Rodzime rasy koni są doskonale przystosowane do miejscowych, często bardzo trudnych warunków środowiska. Charakteryzują się odpornością na choroby, wysoką płodnością i plennością, dobrymi cechami matecznymi, długowiecznością oraz zdolnością adaptacyjną do skrajnych warunków środowiskowych i paszy o niskiej jakości. Rodzime rasy koni powinny być zachowane i promowane w systemie produkcji ekstensywnej oraz w gospodarstwach ekologicznych i agroturystycznych, gdzie ich użytkowanie pełni także funkcje pozaprodukcyjne, a zwłaszcza edukacyjne.

Wariant obejmuje rasy koni, dla których realizowane są programy ochrony:

– konik polski,

– koń huculski,

– koń małopolski,

– koń śląski,

– koń wielkopolski.

– koń sokólski,

– koń sztumski

Konik polski to typowy przedstawiciel polskiej rasy koni małych, wywodzący się bezpośrednio od dzikich koni – tarpanów. Konie huculskie należą do jednej z najstarszych ras koni opisanych w Polsce, zostały ukształtowane we wschodnich Karpatach, w surowym klimacie górski. Koń małopolski to rasa o genotypie i fenotypie podkreślającym odrębność i specyfikę polskiego angloaraba. Koń śląski wywodzi się w liniach żeńskich od miejscowych szlachetnych klaczy i od ogierów oldenburskich i wschodnio-fryzyjskich. Koń wielkopolski powstał w wyniku uszlachetniania krajowego pogłowia końmi wschodnio-pruskimi i trakeńskimi. Koń sokólski został wytworzony w końcu XIX wieku na terenach Wileńszczyzny, Grodzińszczyzny i Białostocczyzny poprzez krzyżowanie miejscowych klaczy z ogierami zimnokrwistymi. Koń sztumski powstał w wyniki krzyżowania miejscowych nizinnych koni żuławskich z ogierami belgijskimi i reńsko-belgijskimi na początku XX wieku.

Koń huculski (Hucuł) – rasa konia domowego, ceniona za żywotność, siłę i odporność. Koni tych używano niegdyś głównie jako jucznych. Jest to rasa górska, więc bez problemów mogły przenosić ładunki nawet po oblodzonych ścieżkach górskich. Obecnie, ze względu na swą łagodność i inteligencję, używane są często w hipoterapii.

Budowa:

Kształt głowy – podłużny.

Szyja krótka i mocna, uwieńczona bujną grzywą.

Łopatki silne, strome oraz krótkie, idealne do zaprzęgów.

Tułów jest krótki i zwarty.

Koń huculski ma bardzo mocny grzbiet oraz dość szerokie lędźwie.

Zad jest zwykle ścięty.

Kończyny ma silne i krótkie, czasem nogi tylne – szablaste.

Wzrost, od ok. 132 cm do 145 cm w kłębie.

Występuje najczęściej w maści gniadej, myszatej lub srokatej, rzadziej karej lub bułanej. Maść kasztanowata jest niepożądana, ogiery tej maści nie są wpisywane do Ksiąg Stadnych, a klacze maści kasztanowatej mogą być wpisane do Ksiąg Stadnych pod warunkiem, że posiadają typowe cechy rasowe: ciemną pręgę przez grzbiet i pręgowanie kończyn.

Często pojawia się pręga grzbietowa i zebra (pręgowanie) na kończynach.

Hucuły ze względu na wzrost należą do klasy pony. Jednak błędem jest myślenie o nich jako o małych, słabych, wyłącznie domowych koniach. Są wyjątkowo silne. W okresach wojennych zasłużyły się nosząc ekwipunki ważące do 120kg po górskich ścieżkach. Są łagodnie usposobione i bardzo szybko się uczą. Od momentu rozpoczęcia nauki (pierwszego lonżowania) do pierwszego wyjazdu w teren (w towarzystwie jeźdźca na drugim doświadczonym koniu) mija od tygodnia do dwóch. Czasem zdarza się, że koń po pierwszym osiodłaniu jest gotów na wyjazd w teren.

Kolejnym walorem tych koni jest ich wszechstronne zastosowanie. Sprawdzają się zarówno pod siodłem, w zaprzęgu, w roli, jak i w hipoterapii. Skaczą do 140cm i są niezastąpione na górskich szlakach. Są przy tym spokojne i cierpliwe.

Do wariantu tego zakwalifikowano rasy świń, dla których realizowane są programy ochrony zasobów genetycznych:

– puławska,

– złotnicka biała,

– złotnicka pstra.

Są to rasy wywodzące się od prymitywnych świń z terenów polskich i Wileńszczyzny. Naturalny rozwój populacji świń ras lokalnych, przy aktualnych uwarunkowaniach rynkowych, byłby niemożliwy z powodu gorszych wskaźników użytkowości tucznej i rzeźnej w stosunku do ras mięsnych oraz ich mieszańców. Świnie ras lokalnych posiadają cechy, które w przyszłości mogą być wykorzystane w hodowli, a obecnie stanowią rezerwę genetyczną; są to przede wszystkim: dobra płodność, plenność i cechy mateczne, bardzo dobra jakość mięsa, specyficzna dla tych ras genetyczna odporność na choroby oraz odmienność genetyczna i fenotypowa od ras utrzymywanych powszechnie.

Wielka biała polska (wbp). Jest to rasa typu mięsnego (późno dojrzewająca i szybko rosnąca). Świnia tej rasy jest długa i szeroka, z dobrze wypełnioną szynką, białym umaszczeniem i sztywnymi uszami, płodna i mleczna, osiągająca masę ciała 250-300 kg. Nogi ma mocne, proste szeroko rozstawione. Lochy odznaczają się dużą plennością, dobrą mlecznością, są bardzo macierzyńskie. Świnie tej rasy odznaczają się małą wrażliwością na stres. Doskonale nadają się do chowu wielostadnego. Ze względu na swoje zalety rasa wbp używana jest jako komponent w krzyżowaniu dwu-, trzy- i czterorasowym. Obecnie jest podstawową rasą przy produkcji loszek F1 (gniazda reprodukcyjne).

Polska biała zwisłoucha (pbz). Jest to rasa mięsna o charakterystycznej trapezowatej budowie, z lekkim przodem, długim płaskim grzbietem i mocno rozbudowanym zadem. Ma lekką głową z pochylonymi ku przodowi uszami i lekkie ale silne i prawidłowo ustawione kończyny. Lochy charakteryzują się dobrą plennością, wysoką mlecznością i troskliwością. W porównaniu do wbp jest rasą bardziej wrażliwą na czynniki zewnętrzne i dlatego bardziej nadaje się do chowu drobnotowarowego. Jest to rasa szlachetna, która zdecydowanie wpływa na osiąganie lepszych efektów produkcyjnych. Rasa pbz jest wykorzystywana do tworzenia loszek mieszańcowych F1. Świnie te zaleca się we wszystkich modelach krzyżowań jako materiał mateczny.