowników
powiatowych służb, inspekcji i straży. Powiat może przekazywać zadania gminie(na jej wniosek), może zawierać porozumienia w sprawie powierzenia prowadzenia zadań
publicznych oraz udzielać pomocy(np. finansowej) innym jednostkom samorządu terytorialnego. Nie może prowadzić działalności gospodarczej wykraczającej poza
zadania o charakterze użyteczności publicznej.

Organy ustrojowe powiatu

Rada powiatu

Właściwości:1)stanowienie aktów prawa miejscowego( w tym statutu powiatu), 2)wybór i odwołanie zarządu, 3)powoływanie i odwoływanie, na wniosek starosty
sekretarza powiatu i skarbnika, 4)stanowienie o kierunkach działania zarządu, 5)uchwalanie budżetu powiatu, 6)rozpatrywanie sprawozdania z wykonania budżetu oraz
udzielania bądź nie udzielania absolutorium dla zarządu z tego tytułu, 7)uchwały w sprawie podatków i opłat, 8)uchwały w sprawach majątkowych tj.: a)zasady zbycia,
nabycia i obciążenia nieruchomości, b)emitowanie obligacji, c)zaciągania długoterminowych kredytów i pożyczek, d)tworzenie i przystępowanie do związków,
stowarzyszeń, fundacji i spółdzielni, e)tworzenia i przystępowania do spółek, f)tworzenia, przekształcania i likwidacji jedn.adm.,9)uchwały w sprawie herbu i flagi
powiatu, 10)uchwały w sprawie udzielania stypendiów.
Rada wybiera ze swego grona przewodniczącego(organizuje pracy rady oraz prowadzenie obrad rady) i 1 lub 2 w-ce przewodniczących. Funkcji tych nie może pełnić
radny wchodzący w skład zarządu. Rada powołuje komisję rewizyjną w celu kontroli zarządu i powiatowych jednostek organizacyjnych. Komisja opiniuje wykonanie
budżetu i występuje z wnioskiem do rady w sprawie udzielenia absolutorium zarządowi. Jej wniosek podlega zaopiniowaniu przez regionalną izbę obrachunkową.
Komisje podlegają radzie.

Zarząd
Jest organem wykonawczym. Skład:3-5osób,w tym starosta i w-cestarosta. Zadania:1)przygotowywanie projektów uchwał rady, 2) wykonywanie uchwał rady, 3)
gospodarowanie mieniem, 4)wykonywanie budżetu, 5)zatrudnianie i zwalnianie kierowników jednostek organizacyjnych powiatu.

Aparat administracyjny

W skład administracji zespolonej oprócz starostwa powiatowego(regulamin uchwala rada na wniosek zarządu) i jednostek organizacyjnych powiatu np. urzędu
pracy(regulamin uchwala zarząd) wchodzą jeszcze w skład jednostki organizacyjne stanowiące aparat pomocniczy kierowników powiatowych służb, inspekcji i
straży(przekształca je i likwiduje wojewoda, na wniosek starosty, zaopiniowany przez właściwego kierownika zespolonej służby, inspekcji lub straży wojewódzkiej.
Jednostki te są powiatowymi jedn. budżetowymi.
Starosta organizuje pracę zarządu i starostwa powiatowego ,kieruje sprawami bieżącymi i reprezentuje powiat na zewnątrz. W sprawach nie cierpiących zwłoki(zw. z
zagrożeniem życia, zdrowia czy interesu publicznego)starosta podejmuje niezbędne czynności należące do właściwości zarządu. Czynności te wymagają zatwierdzenia
przez zarząd na najbliższym posiedzeniu. Starosta sprawując zwierzchnictwo nad powiatowymi służbami, inspekcji i straży:1) powołuje i odwołuje ich kierowników w
porozumieniu z wojewodą, 2)zatwierdza programy jej działania, 3)uzgadnia ich wspólne działanie, 4) w syt. szczególnych kieruje ich działaniami, 5)zleca
przeprowadzenie kontroli. Starosta może upoważnić organy mu podległe do wydawania decyzji w jego imieniu. Od tej decyzji przysługuje odwołanie do samorządowego
kolegium odwoławczego. W celu realizacji zadań starosty została powołana komisja bezpieczeństwa i porządku. Jej zadania:1)ocena zagrożeń porządku publ. I
bezpieczeństwa obywateli, 2)opiniowanie pracy Policji i innych powiatowych służb, inspekcji i straży,3)przygotowanie projektu programu zapobiegania przestępczości,
4)opiniowanie projektu budżetu, aktów prawa miejscowego. Skład: starosta-przewodniczący, dwóch radnych powiatu, 3 0soby powołane przez starostę wyróżniające się
wiedzą o przedmiocie działania komisji i 2 przedstawicieli komendanta powiatowego Policji. W pracach komisji uczestniczy też przedstawiciel prokuratora okręgowego, a
także skarbnik, sekretarz i funkcjonariusze lub pracownicy spoza Policji z głosem doradczym.

Mienie powiatu

Mienie ma służyć zadaniom użyteczności publicznej. Podmioty do których należy: 1) samorządowe jednostki organizacyjne mające osobowość prawną, 2)osoby prawne,
3)wspólnota samorządowa(jako całość) Nabycie mienia przez powiat następują: 1)na podstawie odrębnej ustawy o ile nie stanowi mienia gminy, 2)przez przekazanie w
związku ze zmianą granic powiatu, przez porozumienie między tymi powiatami,w razie braku porozumienia – decyzją Prezesa RM, na wniosek właściwego ministra,
3)przez inne czynności prawne. W drodze rozporządzenia RM określa; 1) tryb przekazywania mienia przez Skarb Państwa powiatom, 2)kategorie mienia wyłączonego z
przekazywania powiatom. Oświadczenia woli w sprawach majątkowych w imieniu powiatu składają dwaj członkowie zarządu lub członek zarządu i osoba upoważniona
przez zarząd. Jeżeli czynność prawna może powodować powstanie zobowiązań majątkowych, potrzebna jest kontrasygnata skarbnika lub osoby upoważnionej. Skarbnik
który odmówi kontrasygnaty ma obowiązek dokonania jej na pisemne polecenie starosty, i powiadomieniu o tym rady powiatu i regionalnej izby obrachunkowej,

Finanse

Budżet powiatu jest rocznym planem finansowym powiatu. Opracowanie i przedstawienie projektu budżetu należy do zarządu. Zarządowi przysługuje prawo:1)zaciągania
zobowiązań, 2)emitowanie papierów wartościowych, 3)dokonywanie wydatków budżetowych,4)blokowanie środków budżetowych, 5)zgłaszanie zmian w
budżecie,6)dysponowanie rezerwą budżetu. Gospodarka środkami finansowymi jest jawna(jawność debaty budżetowej, ujawnienie sprawozdania zarządu) Dochodami
powiatu są: 1)udział w podatkach, 2)subwencje z budżetu, 3) dochody powiatowych jednostek budżetowych, 4)dochody z majątku powiatu. Dochodami mogą
być:1)subwencje wyrównawcze z budżetu państwa, 2)dotacje celowe z budżetu państwa, 3)dotacje z państwowych funduszów celowych, 4)dotacje celowe z budżetu
województwa oraz państwa, 5)spadki, zapisy i darowizny, 6)odsetki od środków finansowych gromadzonych na rachunkach bankowych,7)odsetki i dywidendy od
wniesionego kapitału,9)inne wpływy. Kontrolę nad finansami sprawuje regionalna izba obrachunkowa.

Związki, stowarzyszenia i porozumienia powiatów

O utworzeniu, przystąpieniu do związku rozstrzygają uchwały rad zainteresowanych powiatów. Związki wykonują zadania publiczne. We własnym imieniu i na własną
odpowiedzialność, mają osobowość prawną. Utworzenie wymaga przyjęcia statutu przez rady powiatów. Statut powinien zawierać:1)nazwę i siedzibę związku, 2)
członków i czas trwania związku, 3)zadania, 4)organy, strukturę zakres i tryb działania, 5)korzystanie z obiektów i związków, 6)zasady udziału w kosztach, 7)zasady
przystępowania i występowania członków, 8)zasady likwidacji,9)tryb wprowadzania zmian w statucie. Organem stanowiącym i kontrolnym jest zgromadzeni związku(po
2 członków reprezentantów powiatu).Członek zgromadzenia ma prawo wnieść pisemny sprzeciw w ciągu 7 dni od podjętej uchwały, co wstrzymuje wykonanie uchwały i
ponowne rozpatrzenie sprawy. Wobec ponownego podjęcia uchwały nie można zgłosić sprzeciwu. Organem wykonawczym jest zarząd(powoływany przez członków
zgromadzenia w liczbie nie przekraczającej 1/3 składu zarządu). Powiaty mogą zawierać porozumienia w celu powierzenia jednemu z nich zadań publ. Miasto na
prawach powiatu może tworzyć związki i zawierać porozumienia komunalne. Powiaty mogą tworzyć stowarzyszenia (co najmniej 3 założycieli) również z gminami i
województwami.

Nadzór nad działalnością powiatu

Nadzór sprawuje Prezes RM oraz wojewoda, a w zakresie spraw finansowych – regionalna izba obrachunkowa. Nad związkiem powiatów – wojewoda właściwy dla
siedziby związku. Nadzór sprawowany jest na podstawie kryterium zgodności z prawem. Organy nadzoru mają prawo żądania informacji i danych do tyczących

Prawo Administracyjne
Prof. Dr Hab. J. Filipek

Opracowanie podręcznika

Praca zbiorowa

funkcjonowania powiatu. Jeżeli prawo uzależnia ważność rozstrzygnięcia organu powiatu od jego zatwierdzenia lub zaopiniowania przez inny organ to zajęcie stanowiska
przez ten organ powinno nastąpić w ciągu 14 dni od dnia doręczenia rozstrzygnięcia. W ciągu 30 dni zatwierdzenie (zaopiniowanie) powinno nastąpić gdy jest ono
wymagane od organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego. Nie zajęcie stanowiska uważa się za przyjęcie. Starosta zobowiązany jest do przedłożenia
wojewodzie w ciągu 7 dni od dni ich podjęcia( w sprawie przepisów porządkowych w ciągu 2 dni). W tych samych terminach starosta przedkłada regionalnej izbie
obrachunkowej uchwały objęte jej zakresem działania. Uchwała sprzeczna z pr. jest nie ważna. O jej ważności orzeka organ nadzoru w ciągu 30 dni o jej otrzymania.
Organ może jedynie zaskarżyć uchwałę do sądu administracyjnego. Po upływie roku nie stwierdza się nieważności uchwały chyba że uchybiono obowiązkowi
przedłożenia jej organowi nadzorczemu albo uchwała jest aktem prawa miejscowego. W razie powtarzającego się naruszenia przez radę powiatu Konstytucji lub ustaw na
wniosek Prezesa RM można w drodze uchwały rozwiązać radę, co jest równoznaczne z rozwiązaniem wszystkich organów powiatu. Prezes RM (na wniosek wł.
ministra)wyznacza wtedy osobę, która pełni tę funkcję do czasu nowych wyborów. W przypadku naruszeń przez zarząd, wojewoda wzywa radę do zastosowania
niezbędnych środków, jeżeli nie ma rezultatów występuje z wnioskiem do Prezesa RM o rozwiązanie zarządu, zarząd zastępuje osoba wyznaczona przez Prezesa RM.
Prezes RM może też zawiesić organy i ustanowić zarząd komisaryczny na okres 2 lat, nie dłużej jednak niż do kolejnych wyborów. Komisarza rządowego powołuje
Prezes RM, na wniosek wojewody za pośrednictwem wł. ministra.Do złożenia skargi uprawniony jest powiat, związek powiatów, (a także każdy) czyj interes prawny
został naruszony. Podstawą do wniesienia skargi jest uchwała organu. Sąd administracyjny może nakazać organowi nadzoru niezbędnych czynności na rzecz skarżącego
na koszt i na ryzyko powiatu.

Miasta na prawach powiatu

Są to miasta które w dniu 31.12.1998 r. Liczyły ponad 100 000 mieszkańców, a także miasta które w tym dniu przestały być siedzibami wojewodów. Organy: prezydent i
rada miasta. Takie miasto jest gminą wykonującą
Samorząd terytorialny n szczeblu wojewódzkim. Województwo – regionalna wspólnota samorządowa i odpowiednie terytorium. Organy samorządu województwa
działają na podstawie i w granicach określonych przez ustawy. Województwa nie stanowią wobec organów powiatów i gmin organów nadzoru lub kontroli, nie są
organami wyższego stopnia w postępowaniu administracyjnym. Województwo ma osobowość prawną i jego samodzielność podlega ochronie sądowej. Ustrój
województwa określa jego statut uchwalony po uzgodnieniu z Prezesem RM. Samorząd województwa dysponuje mieniem i prowadzi samodzielnie gospodarkę finansową
na podstawie budżetu. W celu wykonywania zadań województwo tworzy wojewódzkie samorządowe jednostki organizacyjne oraz może zawierać umowy z innymi
podmiotami. Może również zawierać porozumienia w sprawie powierzenia prowadzenia zadań publicznych. Województwa mogą sobie wzajemnie udzielać pomocy, w
tym finansowej . Mogą wreszcie tworzyć stowarzyszenia, również z gminami i powiatami.

Zakres działalności

Strategia działania samorządu województwa:1)pielęgnowanie polskości, kształtowanie świadomości narodowej, obywatelskiej i kulturowej mieszkańców, 2)pobudzanie
aktywności gospodarczej, 3)podnoszenie poziomu konkurencyjności i innowacyjności gospodarki województwa, 4)zachowanie wartości środowiska kulturowego i
przyrodniczego, 5)kształtowanie i utrzymanie ładu przestrzennego, 6)tworzy warunki rozwoju gospodarczego, 7)utrzymuje rozbudowuje infrastrukturę społeczną i
techniczną,8)pozyskiwanie i łączenie środków finansowych, 9)wspieranie i prowadzenie działań na rzecz podnoszenia wykształcenia,10)racjonalne korzystanie z
zasobów przyrody,11) promocja walorów województwa. Strategię rozwoju województwa samorząd wykonuje przez: występowanie o wsparcie ze środków budżetu
państwa lub zawieranie kontraktu wojewódzkiego z RM. Przy tej strategii samorząd współpracuje min. z jednostkami lokalnego samorządu terytorialnego, samorządem
gospodarczym i zawodowym, administracją rządową(wojewoda), innymi województwami, organizacjami pozarządowymi, szkołami wyższymi, organizacjami
międzynarodowymi i regionami innych państw. Województwo może tworzyć spółki z.o.o. i akcyjne.Zadania samorządu: edukacja, promocja zdrowia, pomoc społeczna,
kultura, polityka prorodzinna, modernizacja terenów wiejskich, zagospodarowanie przestrzenne, ochrona środowiska, gospodarka wodna, transport zbiorowy i dróg
publicznych, obronności i bezpieczeństwa, przeciwdziałania bezrobociu, ochrony praw konsumentów, przeprowadzanie referendów i wyborów.

SAMORZĄD TERYTORIALNY NA SZCZEBLU WOJEWÓDZTWA (10)

Organy ustrojowe województwa

Sejmik Województwa
Jest organem stanowiącym i kontrolnym. Kadencja – 4 lata. Właściwości:1) stanowienie aktów prawa miejscowego, 2)uchwalanie strategii rozwoju województwa,
3)uchwalanie planu zagospodarowania przestrzennego,4)podejmowanie uchwał w sprawie: trybu prac nad uchwałą budżetową, układu wykonawczego budżetu,
udzielenia absolutorium, zasad udzielania stypendium, w sprawach majątkowych(zaciąganie długoterminowych pożyczek, zbywanie, nabywanie i obciążanie
nieruchomości, tworzenie spółek prawa handlowego, emitowanie obligacji), uczestniczenia w międzynarodowych zrzeszeniach, 5) uchwalanie budżetu, 6) wybór i
odwoływanie zarządu województwa, uchwalanie priorytetów współpracy zagranicznej,7)uchwalanie przepisów dotyczących organizacji wewnętrznej oraz trybu pracy
organów samorządu. Skład przewodniczący i do 3 w-ce. (nie mogą oni wchodzić w skład zarządu).Ich zadania; organizowanie pracy i przewodniczenie obradom. Sejmik
kontroluje działalność zarządu i samorządowych jednostek organizacyjnych, w tym celu powołuje komisję rewizyjną, która opiniuje wykonanie budżetu i występuje z
wnioskiem o udzielenie absolutorium. Wniosek podlega zaopiniowaniu przez regionalną izbę obrachunkową.

Zarząd
Jest organem wykonawczym. Wybiera go sejmik. Skład:5 osób- marszałek jako przewodniczący, dwóch w-ce i pozostali. Członkostwa w zarządzie nie można łączyć z
członkostwem w organie innej jednostki samorządu terytorialnego oraz z zatrudnieniem w adm. rządowej, a także z mandatem posła lub senatora. Marszałka sejmik
wybiera bezwzględną większością głosów, w głosowaniu tajnym. Jeżeli nie dokona wyboru w ciągu 3 miesięcy ulega rozwiązaniu. Nie udzielenie zarządowi absolutorium
jest równoznaczne z jego odwołanie. Po zapoznaniu się z wnioskiem komisji rewizyjnej i opinią regionalnej izby obrachunkowej, sejmik może odwołać zarząd
większością co najmniej 3/5 głosów, w głosowaniu tajnym. Sejmik może odwołać marszałka z innej przyczyny. Większością 3/5 głosów, po zapoznaniu się z opinią
jedynie komisji rewizyjnej. Rezygnacja marszałka przyjmowana jest zwykłą większością. Zadania zarządu:1)wykonywanie uchwał samorządu, 2)gospodarowanie
mieniem, 3)przygotowywanie projektu i wykonywanie budżetu, 4)przygotowanie projektów strategii rozwoju województwa, 5)organizowanie współpracy ze strukturami
samorządu regionalnego w innych krajach, 6)kierowanie, kontrolowanie i koordynowanie działań wojewódzkich samorządowych jednostek organizacyjnych,
7)uchwalanie regulaminu.

Marszałek i urząd marszałkowski

Marszałek organizuje pracę urzędu marszałkowskiego, kieruje bieżącymi sprawami i reprezentuje województwo na zewnątrz. W sprawach nie cierpiących zwłoki,
podejmuje niezbędne czynności, należące do właściwości zarządu. Czynności te wymagają jednak zatwierdzenia przez zarząd na najbliższym posiedzeniu. Marszałek jest
kierownikiem urzędu marszałkowskiego, zwierzchnikiem służbowym pracowników tego urzędu i kierownikiem wojewódzkich samorządowych jednostek
organizacyjnych. Skarbnik uczestniczy w obradach zarządu i sejmiku województwa z głosem doradczym, wybierany jest na wniosek marszałka. Zarząd wykonuje swoje
zadania przy pomocy urzędu marszałkowskiego i wojewódzkich samorządowych jednostek organizacyjnych lub osób prawnych. Decyzje w indywidualnych sprawach z
zakresu adm. publ. wykonuje marszałek, może on jednak upoważnić podległe mu organy(zarząd, w-ce) do podejmowania decyzji w jego imieniu. Od decyzji objętych
zakresem kompetencji marszałka służy odwołanie do samorządowego kolegium odwoławczego, a w sprawach powierzonych na podstawie porozumienia z wojewodą – do
właściwego ministra. Prezes RM w drodze rozporządzenia określa tryb i zasady wykonywania czynności kancelaryjnych(instrukcja kancelaryjna).

Mienie samorządu województwa

Prawo Administracyjne
Prof. Dr Hab. J. Filipek

Opracowanie podręcznika

Praca zbiorowa

Mieniem jest własność i inne prawa majątkowe nabyte przez województwo i wojewódzkie osoby prawne(samorządowe jednostki organizacyjne). Nabycie mienia
następuje na zasadach prawa cywilnego, a także w trybie administracyjnym w drodze przekazania mienia Skarbu Państwa oraz mienia Skarbu Państwa będącego w e
władaniu państwowych osób prawnych. Przekazanie następuje na podstawie decyzji administracyjnej wojewody. Organ odwoławczy – minister właściwy do spraw
Skarbu Państwa. Nabycie mienia jest nieodpłatne, przekazanie wolne jest od podatków i opłat. Przekazanie województwu mienia służącego wykonywaniu zadań
gospodarczych przekraczających zakres użyteczności publ. Może nastąpić na wniosek zarządu jeżeli mienie to ma służyć strategii rozwoju województwa. Prawa
majątkowe należące do osób prawnych wykonuje zarząd. Kierownicy jedn. organizacyjnych działają jednoosobowo na podstawie pełnomocnictwa udzielonego przez
zarząd. Oświadczenie woli skład marszałek wraz z członkiem zarządu. Czynność prawna z której wynika zobowiązanie pieniężne, wymaga kontrasygnaty właściwego
księgowego budżetu lub osoby upoważnionej. Księgowy który odmówi kontrasygnaty, dokonuje jej na pisemne polecenie marszałka informując o tym sejmik i regionalną
izbę obrachunkową. Zarząd może upoważnić pracowników do składania oświadczeń woli związanych z bieżącą działalnością województwa. Nieodpłatne rozporządzanie
mieniem i zbycie nieruchomości do powszechnego użytku i przedmiotów mających szczególną wartość naukową, hist., kulturalną lub przyrodniczą wymaga zgody
zarządu. Prawo pierwokupu przysługuje wtedy Skarbowi Państwa. Województwo nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania innych osób prawnych.

Finanse samorządu województwa

Budżet obejmuje: planowane dochody i wydatki, źródła sfinansowania deficytu budżetowego, przeznaczenie nadwyżki budżetowej i wydatki związane z programami. Bez
zgody zarządu sejmik nie może wprowadzić w projekcje budżetu zmian powodujących zwiększenie przewidywanych dochodów. Dochody własne stanowią źródło
finansowania zadań województwa:1)udziały w dochodach stanowiących budżet, 2)dochody z majątku województwa, 3)spadki, zapisy i darowizny, 4)dochody uzyskiwane
przez jednostki budżetowe,5)odsetki od podatków 6)inne. Dochodami mogą być: 1)subwencja wyrównawcza z budżetu, 2)dotacje celowe z budżetu, 3)dotacje celowe z
państwowych funduszy,4)dotacje celowe z budżetu gmin lub powiatów, 5)inne wpływy. Zarządowi przysługuje prawo: 1)zaciągania zobowiązań,2)emitowania papierów
wartościowych, 3)dokonywania wydatków budżetowych4)zgłaszanie propozycji zmian w budżecie, 5)dysponowanie rezerwami budżetu, 6)blokowanie środków
budżetowych. Gospodarka środkami finansowymi jest jawna(zachowanie jawności debaty budżetowej, opublikowanie uchwały budżetowej oraz sprawozdań z wykonania
budżetu, przedstawienie pełnego wykazu kwot dotacji celowych)

Współpraca zagraniczna

Sejmik uchwala priorytety współpracy zagranicznej(podejmowane za zgodą właściwego ministra do spraw zagranicznych):główne cele, priorytety geograficzne,
zamierzenia co do przystępowania do międzynarodowych zrzeszeń regionalnych. Współpraca województwa ze społecznościami regionalnymi jest zgodna z prawem
wewnętrznym, polityką zagraniczną państwa i jego międzynarodowymi zobowiązaniami.

Nadzór nad działalnością samorządu województwa

Nadzór sprawuje Prezes RM i wojewoda, w zakresie spraw finansowych – regionalna izba obrachunkowa. Organy te mają prawo żądania danych i informacji o
funkcjonowaniu województwa(na podstawie kryterium zgodności z prawem). Jeżeli prawo uzależnia ważność rozstrzygnięcia organu województwa od jego zatwierdzenia
lub zaopiniowania przez inny organ to zajęcie stanowiska przez ten organ powinno nastąpić w ciągu 14 dni od dnia doręczenia rozstrzygnięcia. W ciągu 30 dni
zatwierdzenie (zaopiniowanie) powinno nastąpić gdy jest ono wymagane od organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego. Nie zajęcie stanowiska uważa się za
przyjęcie. Uchwała sprzeczna z prawem jest nieważna . Marszałek przedstawia sejmikowi uchwały swoje i zarządu w ciągu 7 dni od dnia ich podjęcia, w tym samym
terminie marszałek przedstawia regionalnej izbie obrachunkowej uchwały objęte jej nadzorem. O nieważności uchwały organ orzeka w ciągu 30 dni. Rozstrzygnięcie
powinno zawierać uzasadnienie faktyczne i prawne oraz pouczenie w związku z wniesieniem skargi do sądu adm. Po upływie roku nie stwierdza się nieważności uchwały
chyba że uchybiono obowiązkowi przedłożenia jej organowi nadzorczemu albo uchwała jest aktem prawa miejscowego. W razie powtarzającego się naruszenia przez
sejmik Konstytucji lub ustaw na wniosek Prezesa RM można w drodze uchwały rozwiązać sejmik, co jest równoznaczne z rozwiązaniem wszystkich organów powiatu.
Prezes RM (na wniosek wł. ministra)wyznacza wtedy osobę, która pełni tę funkcję do czasu nowych wyborów. W przypadku naruszeń przez zarząd, wojewoda wzywa
radę do zastosowania niezbędnych środków, jeżeli nie ma rezultatów występuje z wnioskiem do Prezesa RM o rozwiązanie zarządu, zarząd zastępuje osoba wyznaczona
przez Prezesa RM. Prezes RM może też zawiesić organy i ustanowić zarząd komisaryczny na okres 2 lat, nie dłużej jednak niż do kolejnych wyborów. Komisarza
rządowego powołuje Prezes RM, na wniosek wojewody za pośrednictwem wł. ministra do spraw adm. publ. Rozstrzygnięcia organu nadzorczego podlega zaskarżeniu do
sądu adm. w ciągu 30 dni od dnia jego doręczenia. Podstawa wniesienia skargi jest uchwała sejmiku. Legitymowane do złożenia skargi jest województwo, którego interes
prawny został naruszony. Jeżeli sejmik w sprawie wygaśnięcia mandatu radnego lub odwołania ze stanowiska członka zarządu, a także skarbnika, nie podejmie uchwały
wojewoda wzywa sejmik do podjęcia jej w ciągu 30 dni. W razie braku rezultatów, wojewoda po powiadomieniu wl. ministra do spraw adm. publ. wydaje zarządzenie
zastępcze.

SAMORZAD ZAWODOWY (11)

Samorząd zawodowy wyprzedził swoim rozwojem samorząd terytorialny. W pierwszych dziesiątkach XIX wieku w krajach niemieckich teorie władzy koncentrowały
swoja uwagę na gminie samorządowej ,wynikało to z tad że terytorialną organizację władzy publicznej charakterystyczną dla gminy łatwo było na jednej i tej samej
płaszczyźnie przeciwstawić państwu i koncentrować w ręku gminy. Jednakże korporacje zawodów miały już wtedy ,zwłaszcza na terenie wolnych miast kilkuletnie
tradycje ile z funkcjonowaniem samorzadu terytorialnego który identyfikujemy z samorządem powszechnym,zwiazana jest cała ludność danego terenu, o tyle z samorząd
zawodowy obejmuje węższy krąg mieszkańców danego terytorium wyodrębniany według kryterium prznalerzności zawodowej. Związki samorządu zawodowego z mocy
ustawy i ustawowo wytyczanych ramach same określają swoje zadania i spełniają je w oparciu o władcze administracyjno prawne środki działania. Do form samorządu
zawodowego zaliczamy izby rzemieślnicze i cechy oraz samorząd w zakresie wolnych zawodów

Samorząd zawodowy w obliczu ogólnych założeń Europejskiej Karty Samorządu Rady Europy

W prawodawstwie Wspólnot Europejskich brak odrębnych przepisów w przedmiocie samorządu zawodowego lub innych postaci samorządu, zaliczanych do samorządu
specjalnego. Jednakże posiłkowo ze względu na to ,że regulacje dotyczące samorządu terytorialnego są zwykle najobszerniejsze i formułują ogólne zasady wszelkiego
samorządu, Karta może być wykorzystana również w przypadku pozostałych postaci samorządu. Wszelkiego samorządu dotyczy już preambuła Karty która określa cele i
zadania ,jakie ma do spełnienia samorząd terytorialny. Prawo i i rzeczywista zdolność społeczności lokalnych do regulowania i zarządzania mają być realizowane przez
rady lub zgromadzenia składające się z członków wybieranych w wyborach wolnych tajnych, równych bezpośrednich i powszechnych. Do udziału w życiu każdego
związku samorządowego nie jest potrzebne wykazywanie się obywatelstwem państwa na którego terytorium dany związek działa. Odpowiednio do tego można przyjąć że
w zakresie samorządu zawodowego o przynależności do związku samorządowego decydować powinno wykonywanie danego zawodu przypadku wolnych zawodów
oznacza to ze dopuszczenie do ich wykonywania upoważnia do udziału w samorządzie danego wolnego zawodu bez względu na obywatelstwo. Europejska Karta
Samorządu Rady Europy (EKSRE) wyraża ogólne zasadę odrzucającą z zakresu kompetencji samorządu wykonywanie funkcji ustawodawczych i funkcji sadowniczych,
natomiast upoważnienia go do stanowienia prawa w drodze rozporządzeń wykonawczych. jeżeli ustawa nie stanowi inaczej związkowi samorządowemu powinna być
dana możliwość co do tego,by samodzielnie ustalać wewnętrzną strukturę administracyjną i tworzyć jednostki dopasowane do potrzeb, umożliwiające skuteczne
zarządzanie, osobą zaś wybranym do wszelkich rad i zgromadzeń powinno być zagwarantowane swobodne wykonywanie swoich uprawnień EKSRE wynika że organom
samorządu powinna być dana możliwość odwołania się do ogółu społeczności samorządowej przez zorganizowanie referendum lub innych form demokracji bezpośredniej
.Samorząd powinien opierać się w swoim istnieniu i w swojej regulacji na szczegółowej regulacji ustawowej. Podstawowy zakres działania samorządu terytorialnego ma
być określony generalnie. organy samorządu terytorialnego mają mieć pełną swobodę działania w ramach swoich kompetencji kompetencje społeczności lokalnej powinny

Prawo Administracyjne
Prof. Dr Hab. J. Filipek

Opracowanie podręcznika

Praca zbiorowa

być całkowite i nienaruszalne zaś kontrola administracyjna społeczności lokalnych może być sprawowana wyłącznie w sposób przewidziany przez konstytucje i ustawy.
Gospodarka finansowa samorządu terytorialnego ma być funkcją jego praw i możliwości działania, wysokość zasobów finansowych ma być dostosowana do zakresu
uprawnień. Społeczność samorządowa ma prawo do posiadania własnych zasobów finansowych.

Rzemiosło

Rzemiosłem jest zawodowe wykonywanie działalności gospodarczej przez osobę fizyczną z udziałem kwalifikowanej pracy własnej, w imieniu własnym, i na własny
rachunek przy zatrudnieniu do 15 pracowników najemnych. także działalność niekwalifikowana prawnie jako działalność gospodarcza zaliczana jest do rzemiosła, gdy
spełnia jego znamiona. Do liczby pracowników najemnych jaka może znajdować zatrudnienie w warsztatach rzemieślniczych nie zalicza się: emerytów, rencistów,
pracowników nie zatrudnionych bezpośrednio przy produkcji lub świadczeniu usług, uczniów, członków rodziny pozostających we wspólnym z rzemieślnikiem
gospodarstwie domowym. Nie jest natomiast rzemiosłem działalność handlowa, gastronomiczna transportowa, usługi hotelarskie usługi świadczone w wykonywaniu
wolnych zawodów, usługi lecznicze oraz działalność wytwórcza i usługowa artystów plastyków i fotografów. Organami samorządu rzemiosła są: cech spółdzielnie
rzemieślnicze, izby rzemieślnicze związek Rzemiosła Polskiego i ewentualne inne jednostki tworzone przez te organizacje. Cechami są społeczno-zawodowe i
gospodarcze organizacje zrzeszające rzemieślników z uwzględnieniem zasady dobrowolności. Podstawowym zadaniem cechu jest utrwalanie więzi środowiskowych,
postaw zgodnych z zasadami etyki i godności zawodu a także prowadzenie na rzecz członków działalności społeczno -organizacyjnej kulturalnej oraz reprezentowanie
interesów członków wobec organów administracyjnych i sądów. Spółdzielnie rzemieślnicze działają na zasadach określonych w przepisach Prawa spółdzielczego.
Zadaniem spółdzielni rzemieślniczych jest organizowanie działalności usługowej i wytwórczej rzemiosła, udzielaniu pomocy członkom w wykonywani i prowadzeniu
działalności. Izby rzemieślnicze są społeczno-zawodowymi organizacjami zrzeszającymi na zasadzie dobrowolności cechy i spółdzielnie rzemieślnicze. Podstawowym
zadaniem jest reprezentowanie zrzeszonych organizacji wobec organów administracji i instytucji, udzielanie pomocy instruktażowo-doradczej oraz prowadzenie
egzaminów kwalifikacyjnych. Związek Rzemiosła Polskiego jest ogólno polską reprezentacją rzemiosła, którą mogą powoływać do życia cechy spółdzielnie rzemieślnicze
i izby rzemieślnicze. W Związku tym mogą być zrzeszone organizacje rzemieślnicze o zasięgu ogólnopolskim. Podstawowym zadaniem związku jest zapewnienie
zrzeszonym organizacją pomocy w realizacji zadań statusowych, rozwijanie działalności społeczno -zawodowej. Spośród wymienionych organizacji samorządu rzemiosła
cechy, izby rzemieślnicze i Związek Rzemiosła Polskiego podlegają wpisowi do rejestru sądowego. Od chwili wpisania do rejestru sądowego organizacje te uzyskują
osobowość prawną.

Wolne Zawody

Wyodrębnienie wolnych zawodów sięga państw liberalnego i od tego czasu poczynając podejmowane jest przede wszystkim z uwagi na przypisywane im znamiona
organizacyjno-socjologiczne a nie znamiona prawne.Nie znaczy to jednak, że są zawody wolne od jakichkolwiek regulacji prawnej przypadku wolnego zawodu prawo nie
może szczegółowo regulować sposobu jego wykonywania, godzi to w jego istotę. Wolny zawód wykonywany ma być w decydującej mierze według indywidualnych
sprawności taktyki, strategii. także rzemiosło nie jest wykonywane według kryteriów prawnych. Rzemiosło jest wykonywane według prostych założeń wiedzy lub
doświadczenia, podczas gdy w obrębie wolnych zawodów podejmowane są w zasadzie działania skomplikowane wymagające odpowiedz no wysokich kwalifikacji.
Odgraniczenie od siebie wolnego zawodu i rzemiosła nie jest zawsze łatwe. Podane kryteria tego ograniczenia opierają się nie tyle na kryteriach prawnych, ile raczej na
kryteriach organizacyjno-socjologicznych, które nie są ostre. Nie ulega wątpliwości, że wolne zawody są bardziej zróżnicowane aniżeli rzemiosło że ustawowa
reglamentacja prawna wolnych zawodów musi pozostawiać większe pole działania dla orzecznictwa aniżeli ustawowa regulacja rzemiosła. Nie każde wykonywanie
działalności zawodowej według kryterium fachowych zdobyczy wiedzy indywidualnej sprawności a nawet inwencji jest wykonywaniem wolnego zawodu. Swoją
działalność zawodową wykonują także liczne kategorie pracowników najemnych pozostających w prywatnoprawnym stosunku pracy i liczne kategorie funkcjonariuszy
lub inne osoby pozostające publicznoprawnym stosunku służbowym. Jednakże mamy tu do czynienia z regulacjami, które z założenia są różne od regulacji odnoszących
się do wolnych zawodów. Toteż generalnie rzec biorąc praca wykonywana w stosunku pracy jest działalnością niesamodzielną. W przypadku wolnych zawodów
domniemanie powinno przemawiać Zarzecz swobody wykonywania zawodu. Wolne zawody są bardzo zróżnicowane. Odmienny jest przedmiot, którego dotyczy ich
wykonywanie niejednakowa struktura świadczeń lub usług podejmowanych w jego obrębie. Specyfiką wykonywania wolnego zawodu jest to, że istotne elementy każdego
wolnego zawodu musi określać ustawa. Samorząd zawodowy nie jest cechą tylko wolnych zawodów. Powinien on być także zapewniony rzemiosłom i innym zawodom.
Niemniej, w przypadku wolnych zawodów organizacje samorządowe powinny zabezpieczać miedzy innym swobodę ich wykonywania.

Tajemnica zawodowa
Ograniczenie swobody rozporządzania danymi, które osoba podejmująca świadczenie lub usługi w ramach wolnych zawodów otrzymuje od odbiorcy świadczenia lub
usługi, wypływa już z Konwencji Praw Człowieka z 1950r. Z drogiej strony, także Unia Europejska nie mogła pozostawić tej dziedziny wyłącznie prawodawstwu
wewnętrznemu państw członkowskich tradycji prawodawstwa państw członkowskich UE ustanowione są zwykle odrębne regulacje prawne dla ograniczenia
rozporządzania danymi dotyczącymi organizacji lub funkcjonowania władzy publicznej i odrębne regulacje prawne dla ograniczenia rozporządzania danymi dotyczącymi
życia prywatnego osób fizycznych lub prywatnoprawnej sfery osób prawnych w pierwszym przypadku mamy do czynienia z tajemnicą państwową albo z tajemnicą
służbową. Natomiast w drugim przypadku mamy do czynienia z danymi uzewnętrzniającymi sferę bycia i działania jednostki. W obu przypadkach prawodawstwa państw
powinny szczegółowo określać zarówno krąg podmiotów, które mogą pozyskiwać dane jak i zakres, w którym pozyskiwanie danych jest dopuszczalne. Określenie
uprawnień władzy publicznej w zakresie zapewnienia ochrony tajemnicy państwowej lub służbowej pozostawione jest prawodawstwu wewnętrznemu państw
członkowskich UE. Ustawodawstwo polskie obowiązujące w zakresie wolnych zawodów. W ustawodawstwie polskim mamy do czynienia tylko w bardzo skromnym
zakresie z regulacjami prawnymi dotyczącymi wolnych zawodów. Ustawodawstwo Polski Ludowej nie przywiązywało do wolnych zawodów większego znaczenia.
Dopiero w 1989r wydana została ustawa o izbach lekarskich a następnie ustawa o izbach gospodarczych. Potem w 1990wydana została ustawa o zawodzie lekarza
weterynarii i izbach lekarsko-weterynaryjnych, w 19991 ustawa o izbach aptekarskich i ustawa o samorządzie pielęgniarek
i położnych. Te regulacje poszerzyły skromny ustawowy dorobek w przedmiocie wolnych zawodach Polski Ludowej, w której były zawarte jedynie ustawy o: zawodzie
lekarza z 1950r, o adwokaturze z 1982 i radcach prawnych z 1982r, ustawa o zawodzie lekarza z 1996 uchyliła ustawę z 1950r. Brak jest dotychczas ustawowej regulacji
praktyki zawodowej wykonywanej w postaci wolnego zawodu w odniesieniu do wielu form poradnictwa, zawodów inżynieryjnych czy też usług artystycznych tym, w
jakim zakresie wolne zawody powinny być uwzględniane w konkretnym ustawodawstwie, musi decydować praktyczne zapotrzebowanie na nie w życiu społecznym
konkretnego państwa. Nie jest rzeczą możliwą stworzenie dla całokształtu wolnych zawodów jednolitą kodyfikację ustawową. Są one ponadto zróżnicowane ze względu
na ich przedmiot. Przedmiot regulacji musi w decydującej mierze wpływać na kształtowanie instytucji prawnych. Przedmiot regulacji prawnej musi też decydować o tym,
w jakich przypadkach dla wolnego zawodu powinna być ustanowiona odrębną ustawą. W zakresie, w którym aktualnie w Polsce obowiązują w odniesieniu do wolnych
zawodów ustawowe regulacje prawne, podstawy prawne w nich zawarte normują tylko fragmentarycznie materie, jakie w przypadku wolnych zawodów powinny być
ustawowo unormowane. Wykonywanie wolnych zawodów nie jest podporządkowane całkowicie przepisom prawa cywilnego. Tylko prawo przedmiotowe powinno
również określać wyjątki od ogólnej sfery swobody działania, jaka przy wykonywaniu podjętego zobowiązania powinna przysługiwać podmiotowi podejmującemu
świadczenie lub usługę. Prawo wykonywania określonego wolnego zawodu przyznaje, zawiesza i odbiera akt władzy publicznej. Dlatego ustawa powinna określać
podstawę prawną tego aktu oraz przesłanki warunkujące jego wydanie. Ustawa powinna określać zakres, w jakim wykonywanie wolnego zawodu powinno być poddane
administracyjnemu nadzorowi władzy publicznej. Nadzór taki jest niezbędny gdyż sfera wolnego zawodu jego wykonywania musi być poddana kontroli określonej w
prawie przedmiotowym. Poszczególne wolne zawody powinny mieć swoją własną organizację samorządowa, która powinna zapewniać samodzielne i niezależne ich
wykonywanie stosunku do administracji rządowej. Natomiast kompetencje administracji rządowej powinny być określone szczegółowo w ustawie.

Adwokatura
Ustawa o adwokaturze z dnia 26 maja 1982r wprowadza zasadę, że adwokat w wykonywaniu swoich obowiązków jest niezawisły i podlega tylko ustawie. Wedle ustawy
adwokat jest zobowiązany zachować w tajemnicy wszystko o czym dowiedział się w związku z udzielaniem pomocy prawnej. Ustawa wymienia szczegółowo
kompetencje organów adwokatury oraz organów izb i zespołów adwokackich wobec osób, które wykonują zawód adwokata i tak samo szczegółowo wymienia w tym

Prawo Administracyjne
Prof. Dr Hab. J. Filipek

Opracowanie podręcznika

Praca zbiorowa

zakresie kompetencje władcze organów administracji rządowej. Ustawa przewiduje, iż wybory do organów adwokatury oraz organów izb i zespołów adwokackich mają
być tajne. Powołany w wyniku wyborów pośrednich Krajowy Zjazd Adwokatury ma spełniać w reprezentacji zawodu adwokackiego dominującą rolę. Tylko Krajowy
Zjazd Adwokatury i wybierane przez niego organy tj. Naczelna Rada Adwokacka, Wyższy Sąd Dyscyplinarny i Wyższa Komisja Rewizyjna uznane zostały za organy
adwokatury izby i zespoły uznane zostały za organy adwokackie. Owe centralne organy adwokatury otrzymały liczne uprawnienia uchwałodawcze rozległe władztwo
organizacyjne i upoważnienie do wydawania administracyjnego nadzoru w stosunku do izb i zespołów adwokackich oraz osób wykonujących zawód adwokata.

Radcy prawni
Ustanowienie doradztwa prawnego nastąpiło w historycznym rozwoju administracji publicznej. Usamodzielnienie sądownictwa sprzyjało podporządkowaniu administracji
publicznej prawu i w konsekwencji wyodrębnianiu na jej użytek doradztwa prawnego. Zasady ustroju socjalistycznego stanowiły podatny grunt do nastawienia zawodu
radcy prawnego na działalność jednostek gospodarki uspołecznionej. Miał je zastępować przede wszystkim w obrocie prawnym pomiędzy nimi. Powrót do gospodarki
wolnorynkowej skłania do generalnej inwazji przeciwko zawodowi radcy prawnego, głoszenia celowości całkowitego przekazania jego zakresu działania osobą mającym
kwalifikacje adwokata. Wiele przemawia za tym, że takie stanowisko budzi liczne zastrzeżenia. Bardzo wcześnie została uznana zasada ze adwokat zajmuje się
zastępstwem prawnym tylko w zakresie prawa cywilnego. Natomiast w zawodzie radcy prawnego w ramach administracji publicznej obserwujemy objęcie całej tematyki
prawnej wyłaniającej się w praktyce działania władzy publicznej, w tym tematyki prawa cywilnego. Adwokat wykonuje swoją działalność na zasadzie pełnomocnictwa,
natomiast radca prawny na podstawie umowy o pracę albo innej umowy. Przy tych formalnych prawach zatrudnienia inne są prawa i obowiązki adwokata a inne radcy
prawnego. Inny też jest przedmiot ich działania i inne mają być osiągnięte następstwa prawne. Pełnomocnictwo udzielane adwokatowi jest w swej naturze prawnej
nastawiona na upoważnienie do zastępowania klienta w stosunku do innych podmiotów. Natomiast zatrudnienie radcy prawnego ma dać podmiotowi zatrudniającemu
pracownika, który uczestniczyłby generalnie swoją znajomością prawa i doświadczenia w całokształcie działalności tego podmiotu, gdy może mieć ona znaczenie prawne,
nawet przed wszczęciem czynności prawnych w stosunku do innych podmiotów i ewentualnym postępowaniem przed władzą publiczną. Adwokat działa wyłącznie na
zasadzie pełnomocnictwa. W zasadzie nie może on być zobligowany do zajmowania się sprawami, które wynikają wyłącznie z prawa przedmiotowego, ani sprawami,
których w chwili udzielania pełnomocnictwa nie dało się przewidzieć. Radca prawny może być zobligowany do zajmowania się ogółem zagadnień prawnych zakładu
pracy, może być zobligowany do czynienia zadość wymaganiom formalnej dyscypliny pracy. Adwokat, który bez przerywania praktyki adwokackiej godzi się na
zatrudnienie w charakterze radcy prawnego, będzie musiał w różnym stopniu ograniczyć swoją praktykę adwokacką do zrezygnowania z niej włącznie. Gdy w grę
wchodzi zatrudnienie radcy prawnego w określonej jednostce kolidujące z praktyką adwokacką, adwokat musi zrezygnować w zakresie kolizji w części lub w całość z
wykonywania praktyki adwokackiej. Z kolei dla radcy prawnego prawo przedmiotowe nie powinno ustanawiać bariery uniemożliwiającej mu reprezentowanie jednostki,
która go zatrudnia w każdym postępowaniu przed organami władzy publicznej, sądowej albo administracyjnej. Radca prawny zatrudniony na podstawie umowy o prace
albo aktu powołania korzysta z tytułu zatrudnienia ze świadczeń socjalnych i świadczeń z tytułu ubezpieczenia społecznego. Natomiast adwokat działa na podstawie
pełnomocnictwa korzysta ze świadczeń socjalnych i świadczeń z tytułu ubezpieczenia społecznego ze względu na swoją przynależność do samorządu adwokackiego.
Radca prawny płaci podatek od wynagrodzenia a adwokat podatek dochodowy. Wykonywanie zawodu adwokata jest w całej rozciągłości przykładem jednego z typowych
wolnych zawodów. Natomiast radca prawny pozostaje w stosunku zatrudnienia, w którego zakresie występują tylko niektóre elementy wolnego zawodu. Radca prawny
nie tylko relacjonuje przepisy obowiązującego prawodawstwa. Ustosunkowuje się on także do ich sensu, zakresu obowiązywania, uwarunkowań społecznych i działania w
praktyce. W odróżnieniu od adwokata, który jest związany tajemnicą zawodową i ewentualnie przepisami ograniczającymi wykorzystywanie danych personalnych, radca
prawny jest związany tajemnicą wynikającą ze stosunku pracy lub stosunku służbowego i tajemnicą państwową. Istnienie i zakres samorządu zawodowego radców
prawnych musi określać ustawa przekazująca do właściwości tego samorządu funkcje administracyjno-prawne.

Zawody medyczne
Ustawę z 1996r o zawodzie lekarza odróżnia od innych ustaw dotyczących wolnych zawodów to, że określa ona przedmiot zawodu lekarza. Wykonywanie zawodu
lekarza ma polegać na udzielaniu świadczeń zdrowotnych, a także wydawaniu a także wydawaniu opinii i orzeczeń lekarskich. Lekarz ma obowiązek wykonywać zawód
zgodnie ze wskazaniem aktualnej wiedzy medycznej dostępnymi mu metodami i środkami zapobiegania, rozpoznawania i leczenia chorób zgodnie z zasadami etyki
zawodowej oraz z należytą starannością. Prawo wykonywania zawodu lekarza przyznaje okręgowa rada lekarska osobie, która: jest obywatelem polskim lub obywatelem
innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej, posiada dyplom lekarza wydany przez polską uczelnie wyższą, dyplom wydany przez państwo członkowskie Unii
Europejskiej wymienione w wykazie Ministra Zdrowia lub dyplom lekarza wydany przez inne państwo pod warunkiem uznania go za równorzędny z dyplomami
Rzeczpospolitej Polskiej, posiada pełną zdolność do czynności prawnych, posiada stan zdrowia pozwalający na wykonywanie zawodu lekarza, wykazuje nienaganną
postawę etyczną. Okręgowa rada lekarska prowadzi też rejestr lekarzy, którzy uzyskali prawo wykonywania zawodu, zasięgu jej właściwości terytorialnej. Lekarz, który
zamierza podjąć wykonywanie zawodu po upływie 5 lat od uzyskania dyplomu lekarza obowiązany jest do odbycia przeszkolenia, to samo odnosi się do lekarza, który nie
wykonywał praktyki zawodowej przez okres 5 lat. Okręgowa rada lekarska może stwierdzić niedostateczne przygotowanie do wykonywania zawodu i skierować lekarza
na przeszkolenie albo niezdolność do wykonywania zawodu ze względu na stan zdrowia na podstawie orzeczenia komisji lekarzy specjalistów przez nią powołanej.
Lekarz traci prawo wykonywania zawodu z mocy prawa w razie: 1 )utraty obywatelstwa polskiego lub państwa członkowskiego Unii Europejskiej, jeżeli nie nabył
równocześnie obywatelstwa innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej, 2) ubezwłasmowolnienie całkowitego, 3) upływ czasu na jaki zastało przyznane.

Natomiast okręgowa rada cofa prawo wykonywania zawodu oraz skreśla z rejestru lekarza w razie: 1) pozbawienia go uprawnień lekarskich, 2) zawieszenia lekarza w
prawach do wykonywania zawodu, 3) zrzeczenia się prze lekarza prawa wykonywania zawodu, 4) wyjścia na jaw że lekarz nie spełnia wymagań przewidzianych dla
wykonywania praktyki lekarskiej, 5) skreślenie z członków okręgowej izby lekarskiej, 6) złożenie oświadczenia o zaprzestaniu wykonywania praktyki lekarskiej. Od
uchwały okręgowej rady lekarskiej przysługuje odwołanie.

Inne postacie wolnych zawodów

Niektóre ustawy odnoszą się od zawodów, które kwalifikuje się jako wolne. Ograniczają się do regulowania elementów samorządu, w przypadku tych zawodów tak czyni
np. ustawa o samorządzie pielęgniarek i położnych. Generalnie w konwencji wolnego zawodu jest utrzymana regulacja praktyki zawodowej notariusza.

INSTYTUCJA ZAKŁADU ADMINISTRACYJNEGO (12)

Z instytucją zakładu łączy się spełnianie świadczeń lub usług według zasad wiedzy fachowej lub doświadczenia dla spełniania zadań, jakie zostały zakładowi postawione.
W przypadku zakładów administracyjnych ich zadania określa porządek prawny. Korporację publiczną stanowią jej członkowie, którzy na równych prawach uczestniczą
w jej konstytuowaniu i określeniu jej zadań. Jej ustrój i zadania zdeterminowane są przez prawo przedmiotowe. To samo dotyczy autorytatywnych jej form działania oraz
stosunków nadrzędności i podporządkowania pomiędzy korporacją w swej całości a osobami będącymi jej członkami. W ramach porządku publicznoprawnego występują
różne korporacje publicznoprawne, wówczas wychodzi się naprzeciw potrzebie rozgraniczenia kompetencji pomiędzy nimi zwykle tą drogą, że korporacji identyfikowanej
w szczególny sposób z porządkiem prawnym państwa przyznaje się uprawnienia zwierzchnie. Państwo koncentruje w swym ręku władzę wykonawczą, ustawodawcza i
sądową. Normy ustanawiające podstawy prawne wszelkiego działania prawnego mogą powstać w ramach innych korporacji tylko w zakresie, w jakim porządek prawny
państwa na to zezwala. W ramach określonej korporacji publicznoprawnej ustanawianie szczególnych układów zależności administracyjno-prawnej , do których
zaliczamy: zależność zakładową, służbową, zależność w obrębie drogi lub innych miejsc publicznych, zależność na obszarach specjalnych, itp. Nie oznacza to , że poza
takimi układami zależności administracyjno-prawnej mamy do czynienia z prawem powszechnie obowiązującym w podobnym znaczeniu , w jakim prawo cywilne i karne
uważa się nieraz za prawo powszechnie obowiązujące w stosunku do prawa administracyjnego. W wyniku norm, których przedmiotem jest regulowanie stosunków
charakterystycznych dla instytucji zakładu administracyjnego, następnie ograniczenie zakresu działania ogólnie obowiązujących norm prawa administracyjnego. Taką role
spełniają w przypadku instytucji zakładu administracyjnego zwłaszcza normy ustanawiające zadania zakładów administracyjnych, gdyż upatrywana jest w nich
wystarczająca podstawa prawna do nadania zakładowi administracyjnemu kształtu organizacyjnego i do jego działalności. Patrząc na prawo zakładowe pod kątem
stosunku, który stanowi przedmiot regulacji tego prawa, trzeba stwierdzić, że wymieniony stosunek przybiera w istocie swej znamiona stosunku szczególnej zależności

Prawo Administracyjne
Prof. Dr Hab. J. Filipek

Opracowanie podręcznika

Praca zbiorowa

administracyjno prawnej. W tej postaci ma on służyć realizacji zadań zakładu,. To jego przeznaczenie wytycza zakres, w jakim w jego obrębie może następować
posługiwanie się administracyjno-prawnymi formami i środkami działania. W swym uzależnieniu od zadań zakładu administracyjno prawny stosunek zależności
zakładowej niesie za razem ze sobą prawa i obowiązki. Regulacje prawa pozytywnego nie dają nam gotowego normatywnego wzorca instytucji zakładu
administracyjnego. Otrzymuje on swój prawny wyraz, swoja treść i zakres swojego występowania w przepisach obowiązującego prawa. Przedsiębiorstwem państwowym
jest instytucja odpowiadająca ustawowemu pojęciu przedsiębiorstwa. Jest ona według przepisów ustawy powołana do życia, jest zorganizowana i funkcjonuje według
przepisów ustaw i według przepisów ustawy jest przekształcana lub likwidowana. Podlega także wpisowi do rejestru sądowego, który jest warunkiem orzynania jej
podmiotowości w obrocie cywilnoprawnym. Pojęcie zakładu administracyjnego było rozwijane zwłaszcza w nauce prawa. Powstało ono w drodze teoretycznego
uogólniania regulacji, które z zakładem administracyjnym łączyły pewną specyfikę prawną. Pojęcie zakładu administracyjnego uchodziło raczej za pojęcie, które nauka
prawa opiera na technicznych i innych pozaprawnych znamionach. Taki kierunek wytyczył na gruncie austriackim R.Herrnritt według jego zdania pojęcie zakładu
administracyjnego nie jest pojęciem ściśle prawnym. Na meta-jurydycznym gruncie oparte są także ujęcia, które istoty zakładu administracyjnego upatrują w pewnej
podmiotowości prawnej albo łączą instytucję zakładu przede wszystkim z pewną organizacyjną jednością. Pojęcia mające wyjaśnić lub porządkować materiał
pozytywnego prawa nie mogą się opierać na pozaprawnych podstawach. Takie wymagania ma spełniać także pojęcie zakładu administracyjnego.

Sprawa nadzoru nad zakładami administracyjnymi

Zakłady administracyjne są tworzone zwykle w wyniku aktów, które wymagają dostatecznie szczegółowej podstawy prawnej w obrębie ogólnie obowiązującego prawa
administracyjnego. Pomiędzy podmiotem powołującym zakład do życia a powstającym zakładem nie ma stosunku administracyjno prawnego, który upoważniałby
powstający zakład do stosowania środków prawnych na działalność organu powołującego zakład do życia. Akt administracyjny powołujący do życia zakład
administracyjny nie jest typowym aktem administracyjnym w rozumieniu ogólnie obowiązującego prawa administracyjnego. Wykracza on poza ramy wewnętrznej sfery
administracji, bo może wywołać skutki prawne na zewnątrz, które nie mieszczą się już w ramach samej administracji i rządowej lub samorządowej. Zakłady
administracyjne są zatem włączone do administracji publicznej przez przepisy regulujące ich powstanie, reorganizowanie i likwidowanie. Ustawa może dla niektórych
kategorii zakładu wprowadzić ich samodzielność i niezależność w pewnych zakresach. Z przyznaniem samodzielności i niezależności mamy do czynienia zwłaszcza w
odniesieniu do zakładów administracyjnych, które powołuje do życia a w konsekwencji przekształca lub likwiduje sama ustawa. Ustawa może określić stan faktyczny jaki
musi być spełniony aby zakład mający działać na zasadach prawnej decentralizacji mógł lub powinien być powołany do życia przez administrację publiczną.

Stosunek zależności zakładowej

Zależność zakładową wytyczają normy zadaniowe obowiązujące organy zakładu do określonych świadczeń wobec użytkowników zakładu. Z punktu widzenia zakładu
jego działalność jest spełnieniem świadczeń, choć z punktu widzenia użytkowników i innych podmiotów będącymi odbiorcami działalności zakładu świadczenia te mogą
uchodzić także za obciążenia lub dolegliwości. Świadczenia zakładu mają doprowadzić do efektów, które zakład ma osią gnąc jako cel swojego działania. Cała działalność
zakładu administracyjnego ma służyć realizacji celów, jakie zakładowi zostały postawione, dlatego należy w niej widzieć środek mający służyć realizacji tych celów.
Zakłady, których zakres działania wykonywany według zasad wiedzy fachowej i doświadczenia, jest szeroki, mają niewątpliwie większe wątpliwości faktycznego
rozwijania samodzielnej i niezależnej działalności, gdy zakłady, których zakres działania wykonywany według zasad wiedzy fachowej i doświadczenia jest wąski, mają
małe możliwości faktyczne rozwijana samodzielnej i niezależnej działalności. Obok zakładów podporządkowanych organom nadzoru takich jak np. więzienia, domy
poprawcze możemy wymienić zakłady, które w węższym lub szerszym zakresie działają na zasadach samodzielności lub niezależności np. środki przekazu, uczelnie. Nie
odnosi się przy tym decentralizacja do poszczególnych form środków działania zakładu administracyjnego. Mamy z nią do czynienia wtedy, gdy zakład w całej swojej
działalności ma zrealizować postawione mu cele na zasadach samodzielności i niezależności. Zakres samodzielności i niezależności zakładu administracyjnego nie jest
miarodajny dla istotnych jego znamion, które go odróżniaj od innych podmiotów. Istotę jego wyrażają swoiste znamiona jego stosunku łączącego go z jego
użytkownikami. Odróżnienie zakładu administracyjnego od innych podmiotów niema istotnej różnicy miedzy zakładami, w których przebywanie jest obligatoryjne a
zakładami, z których korzystanie nie jest dobrowolne. Różnica ta sprowadza się jedynie do tego ze w przypadku zakładów, z których korzystanie jest obligatoryjne,
stosunek zależności powstaje w wyniku aktu administracyjnego lub wyroku sądowego bądź z mocy ustawy. Natomiast w przypadku zakładów, z których korzystanie jest
dobrowolne, powstaje on z woli osoby pragnącej z zakładu skorzystać. Ustawa reguluje zwykle zależność zakładową przez określenie zadań zakładu. Inne elementy
zależności zakładowej regulują znacznej mierze normy zawarte w źródłach prawa niższego szczebla. Dla całego zasięgu, w którym użytkownik zakłady administracyjnego
może korzystać z jego świadczeń albo musi ponosić ciężary związane w przebywaniu w jego obrębie, istnieje tylko jeden stosunek administracyjno-prawny. Bezpośrednio
w jego obrębie mogą być stosowane administracyjno-prawne działania współkształtujące jego istotę, z tym że chodzi tu o stosunek prawny który od innych stosunków
administracyjno-prawnych musi być odróżniany. Zakres administracyjnego działania jest przede wszystkim zdeterminowany prze ustawowe zadania zakładu. Między
innymi organy zakłady są zobowiązane do równego traktowania odbiorców ich świadczeń. Działalność zakładu administracyjnego nie może służyć jego własnym celom.
Przeciwnie - przy zastosowaniu przepisów prawa przedmiotowego ma ona służyć dobru publicznemu. Za podstawę faktyczną dla poszczególnych prawnie relewantnych
czynności administracyjno-prawnych zakładu służy ten sam stan faktyczny, który służy za podstawę faktyczną ogólnego stosunku zależności zakładowej, łączącego
zakład z odbiorcami jego świadczeń. W każdym razie służy on za podstawę faktyczną poszczególnych prawnie relewantnych czynności administracyjnych tak długo jak
długo bardziej szczegółowe przepisy nie uzależniają podejmowania określonych działań od istnienia dalszych przesłanek faktycznych. Na niższych szczeblach w
hierarchii źródeł prawa, z jaką mamy do czynienia w prawie zakładowym, obowiązują zwykle normatywne regulacje ustanawiane przez organy administracyjne, które
sprawują nadzór nad zakładem. W przypadku zakładów administracyjnych, z których korzystanie jest dobrowolne, można przyjąć, że użytkownik godzi się na
podporządkowanie regulacjom. Natomiast w przypadku zakładów, do których osoby w nich przebywające są obligatoryjnie wcielane, jest oczywiście brak takiej zgody.
Regulacje ustanowione przez organy nadrzędne lub powołane do wykonywania nadzoru w stosunku do zakładów administracyjnych mają normatywny charakter tak
długo, jak długo mogą one być podejmowane dla działalności wykonywanej według kryteriów wiedzy fachowej lub doświadczenia. W pozostałym zakresie przybierają
one postać aktów generalnych a nawet indywidualnych aktów administracyjnych. Jeżeli bardziej szczegółowe przepisy nie stanowią inaczej, osobę, spełniającą rolę
organu w zakładzie administracyjnym, należy uznać za urzędnika administracyjnego mającego analogiczne prawa i obowiązki jak inni urzędnicy administracji rządowej
lub administracji samorządowej. Gdy działalnością swoją narusz ona obowiązki, jakie na niej ciążą, możliwe jest zastosowanie względem niej tylko środków
dyscyplinarnych lub służbowych. Przepisy postępowania egzekucyjnego w administracji nie mogą być stosowane wobec użytkowników zakładu administracyjnego. W
stosunku do nich mogą być stosowane jedynie środki dyscyplinarne. W obliczu prawa zakładowego można mówić o szczególnej zależności zakładowej,
charakterystycznej dla sytuacji prawnej użytkownika zakładu. W obliczu tego prawa można mówić o szczególnym władztwie zakładowym, które obejmuje ogół
uprawnień przysługujących organom zakładu w stosunku do jego użytkowników. Poza szczególnym władztwem w stosunku do użytkowników zakładu w ramach
stosunku zależności zakładowej prawo zakładowe przyznaje organom zakładu szczególne władztwo porządkowe, któremu obok użytkowników zakładu podlegają także
inne osoby Władztwo porządkowe ma zapewniać, aby działalność zakładu mogła być faktycznie przeprowadzana przy ewentualnym zastosowaniu autorytatywnych form
działania wobec każdego, kto ją utrudnia lub uniemożliwia. Nie zawsze jest sprawą prostą rozgraniczyć w ramach władztwa stosowanego przez organy zakładu w
stosunku do jego użytkowników zakres władztwa porządkowego od zakresu podstawowego władztwa zakładowego. Można powiedzieć, że podstawowe władztwo
zakładowe zdeterminowane jest bezpośrednio przez treść i zakres uprawnień, jakie przysługują organom zakładu w stosunku do jego użytkowników ze względu na
zadania, które zakład ma realizować. Natomiast władztwo porządkowe, jakkolwiek służy ono także realizacji zadań zakładu, ma zapewniać generalne funkcjonowanie
zakładu. Wypełnienie uprawnień zdeterminowanych przez podstawowe władztwo zakładowe następuje przy zastosowaniu w razie potrzeby środków dyscyplinarnych.
Natomiast wypełnienie uprawnień zdeterminowanych przez władztwo porządkowe następuje przy zastosowaniu przepisów postępowania egzekucyjnego w administracji.
Znamiona zakładu administracyjnego w różnym stopniu mogą być przyznawane tworom porządku prawnego. Niektóre twory porządku prawnego są w całym swoim
organizacyjnym i funkcjonalnym bycie zakładami administracyjnymi. Należą do nich np. szkoły, przedszkola, szpitale. Niekiedy jednak cechy zakładów
administracyjnych odnoszą się do pewnych tworów porządku prawnego tylko w części, a nawet tylko w małym stopniu. Można tu zaliczyć np. muzea, archiwa. Porządek
prawny może nadawać cechy zakładu administracyjnego także instytucjom, które jednocześnie w obliczu innych przepisów prawnych otrzymują cechy innych instytucji
prawnych. Cechy zakładu mogą też wykazywać niektóre przedsiębiorstwa, zwłaszcza przedsiębiorstwa użyteczności publicznej. Jak i również są możliwe twory
organizacyjne które jednocześnie wykazują cechy zakładu administracyjnego, przedsiębiorstwa i korporacji np. teatry.

Prawo Administracyjne
Prof. Dr Hab. J. Filipek

Opracowanie podręcznika

Praca zbiorowa

Zakłady prywatne korzystające z uprawnień zakładów publicznych.

Zależność łączna użytkowników zakładu z jego organami i odpowiadające jej władztwo organów zakładu w stosunku do jego użytkowników mogą występować także w
przypadku zakładów prywatnych. Wtedy typowe dla zakładu więzy zależności opierają swą moc wiążąc wyłącznie na akcie woli osoby, która zgłosiła gotowość
korzystania z zakładu. Zakładowi prywatnemu mogą zostać nadane prawa instytucji publicznej. Wtedy w zakresie otrzymanych praw publicznych zakład prywatny
wchodzi w stosunku do podmiotu, który nadał mu te prawa, w analogiczne więzi zależności, charakterystyczne dla zakładu administracyjnego.

INNE RODZAJE SAMORZĄDU (13)

Izby gospodarcze

Izby te są formą samorządu zrzeszającego osoby, które prowadzą działalność wytwórczą, handlową, budowlaną lub usługową. Izba gospodarcza może być utworzona,
jeżeli taką inicjatywę podejmie co najmniej 50 podmiotów, a gdy zakres działania izby przekracza obszar województwa – co najmniej 100 podmiotów prowadzących
działalność gospodarczą. Wymienione podmioty uchwalają statut i przez umocowanych składają wniosek do sądu gospodarczego o zarejestrowanie izby. Z chwila
wpisania do rejestru izba uzyskuje osobowość prawną. (przedmiot działania) Izby reprezentują interesy zrzeszonych członków. Są one uprawnione do wyrażania opinii o
projektach rozwiązań odnoszących się do funkcjonowania gospodarki mogą uczestniczyć na zasadach w przepisach wyrażonych w przygotowaniu projektów aktów
prawnych. Oceniają wdrażanie i funkcjonowanie przepisów prawnych dotyczących prowadzenia działalności gospodarczej. Na wniosek lub za zgodą izby gospodarczej
Rada Ministrów może w drodze rozporządzenia powierzyć jej wykonywanie zadań zastrzeżonych w przepisach prawa dla administracji publicznej. (nadzór) Jeżeli
działalność izby jest niezgodna z prawem lub statutem minister właściwy, wojewoda może wystąpić do organów izby o usunięcie niewłaściwości lub wystąpić do sądu
rejestracyjnego który może: 1.uchylić niezgodną uchwale organu izby 2.udzielić upomnienia organom izby 3. rozwiązać izbę jeżeli naruszenia są rażące. (krajowa izba
gospodarcza) Izby gospodarcze mogą zrzeszać się w Krajowej izbie Gospodarczej, tam też mogą zrzeszać się organizacje gospodarcze i społeczne jeżeli wspierają rozwój
gospodarczy. W zakresie handlu zagranicznego KIG tworzy funkcjonalnie i organizacyjnie wyodrębnioną Polska Izbę Handlu Zagranicznego. KIG poprzez PIHZ:
1.organizować wystawy i targi w kraju i za granicą 2. działać z organami międzynarodowymi i zagranicznymi 3. wykonywać czynności izb przemysłowo-handlowych

Samorząd załogi w przedsiębiorstwie państwowym

Ograniczona forma zarządu ściśle związana z organizacją systemu zarządzania gospodarką narodową w krajach Europy Środkowo wschodniej Płd – Wsch i wsch w
minionych dziesięcioleciach. Dopuszczenie załogi do ograniczonego zarządzania przedsiębiorstwem miało w pewien sposób osłabić skutki bardzo daleko idącego
scentralizowanego kierowania gospodarką. W prywatnych przedsiębiorstwach odpada, bo po: 1. Uzależnienie administracyjno prawne przedsiębiorstwa od wyższych
ogniw organizacyjnych państwa po 2.Udział administracji samego przedsiębiorstwa w ogólnym systemie zarządzania gospodarką narodową.

Udział organizacji społecznych w działalności samorządowej.

(Samorząd przyznawany organizacjom społecznemu) 2 rodzaje powstania: powstanie i rozwój polega na przejmowaniu od państwa i w konkurencji z nim jego zadań i
tytułów wykonywania władzy, albo powstaje najpierw organizacja społeczna, która w swym własnym autonomicznym od państwa rozwoju otrzymuje swój kształt
organizacyjny i oblicze funkcjonalne. Sposoby te zlewają się niejednokrotnie. W tej chwili funkcja prawno-publiczna przybiera na sile. Decentralizacja w przypadku
przekazywania administracji organizacjom społecznym przybiera stosunkowo największe rozmiary. Nierzadko przekazanie organizacji społecznej zadań administracji
państwa i publiczno prawnych form działania zwiększa aktywność osób należących do organizacji społecznych. (rzeczywistość polska) ze względu na swe oblicze
polityczne i rolę w poprzednim ustroju większość organizacji społecznych, jakie w ostatnich 10 lat działały w Polsce, uległa po 1990 r. Zasadniczej reorganizacji. Niektóre
przestały istnieć. Teraz są: PCK, Polski Związek Łowiecki. Powinny być powoływane do życia nowe organizacje społeczne, którym będzie przekazywana działalność
publicznoprawna. (Związki zawodowe) =ZW jest dobrowolną i samorządną organizacją ludzi pracy, powołaną do ochrony i reprezentowania ich praw, interesów
zawodowych i socjalnych. ZW jest niezależny zarówno od pracodawców, jaka i administracji rządowej oraz innych organizacji. (Rejestr sądowy) Związki zawodowe a
także na ogólnokrajowe zrzeszenia (federacje) i ogólnokrajowe organizacji międzynarodowe (konfederacje) związków zawodowych nałożono obowiązek poddania się
rejestracji w sądzie wojewódzkim właściwym ze względu na siedzibę związku lub zrzeszenia. Z dniem rejestracji nabywa osobowość prawną. (Zadania) Nikt nie może
ponosić ujemnych następstw z powodu przynależności do związku lub pozostawania poza nim. ZW mogą reprezentować interesy na forum międzynarodowym. Tworzą
dogodne warunki pracy, bytu i wypoczynku. W sprawach indywidualnych mogą reprezentować prawa i interesy członków. Mogą bronić także osoby nie zrzeszone.
Kontrolują przestrzeganie przepisów dot. Pracowników, rencistów, emerytów. Mogą występować do Sądu Najwyższego z wnioskami o wyjaśnienie przepisów prawa i
pracy i ubezpieczeń społecznych. Sprawują kontrolę nad przestrzeganiem prawa pracy i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy. Mają prawo wnoszenia rewizji
nadzwyczajnych w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych. (organizacje samorządowe) Od dawna zalicza się od zakresu administracji publicznej
działalność wykonywana przy ustawowym upoważnieniu do korzystania z administracyjnych form i środków działania. Niemniej ustawa włącza działalność organizacji
społecznej w ramy działalności samorządowej także wtedy, gdy nakłada na organizację społeczną zadania, które w przeciwnym razie musiałoby podejmować państwo lub
inne publicznoprawne związki, bo większość społeczeństwa albo większość osób przynależnych do pewnych kręgów społecznych domaga się jej od władzy publicznej.
Wyrazem wykonywania działalności publicznoprawnej jest wykonywanie jej według zasad charakterystycznych dla sposobów działania współczesnej władzy publicznej.

Sprawa fundacji publicznoprawnych

W Polsce nie ma fundacji publiczno prawnych. Istniały do 1939 r. Zniesione w Polsce Ludowej, a majątek przeniesiony na rzecz Skarbu Państwa. Nowe prawo z 1991
ustanawia podstawy prawne. (Fundacja a zakłady: różnice) Na fundacje musza być z góry wyznaczone środki finansowe. Zakłada może otrzymywać środki finansowe
w różnych okresach, w różnej wysokości i niesystematycznie. Zakład publiczny jest powoływany do życia w drodze autorytatywnego aktu korporacyjnego związku
publicznoprawnego, fundacja publicznoprawna może powołać na wniosek osoby prywatnej, gdy wytyczy cele jej istnienia i przeznaczy dla niej środki finansowe a organ
załatwi wniosek i włączy powstającą fundację do sfery działania (podobieństwa) Podobnie jak zakład publicznoprawny, cechuje przede wszystkim stosunek szczególnego
władztwa wobec osób korzystających ze świadczeń fundacji.

TERYTORIALNA ORGANIZACJA SZCZEBLI I JEDNOSTEK ORGANIZACYJNYCH ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ (14)

Uwarunkowania wpływające na podział terytorialny dla celów administracji publicznej:

- uwarunkowania geofizyczne: ukształtowanie pionowe i poziome terenu. Naturalne cech terenu mogą utrudnić komunikację, np. pasma górskie, duża rzeka lub jezioro. -
uwarunkowania demograficzne – tzn. stosunki ludnościowe: nie można powoływać jednostek administracyjnych tego samego szczebla o zbyt zróżnicowanej liczebności
ludności. Muszą one być zbliżone do siebie ze względu na obszar i zamieszkującą go ludność. Najlepiej gdy dodatkowo ludność zamieszkującą dane terytorium łączy
tradycja, język, kultura. Na szczeblu podstawowym korzystne jest aby gospodarka była jednolita, natomiast na szczeblach wyższych powinno istnieć urozmaicenie
gospodarcze (np. łącznie i tereny rolne i tereny przemysłowe). W obecnych czasach istnieje na szeroką skalę zjawisko przenoszenia się ludzi z miast na wieś. Wobec tego
zmniejsza się w miastach zapotrzebowanie na świadczenia zorganizowane ze względu na dużą liczebność ludzi.

Zagadnienia podstawowe i nie podstawowe w podziale terytorialnym.

Prawo Administracyjne
Prof. Dr Hab. J. Filipek

Opracowanie podręcznika

Praca zbiorowa

PODSTAWOWE: - ile ma być szczebli w strukturze pionowej?: ilość szczebli ma być proporcjonalna do wielkości terytorium. Wpływ ma na to również łatwość
komunikacji i wykorzystanie postępu technologicznego w pracy biurowej. W latach 70-tych w Polsce zmniejszono liczbę szczebli w podziale terytorialnym z 3 do 2
(centralizacja). Zmniejszenie lub zwiększenie liczby jednostek terytorialnych na jednym i tym samym szczeblu nie może pozostawać bez wpływu na liczbę jednostek
terytorialnych na innych szczeblach.
NIEPODSTAWOWE: - tworzenie jednostek podziału terytorialnego na poszczególnych szczeblach, wytyczanie ich granic, umiejscowienie siedzib ich organów. Granice
należy tak wytyczyć aby nie pozostawiać poza nimi obiektów, które powinny być z daną jednostką związane. Siedziby organów powinny być położone centralnie. Dostęp
do siedziby organu powinien być łatwy. Zmiany w podziale terytorialnym państwa nie powinny następować często ponieważ podział „wrasta w teren”, kształtuje życie
społeczne i wpływa na rozbudowę miejscowości, w której dany organ ma siedzibę.

Podział terytorialny ogólny i podział dla celów specjalnych.

- OGÓLNY: związany jest z poziomą i pionową strukturą organizacyjną rządowej administracji ogólnej i powszechnej samorządu terytorialnego. - SPECJALNY: odbiega
od podziału ogólnego; występują w nim inne szczeble (więcej lub mniej, tworzone wg innych kryteriów). Może też różnić się od ogólnego granicami jednostek
terytorialnych. Każdy podział terenowy specjalny powinien być dostatecznie uzasadniony.

Pomocnicze szczeble w podziale terytorialnym dla celów administracji publicznej

Wiąże się to z potrzebą nadania różnym działom odrębnego terytorialnego kształtu administracyjnego. Musi on odbiegać od kształtu administracji ogólnej. Pomocnicze
szczeble mają być posiłkowe lub uzupełniające. Dla administracji specjalnej nie trzeba szczebli pomocniczych gdyż jest ona wystarczająco szczegółowa. Tak więc dla
administracji ogólnej szczeble pomocnicze mają szczególne znaczenie.

Szczebel centralny w organizacji administracji publicznej

jest to szczebel administracji rządowej. Wobec tego tu być skupiona działalność prawodawcza (ze względu na jednolitość, przejrzystość aktów). To tu określa się kierunki
działalności całej administracji rządowej. Powinna być tu także ukształtowana jej działalność faktyczna – ma być tu skoncentrowane wypracowanie polityki rządowej tj.
przygotowanie i szkolenie pracowników. Tutaj skupia się koordynowanie całej działalności rządowej. Ponadto centralne szczeble mają kompetencje kontrolne i nadzorcze
(w obrębie zależności osobowej i służbowej, kontroli finansowo-księgowej, inspekcji rewizyjnej). Kompetencje szczebli centralnych uzupełniają funkcje ministrów
resortowych. Każdy organ administracji rządowej jest podporządkowany organowi naczelnemu. RESORT-duży dział administracji rządowej kierowany przez ministra. O
ich liczbie decyduje ilość i charakter zadań administracji rządowej. Minister organizuje pracę centralnych komórek i kieruje tą pracą.

Szczeble pośrednie w organizacji administracji publicznej:

* w okresie międzywojennym: województwo i powiat, Warszawa-województwo * po II wojnie światowej: województwa i powiaty. Ustawa z 28.V.1975r. zniosła szczebel
powiatowy zwiększając tym samym liczbę województw. Ponad województwami powstały regiony pomocnicze (wspólna w regionie: strategia gospodarcza, planowanie
przestrzenne, ochrona zasobów). Powołane potem rejony odpowiadały wcześniejszym powiatom.
* ustawa z 1998r. przywróciła powiaty – trójstopniowy podział terytorialny państwa. Liczba województw została ograniczona do 16-tu. Zmiany ich granic może dokonać
RM w drodze rozporządzenia (podobnie granic powiatów).

Szczebel podstawowy w organizacji administracji publicznej:

Gmina. Dawniej jej jednostką pomocniczą była gromada (zajmująca obszar wsi). W 1954r. powołano również osiedla jako jednostki pomocnicze gminy. Ustawa z 1972r.
zniosła gromady i osiedla i ustanowiła na nowo gminy.

Wewnętrzna struktura gminy

Sołectwo to jednostka pomocnicza gminy, na jego czele stoi sołtys- jest on reprezentantem wsi wobec organów gminy i odwrotnie. Z sołtysem miało współdziałać
zebranie wiejskie. O podziale gminy na sołectwa decyduje rada gminy w uchwale. Określa w niej jednocześnie zakres kompetencji i organizację sołectwa. Sołectwu
można przekazać zadania i kompetencje gminy.

Terytorialna organizacja miast

Miasto jest spójną całością. Mamy miasta na prawach powiatu wedle ustawy o samorządzie powiatowym z 31.12.1998r. Pomocniczymi jednostkami miasta są dzielnice i
osiedla. O ich powołaniu decyduje rada miasta w uchwale. Dzielnice są tworzone dla wykonywania administracji samorządowej na szczeblu niższym od gminy miejskiej.
Osiedla podobnie jak sołectwa mają być jednostkami organizacyjnymi społeczeństwa. Osiedle jest jednostką organizacyjną dzielnicy. Organem uchwałodawczym osiedla
jest rada a organem wykonawczym zarząd. RM może ustalać i zmieniać granice gminy.

Samorząd terytorialny w mieście stołecznym Warszawie

Reguluje to ustawa z 1994r. – status związku komunalnego złożonego z 11 gmin. Zakres działania organów związku gmin to: 1/ planowanie strategii rozwoju Warszawy,
2/ przedsięwzięcia publiczne, 3/ wspomaganie przedsięwzięć. Organem stanowiącym i kontrolnym jest Rada a wykonawczym Zarząd. Związek miał mieć osobowość
prawną i podlegać wpisowi do rejestru związków międzygminnych. Dzielnice otrzymały od gminy zadania i kompetencje na podstawie uchwały. Zakres działania osiedli,
kolonii i sołectw określił status gminy. Wydawać mogą decyzje z upoważnienia właściwego organu gminy. Wg ustawy z dnia 15.03.2002r. Warszawa jest gminą mającą
status miasta na prawach powiatu. Warszawa zastała podzielona na dzielnice-jej pomocnicze jednostki: organem stanowiącym i kontrolnym jest rada dzielnicy- wybiera
ona ponadto zarząd dzielnicy (burmistrz i jego zastępcy). Dzielnica wykonuje zadania i kompetencje gminy przekazane w zawartym z gminą porozumieniu.

POJĘCIA: ”ORGAN ADMINISTRACYJNY”. ”URZĄD”, „WŁADZA”. (15)

Pojęcie organu administracyjnego.

Organ administracyjny jest całością integralnie ze sobą połączonych elementów normatywnych porządku prawnego i elementów faktycznie istniejącej rzeczywistości.
Prawo musi legitymować cały zakres działania i każdą kompetencję organu administracyjnego. Organ administracyjny musi być także faktycznie powołany do życia
niezbędnymi aktami generalnymi i indywidualnymi konkretyzującymi stan prawny. Niezbędną cechą organu administracyjnego jest, aby był on kompetentny do
wydawania aktów prawnych, innymi słowy, organ administracyjny musi być wyposażony przez prawo administracyjne w zdolność działania i podejmowania działań
prawnych w imieniu administracji. KPA tak definiuje pojęcie organu administracji: jest to każdy podmiot, który prowadzi postępowanie, podpisuje w imieniu
administracji decyzje, wydaje postanowienia i zarządzenia porządkowe, itp.

Prawo Administracyjne
Prof. Dr Hab. J. Filipek

Opracowanie podręcznika

Praca zbiorowa

Klasyfikacja organów administracyjnych.

organy jednoosobowe i kolegialne.
O organie jednoosobowym mówimy wtedy, gdy podjęcie decyzji w jego imieniu należy do jednej osoby. O organie kolegialnym mówimy wtedy, gdy podjęcie decyzji
należy do trzech lub więcej osób. Do zalet organów jednoosobowych należy zaliczyć, że w ich przypadku podejmowanie decyzji może być stosunkowo szybkie i sprawne,
jest jasno określona odpowiedzialność za działanie. Ujemną cechą organów jednoosobowych jest łatwe odrywanie się od szerszej opinii społecznej, niewystarczające
niekiedy wyważenie decyzji lub stanowiska. W przypadku organów kolegialnych nie jest łatwo określić osoby, które mają odpowiadać za ich działanie. Za to przy
podejmowaniu decyzji uwzględnić można zdanie większej liczby osób. Organy kolegialne są wyjątkiem od zasady. Powołuje się je do życia wtedy, gdy zalety
kolegialności przysłaniają jej wady.

organy decydujące i opiniodawcze.
Organy decydujące powołane są do podejmowania rozstrzygnięć w zakresie przedmiotu ich działania. Organy opiniodawcze mają przygotowywać opinie w zakresie
przedmiotu ich działania. Organ może być powołany do wypracowywania opinii z własnej inicjatywy albo do przedstawienia opinii na wniosek lub na żądanie innego
organu. Opinia może być opinią wiążącą albo niewiążącą. Inne są cechy i rola opinii uzyskiwanych w wyniku konsultacji społecznych. W tym zakresie organ
administracyjny jest nastawiony na uzyskanie opinii obywateli. Administracja publiczna nie powinna działać wbrew stanowisku większości społeczeństwa. Formy
konsultacji społecznej mogą być zróżnicowane. Można do nich zaliczyć różne przykłady badania opinii społeczeństwa, zbierania wniosków, ofert lub żądań,
organizowania referendum, itp.

organy centralne i lokalne.
Pierwsze obejmują zakresem swojego działania całe terytorium państwa, drugie – część terytorium. Pierwsze dysponują zwykle różnymi formami oddziaływania,
ukierunkowywania lub nadzoru względem drugich, natomiast drugie mają się w zakresie obowiązującego prawa tym formom oddziaływania podporządkować.

organy naczelne.
Stoją one na czele poszczególnych resortów administracyjnych. W stosunku do administracji organy naczelne wykonują pewne funkcje nadzoru lub kontroli i ponoszą
odpowiedzialność, zwłaszcza polityczna, za działalność podporządkowywanych organów.

Urząd i władza.

Organ administracyjny nie jest identyczny z osobą, która działa w jego imieniu, niemniej bez osoby spełniającej funkcję organu administracyjnego nie ma organu
administracyjnego.
Organ administracyjny nie jest także identyczny z urzędem administracyjnym. Urząd administracyjny zatrudnia obok osób sprawujących funkcję organu
administracyjnego również osoby, które mogą podejmować tylko działania faktyczne w swoim imieniu albo mogą być tylko adresatami działań administracyjno-
prawnych. Określenie „władz” było często stosowane w okresie międzywojennym i służyło do oznaczenia tego zakresu działania organu administracyjnego, w którym
miał on wykonywać autorytatywne działania administracyjno-prawne.

STOSUNEK ADMINISTRACYJNO-PRAWNY (16)

(punkt wyjścia praw przedmiotowych podstawy normatywnej) stosunki prawne w których, są już w pełni konkretne: oba ich podmioty: węzeł prawny łączący strony
oraz przedmiot, powstają tu na podstawie norm prawa przedmiotowego, gdy spełniony jest przewidziany przez nie stan faktyczny. Adresat aktu albo inne podmioty, mają
się temu działaniu podporządkować. Niekiedy jest ono uzależnione od ich wniosku albo może wystąpić za ich zgodą. Niemniej adresat aktu nie morze przejmować w
swoje ręce tej roli jaką wykonuje administracja publiczna (podstawy faktyczne) stany faktyczne mają być określone prawa i obowiązki w stosunku administracyjno-
prawnym przybiera cech zdarzenia prawnego uzewnętrzniającego się w postaci nieautorytatywnego aktu woli w swoim nastawieniu na wywołanie skutków prawnych lub
analogicznych w swoim działaniu w obliczu prawa sił przyrody upływu czasu itp. których autoryzowany akt administracji publicznej ograniczał się jedynie do
skonkrytezowania ich następstw prawnych w ramach prawa przedmiotowego. Takich zdarzeń prawnych niema w prawie administracyjnym. Stan faktyczny nie jest on
instytucją prawną aby w jego ramach nastąpiło określenie praw i obowiązków ,co do których akt administracyjny miałby tylko autorytatywnie ustalić ich znaczenie
prawne w obliczu prawa przedmiotowego. Przypada rola zdarzenia prawnego wyłącznie autorytatywnym czynnością administracyjno-prawnym stan faktyczny w jakim
może być wytyczony stosunkowo szeroko przez prawo przedmiotowe. To ze w zakresie prawa administracyjnego stosowanie prawa ma następować. Bezpośrednio w
odniesieniu do określonych stanów. Tym samym uzyskuje tu prawo przedmiotowe rozległe możliwości oddziaływania na stosunki społeczne przy mniej lub bardziej
kompleksowym ich ujmowaniu.

Elementy strukturalne stosunku administracyjnego-prawnego

Administracja publiczna
(osoby fizyczne i osoby prawne) osoba fizyczna nie jest tworem prawa. Osobie fizycznej przyznawane są, niezbywalne prawa podmiotowe. Natomiast w przypadku osób
prawnych sam ich byt jest tworem prawa prawo określa procedurę ich powstania, przekształcenia i zniesienia. (podmiotowość administracyjno-prawnawładzy
publicznej) nie tylko ich istnienie jest tworem prawa przedmiotowego, Gdy spełniony jest stan faktyczny, do którego znajduje ono zastosowanie albowiem prawo
przedmiotowe określa nawet ich zakres działania kompetencje zadania ponadto podstawy prawne i wraz z nim podstawy faktyczne działalności, zwłaszcza gdy jest ona
skierowana do jednostki lub innych podmiotów zrównanych z nią w obliczu prawa administracyjnego. Działalności administracyjnej towarzyszą sankcje nadające jej
autoryzowany charakter i może ona być egzekwowana w razie potrzeby w ramach Administracyjnych procedur wykonawczych (związki samorządowe) różnica
pomiędzy podmiotowością administracyjno prawną samego państwa a podmiotowością administracyjno-prawną związków samorządowych. Państwo reprezentowane
przez administrację rządową wykonuje zwierzchnią władzę na swoim terytorium. Natomiast związki samorządowe wykonują władztwo administracyjne tylko w r4amach
decentralizacji administracji. Niemniej zdecentralizowana działalność samorządowa podlega nadzorowi administracji rządowej co do tego czy jest wykonywana legalnie. I
w ramach posiadanych środków nadzoru adm. Rządowa odpowiada za działalność związków samorządowych zarówno wobec parlamentu i związków na forum
międzynarodowym. (hierarchia źródeł prawa) System źródeł prawa musi być zwarty i nie mogą występować na jego gruncie rozwiązania, które byłyby ze sobą
sprzeczne. Także działalno0ść sądów wykonywana w skali państwa, w tym sądownictwo administracyjne, powinna stać na straży jednolitego działania prawa
przedmiotowego. (stosunek związków samorządowych do państwa) Natomiast w ramach podmiotowości związków samorządowych reprezentowane są interesy
wspólnoty i na takim gruncie można mówić o prawach podmiotowych związku samorządowego wobec państwa. Państwo nie może się sprzeciwiać legalnej działalności
związku samorządowego, nawet gdy realizuje on – własne cele i gdy różne związki samorządowe podejmują odmienne zadania.

Jednostka
(podmiotowość prawna) Podmiotowość prawna jednostki nie jest taka sama jak podmiotowość prawna innych podmiotów powołanych do wykonywania administracji
publicznej. Podmiotowość prawną państwa i innych podmiotów określa wyłącznie prawo przedmiotowe. Natomiast dla jednostki i innych podmiotów zrównanych z nią
punktem wyjścia są ich prawa podmiotowe oparte na podmiot. Swobodach działania. (administracja prawna uprawnienia i obowiązki jednostki) Gdy z punktu
widzenia prawa przedmiotowego uprawnienia adm. publ. Są jednocześnie jej obowiązkami, jednostka może mieć zarówno adm-prawne uprawnienie, jak i administ.-
prawne obowiązki. Admin-prawne uprawnienia nie różnią się od jej uprawnień w innych dziedzinach prawa, w szczególności w pr. cywilnym. Jednostka, jeżeli nie chce
nie musi korzystać z swoich uprawnień. Jednostka wykonuje także również obowiązki wobec państwa i innych podmiotów powołanych do wykonywania adm. Publ. W

Prawo Administracyjne
Prof. Dr Hab. J. Filipek

Opracowanie podręcznika

Praca zbiorowa

ramach przysługujących jej prawa podmiotowych. Może wybierać sposób wykonywania obowiązku, wnosić o jego odroczenie lub rozłożenie na raty, przedkładać
odpowiedzialność za niewykonanie obowiązku.

Węzęł prawny. Prawa i obowiązki adm. Publ i jednostki w stosunku adm – praw.
( zróżnicowanie uprawnień i obowiązków władzy publicznej i jednostki w ramach węzła adm –praw.) Uprawnienia i obowiązki nie są takie same. Adm – publ może
byćuprawniona lub zobowiązana do autoratywnych działań. Jednostka i inne podmioty, które w obliczu prawa admin są zrównane z jednostką, stwarzają swymi
działaniami tylko przesłanki faktyczne dla adm publ. Taką właśnie rolę spełnia wniosek strony o wydanie autorytatywnego aktu dam. Z punktu widzenia pr. adm. Liczy
się akt przyjęcia tego świadczenia przez konkretny organ adm. ( hierarchia uprawniń i obowiązków w ramach węzła adm-praw) Upoważnienie tylko adm. Publ. Do
posługiwania się różnymi, prawnie określonymi formami działania nie przesądza w pełni o jej prawach i obowiązkach do wkraczania w sferę podmiotowych jednostek.
Normom upoważniającym władzę, które są jednocześnie formami zobowiązującymi ją do działania, towarzyszą normy, które upoważniają lub zobowiązują jednostkę do
działania.

Przedmiot praw i obowiązków stron
(specyficzny przedmiot stosunków adm-prawn) Przedmiotem praw i obowiązków w stosunku adm-praw jest działanie, które adm. Publ. Ma podjąć w jego ramach. Do
tego działania odnoszą się zarówno uprawnienia i obowiązki adm. Publ. Jak też uprawnienia i obowiązki jednostki. adm. publ. (działania adm-publ) podejmuje działania
do których jednocześnie nie odnoszą się zarówno uprawnienia lub obowiązki adm-publ jak i uprawnienia lub obowiązki jednostki. (działania tylko faktyczne) Jego
przedmiot mogą stanowić także działania tylko faktyczne adm-publ do których obie strony, tj. adm-publ i jednostki, mają prawa lub obowiązki. Również te działania
powinny mieścić się w zakresie i w ramach kompetencji adm-publ. Powinny służyć spełnianiu jej zadań i podlegać kontroli wewnątrzorganizacyjnej oraz wewnętrznej.
Jednakże w ty6powym stosunku adm-praw jego specyficznym przedmiotem nie jest pewne działanie tylko faktyczne, tj. pewne czynienie lub nie czynienie lub znoszenie,
które nie służy wypełnianiu uprawnień lub powinności prawnych. (autorytatywne akty administracyjne) Ma to nastąpić drogą wydania aktu przez adm-publ który druga
strona stosunku adm-praw, tj. adresat ma ją przyjąć i jemu się podporządkować. (udział ) Jak prawo przedmiotowe limituje zakres działania władzy publicznej, tak
limituje ono także zakres zdolności prawniej jednostki do występowania wobec władzy publicznej. Często robią to nawet same przepisy z tym że ich działanie znowu
wskazuje różnice. Niemniej prawa i obowiązki obu podmiotów skonkretyzowane w autorytatywnym akcie adm. Są prawami i obowiązkami jednostki co do pewnego
działania zaniechania lub znoszenia które są z taką samą szczegółowością i z taką mocą wiążącą skonkretyzowane wobec adm-publ i jednostki. Akt administracyjny
wydany w ramach stosunku adm-praw. Stwarza dla praw i obowiązków autorytatywną ich konkretyzację, z pominięciem wyroku sądowego. (cechy uprawnień i
obowiązków splecionych w węźle adm-praw) Schodzą się uprawnienia i obowiązki adm-publ z obowiązkami i uprawnieniami jednostki. Schodzą się także obowiązki
jednostki z obowiązkami adm-publ ponieważ adm-publ odpowiada za wykonanie obowiązków za jednostkę. Obowiązki mogą być egzekwowane jeżęli jednostka ich nie
spełnia.

Stosunki adm-praw w sferze normatywnej a stosunki adm-praw w sferze rzeczywistości

(najogólniejsze ujęcie stosunku adm-praw) Możemy mówić o stosunku adm-praw mając na myśli wszelkie bliżej nie skonkretyzowane relacje prawne między adm-publ
a jednostką ze względu na sam fakt istnienia obu tym podmiotów w życiu społecznym. (oparcie stosunku adm-praw na gruncie samych tylko norm prawnych) Gdy z
kolei będziemy łączyć uprawnienia i obowiązki adm-publ i jednostki które łącznie na gruncie prawa przedmiotowego znalazły swoją konkretyzację, niemniej bez względu
na ich zastosowanie w sferze faktycznych rzeczy i zjawisk, otrzymały koncepcję stosunku adm-praw użytkująca istotne elementy stosunku prawnego, akty nie wkraczają
poza zakres normatywnego obowiązywania prawa. Dlatego pomimo różnego stopnia jej szczegółowości pozostanie ona w sferze abstrakcyjnego obowiązywania i w
gruncie rzeczy w przypadku każdej instytucji ustanowionej tylko w sferze norm prawnych trudno będzie wypracować jej znamiona. Na gruncie tych samych norm
prawnych wszelkie prawa i obowiązki są takie samie. (stosunek adm-praw w zakresie obowiązywania prawa do konkretnego stanu faktycznego) W ramach
faktycznego układu rzeczy i zjawisk wyłoni się stan faktyczny – wyzwalający na podstawie obowiązującego prawa uprawnienia lub obowiązki adm-publdo działania które
jednostka ma przyjąć i w razie potrzeby mu się podporządkować – mamy do czynienia z konkretnym obowiązkiem prawnym. Na tle stanu faktycznego, który jest
niezbędny aby istniał konkretny stosunek adm-praw, schodzą się wzajemnie uprawnienia i obowiązki adm-publ i jednostki by dać określony węzeł prawny. Schodzą się
też uprawnienia i obowiązki które się sankcjonują.

Miejsce stosunku prawnego w działaniu prawa a pr.cywilnym i pr.admin

(stosunek cywilno-prawny, podmioty) W prawie cywilnym stosunki prawne faktycznie istniejące powstają, ustają lub ulegają przkształceniu dopiero w wyniku
czynności prawnych lub innych analogicznie traktowanych zdarzeń.Podmioty stosunku pr cywilnego występują przy tym w ramach ogólnie przyznanej im zdolności
służących realizacji cywilno prawnych praw podmiotowych w granicach dopuszczalnych przez obowiązujący porządek prawny. W ramach przyznanej zdolności prawnej
podmioty prawa cywilnego mogą korzystać z takich samych uprawnień i mogą być obciążone takimi samymi obowiązkami. (zdarzenia cywilon –prawne i jurysdykcja
sądowa) Dopiero gdy powstanie spór między stronami co do ich praw lub obowiązków autorytatywne rozstrzygnięcie w jego przedmiocie wnosi wysko sądu, który
upoważnia podmiot uprawniony do żądania od władzy publicznej egzekucji obowiązku ciążącego na podmiocie zobowiązanym, w razie potrzeby – przy użyciu środków
przymusu państwowego. (działania adm-praw i jurysdykcja adm) W prawie adm zachodzą stosunki prawne w pełni skonkretyzowane w sferze rzeczywistości już
wtedy, gdy z mocy prawa przedmiotowego adm-publ jest uprawniona lub zobowiązana w obliczu określonego stanu faktycznego do działania, któremu jego adresat ma się
podporządkować.(zdolność prawna jednostki w pr. adm.) Nie jest znana prawu adm ogólna zdolność jego podmiotów do działania, typowa dla podmiotów prawa
cywilnego. Zamiast niej prawo podmiotowe określa stany faktyczne, do których adm-publ jest uprawniona lub zobowiązana odnieść swoje działanie. Są to te same stany
faktyczne, w których jednostka ma się podporządkować adm-publ. (upoważnienie adm-publ do wkraczania w sferę praw podmiotowych jednostki) Ograniczenie
ogólnej swobody jednostki i jej praw podmiotowych musi znajdować swoją podstawę prawną na tym samym szczeblu regulacji prawnych, na którym jest umieszczone
zobowiązanie lub upoważnienie adm-publ. Tylko wtedy możliwa jest wystarczająca ochrona praw podmiotowych jednostki przez porządek prawny. ( jurysdykcja adm i
sądowa kontrola adm-publ) Działanie adm-publ zespala w sobie znamiona typowe dla czynności prawnej i te, jakie wykazuje wyrok sądowy. Bowiem w jego obrębie
dokonywana jest od razu autorytatywna konkretyzacja praw lub obowiązków; dlatego jako czynność prawna spełnia ono jednocześnie rolę jurysdykcji. Ewentualna
kontrola sądowa pozbawia go tych składników. Wyrok sądowy może uchylić akt adm. W pełnym lub ograniczonym zakresie. Sąd może orzec odszkodowanie.
(Jurysdykcyjny i egzekucyjny stosunek adm-praw) W wyniku wydania aktu adm. Jednostka podporządkowuje się mu. W zakresie przewidzianym prawem powstaje to,
co w ramach porządku prawa cywilnego tworzy wyrok sądowy, tj. stosunek egzekucyjny. Adm-publ będzie upoważniona i zobowiązana do podejmowania autorytatywnie
sankcjonowanych działań zarówno prawnych, jak i faktycznych służących spełnieniu egzekucji.

Sankcjonowane i sankcjonujące stosunki adm-prawne

(normy sankcjonowane i normy sankcjonujące w prawie karnym i w pr. cywilnym) Norma sankcjonowana: 1.stan faktyczny i 2.prawa i obowiązki. Normy
sankcjonujące mają określać, w odniesieniu do praw i obowiązków opartych na normach sankcjonowanych, środki przymusu, odpowiedzialność. Pr. karne koncentruje się
na ustanawianiu norm sankcjonujących. Pr. cywilne – przekształcenie lub wygaśnięcie praw lub obowiązków na gruncie norm sankcjonowanych. (oparcie podziału na
normy sankcjonowane i sankcjonujące w pr. adm. Na płaszczyźnia stosunków prawnych) Jeszcze inaczej jest w pr. adm. Tutaj wiele przemawia za tym, aby przyjąć,
że normy sankcjonowane mają za przedmiot stosunki prawne, w których są podejmowane działania adm-praw. Zwłaszcza działania mające stanowić jurysdykcję adm.
Gdy normy sankcjonujące występują w sferze stosowania przymusu w ramach adm-publ. Stwierdzenie takie nie tylko wyznacza normom sankcjonującym etap późniejszy
– następujący po zastosowaniu norm sankcjonowanych lecz przemawia zwłaszcza za oddaleniem się w szukaniu różnicy pomiędzy normami od płaszczyzny samych tylko
norm prawnych i zasadnością oparcia się na płaszczyźnie stosunków prawnych, które zachodzą w wyniku zastosowania norm z sferze rzeczywistości. (nie ma stosunków
prawnych w prawie karnym) Pr. karnemu obca jest instytucja stosunku prawnego która byłaby oparta na normach prawa materialnego. Materialne prawo karne
przewiduje sankcje tyko w postaci odpowiedzialności karnej za naruszenie w takim stopniu wartości osobistych lub majątkowych albo praw i obowiązków każdej w innej

Prawo Administracyjne
Prof. Dr Hab. J. Filipek

Opracowanie podręcznika

Praca zbiorowa

dziedzinie iż stanowi to przestępstwo. W pr. cywilnym prawo przedmiotowe oddaje w ręce podmiotów tego prawa tworzenie, przekształcanie i rozwiązywanie stosunków
prawnych w zakresie działalności prawnych którą mi przyznaje. W tej mierze podmioty prawa cywilnego nabywają wierzytelności i zaciągają zobowiązania swoimi
czynnościami prawnymi lub w wyniku innych zdarzeń które wywołują skutki analogiczne jak czynności prawne. (stosunki sankcjonowane w prawie adm. Podstawa
prawna i podstawa faktyczna tych stosunków) Stosunki prawne mające miejsce w jego obrębie są zawiązywane przekształcane i rozwiązywane przez same normy pr.
przedmiotowego stosunki adm-praw zachodzą już wtedy gdy jest spełniony stan faktyczny w którym na podstawie prawa przedmiotowego możę nastąpić wydanie
autorytatywnego aktu lub inne działanie adm-publ dla kształtowania sytuacji prawnej lub faktycznej jednostki jej praw lub obowiązków albo możliwości i swobód ich
działania. (ich treść i zakres) To z jego treści i zakresu nie wynika że ma no chronić czyjeś prawa zabezpieczać wykonywanie obowiązków albo wiązać ujemne
następstwa z działaniami które godzą w czyjeś prawa lub obowiązki. Wynika że w jego obrębie adm-publ jest upoważniona lub zobowiązana do podjęcia czynności
nastawionych na wywołanie skutków prawnych lub faktycznych, a jednostka będzie miała przyjąć te czynności i im się podporządkować. Jednostka będzie więc
upoważniona lub zobowiązana do pewnego działania, zaniechania lub znoszenia dopiero w następstwie tych czynności. Oznacza to, że w gruncie rzeczy- w adm-praw
stosunku sankcjonowanym – autorytatywnie sankcjonowana działalność adm-publ ma być dopiero podjęta i w jej następstwie jednostka ma się podporządkować.
(uzależnienie adm-praw stosunków sankcjonowanych od adm-praw stosunków sankcjonujących) Adm –praw stosunki sankcjonowane są nie możliwe bez adm-prw
stosunków sankcjonujących, jeżeli pr. adm ma spełniać rygorystyczne zadania. W ramach sankcjonujących stosunków adm-praw mogą być egzekwowane obowiązki.
Sankcja przymusu odgrywa niewątpliwie podstawową rolę w zapewnianiu wykonania obowiązków objętych w sankcjonowanym stosunku adm-praw. (różnice pomiędzy
aktem adm a czynnością cywilno prawną i wyrokiem sądowym) Akt adm wyróżnia się w istotny sposób od czynności prawnych jakie sa podejmowane w ramach
swobód prawnych i praw podmiotowych charakterystycznych dla prawa cywilnego. Akt adm ma autorytatywnie określać prawa lub obowiązki. Ale z drugiej strony w
odróżnieniu od orzeczenia sądowego akt adm ma nie tylko rozgraniczać prawa lub obowiązki różnych podmiotów jak czyni to orzeczenie sądu cywilnego, ale ma on
służyć spełnianiu zadań jakie w poszczególnych dziedzinach pr. adm. Prawo przedmiotowe w różny sposób i w różnym zakresie nakłada na adm-publ która odpowiada za
realizację tych zadań. Autorytatywny akt adm. Ma mieć swoją podstawę ustawową i spełniać w niej wymagania podstawy faktycznej. Ma by wydany zwykle w
sformalizowanym postępowaniu które adm-publ podejmuje i prowadzi. Niekiedy akt adm ma być wydany z urzędu niekiedy na wniosek strony. Gdy jest on wydany na
wniosek strony ma być wydany na podstawie szczegółowego ustawowego upoważnienia aby mógł legalnie obowiązywać (zdarzenia cywilno prawne i wyrok sądu
cywilnego) stosunki cywilno prawne są nawiązywane dopiero w wyniku czynności prawnych lub innych zdarzen prawnych ale z kolei w wyniku czynności prawnych lub
innych zdarzeń prawnych powstają stosunki prawne które nie są autorytatywnie sankcjonowane (nie autorytatywna i autorytatywna konkretyzacja prawa w pr. cywil)
nie jest to jedyna różnica. Sankcjonowanych stosunkach prawnych zachodzą pomiędzy stronami tych stosunków prawa lub obowiązki co do pewnego działania
zaniechania lub znoszenia. Są to prawa lub obowiązki w pełni już prawnie skonkretyzowane dla celów obrotu prawnego i miarodajne również dla wyroku sądowego który
misi się na nich opierać. (brak nie autorytatywnej konkretyzacji praw i obowiązków w pr. adm) natomiast w sankcjonowanych stosunkach adm-praw nie mamy do
czynienia z prawami lub obowiązkami stron co do pewnych faktycznych działań, zaniechań lub znoszeń które byłyby skonkretyzowane przez czynności prawne stron lub
inne zdarzenia prawne. Adm-publ bowiem jest tu jedynie zobowiązana lub uprawniona do wydania aktu który określa prawa lub obowiązki jednostki co do pewnego
działania zaniechania lub znoszenia z tym że określa je autorytatywnie. (adm-praw stosunki sankcjonujące) jak już zaznaczono wydanie aktu adm i nie
podporządkowanie się mu przez adresata powoduje powstanie nowego stosunku, tj. sankcjonującego stosunku adm-praw. Jednak w ramach tego nowego stosunku adm-
praw nie są wykonywane prawa i obowiązki które były objęte dotychczasowym stosunkiem sankcjonowanym. Zamiast nich maja być egzekwowane obowiązki adresata
autorytatywnego aktu adm (zespolenie stosunków sankcjonujących z egzekucją adm prowadzoną w ramach stosunku sankcjonującego) Gdy adresat aktu nie
wykonuje ich dobrowolnie adm-publ doprowadza do ich wykonania przy użyciu w razie potrzeby środków przymusu przewidzianych w postępowaniu egzekucyjnym.
Stosunek egzekucyjny będziemy musieli uznać za stosunek który sankcjonuje przede wszystkim akt jaki ma być wydany w stosunku sankcjonowanym ( obowiązki adm-
publ i obowiązki jednostki w sankcjonującym stosunku egzekucyjnym) Jak adm-publ w stosunkach egzekucyjnych jest nastawiona na spowodowanie wykonania
przez jednostkę obowiązków które poprzednio zostały na nią nałożone tak jednostka jest zobowiązana w tych stosunkach do wykonania tych samych obowiązków. Zbiega
się tu po stronie adm-publ i jednostek wykonywanie obowiązków który treść prawna jest identyczna. Pierwsze tj. podstawy prawne są identyczne 2 tj. podstawy faktyczne
uwzględniają fakt nie podporządkowania się przez jednostkę tym działaniom ( egzekwowanie działań tylko faktycznych jednostki) wyodrębnienie adm-praw
stosunków sankcjonowanych. Gdy jednak adm-publ podejmuje działania tylko faktyczne służą zapewnieniu ich wykonania a także odparciu ich utrudniania lub
uniemożliwiania przez jednostkę lub inne osoby jedynie dalsze działania tylko faktyczne adm-publ. Natomiast wtedy gdy obowiązki jednostki wynikają bezpośrednio z
zakazów lub nakazów ustawowych – jednostka jest od razu ustanowiona przez samego ustawodawcę w stosunku egzekucyjnym jako podmiot zobowiązany. W
przypadkach w których obowiązki jednostki wynikaja z generalnych aktów adm albo z indywidualnych aktów adm bezpośrednio zobowiązujących stadium stosunków
sankcjonowanych i stadium stosunków sankcjonujących, są oparte na jednej i tej samej podstawie prawnej, a także na jednej podstawie faktycznej. (administracja
wymiaru sprawiedliwości) W adm-praw stosunkach sankcjonujących są też wykonywane wyroki sądowe w sprawach karnych i cywilnych . Adm-prawne działania
należą w tych przypadkach do organów sprawujących adm wymiaru sprawiedliwości. (ochrona działań podjętych w stosunkach sankcjonujących) Także w przypadku
adm-praw stosunków sankcjonujących władze działania adm publicznej są objęte ochroną rozliczonych odrębnych norm wśród nich norm zadaniowych norm
organizacyjnych norm o odpowiedzialności cywilnej zwiększonej odpowiedzialności karnej.

Stosunki integrujące całość prawa adm swoją nadrzędnością wobec stosunków, w obrębie których mamy do czynienia ze szczególną zależnością adm-praw

Całośc prawa adm integrują swoją nadrzędnością stosunki powszechne (dwustronnie) obowiązującego prawa. Częściej jednak następuje odstępowanie od
rygorystycznych adm – praw podstaw prawnych drogą kompleksowego obejmowania nimi różnie ustawowo ujmowanych praw i obowiązków adm-publ i jednostek i
może wspólna podstawa prawna ustanowiona dla różnych form adm-praw działania uzasadniać nawet pewną elastyczność w stosowaniu egzekucji i innych sankcji
(stosunki szczególnej zależności adm-praw) Stosunki szczególnej zależności adm-praw. Zależność jednostki wobec adm-publ którą niosą one za sobą obejmuje właśnie
cały kompleks uprawnień i obowiązków do działania zarówno po stronie adm-publ jak też po stronie adresata jej działań. Podstawa prawna z jaką mamy do czynienia
zakreśla stan faktyczny w którym mogą być podejmowane różne czynności prawne i prawnie sankcjonowane czynności faktyczne co powoduje że zarówno adm-publ jak
i adresat jej działalności otrzymują specyficzny status adm-praw. Innymi słowy administrację publiczną i adresata jej działalności łączy tu jeden kompleksowy stosunek
adm-praw-i to stosunek który nie jest już potencjalnym stosunkiem prawnym ponieważ w swojej istocie zachodzi on w swerze rzeczywistości. Co więcej- prawa i
obowiązki adm. publicznej oraz prawa i obowiązki adresata jej działalności mogą się przeplatać w tym stosunku prawnym co daje dalsze możliwości wzmocnienia
władztwa adm. publicznej wobec jednostki i zależności jednostki wobec adm. publicznej. Czynności prawne i czynności faktyczne mogą się też układać w pewne ciągi
działań. W końcu czynności prawne i czynności faktyczne adm-publ lub jednostek mogą być sterowane przez prawo przedmiotowe (zależność zakładowa) Stosunki
szczególnej zależności adm-praw służą tu zapewnieniu specyficznych rygorów adm-praw przy spełnianiu świadczeń, usług albo zadań ze strony adm-publ w odniesieniu
do jednostek. Świadczenia objęte zakładem wykraczają poza ramy działalności adm. Przybierają one postać działań socjalnych kulturalnych wychowawczych lub
komunalnych nastawiając się na ich spełnienie. (zależność w warunkach zagrożenia, potrzeby zapewniania szczególnego nadzoru lub kontroli itp.) W warunkach
zagrożenia w szerokim zakresie stosunki szczególnej zależności adm-praw ustanowione dla ochrony porządku lub bezpieczeństwa albo ze względu na potrzebę zwalczania
klęsk żywiołowych w obliczu stanów wyższej konieczności a także stosunków zależności w jakich pozostaje jednostka gdy korzysta z pewnych dóbr lub wartości albo jej
działalność z innych przyczyn musi być sprawdzana systematycznie przez adm-publ (obszary specjalne) W przypadku różnego rodzaju obszarów specjalnych odpada
element środków rzeczowych i osobowych zorganizowanych prawnie z instytucjonalizowaną całość jaką stanowi zakład adm. Nie ma także elementu świadczeń lub
innych działań podejmowanych na rzecz określonych praw odbiorców. Teren obiekt obszar wyodrębniony jako specjalny nie może być bezpośrednią wartością która w
obliczu prawa stanowiłaby podłoże dla dążeń zmierzających do klasyfikacji lub uogólnień prawnych. Prawo reguluje zawsze upragnienia lub obowiązki jednych
podmiotów wobec innych jeśli łączy określone uprawnienia lub obowiązki z przebywaniem na pewnym terenie – teren jest tylko elementem stanu faktycznego który je
wyzwala. Prawo obowiązuje zawsze na pewnym terenie i porządek prawny zakłada za równo terytorialny zakres obowiązywania prawa jak też istnienie prawnie
określonego zwierzchnictwa organów występujących w imieniu podmiotów prawa publicznego wobec osób które na danym terenie przebywają (lasy grunty itp.) Są
normy prawne których moc wiążąca łączy się z obszarami lasu inne zaś obowiązują do gruntów ornych itp. Dla wyodrębnienia z całości państwa pewnych terenów jako
obszary specjalne potrzebę jest ustanowienie dla nich specyficznych zasad prawa różniących się od zasad charakterystycznych dla adm prawa powszechnie
obowiązującego (drogi publiczne) W bardziej ograniczonym stopniu norm obowiązującego prawa ustanawiają zasięg szczególnego władztwa adm w odniesieniu do
terenów przeznaczonych na takie cele i publiczne jak zieleńce parki publiczne strefy przygraniczne itp. Jeśli ustanowienie obszaru specjalnego służy zapewnieniu

Prawo Administracyjne
Prof. Dr Hab. J. Filipek

Opracowanie podręcznika

Praca zbiorowa

powszechnego korzystania z terenu normy prawne udzielają zwykle adm –publ ogólnego władztwa adm w zakresie potrzebnym do zapewnienia porządku korzystania z
niego na zasadach równości. Jeśli w ustanowieniu obszaru specjalnego wysuwają się na cziło normy wartościujące nastawiające działania adm-publ na spełnianie zadań
poza prawnych działalność ta ma służyć zabezpieczeniu działań podejmowanych dla jej spełnienia podobnie jak w przypadku zakładu adm u(zależność w ramach
stosunk nadzoru lub kontroli) stosunek szczególności adm-praw może przybierać postać nadzoru lub kontroli oddanych w ręce adm-publ w stosunku do osób
wykonujących pewne działania np. osoby odpowiedzialne za realizacje inwestycji budowlanej podlegają przez cały czas jej trwania nadzorowi architektonicznemu.
(stosunki szczególnej zależności adm-praw wynikające z ustawy) Szczególnej zależności adm-praw może następować z mocy ustawy gdy jest spełniony stan faktyczny
przewidziany dla niego w ustawie np. każda osoba z tytułu przebywania na terenie parku narodowego pozostaje w stosunku szczególnej zależności adm-praw wobec
organów reprezentujących tam adm-publ (stosunki szczególnej zależności adm-praw nawiązywane przezakty adm) Nawiązywanie lub rozwiązanie stosunku
szczególnej zależności adm-praw może wynikać z aktu adm wydanego na mocy odpowiedniego upoważnienia ustawowego z urzędu (prawo ustanawiające szczególną
zależność adm-praw a prawo powszechnie {dwustronnie} obowiązujące) relacja prawa adm powszechnie obowiązującego do prawa ustanawiającego stosunki szczególnej
zależności adm-praw nie sprowadza się do prostego przeciwstawiania sobie dwóch układów prawa. We wzajemnej relacji prawa powszechnie obowiązującego do prawa
określającego uprawnienia i obowiązki w układach szczególnej zależności adm-praw punkt wyjścia na którym musi bazować tworzenie układów zależności adm-praw
musi stanowić prawo powszechnie obowiązujące (konieczność wyodrębnienia każdego rodzaju szczególnej zależności z osobna) prawo adm powszechnie
obowiązujące nie jest prawem sumarycznie obejmującym różne układy szczególnej zależności i ustanawiającym wspólne ich cechy ogólne. Każdorazowo określany jset
zakres układu szczególnej zależności adm-praw jego stosunkiem do prawa powszechnie obowiązującego tak, że zaliczamy doń uregulowania które uzasadniają
wyodrębnienie go z szerzej zakreślonych uregulowań powszechnie obowiązującego prawa chociaż mieszczą się one w jego obrębie. Powszechnie obowiązujące prawo
adm obejmuje szerszy krąg podmiotów sytuacji faktycznych uprawnień i obowiązków

Stosunki zewnętrzne a stosunki wewnętrzne

(znamiona stosunków wewnętrznych zachodzących w ramach organizacyjnych adm-publ) Stosunki wewnętrzne zachodzące w ramach organizacyjnych adm-publ są
też stosunkami szczególnej zależności adm-praw. W ich obrębie czynności adm-praw i inne działania adm-publ nie są już skierowane do jednostki. Sa one skierowane do
jednostki spełniającej rolę organu (stosunki zewnętrzne a wewnętrzne w państwowej służbie cywilnej) cechy stosunku zewnętrznego mają więzy prawne które w zakresie
prawa powszechnie obowiązującego obejmują prawa i obowiązki jednostki ze względu na wykonywanie służby w adm-publ : prawo do wynagrodzenia ubezpieczenia. W
obrębie tak ujętego stosunku zewnętrznego zachodzi w ramach wykonywania służby publicznej drugi – stosunek wewnętrzny w którym status prawny jednostki
występującej w ramach swobód i praw podmiotowych zajmuje jej status prawny organu adm. Organ adm jest w awersie swej działalności podporządkowany prawu
wewnętrznemu czyli – nie ma tu zakresu działania podporządkowanego prawu zewnętrznemu i zakresu działania podporządkowanego prawu wewnętrznemu. (rola pr.
wewnętrznego w działalności adm-publ) pr. wewnętrzne stanowi narzędzie w ręku adm-publ służące posługiwaniu się nim spełnianiu zadań jakimi została obciążona
jest ono narzędziem służącym wyłacznie adm-publ. Adm-publ konkretyzuje swoje zadania określa też sposoby i zasady wykonywania zadań. Powołuje do życia
szczegółowe jednostki organizacyjne własnego aparatu wytycza ich kompetencje zakresy działania obowiązki. (stosunek prawa powszechnie obowiązującego do prawa
wewnętrznego) normy prawa powszechnie obowiązującego narzucają granicę działaniom wewnętrznym w 2 kierunkach. Z 1 str. Nie jest możliwe uwzględnianie treści
wewnętrznie wiążących które by były sprzeczne z powszechnie obowiązującym. Z 2-ej str. Zostaje ograniczona lub całkowicie ograniczona wewnętrzna zależność osób
które pozostają w adm-praw stosunku służbowym. (normy strukturalno organizacyjne) ustanawiają one właściwości organizacyjne lub funkcjonalne, uregulowania w
obrębie wewnętrznego układu szczególnej zależności adm-praw nie mogą tych ustaleń zmieniać ani przełamywać. Normy strukturalno organizacyjne są istotne w
regulowaniu wewnętrznej zależności. Określają one zależność lub współzależność między organami adm-publ, kompetencje nadzorcze w organizacji adm-publ , zasady
tworzenia struktur organizacyjnych, sposób ściślejszego związania pracowników z adm=publ. Zakres strukturalno organizacyjnej zależności w obrębie adm-publ może
być różny i zależy od przesłanek ustrojowych miejsca określonego pionu organizacyjnego i potrzeby zapewnienia jednolitego działania. (normy prawa pracy) stosunki
łączące adm-publ i jej pracowników nie mogą być podporządkowane w decydującej mierze regulacjom powszechnego prawa pracy. W przypadku osoby powołanej do
pełnienia funkcji organu podmiotu władzy publicznej prawo pracy może regulować tylko jej uprawnienia i obowiązki. Prawo pracy nie może wkraczać w regulowanie
organizacyjnych i funkcjonalnych zależności w ramach adm-publ. (normy wartościujące) Pr. adm powszechnie obowiązujące ingeruje w układy wewnętrznej zależności
adm-praw normami wartościującymi zwłaszcza normami zadaniowymi. Normy zadaniowe powszechnie obowiązujące obejmują swoją mocą wiążącą także układy
szczególnej zależności adm-praw (cechy normatywnego i nie normatywnego obowiązywania aktów wewnętrznych) Akty wydawane w ramach wewnętrznej
zależności adm-praw nie wchodzą do sfery normatywnego obowiązywania ani nie ustanawiają upoważnień które leżałyby u podstaw dalszych aktów określających prawa
lub obowiązki w obrębie szczególnej zależności (podstawa prawna i faktyczna oraz sprawa hierarchii obowiązywania aktów wewnętrznych) Nie jest potrzebna dla
poszczególnych aktów wewnętrznych odrębna podstawa prawna. Obowiązek ich wydania nie jest uzależniony od ziszczenia się odrębnej podstawy faktycznej dla każdego
aktu wewnętrznego. Podstawa faktyczna działania zlewa się w szerokim zakresie z celami do jakich działalność adm-publ powinna zmierzać (zadania aktualne i przyszłe
adm-publ) zadania spełniane przez aparat rządowej adm-publ lub przez aparat innych korporacji nie są stałe. Zmieniają się w czasie i są uzupełniane nowymi zadaniami
dlatego każdy układ zależności służbowej musi byś przystosowany do spełniania wachlarza zadań stawianych przed adm-publ [rzecz obowiązujące prawo i życie
społeczne oraz wydarzenia losowe (zależność służbowa a zakładowa) w przypadku zależności zakładowej nadrzędne normy powszechnie obowiązującego prawa adm
określają w szerokim zakresie także cele i zadania adm zakładowej. W przypadku zależności służbowej mamy do czynienia z obowiązkiem podporządkowania się
pracownika adm=publ przełożonemu w pewnych ogólnie określonych przez prawa ramach w których przełożony może określać obowiązki służbowe pracownika ( droga
służbowa) organ wyższego szczebla powinien kierować wydawane przez siebie akty wewnętrzne skierowane do urzędników na niższych szczeblach danego pionu
organizacyjnego za wiedzą pośrednich szczebli organizacyjnych. Urzędnicy niższych szczebli winni kierować wnioski spostrzeżenia uwagi i doniesienia do wyższych
szczebli za wiedzą pośrednich to daje przełożonym pośrednich szczebli możliwość ustosunkowania się do złożonych wni9oskód itd. I załatwienia niektórych spraw w
własnym zakresie

Granice pomiędzy normami pr. materialnego a normami postępowania pr. adm

Normy materialnego prawa cywilnego regulują stosunki prawne które podmioty tego prawa nawiązują w wyniku czynności prawnych w ramach swobód działania i praw
podmiotowych. Następstwa prawne zdarzeń są analogiczne do następstw prawnych czynności prawnych stron nawet gdy stosunki cywilno prawne powstają w wyniku
innych zdarzeń nie będących czynnościami prawnymi (cywilno –prawna zdolność prawna) strony mogą występować w jego obrębie w ramach swojej zdolności cywilno
prawnej która stwarza domniemanie na ich rzecz że może korzystać z ogółu uprawnień materialno-prawnych i być obciążone wszelkimi obowiązkami materialno -
prawnymi dopóki porządek prawny ze względu na naturalne cechy właściwe niektórym podmiotom albo szczegółowy przepis prawny nie ogranicza ich podmiotowości
prawnej

ZNAMIONA ADMINISTRACYJNO-PRAWNYCH FORM DZIAŁANIA ZE WZGLĘDU NA RAMY, W JAKICH POWODUJĄ NASTĘPSTWA PRAWNE

(17)

Akty zewnętrzne i akty wewnętrzne

Akty administracji skierowane do jednostki albo innych podmiotów zrównanych w obliczu prawa administracyjnego z jednostką zalicza się do zewnętrznych aktów
administracyjnych. Mają być wydane w sformalizowanym postępowaniu i względnie trwale określać prawa i obowiązki. Akty wewnętrzne mają być wydane przez organy
nadrzędne wobec organów podporządkowanych. Mają one być oparte na normach określających zakresy działania i kompetencje organów administracyjnych, tryb ich
powstania ma być prawnie niesformalizowany, mogą też być bez prawnego ograniczenia uchylane lub zmieniane. W odniesieniu do aktów zewnętrznych, gdy są to akty,
które w sferze orzekania - określają uprawnienia lub obowiązki jednostki. Natomiast, gdy są to akty wydane przez administrację publiczną w ramach wykonywania
nadzoru lub kontroli nad jednostką mamy do czynienia z aktami zewnętrznymi. Na takim tle powstaje grunt dla zastąpienia dotychczas przyjmowanego podziału na akty
wywołujące następstwa prawne w zakresie powszechnie(dwustronnie) obowiązującego prawa administracyjnego i akty wydane w szczególnej zależności administracyjno-

Prawo Administracyjne
Prof. Dr Hab. J. Filipek

Opracowanie podręcznika

Praca zbiorowa

prawnej zakreślonej przez stosunek prawny zajmują pozycję nadrzędną wobec innych aktów i na wypadek kolizji ograniczają zakres ich działania. Określają pozycję
prawną jednostki i wykazują trwałość obowiązywania. Akty wydane w ramach szczególnej zależności administracyjno-prawnej jednostki pełnią rolę służebną dla
krzewienia wartości, osiągania celów lub spełniania zadań.
Akty, które w ramach stosunku egzekucyjnego wydaje organ prowadzący postępowanie, służą doprowadzeniu do wykonania obowiązków jednostki nałożonych na nią.
Akty bezpośrednio zobowiązujące od razu wprowadzają adresata, do którego są skierowane, w obręb stosunku egzekucyjnego. Każdy administracyjny akt generalny jest
zawsze aktem bezpośrednio zobowiązującym. Tylko akty indywidualne, gdy nie są aktami bezpośrednio zobowiązującymi, mogą być aktami wydanymi w sferze prawa
powszechnie obowiązującego. Indywidualny akt administracyjny jest nastawiony albo na podniesienie do rangi stanu prawnego stanu faktycznego, który już istniał przed
wydaniem aktu, albo na ustanowienie stanu prawnego, który będzie upoważniał, aby do niego ukształtować nie istniejący dotychczas stan faktyczny. Czynność powinna
być podjęta świadomie i stanowić akt woli.

Podział aktów administracyjnych wywołujących następstwa prawne w zakresie prawa administracyjnego powszechnie obowiązującego.

akty deklaratoryjne i akty konstytutywne
Akty deklaratoryjne mają stwierdzać, że jednostka w określonym stanie faktycznym korzysta z pewnych praw albo ma spełniać pewne obowiązki. Akty konstytutywne ma
cechować nastawienie na tworzenie praw lub obowiązków. Akty deklaratoryjne wykazują twórcze działanie w zakresie prawa. Dopiero od chwili wydania rodzą skutki
prawne. Akty konstytutywne stwierdzają działanie prawa w określonym stanie faktycznym na podstawie prawa przedmiotowego. E.Bernatzik – jego zdaniem akt
deklaratoryjny wykazuje znamiona materialnej prawomocności, co pozwala przyrównać go do wyroków sądowych. Od chwili uprawomocnienia się wiąże on trwale
zarówno adresata, jak i i władzę publiczną. Akt konstytutywny różni się od wyroków sądowych i aktów deklaratoryjnych tym, że jego uprawomocnienie nie może
przekroczyć ram prawomocności, albowiem w jego przypadku ustawa może tylko w różnym stopniu ograniczać, a nawet eliminować środki prawne, jakimi adresat może
dochodzić ich cofnięcia, uchylenia lub zmiany. A.Merkl – jego zdaniem akty deklaratoryjne wywołują skutki prawne ex tunc,tj. od powstania stanu faktycznego, do
którego mają zastosowanie. Akty konstytutywne wywołują skutki prawne ex nunc, tj. od chwili wydania aktu. Uznaje się wyroki sądowe za akty deklaratoryjne, gdy
przyjmie się, że ich cechą jest autorytatywne rozstrzygnięcie o prawach lub obowiązkach, które były ustalone nieautorytatywnie. Gdy sąd ma określić prawa lub
obowiązki na podstawie konkretnego stanu faktycznego mamy do czynienia z wyrokami konstytutywnymi. Deklaratoryjny akt administracyjny reguluje ten sam stan
faktyczny, który powoduje, że akt może lub ma być wydany i który jednocześnie stanowi przedmiot działania tego aktu.
Deklaratoryjny akt administracyjny ma upoważniać adresata do korzystania z pewnych uprawnień albo spełniania pewnych obowiązków. Konstytutywne akty
administracyjne jednocześnie ustanawiają prawa jednostki albo nakładają na nią obowiązki. Adresat aktu i niekiedy administracja publiczna są upoważnieni lub
zobowiązani do rozwinięcia i realizacji aktywności, którą akt wytycza, a zarazem limituje. Wraz z wykonaniem lub wyegzekwowaniem tych aktywności wygasają prawa
lub obowiązki, jakie z aktu konstytutywnego wynikały, a tym samym kończy się obowiązywanie samego aktu.

akty jednostronne i akty dwustronne
organ reprezentujący administrację publiczną bez udziału adresata sam określa treść aktu, każdy akt administracyjny jest aktem jednostronnym. Akty wydawane z urzędu
– administracja decyduje jednostronnie również o wydaniu aktu. Określa termin wydania aktu. Natomiast akty wydane na wniosek strony albo za jej zgodą wykazują
cechy aktów dwustronnych. We wniosku o wydanie aktu następuje konkretyzacja jego adresata z woli tego adresata. Wniosek limituje także termin, w jakim sprawa ma
być załatwiona i miejsce wydania aktu, a niekiedy miejsce jego obowiązywania. W przypadku aktów wydawanych z urzędu sformalizowane postępowanie przed organem
I instancji może być wszczynane tylko po to, aby przedstawić stronie zebrane w sprawie dowody i umożliwić jej zajęcie stanowiska wobec nich. Organ prowadzący
postępowanie może podejmować ustalenia i zbierać dowody bez udziału strony. Postępowanie musi być prowadzone z urzędu we wszystkich etapach. Natomiast w
przypadku aktów wydawanych na wniosek albo za zgodą strony cofnięcie wniosku albo zgody powoduje, że postępowanie staje się bezprzedmiotowe. Gdy strona nie
uzupełni wniosku o wszczęcie postępowania o dane lub dokumenty, których organ zażąda – organ nie kompletuje wniosku z urzędu, po bezskutecznym upływie terminu
pozostawia sprawę bez rozpoznania. Akty wydawane z urzędu nakładają na jednostkę obowiązki. Akty wydawane na wniosek strony albo za jej zgodą przyznają prawa
jednostce.

akty pozytywne i akty negatywne
W przypadku rozstrzygnięcia uwzględniającego wniosek strony będziemy mieli do czynienia z pozytywnym aktem administracyjnym, a w przypadku rozstrzygnięcia
nieuwzdlędniającego wniosku strony – z negatywnym aktem administracyjnym.

Sprawa uznania administracyjnego.

historyczny rozwój poglądów
W monarchii absolutnej cała administracja publiczna była podporządkowana panującemu. Poddany, tak samo jak władzy panującego, miał podlegać władzy administracji
publicznej. We Francji odegrało decydująca rolę sądownictwo administracyjne sprawowane przez Conseil d’Etat który wypracował ogólne zasady prawa
administracyjnego. Był wyłącznie właściwy do orzekania o odszkodowaniu, którego jednostka dochodziła za straty majątkowe poniesione w wyniku administracyjno-
prawnej działalności władzy publicznej. Znacząca część administracji publicznej pozostawała jednak poza kontrolą wykonywaną przez Conseil d’Etat. Zaliczoną ja do
działalności policyjnej. Akty administracyjne, jakie do niej miały należeć, były uznawane za wolne od kontroli sądowo-administracyjnej. Państwo liberalne zakładało
podporządkowanie całej działalności administracji publicznej prawu. Działań, które nie były podporządkowane prawu, nie zaliczano już do działalności administracji.
Dotyczyło to tzw. Aktów rządzenia. W krajach niemieckich i w Austrii wprowadzono w życie pod koniec XIX wieku tzw. Państwo prawne (Rechtstaat). Zakładał on, że
ogólne domniemanie przemawia na rzecz wolności i praw podmiotowych jednostki. Ustawa miała wyraźnie upoważniać administrację publiczną do wydania każdego
autorytatywnego aktu, który był adresowany do jednostki. (teoria R.Launa) Wyłoniła się potrzeba wyjaśnienia znaczenia pojęć, które nastawiają działalność
administracyjną na osiąganie pewnych celów, spełnianie zadań, uwzględnianie interesów lub krzewienie wartości. Widziano w takich pojęciach narzędzie, które mogło
służyć modelowaniu lub uelastycznianiu uprawnień administracji publicznej. Uznano , że sąd administracyjny nie jest upoważniony do wypowiadania się o treści tych
pojęć. Tylko administracja publiczna miała najlepiej wiedzieć, jak mają być stosowane. Sąd administracyjny może oceniać tylko zakres, w jakim ograniczają działalność
administracji.
(teoria W.Jellinka) Nie łatwo było dalej ustalić, jak daleko sądy administracyjne mogą wkraczać w autorytatywną działalność administracji w przypadkach, w których
ustawa używała określeń „administracja może”, „administracji wolno”. Według wykładni gramatycznej administracja „może”, tzn. „nie jest zobowiązana”; administracji
„wolno”, tzn. że „nie musi”. Z punktu widzenia prawa przedmiotowego organ administracyjny nie korzysta z praw, ale spełnia obowiązki.

próba ustawienia kierunków poszukiwań
Gdy interpretacja przepisów przez sąd nie jest zgodna z interpretacją dokonaną przez administrację, sąd musi być upoważniony do uznania interpretacji przez
administrację za niezgodną z prawem i do uchylenia aktu administracyjnego. W stosowaniu przepisów prawnych uznanie administracyjne może zajmować przyznawane
mu miejsce dopiero po zakończeniu procesu interpretacji podstawy prawnej. Może ono występować dopiero w ramach elementów woli, jakimi administracja kształtuje
moc wiążącą aktu administracyjnego. Nie jest możliwe uznanie administracyjne przy ustalaniu stanu rzeczywistości, który ma być podstawą faktyczną aktu
administracyjnego. Jako teren uznania administracyjnego są jedynie oświadczenia woli administracji. W zakresie, w jakim ustawa określa wyczerpująco stan faktyczny, w
którym akt administracyjny ma być wydany – uznanie administracyjne nie jest możliwe. Ale gdy ustawa nie określa pewnych składników stanu faktycznego, albo określa
je tylko fragmentarycznie, wówczas ich określenie pozostawione jest administracji publicznej. I właśnie w tych przypadkach porządek prawny upoważnia administrację do
kierowania się uznaniem.

następstwa przyjętych wniosków

Prawo Administracyjne
Prof. Dr Hab. J. Filipek

Opracowanie podręcznika

Praca zbiorowa

Pojęcia określające cele, zadania, wartości, interesy, uzupełniają i współtworzą podstawę prawną dla aktu, gdy występują obok upoważnienia do jego wydania.
Jednocześnie ograniczają one zakres, w jakim akt będzie mógł być wydany i obowiązywać. W odniesieniu do jednostki mogą służyć określaniu granic obowiązków, jak i
praw podmiotowych; w odniesieniu do administracji – określeniu granic, w jakich mają być podejmowane działania wobec jednostki. Gdy upoważnienie do wydania aktu
nie jest ograniczone kryteriami celu, interesów, wartości lub zadań, upoważnia ono administrację do występowania wobec jednostki w całym zakresie. Natomiast
włączenie tych kryteriów do podstawy prawnej aktu obliguje organ do orientowania działalności podejmowanej wobec jednostki. Instytucja uznania administracyjnego
występuje tylko w zewnętrznych stosunkach administracyjno-prawnych, które łączą administrację publiczną z jednostką. Granice każdego uznania administracyjnego w
jej obrębie określa tylko ustawa. I w odniesieniu do niej możemy mieć do czynienia tylko z kontrolą, która jest kontrolą legalności.
Natomiast nie ma wypracowanej instytucji uznania w stosunkach łączących organy jednego i tego samego podmiotu administracji. Instytucja uznania administracyjnego
odnosi się tylko do autorytatywnej działalności administracyjnej. Duże znaczenie ma ona ze względy na możliwość stosowania w jej obrębie założeń efektywnego,
celowego, organizacyjnie i funkcjonalnie optymalnie ustawionego działania. Każde uproszczenie ustawowej podstawy prawnej działania administracji przez to, że będą ją
stanowiły normy wytyczające kryteriami celu, interesu, wartości lub zadań, kierunek działania administracji, nie może się stać regułą, bowiem administracja otrzymuje
wtedy szeroki zakres uznania. Uznanie administracyjne nie powinno być opierane wyłącznie na stosunku administracji publicznej do ustawy. Musi być przedmiotem także
tych przepisów, które określają pozycję prawną jednostki. Przy występowaniu instytucji uznania administracyjnego spotykają się ze sobą i współdziałają przepisy
adresowane do administracji publicznej i do jednostki.

Nie-akty i akty wadliwe

Akt administracyjny jest czynnością prawną. Musi być podjęty świadomie i w nastawieniu na wywołanie skutków prawnych wyrażać objaw woli. Jest nastawiony na
określanie praw lub obowiązków; niesie też ze sobą wyłączność powodowania następstw i trwałość obowiązywania. Posługując się nim administracja publiczna stosuje
prawo.
Czynność, której wyżej wymienione znamiona nie cechują nie jest aktem administracyjnym. Nie może być aktem administracyjnym akt podjęty na scenie w ramach roli;
wydany pod przymusem albo bez elementów woli; czynność tylko faktyczna; źródła prawa albo wyroki lub inne orzeczenia sądowe; akt interpretujący przepisy; akt, który
tylko stwierdza pewien stan faktyczny; upomnienie; pouczenie; fachowa działalność naukowa, inżynieryjna, oświatowa, lekarska, itp. Cechą nie-aktów jest ich
pozostawanie poza ramami aktów administracyjnych. Wśród wad, jakimi może być dotknięty akt administracyjny rozróżniamy wady nieistotne i wady istotne. Akt
dotknięty wadą nieistotną obowiązuje. Jednakże w razie stwierdzenia takiej wady akt powinien być sprostowany. Sprostowanie powinno nastąpić w drodze postanowienia
z urzędu albo na wniosek strony. Na postanowienie w sprawie sprostowania służy zażalenie. Sprostowanie decyzji jest dokonywane nowym aktem. Wady istotne są
wadami, z którymi akt nie powinien obowiązywać. Wady te, ze względu na następstwa, jakie powodują, mogą być dwojakie. Możemy wyodrębnić z jednej strony wady
powodujące nieważność aktu nazywaną bezwzględną jego nieważnością, którą administracja powinna jedynie stwierdzić – z drugiej strony wady powodujące, że akt nimi
dotknięty jest wzruszalny i powinien być uchylony lub zmieniony. Wg. Merkla akty bezwzględnie nieważne powinny być uchylone przez kompetentny organ z działaniem
ex tunc tj. od chwili wydania. Są to akty, które obowiązują pozornie i nie powinny wywoływać skutków prawnych. Dlatego organ tylko stwierdza ich nieważność. Akty
wzruszalne obowiązują do chwili ich uchylenia przez organ, tj. tracą moc ex nunc. Do chwili ich uchylenia wywołują skutki prawne.
Kpa – organ administracji stwierdza nieważność decyzji, która: wydana została z naruszeniem przepisów o właściwości; wydana została bez podstawy prawnej lub z
rażącym naruszeniem prawa; dotyczy sprawy już poprzednio rozstrzygniętej inną decyzją ostateczną; została skierowana do osoby niebędącej stroną w sprawie; była
niewykonalna w dniu jej wydania i jej niewykonalność ma charakter trwały; w razie jej wykonania wywołałaby czyn zagrożony karą; zawiera wadę powodującą jej
nieważność z mocy prawa. Postępowanie w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji wszczyna się na żądanie strony lub z urzędu. Rozstrzygnięcie następuje w drodze
decyzji. Stwierdzenie nieważności decyzji następuje w odrębnym postępowaniu o unieważnienie aktu. Nie stwierdza się nieważności decyzji, jeżeli od dnia jej doręczenia
lub ogłoszenia upłynęło 10 lat, także, gdy decyzja wywołała nieodwracalne skutki prawne. Organ administracji ograniczy się do stwierdzenia wydania zaskarżonej decyzji
z naruszeniem prawa oraz wskazania okoliczności, z powodu których nie stwierdził nieważności decyzji.
Wznawia się postępowanie w sprawie zakończonej ostateczną decyzją, jeżeli: dowody okazały się fałszywe; decyzja wydana została w wyniku przestępstwa; decyzja
wydana została przez pracownika lub organ administracyjni, który podlega wyłączeniu; strona bez własnej winy nie brała udziału w postępowaniu; wyjdą na jaw nowe
okoliczności lub dowody istotne dla sprawy; decyzja wydana została bez uzyskania wymaganego stanowiska innego organu; zagadnienie wstępne zostało rozstrzygnięte
odmiennie od oceny przyjętej przy wydaniu decyzji; decyzja została wydana w oparciu o inną decyzję lub orzeczenie sądu, które zostało następnie uchylone, można żądać
wznowienia postępowania w przypadku, gdyby Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności aktu z Konstytucją, umową międzynarodową lub ustawą, na podstawie
którego została wydana decyzja. Odmowa wznowienia postępowania następuje w drodze decyzji. Wznowienie postępowania następuje w drodze postanowienia. W
wyniku wznowienia postępowania następuje wydanie decyzji, która: odmawia uchylenia decyzji dotychczasowej; b)uchyla decyzję i wydaje nową, wznowienie
postępowania następuje w ramach tego samego postępowania, które zostało wznowione. Uchylenie decyzji nie może nastąpić, jeżeli od dnia jej doręczenia lub ogłoszenia
upłynęło 10 lat i gdy TK orzekł o niezgodności, jeżeli od dnia doręczenia decyzji upłynęło5 lat. Adresat aktu i każda inna osoba, która w dobrej wierze podporządkowała
się wadliwemu aktowi, powinna mieć prawo dochodzenia odszkodowania za poniesione straty nie tylko wtedy, gdy akt ten został uchylony, lecz także wtedy, gdy w
wyniku upływu czasu nie można go już uchylić.
Akty, które naruszają przepisy prawne, w razie stwierdzenia ich wadliwości mogą być uznane tylko za akty nieważne ex tunc; akty dla których stan faktyczny był ustalony
wadliwie – też powinny być uznane za nieważne ex tunc i tylko wyjątkowo ex nunc. Zgodnie z art. 156§1 pkt 1 kpa organ administracji stwierdza nieważność decyzji,
która wydana została z naruszeniem przepisów o właściwości (miejscowej i rzeczowe). Kpa wiąże ją z położeniem nieruchomości luba zakładu pracy, z miejscem
zamieszkania, pobytu w kraju. Zachodzi naruszenie właściwości miejscowej gdy sprawę rozstrzyga wbrew przepisom ustawowym inna władza, organ administracji
rządowej zamiast organu administracji samorządowej i na odwrót albo w obrębie samorządu decyzja pochodzi od organu niewłaściwego podmiotu samorządu. W
art.156§1 pkt 2 przewidziane jest stwierdzenie nieważności decyzji, która została wydana bez podstawy prawnej albo z rażącym naruszeniem prawa. Chodzi tu o stosunek
administracji do adresatów jej aktów przy ich wydaniu. Akty, które administracja kieruje do jednostki, powinny przybierać ustawowo dla nich przewidzianą formę,
powinny być wydane w ramach ustawowego upoważnienia lub obowiązku. Mogą określać tylko uprawnienia lub obowiązki, jakie są przewidziane dla danej formy
działania i mają dotyczyć tylko adresatów, mają być wydane tylko w obliczu stanu faktycznego, jaki stanowi niezbędną przesłankę ich wydania i tylko w odniesieniu do
stanu faktycznego, w jakim mogą obowiązywać. Zgodnie z art.156§1 pkt3 ma nastąpić stwierdzenie nieważności decyzji, która dotyczy sprawy już poprzednio
rozstrzygniętej inną decyzją ostateczną. Jest tu wyrażona zasada Ne bis In idem. Chodzi o ponowne rozstrzygnięcie tej samej sprawy w obliczu obowiązującego prawa,
gdy stała się już pewnym zamkniętym wydarzeniem faktycznym. Według art.156§1 pkt 4 stwierdzenie nieważności decyzji powinno nastąpić, gdy była ona skierowana do
osoby nie będącej stroną w sprawie, gdy osoba nie mogła być stroną w sprawie i gdy osoba taka nie może być stroną w żadnej sprawie administracyjnej. Dlatego nie
powinno nastąpić stwierdzenie nieważności decyzji, gdy jej adresat jedynie nie uczestniczył w postępowaniu w danej sprawie. Według art.156§1 pkt 5 powinna być
stwierdzona nieważność decyzji, która była niewykonalna w dniu jej wydania i jej niewykonalność miała charakter trwały, tzn. było niemożliwe jej wykonanie w sensie
fizycznym i nie tylko adresat ale także inne osoby nie były w stanie jej wykonać. Wg. Art.156§1 pkt6 należy stwierdzić nieważność decyzji, która w razie jej wykonania
stanowiłaby czyn zagrożony karą. Decyzje nie muszą być same przez się sprzeczne z prawem karnym, jednakże ich wykonanie stanowi czyn zagrożony karą. Wg.
Art.156§1 pkt7 wada zawarta w decyzji może powodować jej nieważność z mocy prawa. Wada powodująca nieważność decyzji może wynikać ze szczegółowych
przepisów prawnych. W zakresie regulacji dotyczących wadliwości decyzji mamy do czynienia z ogólnymi regulacjami prawa, które mogą być eliminowane przez
szczegółowe przepisy tego prawa.
Również w art.145§1 kpa, wada, jaką jest dotknięta decyzja kończąca postępowanie administracyjne, narusza prawo materialne. Jest ona wadą, która narusza podstawę
faktyczną aktu i ten stan faktyczny ma być w wyniku wznowienia postępowania zweryfikowany lub uzupełniony. Artykuł 145 pkt 1 przewiduje wznowienie
postępowania, jeżeli dowody, na których podstawie ustalono istotne dla sprawy okoliczności, okazały się fałszywe. A to, czy po wyeliminowaniu fałszywych dowodów
należy utrzymać w mocy dotychczasową decyzję albo w jej miejsce wydać nową rozstrzygnie organ administracji powołany do prowadzenia wznowionego postępowania.
Wg. Art.145§1 pkt 2 należy wznowić postępowanie w razie decyzji w wyniku przestępstwa. Przestępstwo nie może być zdarzeniem, które byłoby czynnością prawną w
jakiejkolwiek dziedzinie prawa i mogłoby ustanawiać uprawnienia lub obowiązki władzy publicznej wobec jednostki albo jednostki wobec władzy publicznej. Wg.
Art.145§1 pkt3 wznawia się postępowanie, gdy decyzja została wydana przez pracownika lub organ administracji, który podlega wyłączeniu. Chodzi tu o przypadki
wyłączenia obligatoryjnego, gdy zachodzi podejrzenie stronniczego prowadzenia postępowania przez pracownika lub organ. Wg. Art.145§1 pkt 4 postępowanie powinno

Prawo Administracyjne
Prof. Dr Hab. J. Filipek

Opracowanie podręcznika

Praca zbiorowa

być wznowione, gdy strona nie z własnej winy nie brała w nim udziału. Wg. Art.145§1 pkt 5 postępowanie powinno być wznowione, gdy wyjdą na jaw istotne dla sprawy
nowe okoliczności lub dowody nieznane organowi który wydał decyzję. Wg. Art145§1 pkt 6 wznawia się postępowanie, gdy decyzja została wydana bez uzyskania
wymaganego stanowiska innego organu.
Wg. Art.145§1 pkt 7 należy wznowić postępowanie, gdy zagadnienie wstępne zostało rozstrzygnięte przez właściwy organ lub sąd odmiennie od oceny przyjętej przy
wydaniu w decyzji. Przepis ten opiera się na domniemaniu, że organ administracji publicznej jest upoważniony do rozstrzygania we własnym zakresie zagadnień
prawnych, gdy od ich rozstrzygnięcia zależy wydanie jego decyzji. Wg. Art.145§1 pkt 8 wznowienie postępowania powinno nastąpić, gdy decyzja została wydana w
oparciu o inną decyzję lub orzeczenie sądu, które zostało następnie uchylone.
Instytucja sanacji błędu – ustanawia fikcję prawną przyjmującą, że decyzja która uchodziła przez pewien czas za prawnie obowiązującą pomimo wady, jaką jest dotknięta,
ma obowiązywać nadal jakby nie była dotknięta wadą. Instytucja ta otrzymała nazwę quieta non movere. Nie należy ponownie zajmować się stanem prawnym, co do
którego w przeciągu odpowiednio długiego czasu nie są podnoszone zastrzeżenia. Kodeks różnicuje sanację błędu dla stwierdzenia nieważności aktu i sanację błędu dla
wznowienia postępowania. Stwierdzenie nieważności decyzji w przypadkach przewidzianych w art.156§1 powinno być zawsze stwierdzeniem ze skutkiem ex tunc.
Natomiast w przypadkach wznowienia postępowania z art.145§1 uchylenie decyzji powinno nastąpić z mocą ex tunc a w niektórych przypadkach z mocą ex nunc.

Ne bis in idem i res iudicata w prawie administracyjnym

Znaczenie obu tych zasad dla porządku prawnego
Jedność porządku prawnego jest uzależniona nie tylko od tego, czy normy prawa przedmiotowego nie zachodzą na siebie i nie kolidują ze sobą w obowiązywaniu, ale
także, czy nie zachodzą na siebie i nie kolidują w obowiązywaniu autorytatywne akty władzy publicznej wydane na podstawie prawa przedmiotowego w odniesieniu do
określonych adresatów w tych samych stanach faktycznych. Na podstawie prawa przedmiotowego nie mogą obowiązywać określonych adresatów w tych samych stanach
faktycznych dwa autorytatywne akty. Ne bis in idem głosiło już prawo rzymskie. Z drugiej strony wynika z autorytatywnego aktu exceptio rei iudicatae, tj. zarzut rzeczy
osądzonej w zasięgu prawa przedmiotowego, na którym jest oparty.

Zakres zastosowania zasady ne bis in idem w prawie administracyjnym
Zacznijmy od zasady ne bis in idem. Prawo przedmiotowe odmawia znaczenia prawnego powtórnemu autorytatywnemu decydowaniu o prawach lub obowiązkach w akcie
administracyjnym tylko wtedy, gdy ma ono wkraczać w sferę praw podmiotowych jednostki. Tylko wtedy mamy do czynienia z normami obowiązującymi dwustronnie.
Autorytatywny akt, który administrację publiczna kieruje do jednostki, jest nastawiony w gruncie rzeczy na wprowadzenie w życie w konkretnym przypadku linii
demarkacyjnej pomiędzy zakresem działania władzy publicznej a prawami i obowiązkami jednostek. I wreszcie autorytatywne działanie aktu administracyjnego niesie ze
sobą jednostronne i Ostateczne rozstrzyganie o prawach i obowiązkach stanowiących jego przedmiot, tj. cechy jurysdykcji. Na takim tle brak jest przedmiotu, do którego
na mocy tej samej podstawy prawnej kolejny autorytatywny akt mógłby się podnosić. Tylko w przypadku decyzji częściowej decyzja późniejsza może wypełnić to, co w
decyzji poprzedniej pozostawione było do późniejszego rozstrzygnięcia.

Stosunki wewnętrzne w ramach organizacyjnych administracji publicznej
W stosunkach organizacyjnej, osobowej lub służbowej zależności organ będący adresatem administracyjnych działań nie może przeciwstawić organowi nadrzędnemu
swoich praw podmiotowych. Na pierwszy plan wysuwają się tu normy zadaniowe. Wewnątrzorganizacyjne akty administracyjne nie są też nastawione bezpośrednio na
określanie praw i obowiązków w sferze praw podmiotowych jednostki i tytułów administracyjnego działania władzy publicznej opartych na powszechnie (dwustronnie)
obowiązującym prawie administracyjnym. Przeciwnie organ, do którego są skierowane, występuje w imieniu administracji publicznej, którą reprezentuje spełniając jej
zadania. Wewnątrzorganizacyjne akty określające prawa i obowiązki podporządkowanych organów określają je niezależnie od poprzednich aktów
wewnątrzorganizacyjnych.

Zależność zakładowa i inne układy szczególnej zależności administracyjno-prawnej...
Także poza wewnątrzorganizacyjną zależnością administracyjną w sferze, w której punktem wyjścia są prawa podmiotowe jednostki, i władza publiczna może w te prawa
wkraczać tylko w zakresie wyznaczonym przez nadrzędne prawo przedmiotowe — zasada ne bis in idem doznaje ograniczenia w szeregu dziedzin. Między innymi
autorytatywne akty administracyjne mogą być wydawane bez potrzeby liczenia się z autorytatywnymi aktami administracyjnymi tej samej rangi, gdy mamy do czynienia
np. z zależnością w zakładzie administracyjnym, zależnością przy korzystaniu z urządzeń użyteczności publicznej, drogi publicznej, obszaru specjalnego, parku
narodowego itp. W ramach właśnie wymienionych układów szczególnej zależności administracyjno-prawnej zakres podporządkowania jednostki jest określony przede
wszystkim przez normy zadaniowe, podobnie jak w przypadku wewnętrznej zależności organizacyjnej w obrębie samej administracji publicznej. Nie ulega wątpliwości,
że w zasięgu układów szczególnej zależności administracyjno-prawnej prawa podmiotowe jednostki doznają dalej idącego ograniczenia aniżeli w obrębie powszechnie
(dwustronnie) obowiązującego prawa administracyjnego.

Kompleksowe działania dla przeprowadzenia przedsięwzięć lub akcji
Ponadto prawo przedmiotowe może upoważniać administrację publiczną do wielokrotnego wydawania różnych aktów dla zorganizowania lub przeprowadzenia
kompleksu działań, przedsięwzięcia lub akcji, np. zapewnienia bezpieczeństwa sanitarnego, uniemożliwienia handlu w miejscach objętych drogą publiczną, spełnienia
obowiązku ochrony granic, zapobieżenia degradacji środowiska itp.

Generalne akty administracyjne
Także wszelkie generalne akty administracyjne mogą być wydawane wielokrotnie w stosunku do niedających się z góry określić podmiotów, które znalazły lub znajdą się
w stanach faktycznych wypełniających przedmiot poprzedniego aktu. Z tego ostatniego względu akty generalne zbliżają się do norm prawnych. Jednakże nie oznacza to,
że są z nimi identyczne. W chwili wydania generalnego aktu administracyjnego uprawnienia i obowiązki administracji publicznej, co do jego wydania oraz uprawnienia i
obowiązki jednostki, będącej jego adresatem, co do podporządkowania mu się są już całkowicie i do końca sprecyzowane w sferze normatywnego porządku prawnego.
Będąc w swojej istocie działaniem prawnym, generalny akt administracyjny nie jest jednak nastawiony na regulowanie praw lub obowiązków podmiotów, których krąg
wraz z jego wydaniem doznawałby zamknięcia. W konsekwencji nie może on prowadzić do tego, aby stan faktyczny będący jego przedmiotem był na tyle uregulowany,
że wydanie w odniesieniu do niego kolejnego aktu byłoby bezprzedmiotowe w myśl zasady ne bis in idem. Właśnie tak nie jest. Kolejny akt może w różnym zakresie, a
nawet całkowicie, uregulować na nowo przedmiot swojego obowiązywania. Wreszcie trzeba zwrócić uwagę na to, że generalny akt administracyjny nie jest nastawiony na
rozgraniczenie praw lub obowiązków administracji publicznej z jednej oraz adresatów, do których jest skierowany, z drugiej strony. Zasada ne bis in idem może więc
znajdować zastosowanie tylko w sferze praw podmiotowych jednostki i tylko wtedy, gdy akt administracyjny później wydany byłby wydany zarówno przy utrzymaniu
mocy wiążącej poprzedniej podstawy prawnej, jak również odnosiłby się do tych samych podmiotów i miałby ten sam przedmiot, co akt wcześniej wydany.

Indywidualne akty bezpośrednio zobowiązujące oraz akty wydawane w zakresie sformalizowanego postępowania
W przypadku indywidualnych aktów bezpośrednio zobowiązujących kształtują się uprawnienia i obowiązki w stosunkach pomiędzy administracją publiczną a jednostką w

szerokim zakresie. Tylko akty, które uzasadniają i kończą postępowanie, są w pełni indywidualnymi aktami, do których zasada ne bis m idem znajduje zastosowanie,
albowiem w wyniku prawa przedmiotowego, na którym są oparte, są skierowane nie tylko do indywidualnie określonych adresatów, lecz także dotyczą niepowtarzalnego
stanu faktycznego mającego stanowić przedmiot ich praw lub obowiązków. Natomiast inaczej jest w przypadku aktów wydawanych w trakcie postępowania i
wytyczających jego przebieg. Te akty mogą niekiedy obowiązywać zmienny krąg osób. Mogą też przestać obowiązywać wobec osób, które przestały być uczestnikami
postępowania albo objąć osoby, które dopiero po upływie pewnego czasu od ich wydania stały się uczestnikami postępowania. Indywidualizacja podmiotów, które mają
być adresatami aktów uzasadniających i kończących postępowanie administracyjne, musi mieć charakter prawno-przedmiotowy i dotyczyć nie tylko praw i obowiązków
władzy publicznej wobec jednostki i jednostki wobec władzy publicznej, lecz także możliwych praw i obowiązków jednostek, które są podporządkowane władzy
publicznej, wobec siebie. Z kolei również przedmiot regulacji prawnej musi mieć charakter transcendentny, tj. w obliczu prawa przedmiotowego dotyczyć wszystkich

Prawo Administracyjne
Prof. Dr Hab. J. Filipek

Opracowanie podręcznika

Praca zbiorowa

podmiotów, które z nim mogą się zetknąć. Natomiast w przypadku aktów wydanych w ramach samego postępowania nie jest to możliwe. Akty te są w swoim
obowiązywaniu niezależne jedne od drugich „Nie dotyczą też praw lub obowiązków, jakie zaistnieć mogą pomiędzy adresatami, do których są skierowane, a innymi
podmiotami zrównanymi z nimi w obliczu prawa administracyjnego, ani przedmiot ich obowiązywania nie może być przenoszony na inne stany faktyczne.

Ich podstawa prawna i podstawa faktyczna oraz zakres obowiązywania norm składających się na podstawę prawną aktów
Akty uzasadniające i kończące postępowanie administracyjne muszą znajdować podstawę prawną odrębną dla każdego rodzaju aktów administracyjnych i opartą na niej
podstawę faktyczną w powszechnie (dwustronnie) obowiązującym prawie administracyjnym, które można identyfikować z materialnym prawem administracyjnym
powszechnie obowiązującym. Właśnie to prawo stanowi punkt wyjścia dla wszystkich innych regulacji administracyjno-prawnych i sprawuje względem nich nadrzędną
rolę. Między innymi określa ono podstawowe elementy materialnego stosunku administracyjno-prawnego, w ramach, którego może się legalnie toczyć postępowanie
administracyjne. Materialne prawo administracyjne musi też dopuszczać w regulacjach prawnych, które w nim są zawarte i tylko w wyniku tych regulacji, wszelkie inne
szczególne układy administracyjno-prawnej zależności, przesądzając o ich zakresie oraz kryteriach, według których będą podejmowane w ich obrębie formy
administracyjno-prawnego działania. W zasięgu podstawy prawnej, na której jest oparty akt uzasadniający i kończący sformalizowane postępowanie administracyjne,
znajdują się obok norm określających formalno-prawne upoważnienie do jego podjęcia także normy określające jego treść, tj. normy zadaniowe, normy wartościujące,
normy odsyłające do pozaprawnych kryteriów itp.

Upoważnienie do wydawania aktów w obrębie prawa powszechnie obowiązującego
Na tym nie koniec. Akt uzasadniający i kończący postępowanie administracyjne ma być wydany na podstawie szczegółowego prawno-przedmiotowego upoważnienia

uprawniającego lub zobowiązującego władzę publiczną do jego podjęcia, gdy treść jego i zakres obowiązywania powinny wyznaczać wszystkie normy należące do
powszechnie obowiązującego prawa administracyjnego, które odnoszą się do jego przedmiotu. Natomiast formy działania podejmowane w zakresie postępowania są
oparte na odrębnych normach, które wytyczają ich formalno-prawną rolę i swoją mocą wiążącą nie wykraczają poza zakres układu, jaki tworzą.

Moc wiążąca aktów wydanych w obrębie prawa powszechnie obowiązującego
Akt uzasadniający i kończący postępowanie administracyjne może mieć za przedmiot materie, do których mogą się odnosić inne akty wydane w zakresie powszechnie
obowiązującego prawa administracyjnego, skierowane do innych podmiotów, a nawet mające inny przedmiot. Natomiast akty wydane w ramach samego postępowania
obowiązują wyłącznie w odniesieniu do adresatów i stanów faktycznych, których dotyczą. Wszystko to musi prowadzić do wniosku, że zasada ne bis in idem może mieć
realne znaczenie tylko dla indywidualnych aktów administracyjnych. Według art. 156 § l pkt 3 kpa organ administracji publicznej stwierdza nieważność decyzji, która
dotyczy sprawy już poprzednio rozstrzygniętej inną ostateczną decyzją.

Wpływ zasady ne bis in idem na zasadę res iudicata
Zasada ne bis in idem musi mieć istotny wpływ na ukształtowanie zasady res iudicata. Ostatnio wymienioną zasadę wyraża art. 16 § l kpa stanowiący, że decyzje, od

których nie służy odwołanie w administracyjnym toku instancji, są ostateczne; uchylenie lub zmiana takich decyzji, stwierdzenie ich nieważności oraz wznowienie
postępowania może nastąpić tylko w przypadkach przewidzianych w Kodeksie lub ustawach szczegółowych. Według § 2 tego samego artykułu, decyzje mogą być
zaskarżane do sądu administracyjnego z powodu ich niezgodności z prawem na zasadzie i w trybie określonym w odrębnych ustawach. Nie są to jednak jedyne przepisy,
które dotyczą zasady res iudicata. Według art. 154 § l kpa decyzja ostateczna, na mocy, której żadna ze stron nie nabyła prawa, może być w każdym czasie uchylona lub
zmieniona przez organ administracji publicznej, który ją wydał, lub przez organ wyższego stopnia, jeżeli przemawia za tym interes społeczny lub słuszny interes strony.

Decyzja negatywna a zasada res iudicata

Nie powinno też ulegać wątpliwości, że decyzje, z których wynikają obowiązki stron, nie są jedynym rodzajem decyzji, do których zasada ne bis in idem nie znajduje
zastosowania. Zasada ta niema zastosowania również do decyzji, które w obliczu prawa przedmiotowego są sposobem nabycia praw, ale jednocześnie w razie, gdy
decyzja nie przyznaje stronie prawa, dotychczasowa sytuacja prawna pozostaje bez zmian.

Interpretacja art. 154 § 1 kpa w związku z art. 156 § 1 kpa

Przyjęcie stanowiska, że decyzją uchylającą lub zmieniającą inną decyzję w oparciu o art. 154 § l jest wydana na gruncie innej podstawy prawnej i faktycznej oraz w
odrębnym postępowaniu aniżeli decyzja, która jest przez nią uchylana lub zmieniana, chroni prawa nabyte z poprzedniej decyzji przed zarzutem ne bis in idem. Odmiennie
jest w przypadku zasady res iudicata. Zasada ta doznaje ograniczenia, a nawet przekreślenia zarówno w odniesieniu do decyzji, gdy mogą być uchylane lub zmieniane na
gruncie tej samej podstawy prawnej i faktycznej oraz ewentualnie w wyniku podjęcia na nowo formalnie zakończonego postępowania, jak również w odniesieniu do
decyzji, gdy mogą być uchylone lub zmienione na gruncie odmiennych podstaw prawnych i faktycznych, ewentualnie w odrębnym postępowaniu. Ne bis in idem nie
może znajdować zastosowania w odniesieniu do decyzji uchylających lub zmieniających decyzję wydaną wcześniej w tym samym postępowaniu na gruncie tej samej pod-
stawy prawnej i faktycznej. Może ona znajdować zastosowanie tylko w odniesieniu do decyzji wydanej w innym postępowaniu na gruncie innych podstaw prawnych i
faktycznych. A ponieważ, jak już wyżej wykazano — nie może ona znajdować zastosowania także w odniesieniu do decyzji nakładających na jednostkę obowiązki,
wcześniejsza decyzja może być uchylona lub zmieniona w trybie art. 154 § l tylko w dwóch przypadkach: 1) gdy poprzednia decyzja umarzała postępowanie z przyczyn
formalnych; następnie 2) gdy w poprzednim postępowaniu wydana była decyzja negatywna, co do przyznania stronie na jej wniosek praw w zakresie działania, w którym
tylko pozytywne akty administracyjne rodzą materialne skutki prawne.

Zagadnienia decyzji umarzających
Umorzenie postępowania cywilnego następuje bez wydania wyroku z przyczyn formalnych wtedy, gdy powód wycofa swoje powództwo. Natomiast w prawie
administracyjnym organ administracji publicznej wydaje decyzję o umorzeniu postępowania, gdy postępowanie stało się z jakiejkolwiek przyczyny bezprzedmiotowe.
Również o wydaniu tej decyzji rozstrzyga jednostronnie organ administracji publicznej. Może on umorzyć postępowanie m.in. wtedy, gdy wystąpi o to strona, na której
żądanie postępowanie zostało wszczęte, a nie opierają się temu inne strony, oraz gdy nie jest to sprzeczne z interesem społecznym. Prawo to nie zna decyzji oddalających
wniosek strony o jej wydanie z przyczyn merytorycznych, a gdy postępowanie toczy się z urzędu, nie ma wniosku, który mógłby być oddalony. W konsekwencji miejsce
decyzji „oddalających" i ewentualnie analogicznych decyzji wydawanych w postępowaniu, które toczy się z urzędu, mogą tu zajmować decyzje umarzające postępowanie
z przyczyn materialno-prawnych. Wreszcie umorzenie postępowania administracyjnego następuje wtedy, gdy niezależnie od innych powodów brak jest albo odpadnie
podstawa materialno-prawna, na której decyzja mogłaby być oparta.

Ograniczenie zasady res iudicata przez art. 154 § 1 kpa
Z kolei w drugim z wymienionych wyżej przypadków następuje istotne ograniczenie zasady res iudicata w prawie administracyjnym, albowiem wtedy, gdy tylko
pozytywne akty administracyjne mogą rodzić materialne skutki prawne, uchylenie lub zmiana decyzji mogą nastąpić po prostu dlatego, że zmieniły się możliwości lub
potrzeby działania administracji publicznej. Z decyzją opartą na nowej podstawie prawnej i faktycznej oraz wydanej w nowym postępowaniu mamy do czynienia także w
przypadkach przewidzianych w art. 155 kpa. Zgodnie z brzmieniem tego artykułu decyzja ostateczna, na mocy której strona nabyła prawo, może być w każdym czasie za
jej zgodą uchylona lub zmieniona przez organ administracji publicznej, który ją wydał lub przez organ wyższego stopnia, jeżeli przepisy szczegółowe nie sprzeciwiają się
uchyleniu lub zmianie takiej decyzji i przemawia za tym interes społeczny lub słuszny interes strony

Instytucja wywłaszczenia prawa ustanowionego decyzją administracyjną
Wreszcie art. 161 § l kpa stanowi: „Minister może uchylić lub zmienić w niezbędnym zakresie każdą decyzję ostateczną, jeżeli w inny sposób nie można usunąć stanu

zagrożenia życiu lub zdrowiu ludzkiemu albo zapobiec poważnym szkodom dla gospodarki narodowej lub dla ważnych interesów Państwa", Według § 2 tego artykułu

Prawo Administracyjne
Prof. Dr Hab. J. Filipek

Opracowanie podręcznika

Praca zbiorowa

uprawnienia określone w § l w odniesieniu do decyzji wydanych przez organy jednostek samorządu terytorialnego, należących do zadań zleconych z zakresu administracji
rządowej, przysługują również wojewodzie. Według § 3 „stronie, która poniosła szkodę na skutek uchylenia lub zmiany decyzji, służy roszczenie o odszkodowanie za
poniesioną rzeczywistą szkodę do organu, który uchylił lub zmienił tę decyzję", a według art. 161 § 5, gdy strona jest niezadowolona z decyzji wydanej w trybie art. 161 §
3, może wnieść powództwo do sądu cywilnego. Również w zakresie tych przepisów mamy do czynienia z odrębnymi podstawami prawnymi i faktycznymi oraz
postępowaniem, które odnoszą się do uchylanej lub zmienianej decyzji z jednej i uchylającej lub zmieniającej decyzji z drugiej strony. Poza tym w trybie art. 161 prawa
nie przechodzą na czyjąkolwiek rzecz, w tym na rzecz państwa lub innych podmiotów prawa publicznego. Są one anulowane lub w koniecznym zakresie ograniczane.

Uchylenie decyzji w zakresie w jakim są dotknięte istotną wadą
Podwójnego rozstrzygania nie ma, gdy w odniesieniu do wcześniejszej decyzji rozstrzygane jest to, że jest ona dotknięta wadą uzasadniającą stwierdzenie nieważności i
jej uchylenie. Zresztą taka decyzja nie może też stwarzać stanu rzeczy osądzonej. W prawie cywilnym podmioty tego prawa same, swoimi czynnościami prawnymi,
nawiązują stosunki prawne pomiędzy sobą. Dopiero w razie ewentualnego sporu między nimi co do ich praw lub obowiązków każda z nich może przedłożyć spór sądowi.
Wtedy sąd orzeka autorytatywnie o ich prawach i obowiązkach tylko w takim zakresie, w jakim prawo przedmiotowe na to pozwala. Niemniej sąd rozstrzyga tylko o
prawach i obowiązkach między stronami.

Prawno-przedmiotowe następstwa aktu administracyjnego z jednej i wyroku sądowego z drugiej strony
W prawie administracyjnym natomiast władza publiczna działa od początku do końca na podstawie prawa przedmiotowego. Organ administracyjny ma wydać

autorytatywny akt administracyjny, gdy jest spełniony stan faktyczny, dla którego w oblicza prawa przedmiotowego powinien ten akt być wydany. W takim znaczeniu
autorytatywny akt administracyjny obowiązuje bezwzględnie tak samo jak prawo przedmiotowe, które stanowi dla niego podstawę prawną. Wreszcie autorytatywny akt
administracyjny obowiązuje w każdej innej sprawie, dla której może mieć znaczenie prawne i wobec każdego innego podmiotu, którego może dotyczyć. Obowiązuje przy
tym trwale, jak długo prawo przedmiotowe nie ogranicza jego mocy prawnej.

Klauzule dodatkowe aktu administracyjnego
W swoisty sposób następuje ograniczenie mocy wiążącej decyzji administracyjnych przez tzw. klauzule dodatkowe. Należą do nich: terminy, warunki, zastrzeżenia, że akt

może być uchylony, cofnięty albo zawieszona jego moc wiążąca, zlecenia oraz zastrzeżenia, że już po wydaniu aktu, tj. w późniejszym czasie, adresat aktu może być
obciążony zleceniem. Gdy aktem objęte są klauzule dodatkowe, stanowią one jego część składową. Klauzule dodatkowe mogą wynikać z ustawy stanowiącej podstawę
prawną aktu.

Termin
Terminem może być określony moment, do którego akt będzie obowiązywał (terminus ad ąuem). Ale terminem może być określony także moment, od którego akt zacznie

obowiązywać (terminus a quo).

Warunek
Uzależnienie mocy obowiązującej aktu administracyjnego od ziszczenia się warunku oznacza uzależnienie jego w mocy wiążącej od przyszłego wydarzenia niepewnego,

na które adresat nie może wpływać albo może wpływać tylko w ograniczonym wymiarze. I znowu możemy tu mieć do czynienia z warunkiem rozwiązującym albo z
warunkiem zawieszającym. W przypadku warunku rozwiązującego ziszczenie się warunku powoduje, że akt przestaje obowiązywać; między innymi mieszkanie służbowe
może być przyznane wyłącznie na czas pełnienia służby. Natomiast z warunkiem zawieszającym mamy do czynienia, gdy z chwilą jego ziszczenia się akt zaczyna
obowiązywać. Na przykład przyznanie mieszkania służbowego może nastąpić od chwili rozpoczęcia służby.

Zastrzeżenia i zalecenia
Z zastrzeżeniem, że akt może być uchylony, cofnięty albo zawieszona jego moc wiążąca mamy do czynienia np. w zakresie pomocy społecznej. Możliwe jest w jej

zakresie uchylenie, cofnięcie albo zawieszenie mocy wiążącej aktu przyznającego pomoc społeczną wobec osoby, która znajdzie się w korzystniejszej sytuacji
materialnej.

Skutki naruszenia klauzul dodatkowych
Naruszenie wyżej opisanych klauzul dodatkowych aktu stanowi naruszenie samego aktu, bowiem nie można klauzul dodatkowych odrywać od samego aktu
administracyjnego. Wady istotne, jakimi są dotknięte klauzule dodatkowe, stawiają pod znakiem zapytania zasadność obowiązywania aktu.

Prawomocność materialna
To, że decyzja może wiązać w odniesieniu do wszystkich podmiotów, które w swych prawach lub obowiązkach mogą się z nią zetknąć, i może określać prawa lub
obowiązki we wszystkich sprawach, dla których rozstrzygnięcie w niej zawarte może mieć znaczenie prawne, a także, że wiąże trwale w obrębie form administracyjno-
prawnego działania, oznacza, że jest ona prawomocna materialnie.

Prawomocność formalna
Natomiast, gdy w sferze, w której decyzja może stać się prawomocna materialnie, nie zostały wykorzystane w przewidzianym terminie albo zostały wyczerpane środki
(formy) prawne, jakie oddane w ręce jednostki lub władzy publicznej mogły służyć jej uchyleniu lub zmianie — mamy do czynienia z decyzją prawomocną formalnie

Stan wyższej konieczności
W art. 161 kpa uzyskała kształt prawny instytucja stanu wyższej konieczności w prawie administracyjnym. Instytucja ta zestawiona w konkurencji z instytucją trwałości

obowiązywania decyzji administracyjnej nie może być rozszerzona automatycznie na wydawanie decyzji administracyjnych z tym skutkiem, że majoryzuje albo wręcz
zastępuje wymóg opierania decyzji na materialno-prawnej podstawie prawnej, dostatecznie wyraźnej i szczegółowej. Może ona tylko uzupełniać tak rozumianą podstawę
prawną i do niej się przyłączać. Uzyskała też w art. 161 kpa kształt prawny instytucja wywłaszczenia prawa nabytego z decyzji administracyjnej. Podobnie jak instytucja
wywłaszczenia rzeczy, niesie ona ze sobą obowiązek odszkodowania, który nie jest następstwem czynu niedozwolonego, lecz ma stanowić wyrównanie strat. Nie
eliminuje zasadności uznania decyzji za materialnie prawomocną możliwość jej uchylenia lub zmiany w przypadkach dokonywanych przez prawo przedmiotowe wiążące
administrację publiczną, a także możliwość uznania jej za bezprzedmiotową wobec zmiany stanu faktycznego stanowiącego podstawę faktyczną lub przedmiot jej
obowiązywania.

Przypadki braku prawomocności formalnej z uwagi na brak prawomocności materialnej
W zakresie, w jakim decyzja nie może się stać materialnie prawomocna, nie ma znaczenia jej prawomocność formalna. Dlatego formalna prawomocność decyzji jest
prawnie bezskuteczna wobec decyzji, które mogą być uchylane lub zmieniane w trybie art. 154 § l kpa (możliwość ich uchylania lub zmieniania, gdy na ich mocy żadna
ze stron nie nabyła praw). To samo odnosi się do decyzji, które mogą być uchylane lub zmieniane w trybie art. 155 kpa. Formalna prawomocność jest bezskuteczna wobec
nowych aktów ustawowych, które uchylają lub zmieniają dotychczasowe decyzje, podobnie jak jest prawnie bezskuteczna wobec nowych aktów ustawowych moc
wiążąca dotychczasowych aktów ustawowych.

Administracyjny tok instancji
Zanim decyzja stanie się formalnie prawomocna, powinna ona być ostateczna w rozumieniu art. 16 § l zd. l kpa, tzn. nie powinno od niej służyć odwołanie w
administracyjnym toku instancji. W toku instancji mogą być uchylane lub zmieniane decyzje także dlatego, że są niecelowe, niezgodne z faktycznymi uwarunkowaniami,
w jakich organowi administracyjnemu przychodzi działać itp. Za to uchylenie lub zmiana aktu ostatecznego w swoim założeniu następuje ze względu na jego niezgodność

Prawo Administracyjne
Prof. Dr Hab. J. Filipek

Opracowanie podręcznika

Praca zbiorowa

z prawem. W odróżnieniu od zwyczajnych środków prawnych charakterystycznych dla administracyjnego toku instancji prawo dopuszcza wobec decyzji ostatecznych
nadzwyczajne środki prawne tylko w celu spowodowania dostosowania ich treści i zakresu obowiązywania do wymagań prawa przedmiotowego.

Skarga do NSA
Od decyzji administracyjnej, która rozstrzyga sprawę ostatecznie, gdy nie przysługuje już od niej zwyczajny środek prawny i nie jest wniesiony od niej nadzwyczajny
środek prawny, zgodnie z art. 57 ust. l ustawy o Naczelnym Sądzie Administracyjnym przysługuje skarga do Naczelnego Sądu Administracyjnego i wtedy jego orzeczenie
w sprawie, które w przedmiocie skargi rozstrzyga, ma mieć charakter aktu prawomocnego. Ale znowu nie ulega wątpliwości, że jest to orzeczenie, które ocenia legalność
zaskarżonego aktu w obliczu przepisów prawa przedmiotowego. A ponieważ dotyczy spraw, które poprzednio były przedmiotem decyzji ostatecznej organu admini-
stracyjnego, może ono też odbiegać od wymagań, jakie nie były uwzględnione w odwołaniu.

Akty wadliwe
Zgodnie z art. 156 § l i 2 kpa może nastąpić w każdym czasie stwierdzenie nieważności decyzji co do aktów wymienionych w punktach: 2. — decyzja została wydana bez
podstawy prawnej lub z rażącym naruszeniem prawa, 5. — decyzja była niewykonalna w dniu jej wydania i jej niewykonalność ma charakter trwały 6. — decyzja w razie
jej wykonania wywołałaby czyn zagrożony karą. Dlatego w przypadkach, które zostały właśnie wymienione, decyzja nie może się stać materialnie prawomocna.
Natomiast w odniesieniu do pozostałych przypadków wymienionych w art. 156 § l uchylenie lub zmiana decyzji nie może nastąpić, jeżeli od dnia jej ogłoszenia lub
doręczenia upłynęło 10 lat albo decyzja wywołała nieodwracalne skutki prawne. Z kolei w wyniku wznowienia postępowania przewidzianego w art. 145 kpa uchylenie lub
zmiana decyzji nie mogą nastąpić we wszystkich przypadkach, które są nim objęte — jeżeli od dnia doręczenia lub ogłoszenia decyzji upłynęło odpowiednio 5 albo 10 lat,
z tym że w przypadku, gdy strona nie brała udziału w postępowaniu albo Trybunał Konstytucyjny orzekł niezgodność z Konstytucją, umową międzynarodową lub ustawą
aktu normatywnego, na podstawie którego decyzja została wydana, wznowienie postępowania może nastąpić tylko na wniosek strony.

Sanacja błędu a przedawnienie
Instytucja sanacji błędu w prawie administracyjnym nie jest identyczna z instytucją przedawnienia w prawie cywilnym. Spełnienie przedawnionego świadczenia w prawie
cywilnym nie powoduje, że osoba, która spełniła świadczenie, spełniła nienależne świadczenie. Spełniła ona tzw. świadczenie naturalne. Natomiast w przypadku instytucji
sanacji błędu — decyzja otrzymuje pełny walor obowiązywania ze wszystkimi następstwami prawnymi, jakie stąd wynikają. Tyle że w miejsce decyzji wadliwej powstaje
w obliczu prawa fikcja obligująca do traktowania decyzji tak samo jak decyzje, które nie są wadliwe. Między innymi będzie ona odtąd, z interesującego nas tu punktu
widzenia, decyzją która będzie uchodziła za decyzję w obliczu materialnego, powszechnie obowiązującego prawa administracyjnego i na takim tle będzie niosła ze sobą
także cechy formalnej prawomocności. Usunięciu ewentualnej niezgodności wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z materialnym prawem administracyjnym
powszechnie obowiązującym służą dwa nadzwyczajne środki prawne: wznowienie postępowania i rewizja nadzwyczajna.

Postulat spójnego obowiązywania prawa administracyjnego

Sprawa spójnego działania norm prawa cywilnego
Normy prawa prywatnego są stosunkowo jednolite i proste w działaniu. Najpierw w sposób bezwzględnie wiążący wytyczają, kto jest podmiotem prawa prywatnego. Sąd
rozstrzyga spór o prawach lub obowiązkach, których treść i zakres powstały w wyniku czynności i innych zdarzeń prawnych w obrębie praw podmiotowych jednostek.

Rola prawa przedmiotowego dla wyroku sądu cywilnego
Niemniej rozstrzygnięcie dokonane w wyroku sądowym musi znajdować swoje uzasadnienie w prawie przedmiotowym. Będąc aktem jurysdykcji, wyrok sądowy, w
zakresie, w jakim na podstawie prawa przedmiotowego jest to możliwe, ustala autorytatywnie prawa i obowiązki, które poprzednio mogły być określane jedynie w wyniku
nieautorytatywnie wiążących zdarzeń prawnych.

Podstawa faktyczna wyroku sądu cywilnego
Podmioty prawa prywatnego są sobie równe w obliczu prawa. W granicach swojej zdolności prawnej mogą mieć analogiczne prawa i analogiczne obowiązki.
Autorytatywna jurysdykcja dokonana wyrokiem sądowym nie ma jednak znaczenia prawnego dla późniejszych stosunków prawnych jej adresatów z innymi podmiotami.
Nie ma ona także znaczenia prawnego dla późniejszych praw i obowiązków pomiędzy samymi jej adresatami.

Rola prawa przedmiotowego w określaniu praw i obowiązków w zakresie prawa administracyjnego
W prawie administracyjnym już normy prawa przedmiotowego ustanawiają stosunki prawne pomiędzy administracją publiczną z jednej a jednostką z drugiej strony.
Administracja publiczna ma w całej swojej działalności podejmować działania ustanowione dla niej w prawie przedmiotowym.

Rola administracji publicznej w podejmowaniu czynności administracyjno-prawnych
Można więc powiedzieć, że działalność administracyjno-prawną podejmuje wyłącznie administracja publiczna. To ona sama, w konkretyzowaniu prawa przedmiotowego,

określa swój stosunek do jednostki i stosunek jednostki względem podmiotów, które ją reprezentują. Co więcej, autorytatywne jej formy działania, gdy na podstawie
prawa materialnego powszechnie obowiązującego precyzują prawa lub obowiązki jednostki, są jednocześnie aktami jurysdykcji. W prawie administracyjnym wyłącznie
normatywne określenie podstawy faktycznej mającej rodzić skutki prawne sprawia, że administracja publiczna przy podejmowaniu swojej działalności musi ją ustalić z
punktu widzenia norm prawnych, dla których może lub powinna ona stanowić przedmiot zastosowania, wypełniając aktami woli te elementy aktów, co do których prawo
przedmiotowe nie przesądza kierunku, treści lub zakresu działania. Powyższe powoduje, że administracji publicznej przychodzi działać w obliczu bardzo odmiennych
stanów faktycznych. Są one zróżnicowane nie tylko dlatego, że nie może się ona ograniczać do subsumpcji normom obowiązującego prawa zdarzeń, które już mają swoją
kwalifikację prawną i obejmują zamknięty obszar rzeczywistości, ale także z uwagi na to, że administracja publiczna jest nastawiona w swojej działalności w znacznej
mierze nie tyle na reglamentowanie już istniejących stanów faktycznych, ile na ich tworzenie, organizowanie nowych możliwości prawnych i społecznych działania,
popieranie zjawisk pożądanych, ograniczanie lub eliminowanie zjawisk szkodliwych itp.

Potrzeba spójnego działania prawa administracyjnego
Tym bardziej nie powinno ulegać wątpliwości, że normy prawa administracyjnego powinny zapewniać spójne działanie całemu porządkowi administracyjno-prawnemu w
sposób szczególnie rygorystyczny. Zwłaszcza autorytatywne formy działania muszą być oparte na dostatecznie szczegółowo i wyraźnie określonej podstawie prawnej.
Dlatego te formy działania muszą być spójne w swojej roli określania praw i obowiązków w stosunkach prawnych, w których są podejmowane na gruncie konkretnych
stanów faktycznych, tak samo jak spójne musi być przedmiotowe prawo administracyjne w sferze swojego normatywnego obowiązywania. Autorytatywne akty
administracyjne nie powinny na siebie zachodzić i nie powinny pomijać materiału normatywnego odnoszącego się do stanów faktycznych, do których mają znajdować za-
stosowanie. Nie powinny też wykraczać poza ramy, które prawu administracyjnemu wyznacza porządek prawny.

Rola hierarchii źródeł prawa
Nie jest też w stanie zapewnić spójnego działania norm prawnych hierarchia źródeł prawa, jest charakterystyczna dla prawa administracyjnego, gdy w prawie sądowym

sprowadza się źródła prawa do norm, którym przypisuje się rangę ustawową.

Nie ma większego znaczenia ranga źródła prawa, w jakim norma prawna jest zawarta, dla jej obowiązywania w konkretnych przypadkach, bo gdy wchodzi ona do

porządku prawnego, powinna obowiązywać zgodnie ze swą treścią, zakresem i przeznaczeniem. Działanie jednych norm prawnych nie powinno wtedy przeszkadzać
działaniu innych norm prawnych. Z tego punktu widzenia normy prawne są więc sobie równe w obowiązywaniu, co oznacza, że obowiązują równolegle obok siebie.

Prawo Administracyjne
Prof. Dr Hab. J. Filipek

Opracowanie podręcznika

Praca zbiorowa

Spójne działanie prawa zależy od spójnego jego stosowania
Dopiero gdy będziemy koncentrować uwagę na normach prawnych w działaniu, tj. na uprawnieniach i obowiązkach, jakie z nich wynikają w przewidzianym w nich stanie
faktycznym, okaże się, że zastosowanie jednych norm prawnych może być uzależnione od wcześniejszego zastosowania innych norm prawnych. Także skuteczność
pewnych działań prawnych podejmowanych na podstawie określonych norm prawnych może być uwarunkowana od tego, że mieszczą się w przedmiocie obowiązywania
norm prawnych, które bezpośrednio nie stanowią dla nich podstawy prawnej. Z drugiej strony zastosowanie jednych norm prawnych do wytyczonego w nich stanu
faktycznego może ograniczyć lub eliminować zastosowanie innych norm prawnych do tego samego stanu faktycznego itp.

Rola aktu administracyjnego w zapewnieniu spójnego działania prawa
W prawie administracyjnym już samo pojawienie się stanu faktycznego, do którego normy prawa przedmiotowego znajdują zastosowanie, powoduje powstanie realnie

istniejącego stosunku prawnego, w którym administracja publiczna jest uprawniona lub zobowiązana do wydania autorytatywnego aktu, a adresat tego aktu do przyjęcia
go i podporządkowania mu się. I oto właśnie autorytatywne akty administracyjne, które podmioty będące ich adresatami mają przyjąć i im się podporządkować w
stosunku prawnym realnie istniejącym w określonym stanie faktycznym, muszą być w prawie administracyjnym tak samo spójne w obrębie stosowania prawa, jak prawo
przedmiotowe w obrębie normatywnego obowiązywania.

Zależność postępowania od norm prawa materialnego
Nie należy się dziwić, że w ramach porządku prawa administracyjnego nie ma wzajemnej niezależności w działaniu norm postępowania i norm prawa materialnego, jak to
ma miejsce w prawie prywatnym. Postępowanie administracyjne pełni rolę służebną w działaniu materialnego prawa administracyjnego. W jego przebiegu ma być
ustalony stan faktyczny, do którego akt administracyjny ma zastosować podstawę prawną zawartą w prawie przedmiotowym. Gdy brak jest podstawy prawnej, na której
akt ma być oparty, albo nie jest spełniony stan faktyczny, w którym ma on być zastosowany, zarówno sam akt administracyjny, jak postępowanie, w którym akt
administracyjny ma być wydany, są bezprzedmiotowe. Także przy dobieraniu form działania, które mają być podejmowane w przebiegu postępowania administracyjnego,
organ prowadzący postępowanie kieruje się wyłącznie dążeniem do wypracowania materialno-prawnego aktu, który ma kończyć postępowanie i stanowi sens jego
istnienia. Akt ten ma wykluczać ponowne rozstrzyganie w zakresie jego sentencji

Nadrzędność norm powszechnie obowiązujących wobec działań w układach szczególnej zależności
Zachodzi dalej nadrzędne działanie norm stanowiących podstawę prawną aktów, które określają ramy prawne dla układów szczególnej zależności administracyjno-
prawnej wobec działania norm stanowiących podstawę prawną dla aktów wydawanych w ramach tych układów. Z układami szczególnej zależności administracyjno-
prawnej mamy do czynienia między innymi w przypadku zakładów administracyjnych, parków narodowych i rezerwatów, na drodze publicznej itp. Układ szczególnej
zależności administracyjno-prawnej może być tworzony bezpośrednio przez prawo przedmiotowe, gdy odpowiednio do norm tego prawa zaistnieje stan faktyczny
wyzwalający ich zastosowanie. Ale może on powstać także z mocy autorytatywnego aktu władzy publicznej działającej z upoważnienia ustawy. Normy prawa
przedmiotowego, które powodują wyodrębnienie układu szczególnej zależności administracyjno-prawnej, wyłączają w zakresie jego istnienia obowiązywanie innych
regulacji prawa administracyjnego.

Nadrzędność norm powszechnie obowiązujących wobec działań w ramach organizacyjnej zależności
Z innych powodów ustanawiają szczególny rodzaj zależności administracyjno-prawnej — normy, na których są oparte akty administracyjne dotyczące uprawnień lub

obowiązków w obrębie struktury organizacyjnej samej administracji publicznej. Akty te są adresowane wyłącznie do organów administracji publicznej. Nie mogą więc
przełamywać mocy wiążącej norm regulujących stosunki pomiędzy administracją publiczną a jednostką. Nawet gdy odnoszą się do jednostki, czynią to pośrednio w ten
sposób, że stymulują działalność administracyjną adresowaną do podmiotów pozostających poza ramami administracji publicznej. Dlatego w tych przypadkach jednostka
nie ma środków prawnych wobec władzy publicznej. Jedynie może korzystać z instytucji skarg i wniosków

Nadrzędność działań opartych na normach powszechnie obowiązujących wobec innych działań
Na takim tle rysuje się znamienna nadrzędność działań, które mają być wykonywane na podstawie powszechnie obowiązującego materialnego prawa administracyjnego w
stosunku do działań, które mają być wykonywane poza ramami tego prawa. Normy powszechnie obowiązującego materialnego prawa administracyjnego są nadrzędne
wobec działań sformalizowanego postępowania administracyjnego, bowiem sformalizowane postępowanie administracyjne może się zasadnie toczyć tylko w ramach
zakreślonych przez prawo materialne i w swoim przebiegu służy właśnie wydaniu materialnego aktu administracyjnego. Są one również nadrzędne wobec działań
podejmowanych na podstawie norm, które stanowią podstawę prawną dla wkroczenia administracji publicznej w sferę materialnych praw podmiotowych jednostki w
ramach układów szczególnej zależności administracyjno-prawnej, bowiem określają zakres, w jakim w tych układach mogą być przedsiębrane administracyjno-prawne
formy działania wobec jednostki oraz sankcje, jakie grożą w razie niezastosowania się do nich.

Normy powszechnie obowiązujące a ich spójne działanie
Nadrzędność norm powszechnie obowiązującego prawa administracyjnego wobec działań wykonywanych na podstawie innych norm tego prawa ma niewątpliwie

zapewnić spójne działanie całego prawa administracyjnego. Natomiast w zakresie samych norm powszechnie obowiązującego prawa administracyjnego ich spójne
działanie musi być efektem działania wyłącznie norm tego prawa. Autorytatywny akt administracyjny wprowadza prawno-przedmiotowe normy do sprawy, w której
rozstrzyga o prawach i obowiązkach w bardzo szeroko zakreślonym stanie faktycznym mającym dla niego stanowić podstawę faktyczną. Wprowadza on też do danej
sprawy wszystkie normy, na których ma być oparty. Dlatego w swym prawno-przedmiotowym wiązaniu może się on odnosić nie tylko do adresata w danej sprawie, lecz
także w różnym stopniu wytyczać sytuację prawną każdego innego podmiotu, który z daną sprawą się zetknie, oraz mieć znaczenie w każdej innej sprawie, dla której
mogą się liczyć określone nim prawa lub obowiązki. Każdy autorytatywny akt wydany w sferze powszechnie obowiązującego materialnego prawa administracyjnego
obowiązuje w tym znaczeniu trwale tak, że tylko prawo przedmiotowe może ograniczać jego obowiązywanie. Według odmiennych zasad odbywa się działanie norm pra-
wa administracyjnego, które albo same mają charakter norm bezpośrednio zobowiązujących, albo przewidują wydawanie bezpośrednio zobowiązujących aktów
administracyjnych.

Zapewnienie spójnego działania prawa administracyjnego w zakresie norm i aktów bezpośrednio zobowiązujących
W obliczu norm prawa administracyjnego, które same mają charakter norm bezpośrednio zobowiązujących, administracja publiczna nie jest upoważniona do podjęcia
autorytatywnego aktu określającego prawa lub obowiązki jednostki, lecz bezpośrednio jednostka jest zobowiązana do pewnego działania, zaniechania lub znoszenia pod
rygorem egzekucji lub innych sankcji.

a) w zakresie nakazów i zakazów ustawowych
Przypadki takie zachodzą między innymi w obrębie tzw. nakazów lub zakazów ustawowych. Wobec adresata, który nie zastosuje się do wymienionych nakazów lub
zakazów, chociaż jest spełniony stan faktyczny wyzwalający ich działanie, od razu mają być zastosowane środki przewidziane w stosunku egzekucyjnym, aż do
stworzenia stanu faktycznego odpowiadającego normom prawnym. Natomiast pomijane jest stadium jurysdykcji, co oznacza, że bezpośrednio ma być stosowane prawo
przedmiotowe do stanów faktycznych, które dotychczas nie były konkretyzowane przez jakiekolwiek akty prawne.

b) w zakresie generalnych aktów administracyjnych
Podobne jest działanie prawa w przypadku generalnych aktów administracyjnych. Niemniej akty te muszą mieć swoją podstawę prawną w normach prawa
przedmiotowego i spełniony musi być stan faktyczny przewidziany w tych normach, aby mogły być wydane. Ale są skierowane do abstrakcyjnie określonych jednostek i
bezpośrednio upoważniają lub zobowiązują te jednostki w odpowiednim stanie faktycznym do pewnego działania, zaniechania lub znoszenia, które — gdy adresat nie
podporządkuje się aktowi — mają i powinny być egzekwowane przy użyciu, w razie potrzeby, środków przymusu administracyjnego lub innych sankcji. Pomijane jest i

Prawo Administracyjne
Prof. Dr Hab. J. Filipek

Opracowanie podręcznika

Praca zbiorowa

tutaj stadium jurysdykcji. Generalny akt administracyjny może też być w każdej chwili uchylony zmieniony lub cofnięty jednostronnie przez administrację publiczną, bez
względu na następstwa prawne, jakie ustanowił dla adresata.

c) w zakresie indywidualnych aktów administracyjnych bezpośrednio zobowiązujących
Także w przypadku indywidualnego aktu bezpośrednio zobowiązującego pomijane jest stadium jurysdykcji. Trzeba tylko zwrócić uwagę, że wydanie tego aktu ma
nastąpić w stosunku do podmiotu, dla którego przesłanki warunkujące wydanie aktu są już faktycznie spełnione. Zbliża to indywidualne akty bezpośrednio zobowiązujące
do indywidualnych aktów wydanych w zakresie powszechnie obowiązującego prawa administracyjnego. Jednak z drugiej strony indywidualny akt bezpośrednio
zobowiązujący obowiązuje tylko w odniesieniu do podmiotu, do którego był wydany. Dla innych podmiotów i w innych sprawach z zakresu prawa administracyjnego nie
ma on żadnego znaczenia prawnego. Może też być w każdej chwili uchylony, zmieniony lub cofnięty bez względu na następstwa prawne, jakie ustanowił dla adresata.

Znamiona norm i aktów bezpośrednio zobowiązujących
Właśnie ze względu na sposób działania prawa, jaki jest charakterystyczny dla norm i aktów bezpośrednio zobowiązujących, znajdują one zastosowanie zwłaszcza w

zakresie organizacyjnego lub funkcjonalnego kształtowania administracji publicznej, kierowania przebiegiem postępowań jurysdykcyjnych i egzekucyjnych, zwalczania
klęsk żywiołowych, stosunków szczególnej zależności administracyjno-prawnej itp. Są one skierowane bezpośrednio do jednostki i nastawione są na regulowanie jej
faktycznego zachowania. Właśnie w takim charakterze mogą one niejednokrotnie służyć działaniu prawa powszechnie obowiązującego, a w przypadku działania prawa
obowiązującego w ramach stosunków szczególnej zależności administracyjno-prawnej urastają nawet do reguły. W stanie faktycznym, w którym normy bezpośrednio
zobowiązujące i bezpośrednio zobowiązujące akty administracyjne mają znajdować zastosowanie, ich adresatowi jest od razu przypisywana pozycja zobowiązanego w po-
stępowaniu egzekucyjnym. Ma on niezwłocznie przystąpić do wykonania normy lub aktu bezpośrednio zobowiązującego pod groźbą zastosowania środków
administracyjnego przymusu i innych sankcji. Co więcej — ich wydanie nie jest poprzedzone jakimkolwiek udziałem adresata w ich wydaniu, a po ich wydaniu adresat
nie korzysta z jakichkolwiek sformalizowanych środków prawnych, którymi mógłby dochodzić ich uchylenia lub zmiany. Brak znamion jurysdykcji pozbawia akty
bezpośrednio zobowiązujące mocy wiążącej, poza przypadkami, do których znajdują bezpośrednio zastosowanie oraz trwałości w czasie, jaka przypada indywidualnym
aktom jurysdykcji wydanym na podstawie materialnego prawa administracyjnego powszechnie obowiązującego.

Normy bezpośrednio zobowiązujące i normy upoważniające do działania względem siebie niezależnie
Już z tych względów normy bezpośrednio zobowiązujące nie mogą mieć mocy nadrzędnej w stosunku do norm stanowiących podstawę prawną dla innych form działania

administracji publicznej ani normy stanowiące podstawę prawną dla innych form działania administracji publicznej nie mogą być nadrzędne w stosunku do norm
bezpośrednio zobowiązujących. Nnormy bezpośrednio zobowiązujące są nastawione na regulowanie obowiązków jednostki co do faktycznego działania zaniechania lub
znoszenia, a to w konsekwencji musi powodować, że przybierają zawsze postać podstawy faktycznej dla egzekucji lub stosowania innych sankcji administracyjno-
prawnych w tych przypadkach, w których jednostka nie spełnia obowiązków, jakie zostały na nią nałożone w ramach prawa administracyjnego.

Administracyjne akty nie mogą być oparte na normach bezpośrednio zobowiązujących
Toteż odwrotnie, również administracyjne akty bezpośrednie zobowiązujące analogicznie jak inne akty administracyjne powinny być oparte na normach wydanych w

zakresie działania powszechnie obowiązującego prawa administracyjnego, które stanowi podstawę prawną dla jurysdykcyjnych lub innych administracyjnych form
działania. Natomiast nie mogą być oparte na normach bezpośrednio zobowiązujących jakiekolwiek akty administracyjne, albowiem normy bezpośrednio zobowiązujące
znajdują zastosowanie bez dalszej konkretyzacji praw lub obowiązków, które z nich wynikają. Tym bardziej jest bezprzedmiotowe oparcie dowolnych aktów
administracyjnych na generalnych lub indywidualnych administracyjnych aktach bezpośrednio zobowiązujących.

Czynienie użytku z przymusu opiera się na normach lub aktach bezpośrednio zobowiązujących
Czynienie użytku z przymusu lub innych sankcji administracyjno-prawnych opiera się wyłącznie na normach i aktach bezpośrednio zobowiązujących. Gdy zobowiązany
nie wykonuje swoich powinności, powstaje stan faktyczny, w którym jedynie działanie norm i aktów bezpośrednio zobowiązujących, adresowane do jednostki i
określające jej obowiązek działania, zaniechania lub znoszenia, mogą zapewnić skuteczne działania prawa, ponieważ mają być spowodowane następstwa w sferze
rzeczywistości. Bez jakiejkolwiek dalszej konkretyzacji prawa jednostka ma spełnić wymagania stawiane jej w przedmiocie określonego faktycznego zachowania.

Akty generalne i indywidualne

Tradycyjne założenie podziału aktów na generalne i indywidualne
Wraz z powstaniem liberalnego ustroju prawnego nabrało szczególnego znaczenia regulowanie prawem powszechnie obowiązujących aktów administracyjnych
skierowanych do indywidualnie oznaczonego adresata. Miały one być wydawane w sformalizowanym postępowaniu, wykazywać cechy jurysdykcji i stwarzać stan rzeczy
osądzonej dla praw i obowiązków, jakie określały. Natomiast akty, które nie wykazywały dopiero, co wymienionych cech aktów indywidualnych literatura nazwała
aktami generalnymi. Ich adresatem miał być każdy, kto znalazł się w stanie faktycznym, w którym miały obowiązywać. Obok aktów wewnętrznych, które organ
nadrzędny miał prawo kierować do organu podporządkowanego organizacyjnie, akty generalne miały być aktami administracyjnymi w szerszym znaczeniu, podczas gdy
aktami administracyjnymi w ścisłym znaczeniu miały być indywidualne akty administracyjne skierowane do jednostki.

Sprawa indywidualizacji adresata aktu
Dzielenie aktów administracyjnych na akty indywidualne i akty generalne jest wykorzystywane dla sfery wewnętrznej administracji publicznej a także dla różnych
układów szczególnej zależności administracyjno-prawnej, które mogą łączyć jednostkę z administracją publiczną w sferze jej praw podmiotowych. Cechy aktów
skierowanych do imiennie oznaczonego adresata są właściwe nie tylko aktom skierowanym do jednej osoby, lecz także aktom skierowanym do osób, kilku a nawet
większej ilości osób. Przykładowo cechy aktu określonego do imiennie oznaczonego adresata wykazuje akty skierowane do współwłaścicieli jednej i tej samej rzeczy
nieruchomej lub ruchomej, akty skierowane do uczestników wielostronnej ugody lub umowy cywilno-prawnej, ugody administracyjnej.

Sprawa indywidualizacji przedmiotu aktu
W przypadku aktów, które w swym działaniu mogą być aktami indywidualnymi, indywidualizacja ich adresata nie następuje w wyniku indywidualizacji przedmiotu aktu.
W konkretnym, w pełni zindywidualizowanym stanie faktycznym są wydawane zarówno akty skierowane do zindywidualizowanego jak i zindywidualizowanych
adresatów. I nie zmienia tego stanu rzeczy oparcie poszukiwanego rozgraniczenia na stanie faktycznym, który ma być stworzony w wyniku aktu. W przypadkach aktów,
które pragnie się uznać za akty generalne, stan faktyczny, który ma być stworzony w wyniku aktu, nie pokrywa się nigdy ze stanem faktycznym, który uzasadnia jego
wydanie. Natomiast w przypadku aktów, które pragnie się uznać za akty indywidualne, oba te stany faktyczne mogą być różne. Stan faktyczny, który ma być stworzony w
wyniku aktu generalnego jest w ustawie określony analogicznie jak stan faktyczny, który ma być stworzony w wyniku indywidualnego aktu konstytutywnego.

Ujemne następstwa stosowania dwóch kryteriów podziałów
Zatem doszło do uznawania kryteriów podmiotowych za niewystarczające dla rozgraniczenia aktów generalnych i aktów indywidualnych.

Skoro są one ujawnione w

sposób normatywny w prawie przedmiotowym może się raz po raz okazywać, że w szerokiej mierze obejmuje jednocześnie akty skierowane do podmiotów, które nie są
zindywidualizowane i do podmiotów w pełni zindywidualizowanych. Od pożądanego celu najbardziej oddala nas łączne stosowanie zarówno kryteriów podmiotowych,
jak też kryteriów przedmiotowych, albowiem jedne i drugie mogą prowadzić do różnych podziałów, w tym podziałów, które się ze sobą krzyżują nachodzą na siebie
nawzajem albo nie wyczerpują badanego pola.

Prawo Administracyjne
Prof. Dr Hab. J. Filipek

Opracowanie podręcznika

Praca zbiorowa

Oparcie poszukiwanego podziału na prawie przedmiotowym
Znamiona indywidualnych i generalnych aktów administracyjnych oraz podziału, jaki ma zachodzić pomiędzy nimi, nie mogą tkwić w sferze pozaprawnych faktycznych
znamion podmiotów oraz pozaprawnych faktycznych znamion rzeczy, zjawisk i stosunków, do których odnosi się prawo i działalność administracji publicznej. Nie można
na gruncie pozaprawnym znamion podmiotów, rzeczy zjawisk i stosunków opierać pojęć i klasyfikacji prawnych. Znamiona prawne każdego aktu administracyjnego są
zdeterminowane przez prawo przedmiotowe, dla którego jest on narzędziem jego stosowania w zakresie ustalonym przez porządek prawny. W zakresie prawa
administracyjnego są nie tylko znamiona aktów indywidualnych i znamiona aktów generalnych, lecz także podział zachodzący między tymi aktami ukształtowany przez
obowiązujące prawo przedmiotowe. Obowiązujące prawo przedmiotowe przesądza też o tym, jaki akt indywidualny albo generalny, ma być zastosowany ilekroć
administracji publicznej przychodzi działać w praktyce. I nie może być wyjątku od tej zasady, albowiem inny jest tryb działania administracji publicznej, inny zakres
ochrony praw podmiotowych jednostki, inny zasięg obowiązywania w stosunkach prawnych, jakie mogą łączyć adresata aktu z osobami trzecimi i inna trwałość w czasie
w przypadku aktów indywidualnych z jednej i aktów generalnych z drugiej strony.

Wydając normy bezpośrednio zobowiązujące pracodawca wkracza w sferę władzy wykonawczej
W ramach porządku administracyjno-prawnego występują dwojakie normy prawne. Jedne normy prawne nie wykraczają swoją treścią i mocą wiążącą poza granice
stanowienia materiału normatywnego – jednocześnie w swoim działaniu upoważniają administrację publiczną do posługiwania się różnymi nienormatywnymi formami
działania w celu zastosowania prawa nimi objętego w praktyce. Natomiast w drugim rodzaju norm prawnych pracodawca spełnia nie tylko rolę normodawcy, lecz także w
istotnym zakresie rolę władzy wykonawczej, bo normom przez siebie stanowiącym nadaje kształt nakazów lub zakazów bezpośrednio zobowiązujących jednostkę do
pewnego działania, zaniechania lub znoszenia bez potrzeby wydania, co do tego działania, zaniechania lub znoszenia jakiegokolwiek aktu prze administrację publiczną.
Administracja publiczna ma tylko doprowadzić do wypełnienia nakazów i zakazów ustawowych, ewentualnie przy użyciu, w razie potrzeby środków administracyjnej
egzekucji.

Generalne akty administracyjne są zawsze aktami bezpośrednio zobowiązującymi
Normy, które w swoim działaniu upoważniają administrację publiczną do posługiwania się nienormatywnymi formami działania, mogą upoważniać do posługiwania się
formami działania nastawionymi na wywołanie skutków prawnych w sferze jurysdykcji. Wtedy upoważnienie administracji publicznej do działania musi być dostatecznie
szczegółowe i zawsze przybierać postać upoważnienia do działania w indywidualnej sprawie, ponieważ do porządku prawnego mają być wnoszone elementy prawa
bezwzględnie wiążącego nie tylko adresata aktu, lecz także wszystkie inne podmioty, które mogą zetknąć się z daną sprawą i w każdej innej sprawie, dla której akt ma
mieć znaczenie prawne. Powinien też indywidualny akt administracyjny spełniać wymagania NE BIS IN IDEM i w myśl zasady RES IUDICATA w jej kształcie
dostosowanym do norm prawa administracyjnego, obowiązywać trwale. Normy prawne w swoim działaniu mogą upoważniać administrację publiczną właśnie do wydania
nakazów lub zakazów bezpośrednio zobowiązujących. Wtedy pracodawca zachowuje rolę ustanawiającego podstawy prawne dla działalności administracyjnej. Są to
podstawy prawne upoważniające administrację publiczną do wydania aktów, które zobowiązują bezpośrednio jednostkę do prawnie sankcjonowanego faktycznego
działania, zaniechania lub znoszenia. I ze względu na wymagania, co do podstawy prawnej nie ma przy tym większej różnicy pomiędzy upoważnienie m do wydania
indywidualnych aktów bezpośrednio zobowiązujących. Generalne akty administracyjne są zawsze aktami bezpośrednio obowiązującymi. Generalnym aktom
administracyjnym są obce regulacje typowe dla jurysdykcji administracyjnej. Nie muszą być wydawane w odrębnym sformalizowanym postępowaniu. Nie dotyka ich
zarzut NE BIS IN IDEM ani zarzut rzeczy osądzonej. Mogą być uchylone lub zmienione. Wiąże wyłącznie podmioty, które bezpośrednio są ich adresatami i wtedy, gdy
adresat nie zastosuje się do nich – od razu zobowiązują administrację publiczną do ewentualnej działalności egzekucyjnej. Natomiast indywidualne akty mogą być
zarówno aktami nastawionymi na wywołanie skutków administracyjno-prawnych w sferze jurysdykcji jak też aktami bezpośrednio zobowiązującymi.

Różnice pomiędzy generalnymi aktami administracyjnymi a indywidualnymi aktami administracyjnymi bezpośrednio zobowiązującymi
1) Indywidualne akty jurysdykcji są podejmowane w celu określenia praw i obowiązków w sferze praw podmiotowych jednostek. A ponieważ w obrębie tej strefy ich
działanie także się kończy, jest narażone na wszelkie trudności, jakie niesie ze sobą indywidualizacja adresata aktu wyłącznie w tej sferze. 2) W przypadku
indywidualnych aktów bezpośrednio zobowiązujących adresat aktu musi być zindywidualizowany odpowiednio do wymagań przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w
administracji. Oznacza to, że ma on być zobowiązany do konkretnego czynienia, nieczynienia lub znoszenia w obliczu prawa administracyjnego na wypadek wszczęcia
egzekucji. W przeciwnym razie akt jest bezprzedmiotowym i bezprzedmiotowa jest egzekucja, która miałaby zmierzać do spowodowania jego wykonania 3) Generalne
akty administracyjne są zawsze aktami bezpośrednio zobowiązującymi, po wydaniu aktu musi nastąpić autorytatywne stwierdzenie w stosunku do każdego podmiotu,
który miał się aktowi podporządkować, że obowiązek czynienia, nieczynienia lub znoszenia będzie egzekwowany wobec niego 4) W przypadku indywidualnych aktów
bezpośrednio zobowiązujących stan faktyczny, w którym akt znajduje zastosowanie, musi być w pełni zrealizowany przez wydanie aktu 5) Natomiast w przypadku
generalnych aktów administracyjnych w stanie faktycznym uzasadniającym ich zastosowanie, niektóre podmioty mogą znajdować się przed ich wydaniem i wtedy te
podmioty będzie akt zobowiązywał do określonego czynienia, nieczynienia lub znoszenia od chwili jego wydania. Ale inne podmioty będą mogły znaleźć się w tym stanie
faktycznym dopiero po wydaniu aktu i te podmioty będą musiały podporządkować się aktowi od chwili, gdy znajdzie się w stanie faktycznym przewidzianym w akcie.

Generalne akty administracyjne a indywidualne akty administracyjne – konstytutywne i deklaratoryjne
Stan faktyczny, którym generalny akt administracyjny może i powinien być wydany, nie jest identyczny ze stanem faktycznym, w którym akt ten, ma obowiązywać i który
stanowi cel jego wydania albowiem w chwili jego wydania nie muszą być jego mocą wiążącą faktycznie objęte wszystkie podmioty mające być jego adresatami. Zbliża to
generalny akty administracyjne do konstytutywnych indywidualnych aktów administracyjnych. Jednakże stan faktyczny, w którym ma się znaleźć adresat
konstytutywnego indywidualnego aktu administracyjnego, ma być stanem fatycznym, w którym ma się znaleźć indywidualnie w tym akcie określony podmiot. Natomiast
w stanie faktycznym, który ma powstać w wyniku generalnego aktu ma się znaleźć każdy podmiot, który może zetknąć się z tym stanem faktycznym. Z kolei w
odróżnieniu od indywidualnych deklaratoryjnych aktów administracyjnych, uzasadniających następstwa prawne w odniesieniu do pewnego już istniejącego stanu
faktycznego, który nadal po wydaniu aktu, na czas jego obowiązywania, stanowi dla niego niezbędną podstawę faktyczną i także w odróżnieniu od konstytutywnych
aktów administracyjnych w zakresie, w jakim pewien stan faktyczny stanowi niezbędną przesłankę ich wydania i powinien istnieć na czas obowiązywania. Generalny akt
administracyjny jest wydawany w stanie faktycznym, który wraz z wykonaniem aktu ma być usunięty – ma nie istnieć albo przynajmniej ma być usuwany.

Generalne akty administracyjne a akty warunków według szkoły L. Duguita
Szkoła L. Duguita zaliczała akty, które miały obowiązywać w odniesieniu do pewnego stanu faktycznego od jego pojawienia się do aktów-warunków ACTS
CONDITIONS bez względu na to, że mogły to być akty wydane przez ustawodawcę albo akty wydane przez administrację publiczną. I te akty-warunki przeciwstawiała
aktom ogólnie obowiązującym ACTS RÈGLES i aktom indywidualnym ACTS INDIVIDULES. Zarówno akty generalne jak i indywidualne akty administracyjne są
wydawane na podstawie prawa przedmiotowego, w którym normatywna podstawa prawna upoważniająca do wydania aktu musi być zawarta. Natomiast pomiędzy
nakazami i zakazami zawartymi w prawie powszechnie obowiązującym a aktami administracyjnymi bezpośrednio zobowiązującymi nie ma bezpośrednio żadnej
zależności prawnej.

Dalsze znamiona nakazów i zakazów ustawowych.
Nakazy i zakazy zawarte w prawie przedmiotowym odbiegają od typowych norm prawa powszechnie obowiązującego, w których są zawarte upoważnienia do wydawania
aktów administracyjnych. Za to wprost nakazuje i zakazuje w sposób autorytarny pewne działania w sferze rzeczywistości, z tym, że porządek prawny ma zapewniać
realizację tych działań. Bez nakazów i zakazów zawartych w normach powszechnie obowiązujących prawo było by bezsilne.

Dalsze znamiona indywidualnych aktów bezpośrednio zobowiązujących

Prawo Administracyjne
Prof. Dr Hab. J. Filipek

Opracowanie podręcznika

Praca zbiorowa

Akty te nie wykazują cech normatywnego obowiązywania prawnego. Niemniej działania prawne, a nawet tylko faktyczne podejmowane przez administrację publiczną w
ich wykonywaniu są autorytatywnie sankcjonowane. Natomiast w odróżnieniu od indywidualnych aktów, które w swym działaniu służą autorytatywnej konkretyzacji
praw lub obowiązków jednostki i spełniają rolę jurysdykcji administracyjnej, indywidualne akty bezpośrednio zobowiązujące mają zwykle za podstawę prawną normy
zadaniowe. Nie są też wydawane w sformalizowanym postępowaniu i mogą być w każdej chwili uchylone lub zmienione. Poza tym wiążą wyłącznie w ramach stosunku
prawnego, w którym były wydane.

Dwustronne czynności administracyjno – prawne

Przełamanie stanowiska, że działania administracyjno prawne są zawsze jednostronne
Objęcie normami prawa administracyjnego działań prawnych, w których mamy do czynienia z dwiema stronami dokonującymi zgodnymi oświadczeniami woli określenia
treści i zakresu praw i obowiązków względem siebie, było niewątpliwie wyrazem najdalej idącej ewolucji prawa publicznego. O. Mayer był zdania, że dwustronne
działania prawne są cechą charakterystyczną prawa prywatnego, obcą prawu publicznemu. Późniejszy rozwój doprowadził jednak do przełamania tego stanowiska.
Najpierw nastąpiło to w wyniku uznania umowy administracyjnej, w której na podstawie upoważnienia prawno-przedmiotowego władza publiczna oddaje w ręce osoby
prywatnej wykonywanie zadań publicznych i upoważnienia do posługiwania się w tym zakresie formami administracyjno-prawnego działania. Następnie także w wyniku
innych instytucji prawnych, wśród których na gruncie polskim wykształciły się zwłaszcza instytucje porozumienia administracyjnego i ugody administracyjnej,
dwustronne działania administracyjno-prawne uzyskały względnie trwałe znaczenie.

Znamiona dwustronnych czynności administracyjno - prawnych
Podobnie jak dwustronne czynności cywilno-prawne, również dwustronne czynności administracyjno-prawne są wynikiem zgodnego oświadczenia woli stron, które w
nich uczestniczą w równej mierze i na równych zasadach. Jak dwustronne czynności cywilno-prawne, dwustronne czynności administracyjno-prawne nie są też
podejmowane w już istniejącym stosunku prawnym, w którym miałby być wydany akt określający prawa lub obowiązki stron do pewnego działania lub znoszenia w
sferze rzeczywistości. W każdej dwustronnej czynności prawnej brak jest znamion autorytatywnej jurysdykcji. Jest ona wtedy także, gdy kształtują ją normy prawa
administracyjnego, niewładczą formę działania.

Dwustronne czynności w prawie cywilnym i administracyjnym
Zachodzą istotne różnice pomiędzy dwustronnymi działaniami prawnymi charakterystycznymi dla prawa cywilnego a dwustronnym działaniami prawnymi
wykształconymi w prawie administracyjnym. Prawa i obowiązki stron, które powstają w wyniku dwustronnej czynności cywilno-prawnej nie są prawami i obowiązkami
autorytatywnie sankcjonowanymi. Natomiast w wyniku dwustronnej czynności administracyjno-prawnej powstają autorytatywnie sankcjonowane prawa i obowiązki. W
obliczu stanu faktycznego będącego jej przedmiotem, administracja publiczna jest upoważniona i zobowiązana do zastosowania administracyjno-prawnych form działania,
które mają służyć jej ochronie, przestrzeganiu, realizacji. Zresztą mają one służyć nie tylko autorytarnemu sankcjonowaniu praw i obowiązków administracji publicznej –
w szerokim zakresie mają służyć także autorytarnemu sankcjonowaniu praw i obowiązków jednostki. I nie są one jednymi formami działania sankcjonującymi prawa i
obowiązki administracji publicznej i jednostki wynikającymi z dwustronnej czynności administracyjno-prawnej, ponieważ sankcjonuje je cały porządek prawny, także
formy działania, jakie są przewidziane w prawie cywilnym i niekiedy formy działania, jakie są przewidziane w prawie karnym.

Wspólne cechy dwustronnych i jednostronnych czynności administracyjno - prawnych
Podobnie jak jednostronne formy działania administracji publicznej, dwustronne czynności administracyjno-prawne powinne być oparte na dostatecznie wyraźnej
podstawie prawnej. I podobnie jak w przypadku jednostronnych czynności administracyjno-prawncyh ta podstawa prawna powinna zawierać w swoim punkcie wyjścia
upoważnienie na rzecz administracji publicznej do posługiwania się każdym rodzajem dwustronnej czynności administracyjno-prawnej z osobą w określonym stanie
faktycznym. Wykonywanie obowiązków wynikających z dwustronnych czynności administracyjno-prawnych po stronie organów administracyjnych jest nadzorowane w
ramach organizacyjnych samej administracji publicznej. Dwustronne czynności administracyjno-prawne nie są zdarzeniami prawnymi w znaczeniu, jakie zdarzeniu
prawnemu nadaje prawo cywilne. W razie ewentualnego sporu pomiędzy jednostką a administracją publiczną, będącego sporem przed sądem administracyjnym – sąd
ocenia tylko w zakresie przewidzianym przez prawo przedmiotowe, czy dwustronna czynność administracyjno-prawna była legalna oraz czy legalne były działania, które
były na niej oparte.

Umowa administracyjna

Przesłanki historyczne
Coraz bardziej w życiu zbiorowości ludzkiej stają się niezbędne świadczenia, które mogą być skutecznie spełniane przez działalność osób prawnych, podejmowane
według praw rynku, tym częściej jednostka żąda od władzy publicznej ich zabezpieczania przy zastosowaniu środków administracyjno-prawnej ingerencji w obrót
cywilno-prawny. Władza publiczna jest obciążona odpowiedzialnością za takie świadczenia, bowiem nie powinna ona pozostawać bierna wobec potrzeb, które w imię
zapewnienia pożądanych warunków życia i rozwoju powinny być spełnione.

Względy ekonomiczne i względy nauki administracji na rzecz umowy administracyjnej
Władza publiczna powinna przy posługiwaniu się prawem określać i rozgraniczać prawa i obowiązki jednostek i innych zrównanych z nimi podmiotów albo nadzorować
ich aktywność, ale nie brać na siebie spełnienia rozleglejszych zadań kulturalnych, gospodarczych lub społecznych. Poza tym działalność świadczeniowa zwykle jest
bardziej ociężała i kosztowna w porównaniu z działalnością osoby prywatnej. Wiele przemawia za tym, by pozostawić w ręku osób prywatnych spełnienie świadczeń
nawet wtedy, gdy mają być wykonywane przy zastosowaniu administracyjno-prawnych form działania, które mają zabezpieczać ich spełnianie. Po stronie władzy
publicznej oznacza to ustępowanie z monopolizowania administracyjno-prawnych form działania w jej ręku i upoważnienia do korzystania z nich także osobą prywatnym.

Instytucjonalne znamiona umowy administracyjnej
Do istotnych znamion należy to, że prawo przedmiotowe określa oświadczenia, jakie mają być nią objęte. A osoba występująca w niej w roli kontrahenta z władzą
publiczną otrzymuje autorytarnie określony status prawny będący faktycznie podstawą dla jej uprawnień i obowiązków w wykonywaniu podjętych zadań. Świadczenia
objęte umową administracyjną mają być wykonywane w sposób ciągły, nieprzerwany i systematyczny. O każdym przerwaniu działalności władza publiczna powinna być
wcześnie powiadomiona i wyrazić na nie zgodę. Władza zatwierdza też regulamin wykonywania świadczeń i opłaty, jakie będą za nie pobierane. Świadczenia mają być
udostępniane każdemu, kto pragnie z nich skorzystać na zasadach równości i na tych samych zasadach mają być traktowani odbiorcy świadczeń przez cały czas ich
pobierania. Spełnienie jej świadczeń jest nadzorowane przez administrację publiczną i do niej odbiorca, dla którego są przeznaczone, kieruje swoje roszczenia o wadliwe,
niewłaściwe lub nieterminowe ich wykonywanie. Spory w przedmiocie objętym umową administracyjną odbiera świadczenia występujący właśnie przeciwko
administracji publicznej nie może przedkładać do rozstrzygnięcia sądowi cywilnemu. Przysługuje jej skarga jedynie do sądu administracyjnego na niewywiązanie się z
obowiązków nadzór, jaki władza publiczna powinna wykonywać w stosunku do podmiotu pozostającego z nią w umowie administracyjnej.

Różnice pomiędzy umową administracyjną a aktem administracyjnym.
Ze względu na charakterystyczne dla niej przeszłości i następstwa jest ona zbliżona do aktu administracyjnego, bo bezpośrednio wywołuje skutki autorytarne. Dotyczy też
przedmiotu, który jest objęty prawem administracyjnym i upoważnia do posługiwania się administracyjno-prawnymi formami działania, które w różnym zakresie władza
publiczna przekazuje w ręce prywatne. Z drugiej jednak strony w przypadku umowy administracyjnej zdecydowanie przeważają cechy dwustronnej czynności prawnej
nad cechami rygorystycznie uregulowanego aktu jurysdykcji administracyjnej. Wiele przemawia za tym, że analogicznie jak w przypadku typowej dwustronnej czynności
prawnej tj. mniej rygorystycznie jak w przypadku aktu administracyjnego, powinny być oceniane wady warunkujące trwałość umowy administracyjnej. To samo odnosi
się do przyjmowania mocy wiążącej umowy administracyjnej. W obliczu zmiany stanu faktycznego klauzula REBUS SIC STANTIBUS należy uznać za dopuszczalne

Prawo Administracyjne
Prof. Dr Hab. J. Filipek

Opracowanie podręcznika

Praca zbiorowa

rozwiązanie lub modyfikacje umowy administracyjnej przez inna umowę administracyjną. (REBUS SIC STANTIBUS – oznacza – przy zachowaniu istniejących
okoliczności)

Umowa administracyjna na gruncie polskim
Ani ustawodawstwo polskie, ani orzecznictwo Sądu Najwyższego czy orzecznictwo naczelnego Sądu Administracyjnego nie zaakceptowały dotychczas umowy
administracyjnej. Istotne jej cechy daje nam jednak stosunek państwa do prywatyzowanych przedsiębiorstw państwowych, które poprzednio były przedsiębiorstwami
wyższej użyteczności. Przedsiębiorstwa te z reguły otrzymują z rąk państwa administracyjno-prawne formy działania wobec jednostek, które są odbiorcami ich świadczeń.
Status zbliżony stan do statusu tworzonego umową administracyjną może też wynikać z różnych zezwoleń np. zezwolenia na działalność w zakresie komunikacji,
zezwolenia na działalność w zakresie łączności.

Ugoda administracyjna

Instytucjonalne znamiona ugody administracyjnej
Dla prawa administracyjnego nie mają większego znaczenia stosunki zachodzące pomiędzy samymi adresatami autorytatywnych działań administracyjno-prawnych. Do
istoty tego prawa należy to, ze reguluje ono stosunki pomiędzy władzą publiczną a adresatami jej działań. Gdy jednak w postępowaniu administracyjnym uczestniczą w
charakterze stron przynajmniej dwa podmioty mające w danej sprawie rozbieżne interesy, kodeks postępowania administracyjnego dopuszcza załatwienie sprawy drogą
ugody pomiędzy nimi. W ugodzie takiej muszą uczestniczyć wszystkie podmioty biorące udział w charakterze stron w danym postępowaniu. Zawarta przed organem
prowadzącym postępowanie i podpisana przez ten organ ma moc prawną decyzji administracyjnej, którą zastępuje.

Następstwa prawne ugody administracyjnej w zestawieniu z decyzją administracyjną
Z materialno-prawnego punktu widzenia, wynik postępowania ma być analogiczny dla obu postępowań. Tak samo jak decyzja, ugoda administracyjna jest nastawiona na
określenie praw lub obowiązków podmiotów w wyniku postępowania – i ma być autorytatywne określenie ich praw lub obowiązków. Dlatego zawarcie ugody
administracyjnej może nastąpić tylko w sprawie, w której w oparciu o dostatecznie wyraźną podstawę ustawową będzie mogła być wydana decyzja, gdy w danej sprawie
ugoda nie dojdzie do skutku. Ugoda administracyjna może być zawarta tylko na gruncie tego samego stanu faktycznego, który służy za podstawę faktyczną dla decyzji
administracyjnej, gdy nie zostanie ona zawarta. I nie tylko ten stan faktyczny nie jest zdarzeniem prawnym w rozumieniu prawa cywilnego, lecz także nie jest zdarzeniem
prawnym w rozumieniu prawa cywilnego sama ugoda administracyjna. Podobnie jak decyzję administracyjną cechuje ją działanie charakterystyczne dla działania
autorytarnej czynności prawnej nieopartej na poprzednio zaistniałych zdarzeniach prawnych, które nieautorytatywnie określają czyjeś prawa lub obowiązki.

Udział organu administracji publicznej w zawarciu ugody
Obowiązek podpisania ugody administracyjnej przez organ, przed którym została ona zawarta, nie może umniejszać jej znaczenia, ponieważ właśnie w niej dochodzi do
określenia treści i zakresu praw i obowiązków stanowiących przedmiot postępowania administracyjnego. Jednakże podpis organu nie jest tylko wyrazem tego, że ugoda
została zawarta w jego obecności. Wyraża on także, że została ona zawarta jako ugoda administracyjna tj. akt prawa publicznego, który cechy aktu prawa publicznego
otrzymuje dzięki temu, że powstał przed organem prowadzącym postępowanie administracyjne. Z tego względu organ, przed którym ugoda administracyjna została
zawarta, nie można zwolnić od odpowiedzialności za jej zawarcie, zgodnie z wymogami ustawowymi.

Stosunki łączące uczestników ugody z władzą publiczną i stosunki łączące ich pomiędzy sobą
Ugoda administracyjna nie jest nastawiona na określanie administracyjno-prawnych praw lub obowiązków w stosunkach prawnych pomiędzy jednostkami. Określa ona
prawa lub obowiązki jednostek, które w niej uczestniczą, do administracji publicznej. Wobec jednostki niespełniającej postanowień ugody administracyjnej, do których się
zobowiązała, władza publiczna powinna prowadzić egzekucję administracyjną. W ugodzie administracyjnej jednostka godzi się na świadczenie, które w swej naturze
służy spełnieniu obowiązku publiczno-prawnego. Jednostka jest upoważniona tylko do określenia swojego udziału w świadczeniu obejmującym obok niej inne jednostki
za ich zgodą. I na tym kończy się rola ugody. Każdy uczestnik ugody może mieć wobec innych jej uczestników ewentualnie tylko roszczenia cywilno-prawne, gdy w
wyniku niewycofania przez nich postanowień ugody poniósł szkodę. Nie jest też ugodą administracyjną ugoda pomiędzy jednostką a władzą publiczną, co do spełnienia
przez jednostkę świadczenia w zakresie, w jakim obowiązek jego spełnienia nie jest przewidziany w ustawie.

Porozumienie

Porozumienie w okresie Polski Lodowej
Termin „porozumienie” jest szczególnie wieloznaczny w prawie administracyjnym. Zakłada się tylko, że stronami porozumienia są zawsze jednostki administracji
publicznej. W warunkach Polski Ludowej instytucja porozumienia była uznawana jako forma działania organów administracyjnych, pozostająca poza zasięgiem regulacji
ustawowych. Obejmowano nią, w miarę upływu czasu, w coraz szerszym zakresie rozliczenie dwustronne formy działania, w których organy administracji państwowej
nienależące do tego samego resortu i niepodporządkowanie wspólnemu przełożonemu uzgadniały wykonywanie zadań w celu zapobieżenia zbędnemu zachodzeniu się ich
wykonywania albo pozostawieniu pewnych odcinków administracji państwowej poza zasięgiem jej działalności. Tak np. organy administracji ogólnej podporządkowane
radom nadzorczym zawierały porozumienia z dyrektorami parków narodowych w sprawie ograniczenia zabudowy lub ruchu kołowego w obrąbie parku narodowego i w
jego otoczeniu. Organy powołane do ochrony porządku publicznego występujące w ramach zmienianego pod względem organizacyjnym resortu spraw wewnętrznych
zawierały porozumienia np. z organami Służby Ochrony Kolei w sprawie ochrony porządku na terenach dworców kolejowych, itp.

Instytucjonalne znamiona porozumienia po 1990r
Od 1990r. na gruncie polskim coraz częściej przyjmuje się, że porozumienia administracyjne w swoim instytucjonalnym kształcie są zwierane przede wszystkim
pomiędzy odrębnymi podmiotami władzy publicznej, w szczególności pomiędzy organami reprezentującymi władzy publicznej, w szczególności pomiędzy organami
reprezentującymi administracje rządową a administracją samorządową, albo pomiędzy organami reprezentującymi różne podmioty administracji samorządowej. Ponieważ
w ostatnio wymienianych zakresach porozumienia dotyczące wykonywania władzy publicznej właśnie przez różne podmioty tej władzy, jest dla nich każdorazowo
niezbędna ustawowa podstawa prawna. Ustawa powinna też określać materię, jakie w danym przypadku mają być objęte porozumieniem, a ponadto przewidywać
gwarancje prawne i ich wykonywania.

Porozumienia pomiędzy administracją rządową a samorządem terytorialnym
Aktualnie obowiązujące ustawodawstwo polskie przewiduje powierzanie w formie porozumienia zadań administracji rządowej samorządowi terytorialnemu. Według
ustawy o samorządzie gminnym z 1990r. zadania z zakresu administracji rządowej gmina może wykonywać na podstawie porozumienia z organami administracji
rządowej. Gmina powinna wtedy otrzymać od administracji samorządowej środki finansowe w wysokości koniecznej do wykonywania tych zadań. Analogicznie według
ustawy o samorządzie terytorialnym z 1998r. powiat może zawierać z organami administracji rządowej porozumienia w sprawie wykonywania zadań administracji
rządowej. Według ustawy o administracji rządowej w województwie, wojewoda może powierzyć prowadzenie, w jego imieniu, niektórych spraw z zakresu swojej
właściwości organom samorządu terytorialnego z obszaru województwa. Powierzenie następuje na podstawie porozumienia wojewody z zarządem gminy, powiatu lub
województwa.

Porozumienia pomiędzy podmiotami samorządu terytorialnego

Prawo Administracyjne
Prof. Dr Hab. J. Filipek

Opracowanie podręcznika

Praca zbiorowa

W drodze porozumienia powierzenie zadań ustawowo przekazanych w ręce jednych podmiotów samorządu terytorialnego do innych rąk podmiotów samorządu
terytorialnego. Według ustawy o samorządzie powiatowym powiat może zawierać porozumienia w sprawie powierzania zadań publicznych z jednostkami lokalnego
samorządu, z innymi powiatami lub gminami, a także z województwem, na którego obszarze znajduje się terytorium powiatu. Województwo może zawierać z innymi
województwami oraz gminami, porozumienie w sprawie powierzenia zadań publicznych. Gminy mogą zawierać porozumienia komunalne w sprawie powierzenia jednej z
nich określonych przez nie zadań publicznych. Gmina wykonywająca zadania publiczne objęte porozumieniem przyjmuje prawa i obowiązki pozostałych gmin związane z
powierzonymi jej zadaniami, a gminy te mają obowiązek uczestniczenia w kosztach realizacji powierzonego zadania. Powiaty mogą na podobnych zasadach zawierać
porozumienia w sprawie przekazania jednemu z nich prowadzenia zadań publicznych. A miasta na prawach powiatu może zawierać porozumienia komunalne również z
gminami.

Związek (i) międzygminne i między powiatami
W celu wspólnego wykonywania zadań publicznych gminy mogą tworzyć związki międzygminne (komunalne). Stosuje się wtedy analogiczne przepisy o porozumieniach
zawartych między gminami. Powiaty mogą tworzyć związki z innymi powiatami.

Umowa w art. 9 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym
Według art. 9 ust.1 ustawy o samorządzie gminnym w celu wykonywania swoich działań gmina może tworzyć jednostki organizacyjne i zawierać umowy z innymi
podmiotami. Według art. 6 ust. 1 ustawy o samorządzie powiatu w celu wykonywania zadań powiatu, powiat może tworzyć jednostki organizacyjne i zawierać umowy z
innymi podmiotami. W powyższych przepisach ustawodawca posługuje się słowem „umowa” może sugerować, że chodzi o umowę prawa cywilnego. Z drugiej jednak
strony przedmiotem umowy jest wykonywanie ustawowo określonych publiczno-prawnych zadań samorządu.

ZAKRES OBOWIĄZYWANIA POSTĘPOWANIA ADMINISTRACYJNEGO W DZIAŁALNOŚCI ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ. (18)

Uzależnienie postępowania adm. Od prawa materialnego w historycznym rozwoju wydarzeń

W Polsce w 1928 sformalizowane jurysdykcyjne postępowanie administracyjne zostało uregulowane rozporządzeniem prezydenta(z mocą ustawy) z 1928 o postępowaniu
administracyjnym. W tym samym roku w dalszych prezydenckich rozporządzeniach uregulowane zostały: postępowanie przymusowe w adm. i postępowanie karno-
administracyjne (uchylone 1951).Akty te zastąpił w 1960 Kodeks postępowania administracyjnego. Dostosowywał przepisy postępowania do zmienionej struktury
administracji publicznej. Do udziału w postępowaniu na prawach strony dopuszczał prokuratora i organizacje społeczne. Do zakresu przepisów nim objętych włączył
także instytucje skarg i wniosków. W 1980 objęto przepisami Kodeksu p. admin. Elementy postępowania przed NSA do 1995 kiedy zostały one zasadniczo rozbudowane
w nowej ust. o NSA.

Uzależnienie postępowania adm. od prawa materialnego w dogmatyce prawa.

Stosunki z zakresu p. admin. Znajdują uzasadnienie tylko w obrębie stosunków materialnego prawa admin. Jak stosunki materialno – prawne zachodzą one zawsze miedzy
jednostką a władzą publiczną i muszą być oparte na tych samych, szczegółowo określonych podstawach prawnych, które determinują nie tylko treść, zakres i podstawę
faktyczną stosunków materialno – prawnych, lecz także treść, zakres i podstawę faktyczną stosunków z zakresu p. admin. Akt administracyjny ma być wydany w obliczu
stanu normatywnego przewidzianego w materialnym prawie przedmiotowym i jego własne działanie też jest nastawione na skutki w zasięgu prawa. A to powoduje, że
postępowanie admin. może być nastawione tylko na wypracowanie stanu faktycznego, w którym akt ma być wydany. W stosunku materialno – prawnym autorytatywny
akt admin. może pochodzić tylko od admin. publicznej, tak postępowanie admin. prowadzi zawsze kompetentny, z materialno – prawnego pkt. widzenia. Adresatem jest
strona, która ma się podporządkować autorytatywnym formom działania organu prowadzącego postępowanie. KPA nie jest kodeksem w ścisłym tego słowa znaczeniu.
Nie stosuje się jego przepisów do 1)postępowania w spawach karnych skarbowych 2)spraw uregulowanych Ordynacją podatkową 3)spraw należących do właściwości
polskich przedstawicielstw dyplomatycznych i urzędów konsularnych 4)spraw wynikających z nadrzędności i podległości ograniczonej w stosunkach organami
państwowymi i innymi państwowymi jednostkami organizacyjnymi. Powołane wyłączenia obejmujące całość albo niektóre rozdziały kodeksu p. admin. nie naruszają
tego, że jego przepisy znajdują zastosowanie tylko wtedy, gdy nie zostały one wyłączone w ustawach szczegółowych albo gdy w ustawach szczegółowych nie zostały
zamieszczone odmienne przepisy w materii uregulowanej w kodeksie p. admin. Odmienne szczegółowe przepisy odnoszące się do p. admin. wyłączają w zakresie
swojego obowiązywania stosowanie przepisów KPA bez wyraźnego uchylania ich mocy wiążącej. Przepisy kodeksu nie mogą być sprzeczne z prawem materialnym. W
kodeksie są uregulowane także niektóre instytucje prawa materialnego. Uregulowane są elementy strukturalne, wymogi ważności i skutki prawne decyzji admin.

Organ prowadzący postępowanie adm.

Administracja publiczna ma szczegółowe upoważnienie do wydawania autorytarnych aktów wkraczających w sferę swobód działania i praw podmiotowych jednostek.
Upoważnienia te są udzielane jednorazowo na rzecz określonych organów mających reprezentować admin. publiczną. Organy administracyjne nie wykonują
powierzonych im zadań w swoim imieniu i na swoją rzecz ale w imieniu i na rzecz podmiotu który reprezentują. Zadania te są wykonywane przez mniej lub bardziej
rozbudowany aparat, który jest zorganizowany. Organy nim objęte są ze sobą powiązane licznymi stosunkami strukturalnej nadrzędności i podporządkowania, kontroli
nadzoru i współdziałania.Za szkodę materialna wyrządzoną działalnością organu, którą można zachować na rzecz reprezentowanego podmiotu prawa publicznego
odpowiada ten podmiot. A za spełnienie zadań nałożonych na niższe ogniwa admi. publicznej – organy powołane do kierowania ich działalnością lub do wykonywania i
nadzoru. Dla oznaczenia podmiotu KPA mówi tylko o organie admin. konkretyzując jego znamiona w trzech grupach przepisów. Są to przepisy o wyłączeniu
(1)pracownika lub organu od prowadzenia sprawy. Następnie przepisy określające (2)które organy są organami wyższego stopnia (organy naczelne) i Przepisy
(3)regulujące właściwość organów i skutki prawne naruszenia. Ad 1 wyłączenie pracownika następuje z mocy ustawy albo w wyniku decyzji bezpośredniego
przełożonego. Z mocy ustawy wyłączenie od udziału w postępowaniu w sprawie 1)w której stroną albo pozostaje w takim stosunku ze stroną że wynik sprawy może mieć
wpływ na jego prawa lub obowiąski.2)swojego małżonka i krewnych 3)osoby z nim z tytułu przysposobienia, opieki lub kurateli 4 w której był świadkiem 5)w której brał
udział w niższej instancji 6)z powodu której wszczęto przeciwko niemu dochodzenie służbowe 7)w której jedna ze stron jest osoba pozostającą wobec niego w stosunku
nadrzędności służbowej. Natomiast organ podlega wyłączeniu od załatwiania spraw dotyczących interesów majątkowych:1)jego kierownika lub osób pozostających z nim
w wyżej wymienionych stosunkach pokrewieństwa lub powinowactwa 2)osoby zajmującej stanowisko kierownicze w organie bezpośrednio wyższego stopnia. Organami
wyższego stopnia są: w stosunku do organów jednostek samorządu terytorialnego 2)w stos do wojewodów – właściwi w sprawie ministrowie 3)w stosunku do organów
admin. pub. – odpowiednie organy nadrzędne lub właściwi ministrowie 4)w stosunku do organów organizacji społecznych – odpowiednie organy wyższego stopnia tych
organizacji. Organami naczelnymi są 1)w stosunku do organów admin rządowej, organów jednostek samorządu terytorialnego oraz organów państwowych i
samorządowych jednostek organizacyjnych – Prezes RM.2) do organów państwowych innych niż juz określone – odpowiednie organy o ogólnokrajowym zasięgu
działania 3)organizacje społeczne – naczelne organy tych organizacji a w razie braku takiego organu – Prezes RM lub właściwi ministrowie.
Zakres działania – określa się dziedziny życia społecznego, mające stanowić przedmiot działania lub zadań organu admin.
Kompetencje – to formy działania jakimi w ramach otrzymanego zakresu działania lub wytyczonych zadań organ admi. może się posługiwać.
Kodeks nie zawiera przepisów ustrojodawczych i nie zawiera przepisów kompetencyjnych. W kodeksie są uregulowane tylko kompetencje obejmujące formy działania,
które w postępowaniu kluczową role.

Strony

Wg. KPA zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych stron ocenia się według przepisów prawa cywilnego. Do udziału w postępowaniu cywilnym są niekiedy
dopuszczane twory organizacyjne, które nie mają materialno – prawnej zdolności prawnej ani materialno – prawnej zdolności do czynności prawnych. W prawie admin.

Prawo Administracyjne
Prof. Dr Hab. J. Filipek

Opracowanie podręcznika

Praca zbiorowa

mamy do czynienia ze stosunkami prawnymi pomiędzy władzą publiczną a jednostką, które każdorazowo są oparte na szczegółowych podstawach prawnych i
faktycznych. I nie tylko władza publiczna ma być dostatecznie wyraźnie upoważniona do podjęcia określonych autorytatywnych aktów. Także prawa i obowiązki
jednostki, w przypadku różnych upoważnienień władzy publicznej do działania, mogą w konkretnych sytyłacjach faktycznych odmiennie konkurować z tymi
upowarznieniami. W pawie amin. zawsze należy łączyć zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych jednostki z określonym materialnym stosunkiem
administracyjno – prawnym w którym jest ona adresatem autorytatywnej działalności administracji pub. Tylko na tle jej upoważnień i obowiązków w materialnym
stosunku administracyjno – prawnym wobec władzy pub. oraz upoważnienia lub zobowiązania władzy pub. do podjęcia względem niej autorytatywnie sankcjonowanej
formy działania ,która jej dotyka w obliczu prawa lub przynajmniej jest dla niej prawnie relewantna, można tu mówić ostatecznie o jej zdolności do czynności prawnych

Decyzja administracyjna.

Decyzja admin. jest aktem woli admin. pub., który na podstawie ustawy i w obliczu określonego w niej stanu faktycznego rostrzyga w przedmiocie przyznania jednostce
praw albo nałożenia na nią obowiąsków. Podanie o wszczęcie postępowania powinno zawierać co najmniej wskazanie osoby, od której pochodzi, jej adres i żądanie oraz
czynić zadość innym wymaganiom ustalonym w przepisach szczególnych. Podanie powinno być podpisane przez wnoszącego a protokół ponadto przez pracownika. Jeżeli
w podaniu nie wskazano adresu wnoszącego i nie ma możności ustalenia tego adresu na podstawie danych posiadanych, podanie pozostawia się bez rozpatrzenia. Jeżeli
podanie nie czyni zadość innym wymaganiom ustalonym w przepisach prawa, należy wezwać wnoszącego do usunięcia braków w terminie 7 dni, z pouczeniem. Jeżeli
organ jest nie właściwy w sprawie, powinien niezwłocznie przekazać je do organu właściwego zawiadamiając o tym wnoszącego podanie. Jeżeli podanie dotyczy kilku
spraw załatwianych przez różne organy, organ uczyni przedmiotem rozpoznania sprawy należące do jego właściwości .Jeżeli właściwego organu nie można ustalić to
podanie zwraca się wnoszącemu z odpowiednim pouczeniem ale kodeks przewiduje również zakończenie decyzją umarzającą. Umorzone postępowanie które z
jakiejkolwiek przyczyny stało się bezprzedmiotowe. Organ prowadzący postępowanie powinien postępowanie umorzyć w każdym jego stadium gdy dalsze prowadzenie
jest bezprzedmiotowe. Może to również umorzyć na wniosek strony na żądanie której zostało wszczęte. Umorzenie postępowania jako spos. załatwienia sprawy, organ
admin. pub. załatwia sprawę przez wydanie decyzji. Roztrzyga sprawę co do jej istoty w całości lub części albo w inny sposób kończą sprawę w danej instancji. Decyzja
umarzająca postępowanie nie jest wydana w materialnym stos admin. – prawnym, oznacza ona zakończenia postępowania które nie znajduje uzasadnienia w materialno
prawnym stosunku. Umorzenie postępowania następuje decyzją ,istnieją co do niej te same możliwości kontroli, z jakimi mamy do czynienia w odniesieniu do decyzji
merytorycznych, miedzy innymi może być badana zasadność pozostawienia decyzji umarzającej poza zasięgiem prawa materialnego. Może tez być zmieniona lub
uchylona decyzja umarzająca nie tylko w toku instancji lecz także w wyniku założenia na nią skargi do sądu admin. albo w wyniku zastosowania nadzwyczajnych
środków prawnych. Gdy decyzja przyznaje prawa o które wnosiła jednostka to mamy do czynienia z decyzją pozytywna. Natomiast decyzje roztrzygające o tym że pewne
prawa nie są przyznawane jednostce są z jej pkt. decyzją negatywną

Tok instancyjny.

KPA ustanawia że przed organami admin. pub. jest postępowanie jest dwu instancyjne. Od organu który wydał decyzje w pierwszej instancji służy stronie odwołanie do
organu wyższego szczebla który działa w drugiej instancji. Organ drugiej instancji nie jest związany zakresem zadań zawartych w odwołaniu i ustaleniami w przedmiocie
stanu faktycznego sprawy dokonanymi przez organ pierwszej instancji. Może on przeprowadzić na żądanie strony lub z urzędu dodatkowe postępowanie w celu
uzupełnienia dowodów. W miejsce roztrzygnięcia dokonanego poprzednio decyzja pierwszej instancji organ drugiej instancji podejmuje roztrzygnięcie nową decyzją w
której:1)utrzymuje w mocy zaskarżoną decyzje 2)uchyla zaskarżoną decyzje w całości lub w części 3)umarza postępowanie odwoławcze. Poza tym organ odwoławczy
może uchylić zaskarżoną decyzje w całości i przekazać sprawę do ponownego rozpatrzenia przez organ pierwszej instancji. Decyzje wydane przez organ drugiej instancji i
decyzje organu pierwszej instancji od których w ustawowo przewidzianym terminie nie zostało wniesione odwołanie są ostateczne i podlegają wykonaniu bez względu na
czy zostanie wniesiony od nic skarga do NSA.NSA może uwzględnić skargę, może ja oddalić albo z przyczyn formalnych odrzucić Jeżeli odwołanie wniosły wszystkie
strony, a organ admin. pub. który wydał decyzję uzna że odwołanie zasługuje na uwzględnienie może wydać nową decyzje w uchyli lub zmieni zaskarżoną decyzje.
Decyzja podlega natychmiastowemu wykonaniu przed upływem terminu do wniesienia odwołania gdy: tak stanowi ustawa , został jej nadany rygor natychmiastowej
wykonalności oraz gdy jest ona zgodna z zadaniem wszystkich stron.

Interes prawny i obowiązek jednostki.

Ze względu na interes prawny i u stanowiony w konetkście z nim na takim samym gruncie obowiązek jednostki wobec admin. pub. możemy mieć do czynienia z czterema
odmiennymi układami więzów prawnych. Jako pierwszy możemy wymienić układ w którym z mocy samej ustawy jednostka jest zobowiązana do pewnego działania
zaniechania lub znoszenia. Do drugiego możliwych układów zaliczamy przypadki na podstawie ustawy admin. pub. jest uprawniona lub obowiązana do wydawania
decyzji określającej obowiązek jednostki do pewnego działania, zaniechania lub znoszenia albo admin pub. jest uprawniona do wydawania decyzji ograniczającej czyjeś
prawa. Na trzecim miejscu można wymienić układ w którego obrębie wydanie decyzji może nastąpić tylko na wniosek albo za zgodą jednostki. Decyzja ta jest wydawana
na podstawie ustawy adresowanej wyłącznie do admin. pub. i określającej jej zadania. Wreszcie można wymienić układ w którym z materialno – prawnego pkt. Widzenia
jednostka może żądać aby w stosunku do niej była wydana decyzja i aby była to decyzja pozytywna.

Decyzje wydawane z urzędu i na wniosek jednostki.

Decyzje z urzędu są wydawane bez względu na wolę jednostki. Wystarczy że jednostka znajduje się w stanie faktycznym w obliczu którego na podstawie prawa
przedmiotowego decyzja ma być wydana. W przypadku decyzji wydanej na wniosek strony też ma być spełniony stan faktyczny.

Postanowienia i zarządzenia porządkowe.

Obok decyzji organ prowadzący postępowanie admi. Wydaje postanowienia i zarządzenia porządkowe. Postanowienia wytyczają przebieg postanowienia i w tych
granicach określają sytyłacje prawno - procesowe stron. Obowiązują tylko w obrębie postępowania w którym zostały wydane mogą tez być w każdej chwili cofnięte
uchylone lub zmienione a gdy spełniły swoje zadanie albo zmienił się stan faktyczny do którego były wydane. Środkiem prawnym który służy stronie na postanowienie
jest zażalenie. Może być ono składane gdy kodeks tak stanowi. Postanowienie na które nie służy zażalenie może być zaskarżone tylko w odwołaniu od decyzji. Od
postanowień należy odróżnić zarządzenie porządkowe które organ prowadzący postępowanie wydaje gdy jest to potrzebne dla zapewnienia niezakłóconego przebiegu
postępowania albo porządku w czasie i miejscu wykonywania czynności procesowych.

UPRAWNIENIA I OBOWIĄZKI JEDNOSTKI NA GRUNCIE PODSTAW PRAWNYCH WYZNACZAJĄCYCH ADMINISTRACYJNO – PRAWNE
STOSUNKI EGZEKUCYJNE. (19)

Działalność sądów admin. do orzekania o legalności autorytatywnych aktów admin. i utrzymania ich w mocy albo uchylenia na podstawie stwierdzenia ich niezgodności
z prawem przedmiotowym. Gdy bezpośrednio z przepisów prawa przedmiotowego aktu administracyjnego jednostka uzyskuje uprawnienia do pewnego działania bez
względu na to czy są to uprawnienia ujmowane szczegółowo czy uprawnienia ujmowane kompleksowo, powstaje po jej stronie określony status co do tego działania.
Status jednostki będący wynikiem udzielenia jej administracyjno – prawnego uprawnienia do pewnego działania trwa tak długo jak długo trwa stan faktyczny dla którego
było ono udzielone. W tym czasie jednostka może bez ograniczenia podejmować objęte nim działania. Dopiero gdy bezpośrednio na podstawie prawa przedmiotowego
albo w wyniku aktu admin. w określonym stanie faktycznym jednostka ma spełnić nałożony na nią obowiązek działania zaniechania lub znoszenia i tego obowiązku nie
spełnia , mamy do czynienia z odrębnym admi. -prawnym stosunkiem egzekucyjnym. Admin. pub. ma doprowadzić do faktycznego wykonania powiności admin- prawnej

Prawo Administracyjne
Prof. Dr Hab. J. Filipek

Opracowanie podręcznika

Praca zbiorowa

obciążającej jednostkę. Norma bezpośrednio zobowiązująca albo akt administracyjny w połączeniu z niezastosowaniem się do nich przez adresata który powinien był to
uczynić. Admin. pub. ma wtedy doprowadzić do faktycznego wykonania powinności admin.- prawnych adresata bez potrzeby autoryzacji jej działalności przez sąd.
Postępowanie egzekucyjne może być prowadzone tylko w ramach określonego materialnego stosunku egzekucyjnego i powinno służyć celom tego stosunku.

Zasada corpus iuris clausum.
Egzekucji admn. Mają podlegać 1)podatki, opłaty i inne należności oraz grzywny i kary pieniężne a także inne należności 2)wpłaty na rzecz funduszy celowych
utworzonych na podstawie odrębnych przepisów, obowiązki o charakterze niepieniężnym pozostawiające we właściwości organów admin. rządowej i samorządu
terytorialnego lub przekazane do egzekucji admin. na podstawie przepisu szczegółowego. RM może w drodze rozporządzenia poddać egzekucji admin. inne należności
pieniężne, jeżeli przypadają one skarbowi państwa. Stosuje się do obowiązków, gdy wynikają one z decyzji lub postanowień właściwych organów albo w zakresie admin.
rządowej i admin. samorządu terytorialnego bezpośrednio z przepisu prawa.

Zasada obowiązkowego prowadzenia egzekucji.
Musi istnieć po stronie zobowiązanego obowiązek prawny do pewnego faktycznego działania zaniechania lub znoszenia wynikający bezpośrednio z prawa
przedmiotowego albo z aktu amin. I zobowiązany uchyla się od wykonania tego obowiąsku. W odróżnieniu jednak od jurysdykcyjnego stosunku admi. – prawnego w
który ma admin pub jest upoważniona lub zobowiązana do podjęcia autorytatywnej czynności amin.- prawnej w stosunku egzekucyjnym jest ona uprawniona lub
zobowiązana do egzekwowania faktycznego zachowania jednostki

Zasada niezależności postępowania egzekucyjnego od postępowania karnego.
Zastosowanie środka egzekucyjnego w postępowaniu egzekucyjnym nie stoi na przeszkodzi wymierzeniu kary postępowaniu karnym w sprawach o wykroczenia lub
dyscyplinarnym za niewykonanie obowiązku. Jest to autonomiczny charakter admin. postępowania egzekucyjnego w stosunku do postępowań karnych i dyscyplinarnych

Zasada najłagodniejszego środka egzekucji.
Organ egzekucyjny powinien stosować środek egzekucyjny który prowadzi bezpośrednio do wykonania obowiązku a spośród kilku środków egzekucyjnych które
prowadzą bezpośrednio do wykonania obowiązku – środek lub środki najmniej uciążliwe dla zobowiązanego. Organ egzekucyjny powinien stosować kolejno najpierw
środek łagodniejszy oczywiście spośród środków które prowadzą do celu egzekucji a dopiero gdy ten środek w konkretnym przypadku zawodzi wobec zobowiązanego –
środek surowszy.

Zasada utrzymania egzekucji w granicach konieczności.
Stosowanie środka egzekucyjnego jest niedopuszczalne gdy egzekwowany obowiązek został wykonany albo stał się bez przedmiotowy. Dalsze prowadzenie egzekucji
staje się bezprzedmiotowe także wtedy gdy już po jej rozpoczęciu zobowiązany wykonał egzekwowany obowiązek.

Zasada minimum egzystencji.
Nie podlegają egzekucji min: przedmioty urządzenia domowego, bielizna i ubrania niezbędne dla zobowiązanego i będącego na jego utrzymaniu członków rodziny,
zapasy żywności i opału niezbędne dla zobowiązanego i będących na jego utrzymaniu członków rodziny na okres jednego miesiąca ,narzędzia i inne przedmioty
niezbędne do pracy zarobkowej, pieniądze która odpowiada kwocie najniższego wynagrodzenia miesięcznego, papiery osobiste, obrączki. Do minimum egzystencji
zaliczamy pewne minimum środków do życia które zresztą znacząco poszerza bowiem obok środków do życia zalicza do niego także narzędzia potrzebne do wykonania
pracy zawodowej.

Zasada mediatyzacji.
Egzekucja admin.może być wszczęta jeśli wierzyciel po upływie terminu do wykonania przez zobowiązanego obowiązku uprzednio przesłał mu pisemne upomnienie
zawierające wezwanie do wykonania obowiązku z zagrożeniem skierowania sprawy na drogę postępowania egzekucyjnego. Postępowanie egzekucyjne może być
wszczęte po upływie 7 dni. Koszty egzekucji wzrastają w miarę jej prowadzenia zwłaszcza gdy kolejne działania egzekucyjne są bezskuteczne. Obciążają one
zobowiązanego dodatkowo obok obowiązku i są ścigane w tym samym postępowaniu egzekucyjnym,

Zasada pewnych względów.

Egzekucja powinna przebiegać bez narażania na zbędne uciążliwości

Postępowania egzekucyjne a postępowania jurysdykcyjne.

Postępowanie egzekucyjne jest nastawione na spowodowanie wykonania materialno – prawnego aktu administracyjnego który stanowi cel postępowania jurysdykcyjnego.
Zasady ogólne postępowania przymusowego zaciśniają zakres zastosowania szczegółowych przepisów tego postępowania. Dalej w postępowaniu jurysdykcyjnym admin.
pub. ma wykazać że zachodzi stan faktyczny upoważniający lub zobowiązujący ją do wydania autorytatywnego aktu admi. W materialnym stosunku prawnym, jaki na
podstawie prawa przedmiotowego łączy ją z jednostką.

Możliwość powstania stosunków egzekucyjnych.

Indywidualny akt jurysdykcji administracyjnej wydany w wyniku postępowania adm. nie jest jedynym źródłem obowiązków, które podlegają egzekucji. Takie obowiązki
mogą wynikać także z postanowień właściwych organów. Obowiązki które podlegają egzekucji adm. mogą wynikać bezpośrednio z przepisów prawa – z nakazów albo
zakazów ustawowych albo z nakazów lub zakazów zawartych w rozporządzeniach, a także z źródeł prawa powszechnie obowiązującego. Obowiązki te mogą również
wynikać z generalnych aktów adm. , zwłaszcza z ogólnych zarządzeń adm. bezpośrednio zobowiązujących skierowanych do jednostki. Podstawa prawna obowiązku, jest
ustanowiona zawsze przez prawo materialne. W przypadku obowiązku określonego przez akt adm. jest to ta sama podstawa, która upoważnia lub zobowiązuje do wydania
tego aktu. W wypadku obowiązku określonego bezpośrednio przez prawo przedmiotowe, jest on zawarty wyłącznie w tym prawie. Gdy obok podstawy prawnej jest
spełniony stan faktyczny, w którym istnieje określony obowiązek jednostki i obowiązek ten nie jest przez nią spełniany, mamy do czynienie właśnie z egzekucyjnym
stosunkiem adm-prawnym.

Środki egzekucji adm.

Na środki egzekucji dotyczące należności pieniężnych i środki egzekucji dotyczące należności nie pieniężnych. Do środków egzekucji pieniężnych zaliczamy: egzekucje z
pieniędzy, z wynagrodzenia za prace, ze świadczeń z zaopatrzenia emerytalnego i ubezpieczenia społecznego, z rachunków bankowych i wkładów oszczędnościowych, z
innych wierzytelności pieniężnych i innych praw majątkowych i egzekucja z nieruchomości. Z egzekucją z pieniędzy mamy do czynienia wtedy gdy zobowiązany na
wezwanie poborcy skarbowego, płaci należność pieniężną będącą przedmiotem egzekucji. Za pobraną należność poborca wystawia w przepisanej formie pokwitowanie.
W celu wykonania egzekucji z wynagrodzenia za pracę organ egzekucyjny wysyła do zakładu pracy zobowiązanego zawiadomienie o zajęciu tej części jego
wynagrodzenia, która nie jest zwolniona spod egzekucji. Organ egzekucyjny zawiadamia również zobowiązanego, doręczając mu odpis tytułu wykonawczego i odpis
wezwania przesłanego do zakładu pracy. Analogicznie jak egzekucja z wynagrodzenia za pracę powina być prowadzona egzekucja ze świadczeń z zaopatrzenia
emerytalnego oraz z ubezpieczenia społecznego. W celu dokonania egzekucji z rachunków bankowych i wkładów oszczędnościowych organ egzekucyjny przesyła do
oddziału lub innej jednostki organizacyjnej banku, w którym zobowiązany posiada rachunek bankowy, zawiadomienie o zajęciu wierzytelności pieniężnej zobowiązanego.

Prawo Administracyjne
Prof. Dr Hab. J. Filipek

Opracowanie podręcznika

Praca zbiorowa

Egzekucja z innych wierzytelności pieniężnych lub praw majątkowych następuje przez zajęcie tych wierzytelności lub praw. Dla zaspokojenia roszczeń egzekucji mogą
wreszcie być zajmowane ruchomości zobowiązanego znajdujące się zarówno w jego władaniu jak i we władaniu innej osoby jeżeli nie zostały wyłączone spod egzekucji
lub od niej zwolnione. Gdy egzekucja admin. należność pieniężnych przez zastosowanie powyższych środków egzekucyjnych nie może być przeprowadzona lub okazała
się bezskuteczna albo gdy ich zastosowanie nie jest wskazane ze względów gospodarczych lub społecznych wierzycieli może wystąpić do komornika sądowego o
przeprowadzenie egzekucji w trybie sądowym z nieruchomości zobowiązanego. Egzekucja z nieruchomości może być prowadzona tylko w celu wyegzekwowania
należności pieniężnych ustalonych w decyzji ostatecznej. Do środków egzekucji dotyczących należności niepieniężnych zostały zaliczone: grzywna ,wykonanie zastępczej
odebranie rzeczy ruchomej, odebranie nieruchomości, opróżnienie lokali i innych pomieszczeń, przymus bezpośredni. Grzywna w celu przymuszenia jest środkiem
służącym osiągnięciu celów egzekucji. Nakłada się ją gdy egzekucja dotyczy spełnienia przez zobowiązanego znoszenia lub której z powodu jej charakteru nie może
spełnić inna osoba za zobowiązanego. Może być nakładana kilkakrotnie w ramach tego samego postępowania. Wykonanie zastępcze stosuje się gdy egzekucja dotyczy
obowiązku wykonania czynności którą można zlecić innej osobie do wykonania za zobowiązanego i na jego koszt. Jeżeli zobowiązany uchyla się od obowiązku wydania
oznaczonej rzeczy ruchomej, rzecz ta może być mu przez organ egzekucyjny odebrana w celu wydania jej wierzycieli. Jeżeli egzekwowany jest obowiązek wydania
nieruchomości albo opróżnienia lokalu mieszkaniowego, wzywa się osoby przebywające na tej nieruchomości z zagrożeniem zastosowania przymusu bezpośredniego.
Jeżeli takie nieruchomości są zamknięte egzekutor zarządzi ich otwarcie. Jeżeli zobowiązany mimo wezwania nie odebrał w zakreślonym terminie ruchomości oddanych
na przechowanie lub złożenie na skład a koszty przechowania lub składu mogą być wyższe niż wartość tych ruchomości organ egzekucyjny na wniosek osoby u której
znajduje się te ruchomości może je sprzedać. Przymus bezpośredni polega na doprowadzeniu do wykonania obowiązku podlegającego egzekucji drogą zagrożenia
zastosowania bezpośrednio skutecznych środków, nie wyłączając siły fizycznej w celu usunięcia oporu zobowiązanego i innych osób które stoją na przeszkodzie
wykonaniu obowiązku. Przymus bezpośredni może przybrać postać 1)przymusu symbolicznego 2)stosowania siły fizycznej 3)użycia broni. Przymus symboliczny to
najłagodniejsza postać przymusu bezpośredniego tzn. przychodzi sobie poborca i nakleja sobie na zajętych nieruchomościach znak ujawniający jej zajęcie.

Środki prawne w obliczu działań egzekucyjnych.

W postępowaniu egzekucyjnym mają miejsce tylko środki prawne których celem jest zbadanie czy działalność organów powołanych do przeprowadzenia egzekucji
przebiega zgodnie z obowiązującym prawem. Prawo przewiduje krótkie terminy do ich wnoszenia i rozpatrzenia .Same przez się nie wstrzymują dalszego biegu egzekucji.
W przytłaczającej większością rozpatrywane przez organ który prowadzi egzekucją.

Zarzut.
Nie ma w postępowaniu egzekucyjnym instytycj odwołania. Gdy zostanie ono wniesione przez stroną od decyzji wydanej przez organ admin. pub. w pierwszej instancji
sprawę rozpatruje jeszcze raz w pełnym zakresie organ drugiej instancji który może zmienić lub uchylić decyzję organu pierwszej instancji i nie jest przy tym związany
ani ustaleniami pierwszej instancji ani zakresem żądań wnoszących przez stronę w odwołaniu. Zarzut ma służyć wskazaniu ze bezzasadna jest egzekucja jako taka ale że
bezzasadny jest środek egzekucji zastosowany w jej ramach. Ustawa wymiana przypadki kiedy można wnieść zarzut stanowiący że jego podstawą może być tylko
1)wykonanie, umorzenie ,przedawnienie, wygaśnięcie albo nieistnienie obowiązku 2)odroczenie terminu wykonania obowiązku 3)określenie egzekwowanego obowiązku
niezgodnie z treścią obowiązku wynikającego z decyzji organu admin. lub bezpośrednio z przepisu prawa 3)błąd co do osoby zobowiązanego 5 )niewykonalność
obowiązku o charakterze nie pieniężnym 6) niedopuszczalność egzekucji admin. lub zastosowanego środka egzekucyjnego, brak uprzedniego doręczenia zobowiązanemu
upomnienia 7)zastosowanie zbyt uciążliwego środka egzekucyjnego Rozpatrzenie zarzutu należy do kompetencji organu egzekucyjnego. Nie wstrzymuje ono biegu
egzekucji. Ponadto w razie złożenia zażalenia na postępowanie organu egzekucyjnego w przedmiocie zarzutu dalszy bieg egzekucji może wstrzymać organ właściwy do
załatwienia tego zażalenia

Zażalenie
Zażalenie to jedyny środek prawny którego rozpatrzenie zarówno w postępowaniu jurysdykcyjnym jak w postępowaniu egzekucyjnym ustawa oddaje w ręce organu
wyższego stopnia w stosunku do organu który podejmował działalność stanowiącą przedmiot zażalenia. Zażalenia tez są składane na postanowienia organu prowadzącego
postępowanie. Podobnie jak wniesienie zażalenia nie wstrzymuje postępowania egzekucyjnego choć organ egzekucyjny lub organ wyższego stopnia mogą w
uzasadnionych przypadkach wstrzymać postępowanie egzekucyjne.

Wnioski i skargi.
Postępowania rostrzygające wnioski i skargi zgłoszone w toku postępowania egzekucyjnego przez zobowiązanego wierzyciela i osoby trzecie mogą być uchylone
zniesione przez zastosowanie przepisów Kodeksu o wznowieniu postępowania oraz uchyleniu i zmianie decyzji. Na czynności egzekucyjne i egzekutora służy skarga.
Wniesienie skargi nie wstrzymuje postępowania egzekucyjnego. Na postanowienie organu egzekucyjnego o oddaleniu skargi służy zażalenie.

Żądanie wyłączenia przedmiotu spod egzekucji.
Z żądaniem o wyłączenie przedmiotu spod egzekucji może wystąpić każdy kto nie bedąc zobowiązanym podnosi roszczenie do rzeczy lub prawa majątkowego z którego
prowadzi się egzekucję. Żądanie to rozpatruje organ egzekucyjny który do czasu rostrzygnięcia wstrzymuje czynności egzekucyjne. Na postanowienie organu
egzekucyjnego w sprawie odmowy wyłączenia rzeczy lub prawa majątkowego służy zażalenie .A gdy także w wyniku zażalenia zapadnie roztrzygnięcie negatywne
sprawę roztrzyga ostatecznie prawomocny wyrok sądu cywilnego

Uczestnicy postępowania egzekucyjnego.

Zobowiązany.
Jest to podmiot uchylający się od wykonania obowiązku który może być wykonany przy użyciu środków egzekucji administracyjnej.. Ograniczenia egzekucji należności
pieniężnych w stosunku do niektórych podmiotów ze względu na rodzaj ich podmiotowości musi znajdować podstawę prawną. Natomiast w zakresie środków służących
egzekucji należności niepieniężnych ustawa dopuszcza w szczególności nakładanie grzywny w celu przymuszania zarówno na osoby fizyczne jak i osoby prawne.

Wierzyciel.

Wierzyciel nie jest stroną w postępowaniu egzekucyjnym uczestniczy w postępowaniu po stronie władzy publicznej. Jest on częścią jej struktury organizacyjnej i spełnia
jej funkcje. W razie uchylenia się zobowiązanego od wykonania obowiązku to właśnie wierzyciel powinien podjąć czynności zmierzające do zastosowania środków
egzekucyjnych, w szczególności po upływie terminu do wykonania przez zobowiązanego obowiązku ,powinien przesłać zobowiązanemu pisemne upomnienie zawierające
wezwanie do wykonania obowiązku z zagrożeniem skierowania sprawy na drogę postępowania egzekucyjnego. Organ egzekucyjny wszczyna egzekucję administracyjną
na wniosek wierzyciela i na podstawie wystawionego przez niego tytułu wykonawczego na którym zamieścili klauzulę wykonalności.

Organ egzekucyjny.
W zakresie należności pieniężnych jest nim 1)naczelnik urzędu skarbowego 2)w sprawach samorządu terytorialnego – właściwy organ tego samorządu. Organem
egzekucyjnym w zakresie egzekucji admin. obowiązków o charakterze niepieniężnym jest 1)rzeczowo właściwy terenowy organ admin. rządowej I instancji 2) właściwy
organ jednostki samorządu terytorialnego w zakresie zadań własnych. Ponadto w przypadkach określonych szczególnymi przepisami jako organ egzekucyjny w zakresie
admin. obowiązków o charakterze niepieniężnym działa organ policji, UOP lub SG

Egzekutor i poborca podatkowy.
Czynności egzekucyjne wykonuje organ egzekucyjny albo wyznaczony jego pracownik zwany egzekutorem a przypadku należności pieniężnych – poborca podatkowy.

Prawo Administracyjne
Prof. Dr Hab. J. Filipek

Opracowanie podręcznika

Praca zbiorowa

Organ asystencyjny.
Organ egzekucyjny i egzekutor może wezwać w pilnych przypadkach także ustnie ,pomocy organu Policji lub Straży granicznej jeżeli natrafił na opór który uniemożliwia
lub utrudnia przeprowadzenie egzekucji albo jeżeli istnieje uzasadnione przypuszczenie że na taki opór natrafi.

Świadek.
Na wniosek zobowiązanego a także egzekutor uzna to za konieczne może być przywołany świadek do obecności przy czynnościach egzekucyjnych. Egzekutor powinien
przywołać2 świadków gdy zobowiązany nie jest obecny przy czynnościach egzekucyjnych.

Tytuł wykonawczy.

Do podjęcia egzekucji sądowej wystarczy wyrok sądowy opatrzony klauzulą wykonalności. Natomiast w prawie admin. przemawiają ważkie argumenty przeciwko
uznaniu aktu admin. który zaopatrzony w klauzulę wykonalności za wystarczające uzasadnienie do prowadzenia egzekucji. Tytuł wykonawczy w którym maja być
określone podstawowe elementy wszczynanej egzekucji. Niemniej konkretną treść i zakres egzekwowanego obowiązku dane dotyczące organu egzekucyjnego oraz
podmiotu przeciwko któremu egzekucja będzie prowadzona określa tytuł wykonawczy. W ramach porządku prawa cywilnego wyrok sądowy konkretyzuje do końca
elementy obowiązku które mogą być egzekwowane w postępowaniu przymusowym. Materialo – prawny akt kończy działalności jurysdykcyjną admin. publicznej
,niemniej wydany na podstawie norm sankcjonowanych nie rozpoczyna działalności egzekucyjnej. Tę działalność rozpoczyna dopiero tytuł wykonawczy wydany na
podstawie norm sankcjonujących. Postępowanie w ramach działalności jurysdykcyjnej poprzedza wydanie autorytatywnego aktu prawa materialnego i służy jego
wypracowaniu. Natomiast postępowanie Egzekucyjne służy wykonaniu autorytatywnego aktu materialnego gdy ma on być egzekwowany przy użyciu środków przymusu.

Zróżnicowanie postępowań egzekucyjnych.

Najbardziej sformalizowana i w szczególnych uregulowana jest egzekucja obowiązków wynikających z indywidualnych aktów jurysdykcji admin. Natomiast zwłaszcza w
przypadku aktów bezpośrednio zobowiązanych zarówno wtedy gdy są to nakazy lub zakazy ustawowe jak wtedy gdy są to generalne lub indywidualne akty bezpośrednio
zobowiązujące tytuł wykonawczy może być skrótowo zakomunikowany zobowiązanemu ustnie a nawet wynikać w sposób dorozumiany z okoliczności w jakich ma
odbywać się egzekucja. Z takim egzekucyjnym postępowaniem skróconym mamy do czynienia w zakresie ochrony porządku lub bezpieczeństwa publicznego.

ORGANIZACJA I DZIAŁANIE ADMNINSTRACJI PUBLICZNEJ JAKO PRZEDMIOT KONTROLI (20)

Pojęcie kontroli.

To działanie zmierzające do ustalenia zgodności pewnego stanu faktycznego z założonymi wymaganiami. Gdy chodzi o prawo to kontrola polega na sprawdzaniu
skuteczności faktycznej w oparciu o obowiązujące normy prawne. Nadzór natomiast to prawna forma oddziaływania podmiotu nadzorującego do podmiotu
nadzorowanego.

Przedmiotowe kryteria działań kontrolnych:

A. Kontrola zgodności z prawem a kontrola celowości: * Zgodność z prawem: podmiot kontrolujący ustala czy badana działalność jest zgodna z normami obowiązującego
prawa, oraz czy nie naruszono norm zadaniowych. Kontrola legalności natomiast to badanie czy naruszono normę rangi ustawowej. * Kontrola celowościowa: jest
nastawiona na badanie efektów oraz tego czy i w jakim stopniu działalność administracji publicznej jest oszczędna, gospodarna i rzetelna. Celowa działalność
administracji powinna spełniać normy zadaniowe.
B. Kontrola wstępna: wykonywana w odniesieniu do działalności zaplanowanej, jeszcze nie rozpoczętej. Kontrola faktyczna: co do działalności, która w chwili kontroli
jest wykonywana. Kontrola następcza: bada osiągnięcia założonych efektów.

Rodzaje kontroli ze względu na stosunek podmiotu kontrolującego podmiotu kontrolowanego

Oba podmioty mają wobec siebie uprawnienia i obowiązki = stosunek administracyjno – prawny.
A. Kontrola wewnętrzna: gdy organizacje niższe są podporządkowane wyższym szczeblom organizacyjnym. Musi tu występować zależność osobowa i służbowa.
Kontrola jest tu przejawem kierowania działalnością organu podporządkowanego przez organ nadrzędny. Są tu specyficzne rodzaje kontroli: kontrola księgowa, kontrola
wykonywana przez inspektorów. Również gdy organ hierarchicznie wyższy rozpatruje odwołanie od decyzji organu mu podporządkowanego, to również mamy tu
doczynienia z kontrolą. Organ nadrzędny może wydawać podległemu instrukcje lub polecenia. Gdy podległy organ wyda rozstrzygnięcie sprzeczne z instrukcjami, to
może ono być zmienione tylko w toku instancyjnym. Jednak wobec organu, który się nie zastosował do poleceń można zastosować odpowiedzialność służbową lub
dyscyplinarną. Istotnym narzędziem służącym kontroli wewnętrznej jest instytucja skarg i wniosków. B. Ponadresortowa kontrola specjalna: to kontrola wykonywana nie
tylko w ramach swojego resortu ale także wobec jednostek bądź innych podmiotów zrównanych z nimi w prawie administracyjnym. Uprawnienia organów kontrolnych
ponadresortowych są określone w ustawie (działalność prawna); mają też uprawnienia nadzorcze. Organy ponadresortowe mają zapewnić przestrzeganie prawa i
wykonywanie zadań publicznoprawnych, które zostały poddane ich kontroli. Do takiej kontroli powołana jest m.in.: a) Państwowa Inspekcja Sanitarna – nadzoruje ona:
higienę człowieka; higienę w pracy, w szkole; zdrowotność żywienia. Zakres działania Inspekcji Sanitarnej: opiniowanie planów zagospodarowania przestrzennego,
projektów norm, kontrola przestrzegania higieny. Prowadzi ona biegły nadzór przepisów dotyczących higieny, jej utrzymania i warunków dla jej utrzymania. Działa aby
zapobiegać i zwalczać choroby (analizy i oceny, ustala programy zapobiegawcze). Ponadto inicjuje, organizuje, prowadzi, koordynuje i nadzoruje działalność oświatowo-
zdrowotną. Inspektor Sanitarny ma szereg kompetencji w sprawie przeprowadzania kontroli różnych obiektów. Gdy stwierdzi naruszenie to nakazuje w formie decyzji je
usunąć. Gdy to nie zostanie wykonane może nakazać unieruchomienie danego zakładu czy obiektu. b) Inspekcja Ochrony Środowiska : kontroluje przestrzeganie
przepisów o ochronie środowiska, decyzji o użytkowaniu środowiska. Bierze udział w postępowaniu dotyczącym lokalizacji inwestycji, kontroluje eksploatację urządzeń.
Może wstrzymać działalność naruszającą decyzję o zezwoleniu na emisje substancji do środowiska. Inspektor może wstępować na teren danego obiektu, pobierać próbki,
oceniać sposób eksploatacji, żądać informacji i dokumentów. Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska może nałożyć obowiązek usunięcia naruszeń, wymierzyć karę
pieniężną, wstrzymać działalność, może żądać przeprowadzenia postępowania służbowego przeciwko osobie winnej uchybień. W sprawach o wykroczenia Inspekcji
Ochrony Środowiska przysługuje uprawnienie do występowania w roli oskarżyciela publicznego. Organy administracji rządowej są zobowiązane do współpracy z
organami przeprowadzającymi kontrolę.
C. Kontrola państwowa: to kontrola jaką władza ustawodawcza może podejmować w stosunku do władzy wykonawczej. Czołowe miejsce zajmuje tutaj Najwyższa Izba
Kontroli – stanowiąca naczelny organ kontroli państwowej podległy Sejmowi i działający na zasadzie kolegialności. * Podmioty podlegające kontroli NIK: a) z inicjatywy
własnej NIK kontroluje: Kancelarię Prezydenta, Sejmu , Senatu, TK, RzPO, KRRiT, Krajowe Biuro Wyborcze, SN, NSA, Państwową Inspekcję Pracy; b) na zlecenie
Sejmu: Kancelarię Prezydenta, Sejmu, Senatu, KRRiT, Państwową Inspekcję Pracy, organy i jednostki administracji rządowej, NBP, państwowe osoby prawne i inne

Prawo Administracyjne
Prof. Dr Hab. J. Filipek

Opracowanie podręcznika

Praca zbiorowa

państwowe jednostki organizacyjne; c) na wniosek Prezydenta: Kancelarię Prezydenta, organy i jednostki administracji rządowej, NBP, państwowe osoby prawne i inne
państwowe jednostki organizacyjne: d) na wniosek Senatu: Kancelarię Senatu. Są różne kryteria dokonywanej kontroli: 1/ legalność, gospodarność, celowość, rzetelność:
organy administracji rządowej, NBP, państwowe osoby prawne i inne państwowe jednostki organizacyjne; 2/ samorząd terytorialny: legalność, gospodarność, rzetelność;
3/ jednostki organizacyjne i podmioty gospodarcze: legalność i rzetelność; 4/ Kancelaria Prezydenta, Sejmu, Senatu, TK, RzPO, KRRiT, KBW, SN, NSA, PIP –
wykonanie budżetu, gospodarka finansowa i majątkowa. * Organizacja działalności kontrolnej: NIK działa na zlecenie Sejmu (lub jego organów), na wniosek Prezydenta,
Prezesa RM oraz z własnej inicjatywy. Działa w oparciu o okresowe plany pracy- przedkłada je Sejmowi, a ponadto przedkłada Sejmowi analizę wykonania budżetu przez
RM , opinię w przedmiocie absolutorium dla RM, wyniki zleconych kontroli, wystąpienia, sprawozdania ze swojej działalności za rok ubiegły. Prezes NIK może
występować z wnioskami do TK. * Organy kontroli, rewizji i inspekcji działające w administracji rządowej współpracują z NIK i mają obowiązek udzielania jej wszelkich
informacji. - Uprawnienia i obowiązki organów NIK w postępowaniu kontrolnym: UPRAWNIENIA: wstęp do obiektów, wgląd do dokumentów, oględziny,
przesłuchania świadków, korzystanie z pomocy biegłych, zwoływanie narad,. Kontrolę przeprowadzają pracownicy NIK na podstawie legitymacji służbowej. Zebrane
dowody kontroler zabezpiecza, a wyniki kontroli przedstawia w protokole kontroli. NIK przekazuje kierownikowi jednostki wystąpienia pokontrolne- zawiera ono oceny,
uwagi i wnioski. - Organy powołane do działania w imieniu NIK: działalnością NIK kieruje Prezes – powołany przez Sejm za zgoda Senatu na 6 lat. Wiceprezesów NIK
w liczbie od 2-4 powołuje i odwołuje Prezydium Sejmu na wniosek Prezesa NIK. Prezes NIK za zgodą Marszałka Sejmu powołuje Dyrektora Generalnego NIK. W skład
kolegium NIK wchodzą: Prezes NIK, wiceprezesi, dyrektor generalny i 14-tu członków kolegium (wybranych przez Prezydium Sejmu na wniosek Prezesa NIK). Osoby
wchodzące w skład kolegium NIK są niezawisłe. Ich kadencja trwa 5 lat. Kolegium NIK uchwala: opinię w przedmiocie absolutorium dla RM, sprawozdanie z
działalności NIK, zatwierdza wykonanie budżetu przez RM oraz opiniuje sprawy wniesione przez Prezesa NIK.

Document Outline

Pojęcie źródła prawa
SAMORZĄD TERYTORIALNY NA SZCZEBLU POWIATU (9)
- Zadania powiatu
  - Organy ustrojowe powiatu

Prawo Administracyjne prof dr hab J Filipek Opracowanie wykladow

Document Outline