Niepowodzenia szkolne
W przypadku gdy ocena niedostateczna nie obejmuje całorocznej pracy ucznia, lecz odnosi się do rezultatów uzyskanych przez niego np. w ciągu 1 semestru nauki szkolnej, stanowi ono wskaźnik tzw. jawnego opóźnienia przejściowego
wczesne wykrycie przez szkołę tego opóźnienia oraz podjęcie środków mających na celu zlikwidowanie go – to zabiegi dzięki którym można uchronić ucznia przed powtarzaniem danej klasy
jeżeli ocena niedostateczna odnosi się do wyników całorocznej pracy ucznia, musi on na ogół powtarzać klasę – staje się uczniem drugorocznym
Rodzaje niepowodzeń szkolnych:
wychowawcze
dydaktyczne:
ukryte
jawne: przejściowe i względnie trwałe (drugoroczność i odsiew)
początkiem słabych osiągnięć uczniów w nauce są wiec niepowodzenia ukryte, tzn. drobne luki w wiadomościach lub umiejętnościach z jednego tylko przedmiotu lub nawet tematu lekcji. Luki te, jeżeli nie zostaną przez nauczyciela w porę dostrzeżone i usunięte, rozrastają się z czasem i powodują powstawanie niepowodzeń jawnych. Te z kolei mają najpierw charakter przejściowy a następnie – poprzez etap niepowodzeń względnie trwałych – w prostej już linii prowadzą do drugoroczności i odsiewu.
niepowodzenia szkolne a zwłaszcza drugoroczności i odsiew są zjawiskiem bardzo niepożądanym zarówno ze względów społecznych jak pedagogicznych i psychologicznych.
Niepowodzenia szkolne związane z czynnikami biopsychicznymi:
nierównomierność poszczególnych funkcji
zaburzenia analizatora wzrokowego
u dzieci z opóźnionym rozwojem spostrzegania wzrokowego zaburzenie dot. części kory mózgowej, w której zachodzi odbiór bodźców wzrokowych, ich analiza i synteza. Uczniowie rozumiejąc znaczenie litery i cyfry jako symbolu nie potrafią posługiwać się nimi jako znakami graficznymi. Znaki te są zbliżone do siebie wielkością, kształtem, różnicowanie ich wymaga od układu nerwowego dłuższego stopnia precyzji funkcjonalnej
Funkcje analizatora wzrokowego, oraz dokonywane w jego obrębie procesy analizy i syntezy są bardzo ważne ze względu na wykonywanie czynności:
u uczniów wcześniej ujawniających trudności bardzo często są zaburzenia analizy i syntezy wzrokowej
zaburzenie to utrudnia w znacznym stopniu naukę czytania i pisania oraz obniża zdolność do spostrzegania abstrakcyjnych kształtów graficznych
dziecko nie jest w stanie odtworzyć struktury graficznej litery i wyrazu, myli podobne litery np. e – ę, n – m, p – g, b – d
nie potrafi także odtwarzać kierunkowych kształtów graficznych
z trudnością odtwarza kształty niesystematyczne
poziom umiejętności rysunkowych tych dzieci jest opóźniony
do zaburzeń funkcji analizatora wzrokowego zaliczamy także wady wzroku, które powinny być już we wczesnych latach życia dziecka wykryte i korygowane
PERCEPCJA WZROKOWA – jest zdolnością do rozpoznawania i rozróżniania bodźców wzrokowych a także do ich interpretowania przez odniesienie do poprzednich doświadczeń: nie jest wyłącznie zdolnością do dokładnego spostrzegania. Interpretacja bodźców wzrokowych dokonuje się nie na siatkówce lecz w mózgu. Odpowiedni poziom percepcji wzrokowej umożliwia dziecku naukę czytania pisania, wykonywania zadań arytmetycznych oraz rozwinięcie innych umiejętności wymaganych od niego w trakcie nauki szkolnej
Zaburzenia percepcji wzrokowej:
najintensywniejszy rozwój percepcji wzrokowej przypada na okres od 3 – 6 i 6 – 7 lat. Jednakże w każdej klasie szkolnej znajduje się pewna liczba dzieci opóźnionych pod tym względem
są to dzieci które w wieku 5 – 6 lat a czasem nawet później nie osiągnęły tego rozwoju percepcji wzrokowej
u większości z tych dzieci trudno jest znaleźć jakieś specyficzne czynniki które spowodowałyby to opóźnienie, a także niewłaściwe byłoby doszukiwanie się czynników o charakterze patologicznym. Ujawnia się tutaj jedna z prawidłowości rozwoju: różne dzieci dojrzewają w różnym tempie.
niemniej u niektórych dzieci można stwierdzić różne zaburzenia rozwoju i mogą to być:
zaburzenia emocjonalne lub zaburzenia w funkcjonowaniu układu nerwowego
inne dzieci z racji zaniedbań środowiskowych a także różnych form kalectwa (np. głuchoty) nie miały dostatecznej ilości doświadczeń wzrokowych i językowych wpływających w zasadniczy sposób na rozwój percepcji wzrokowej
dzieci opóźnione w rozwoju percepcji wzrokowej mają trudności z rozpoznawaniem przedmiotów i ich wzajemnego położenia w przestrzeni – spostrzegają świat w sposób zniekształcony
zachowują się niezgrabnie i nie radzą sobie w grach sportowych i zabawach ruchowych
trudności w rozpoznawaniu symboli wzrokowych powoduje, że umiejętności czytania i pisania jest dla tych dzieci bardzo trudne
Objawy zaburzeń percepcji wzrokowej i wzrokowo – przestrzennej:
nieprawidłowa budowa gałki ocznej – narządu zmysłu: szybsze męczenie się, odczuwanie bólu głowy i oczu u dzieci
zniechęca to do czynności angażujących zmysły wzroku (czytania i pisanie)
uszkodzenia receptora (siatkówki) – ubytki w polu widzenia a nawet ślepota
osoba spostrzega element lecz nie potrafi ich scalić i rozpoznać jako całości.
zaburzenia percepcji wzrokowej mogą być także przyczyną trudności w przedmiotach: zajęcia plastyczne, geografia, geometria, nauka języka rosyjskiego
5 aspektów percepcji wzrokowej:
koordynacja wzrokowo – ruchowa ( jest zdolnością zharmonizowania ruchów gałek ocznych z ruchami całego ciała lub którejś jego części)
spostrzeganie figur i tła (najlepiej spostrzega te rzeczy, na których koncentrujemy uwagę. organizm może dokonywać wyboru. Figurą jest ta część pola spostrzeżeniowego, która znajduje się w centrum naszej uwagi. Przedmiot nie może być poprawnie spostrzeżony, dopóki nie zostanie ujęty w relacji do tła
stałość spostrzegania(wyraża się w zdolności do spostrzegania przedmiotu jako posiadającego stałe właściwości. Przedmioty są np. rozpoznawane jako należące do pewnej kategorii kształtów.
spostrzeganie położenia przedmiotów w przestrzeni (spostrzeganie relacji przestrzennych zachodzących między przedmiotem i obserwatorem. Jednostka jest zawsze w centrum własnego świata)
spostrzeganie stosunków przestrzennych (spostrzeganie położenia dwóch lub więcej przedmiotów w stosunku do samego siebie, a także relacji przestrzennych zachodzących między tymi przedmiotami. Podstawą rozwijania się zdolności do spostrzegania stosunków przestrzennych jest wcześniej nabyta zdolność do spostrzegania położenia
Metody badania percepcji:
obserwacja
wywiad
analiza wytworów (wykonanie rysunków wg wzoru)
próba eksperymentalna
testy do badan dojrzałości szkolnej
zaburzenia analizatora słuchowego