Podaj aktualną definicję i klasyfikację ciśnienia tętniczego (skurczowego i rozkurczowego w mmHg)
Kategoria | Skurczowe | Rozkurczowe |
---|---|---|
Optymalne | <120 | <80 |
Prawidłowe | 120-129 | 80-84 |
Wysokie prawidłowe | 130-139 | 85-89 |
Wartość ciśnienia tętniczego zależy od pojemności minutowej serca i całkowitego oporu obwodowego.
Objawy choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy:
Głównym objawem jest ból lub dyskomfort w nadbrzuszu, występujący 1-3h po posiłku, ustępujący po spożyciu pokarmu lub przyjęciu leków zobojętniających kwas solny. Często pojawia się w nocy lub wcześnie rano. Mogą występować nudności i wymioty. Często przebieg bezobjawowy
Powikłania: to nie jest objaw
Krwotok z górnego odcinka przewodu pokarmowego – objawia się krwistymi lub fusowatymi wymiotami lub smolistymi stolcami.
Perforacja wrzodu – manifestuje się nagłym przeszywającym bólem w nadbrzuszu, po którym szybko rozwijają się objawy rozlanego zapalenia otrzewnej.
Zwężenie odźwiernika – jest następstwem stałych zmian bliznowatych lub obrzęku i zapalenia w okolicy wrzodu w kanale odźwiernika
Rak żołądka, epidemiologia, objawy, rozpoznanie
Objawy: Choroba nawet latami może przebiegać skrycie. Ból i dyskomfort w nadbrzuszu (uczucie pełności, szybkiej sytości, odbijanie, nudności, brak łaknienia) objawy ogólne towarzyszące zwykle chłoniakom (stan podgorączkowy, nocne poty, zmniejszenie masy ciała) występują znacznie rzadziej.
Rozpoznanie: Ustala się na podstawie badania histologicznego wycinków błony śluzowej żołądka pobranych podczas endoskopii.
Epidemiologia: !?!?!?!?!?! Rak żołądka należy do jednych z najczęstszych chorób nowotworowych na świecie. Pod względem zachorowalności u mężczyzn znajduje się on na piątym miejscu, za rakiem płuca, jelita grubego, prostaty i pęcherza moczowego, natomiast pod względem umieralności zajmuje czwarte miejsce. Na rozwój raka żołądka mają wpływ:
- dieta, szczególnie bogata w żywność marynowaną, wędzoną, zawierająca duże ilości soli, nitrozaminy, pozbawioną warzyw i owoców
- nieprawidłowe zmiany nabłonka błony śluzowej żołądka tj. metaplazja jelitowa czy dysplazja uważana już za stan przedrakowy
- przewlekłe zapalenie żołądka z zanikiem błony śluzowej
- czynniki genetyczne i środowiskowe tj. palenie papierosów
- polipy gruczolakowate żołądka, zwłaszcza te, których średnica przekracza 2cm
- zakażenie bakterią Helicobacter pylori (wzrost ryzyka 3-6 razy)
- stan po częściowej resekcji żołądka, zwykle po 15-20 latach od operacji z przyczyn nienowotworowych.
Zapalenie wyrostka robaczkowego
Objawy podmiotowe: ból brzucha (zazwyczaj pierwszy objaw, początków trudny do umiejscowienia, zwykle rozlany w okolicy pępka, w miarę rozwijania się zapalenia otrzewnej w ciągu kilkunastu godzin lokalizuje się w 80% przypadków nad prawym talerzem biodrowym. ) , utrata łaknienia, nudności i wymioty.
Objawy przedmiotowe: miejscowa obrona mięśniowa, miejscowy ból przy próbie kaszlu, Objaw Jaworskiego – ból w prawym podbrzuszu przy zginaniu prawej nogi w stawie biodrowym, objaw Blumberga (ból przy gwałtownym oderwaniu ręki, miękko uciskającej powłoki brzuszne) przyśpieszenie tętna, wzrost temperatury ciała do ok. 38 C. Ból podczas kaszlu i objaw Blumberga stwierdzają przejście odczynu zapalnego na otrzewną!
Rak jelita grubego
Rak ( w 85% przypadków gruczolakorak) jelita grubego w 90% rozwija się z gruczolaków. Rzadko występuje przed 40 r.ż. z wyjątkiem uwarunkowanych genetycznie zespołem polipowatości. Do 5% wszystkich przypadków raka jelita grubego stanowi dziedziczny rak jelita grubego niezwiązany z polipowatością.
Objawy: Niedrożność może być pierwszym objawem choroby; ostra biegunka ze śluzem, utrata masy ciała, stolec z krwią, może pojawić się niedokrwistość wraz z bólem, wtedy podejrzewać utajone krwawienie.
Cechy charakterystyczne bólu dławicowego w chorobie niedokrwiennej serca.
Jest zlokalizowany zamostkowo, ma charakter przeszywający, promieniuje do barków, zwłaszcza lewego, przyśrodkowych części ramion i przedramion lub palców IV i V. Może także promieniować do żuchwy, szczęki lub szyi, ale także do nadbrzusza.
Ma charakter zaciskający, uciskający, dławiący, zwykle połączony z uczuciem duszności (stąd dusznica bolesna), rozpierający, piekący lub określany, jako uczucie ciężaru w klatce piersiowej. Niekiedy towarzyszą mu poty, niepokój, strach, zasłabnięcie.
Nasila się w czasie wysiłku, stresu, pod działaniem zimna, po obfitym posiłku.
Ustępuje samoistnie w odpoczynku lub pod wpływem podjęzykowego zastosowania nitrogliceryny.
Wymień przyczyny NZK
Przyczyny pierwotne: Spowodowane chorobą serca: najczęściej OZW, kardiomiopatia, migotanie komór.
Przyczyny wtórne: spowodowane przyczyną pozasercową, np. zatrzymanie oddechu, uraz wielonarządowy, wykrwawianie
Jakie znasz zaburzenia rytmu i przewodzenia :
arytmie nadkomorowe: dodatkowe pobudzenia nadkomorowe, częstoskurcz nadkomorowy, trzepotanie i migotanie przedsionków, częstoskurcz przedsionkowy
arytmie komorowe: dodatkowe pobudzenia komorowe, trzepotanie komór, migotanie komór, częstoskurcz komorowy
Co to jest optymalne ciśnienie tętnicze?
Wg WHO 120 x 80, W praktyce, to takie, przy jakim pacjent czuje się najlepiej.
Jaki jest najważniejszy czynnik POCHP?
Palenie tytoniu!
Jakie rodzaje odmy są stanami zagrożenia życia?
Odma prężna, odma obustronna, odma z krwiakiem opłucnej
Podaj części brzucha w rzucie poprzecznym i prostopadłym.
!?!?!?!?!?!?!
Cechy bólu zawałowego w odróżnieniu od bólu dławicowego?
W przeciwieństwie do krótkotrwałych napadów dławicowych ból zawałowy jest długotrwały. Nitrogliceryna nie przerywa bólu — dla złagodzenia go konieczne jest użycie środków narkotycznych. Spadek ciśnienia tętniczego występuje u znacznej większości chorych z zawałem serca, wyraźnie kontrastując ze wzrostem ciśnienia, towarzyszącym często bólowi dławicowemu. Umiejscowienie tego bólu nie różni się, natomiast od napadu dławicowego, ból zawałowy różni się intensywnością
Podaj przyczyny wtórnego nadciśnienia tętniczego:
Choroby nerek
Zespół pierwotnej retencji sodu Choroby gruczołów wydzielania wewnętrznego
Koarktacja aorty
Stan rzucawkowy? Lub rzucawka?
Ostry stres
Zespół obtubacyjnego bezdechu sennego
Zwiększona objętość płynu wewnątrznaczyniowego
Choroby neurologiczne
Leki sympatotetyki, kortykosteroidy, erytropoetyna, cykloporyna, doustne środki antykoncepcyjne
Substancje toksyczne:
Przyczyny i objawy krwawienia z dolnego odcinka pokarmowego
Przyczyny: Najczęstszą przyczyną krwawień są uchyłki jelita grubego, rzadziej choroby zapalne jelit, żylaki odbytu, nowotwory, polipy jelita cienkiego i grubego.
Objawy: Podczas krwawienia przewlekłego: niedokrwistość, utajona krew w stolcu
Krwawienie ostre: Stolce bardzo ciemnoczerwone (wyjątkowo smoliste) lub jasnoczerwona treść krwista wydobywająca się z odbytu; objawy ubytku krwi krążącej (wstrząsu).
Podaj najczęstsze przyczyny zapalenia trzustki i objawy kliniczne:
Przyczyny: Najczęściej choroby pęcherzyka żółciowego i dróg żółciowych oraz alkohol (razem około 80% przypadków)
Objawy: ból brzucha promieniujący do pleców, który zmniejszam się przy pochyleniu do przodu, nudności i wymioty nieprzynoszące ulgi, osłabienie lub brak odgłosów perylstatyki, wzmożone napięcie powłok brzucha, często tachykardia, czasem wstrząs (10% chorych)
Co to jest ONW (ostra niewydolność wątroby)?
Jest to nagłe, szybkie i potencjalnie odwracalne pogarszanie czynności wątroby u chorych bez wcześniejszej choroby wątroby, prowadzące do wystąpienia encefalopatii wątrobowej i osoczowych zaburzeń krzepnięcia.
Jaki jest charakterystyczny zapis EKG przy świeżym zawale?
Zawał przedwsierdziowy obrazuje obniżeniem odcina ST wraz z odwróceniem załamka T
Zawał pełnościenny obrazuje uniesienie odcinka ST z uwypukleniem ku górze wraz z obecnością patologicznego odcinka Q.
Podaj najczęstsze przyczyny choroby niedokrwiennej serca.
W 98% przypadków jest to miażdżyca.
Jakie znasz nabyte wady serca?
niedomykalność zastawki mitralnej (dwudzielnej)
zwężenie zastawki mitralnej (dwudzielnej)
Podaj, jakie są objawy kliniczne rozwarstwienia aorty:
Zwykle silny ból w kl. Piersiowej, nieustępujący po azotanach, często omdlenia nawet bez bólu, niedowład w kończynach dolnych, w 50 % przypadków wysokie ciśnienie, deficyt ciśnienia na jednej z kończyn
Co to jest astma oskrzelowa i jak dzieli się ją ze względu na etapy i przebieg?
Podaj charakterystykę bólu somatycznego:
Silny ból brzucha, którego natężenie może narastać w ciągu kilku dni. Jest dobrze ograniczony, nasilany przez ruch, kaszel, głęboki oddech, zmianę pozycji ciała, najsilniej odczuwany w miejscu zmienionym chorobowo, może mu towarzyszyć wzrost napięcia mięśni jamy brzusznej .
Jakie są rodzaje żółtaczki?
Poza wątrobowa, przed wątrobowa, wątrobowa
Podaj objawy ostrej niewydolności wątroby:
Początkowo na ogół niecharakterystyczny, np. utrata łaknienia, biegunka, gorączka, osutka. Typowo występuje hipotensja i tachykardia (obraz kliniczny bardzo podobny do wstrząsu septycznego. Główne objawy:
Encefalopatia –kluczowy objaw, może mieć różne nasilenie i dynamikę rozwoju.
Żółtaczka – prawie u wszystkich chorych jest pierwszym objawem, wyjątkowo może pojawić się po wystąpieniu encefalopatii.
Objawy skazy krwotocznej – nie zawsze występują.
Niekiedy napady padaczkowe (objaw pierwotnego uszkodzenia mózgu, lub wzmożonego ciśnienia wewnątrzczaszkowego).
Podaj przyczyny i objawy krwawienia z górnego odcinka pokarmowego.
Wrzód dwunastnicy, wrzód żołądka, ostra gastropia krwotoczna, żylaki przełyku, zespół Mallory`ego Weissa, zapalenia błony śluzowej przełyku lub dwunastnicy, nowotwory, owrzodzenia przełyku, i malformacje naczyniowe.
Objawy: smoliste stolce, przy znacznej dynamice krwawienia mogą mieć formę smolistej biegunki (70 – 80%), w masywnych krwawieniach z domieszką świeżej krwi, wymioty z krwią świeżą, bądź fusowatą, niekiedy ból zlokalizowany w nadbrzuszu lub uogólniony (możliwy także ból za mostkiem imitujący epizod wieńcowy)
Jakie jest prawidłowe ciśnienie tętnicze krwi, powyżej jakiej wartości mówimy o nadciśnieniu tętniczym?
Optymalne to 120/80, powyżej 139/89 mówimy o nadciśnieniu tętniczm.
Podaj przyczyny dusznicy Prinzmetala
–inaczej zwana Dusznica bolesna naczynioskurczowa jest to niedokrwienie fragmentu mięśnia sercowego spowodowane skurczem tętnicy wieńcowej na tle stresu lub nikotyny.
Jakie są objawy obrzęku płuc?
duszność (subiektywne uczucie braku tchu), często występuje sinica (zasinienie powłok ciała, warg, języka, śluzówek); częstym objawem jest kaszel, nadmierna potliwość, obserwuje się przepełnienie żył szyjnych; przymusowa pozycja siedząca (orthopnoe) - pacjent siedząc na krześle, krawędzi łóżka wykorzystuje dodatkowe mięśnie oddechowe - ułatwia mu to oddychanie; osłuchowo stwierdza się trzeszczenia nad całymi polami płucnymi; pobudzenie psychoruchowe; przyspieszona czynność serca.
Podaj leki stosowane w POCHP?
Rozwiniętej POCHP nie można wyleczyć. Zalecenie zaprzestania palenia tytoniu oraz unikania narażenia na zanieczyszczania powietrza, tlen, leki rozkurczające oskrzela, GKS wziewnie, leki pobudzające ośrodek oddechowy,
Jakie znasz rodzaje oddechów patologicznych, podaj przykłady chorób w których występują.
Oddech Cheyne`a i Stokesa – nieregularny oddech polegający na stopniowym przyśpieszaniu i pogłębianiu oddechów a następnie zwalnianiu i spłycaniu z chwilami bezdechu, przyczyny: udar mózgu, niewydolność serca, zatrucia lekami i alkoholem.
Oddech Biota – szybki i płytki nieregularny oddech z przedłużającymi się okresami bezdechu (10-30s. ) przyczyny: zwiększone ciśnienie wewnątrzczaszkowe, uszkodzenia OUN, śpiączka polewkowa.
Oddech Kusmaula – jest to oddech pogłębiony, przyczyny: kwasica metaboliczna
Oddech rybi – łapanie powietrza, przyczyny niewydolność oddechowa przy wyczerpaniu mięśni oddechowych.
Oddech przyśpieszony - oddech powyżej 15/min. Emocje, wysiłek fizyczny, podwyższona temp. ciała, >30/min. Nierzadko jest objawem rozpoczynającej się niewydolności oddechowej w przebiegu choroby płuc lub serca.
Podaj charakterystykę bólu trzewnego:
Ból narządów wewnętrznych i otrzewnej trzewnej. Jest to ból tępy, słabo zlokalizowany, może narastać i ustępować stopniowo, często towarzyszą mu objawy wegetatywne: nudności, wymioty, pocenie się), może nasilać się w spoczynku.
Kamica dróg żółciowych epidemiologia, objawy, rozpoznanie i leczenie napadu kolki.
Jest to obecność złogów w żółci. Złogi w zależności od składu dzieli się na cholesterolowe, barwnikowe i mieszane. Przyczyną napadu kolki jest spożycie tłustego pokarmu, alkohol jak i stres.
Objawy: napadowy, ostry ból brzucha który pojawia się po spożyciu wysokoenergetycznego pokarmu, zlokalizowany w okolicy podżebrowej prawej lub w nadbrzuszu środkowym. Może promieniować pod prawą łopatkę, utrzymuje się przez kilka godzin i stopniowo ustępuje. Mogą mu towarzyszyć nudności i wymioty. Zgaga, wdęcie brzucha.
Rozpoznanie : Badanie USG skuteczne w 95%
.Leczenie: Leki przeciwbólowe (paracetamol, NSLPZ) leki rozkurczowe (No-spa, Scopolan), leczenie operacyjne.
Podaj najbardziej toksyczne NSLPZ:
Piroxikam, Metindol, Ketonal, Woltaren, Mafacit, Aspiryna, Naproxen, Nimesil
Co to jest nagłe zatrzymanie krążenia. Czym różni się ALS od BLS.
NZK – ustanie mechanicznej czynności pracy serca. Cechuje się brakiem reakcji na bodźce, brakiem tętna i brakiem oddechu, lub oddechem agonalnym.
BLS – Podstawowe zabiegi resuscytacyjne – są to bezprzyrządowe czynności udrażniania dróg oddechowych, sztucznego oddychania i masażu serca.
ALS – Zaawansowane zabiegi resuscytacyjne – są to zabiegi udrażniania dróg oddechowych, wentylacji płuc, masaż serca przy pomocy specjalistycznego sprzętu. Dodatkowo defibrylacja, płynoterapia i farmakoterapia.
Jakie jest leczenie przedszpitalne chorego z zawałem serca, podaj stosowane leki:
EKG, zapewnienie kontaktu dożylnego, transport w pozycji siedzącej (pacjent przytomny), przewóz do szpitala w karetce z defibrylatorem.
Jakie są objawy wstrząsu kardiogennego?
Niskie ciśnienie krwi, tachykardia, oddech powyżej 30/min. Senność, dezorientacja lub pobudzenie, zimna, blada skóra, słabo wyczuwalne tętno, sinica obwodowa.
Jaki jest objaw kliniczny ostrego niedokrwienia kończyny górnej lub dolnej spowodowane zatorem?
Ból, odrętwienie kończyny, obrzęk, ocieplenie, rumień.
Leki stosowane w celu przerwania napadu astmy oskrzelowej:
Tlen, Salbutamol, Hydrocortison, Aminofilina, Teofilina, Dexaven, Fenicort
Podaj linie orientacyjne na ścianie przedniej, bocznej I tylnej klatki piersiowej.
Podaj 10 przyczyn ostrego bólu w chorobach przewodu pokarmowego: perforacja wrzodu żołądka, perforacja przełyku, ostre zapalenie trzustki, rak jelita grubego, niedrożność jelit, perforacja jelita, pęknięcie śledziony, perforacja wrzodu dwunastnicy, zapalenie pęcherzyka żółciowego, zapalenie wyrostka robaczkowego, zapalenie wątroby, zapalenie dróg żółciowych,
Jakie są powikłania choroby wrzodowej?
Pęknięcie wrzodu, zmiany bliznowate, zwężenie odźwiernika, krwawienia, rak,
Jakie znasz odzaje WZW, jaka jest droga zakażenia każdego typu zarażenia?
WZW typu A (HAV): Jedyny rezerwuar to ludzie. HAV w dużych ilościach wydalany jest z kałem. Zakażenie najczęściej drogą pokarmową, możliwe również zakażenie podczas kontaktu seksualnego i przez skażone igły (głównie u narkomanów).
WZW typu B (HBV): Drogi zakażenia – pozajelitowa (przy kontakcie z ze skażoną krwią i zanieczyszczonymi nią narzędziami), płciowa, okołoporodowa.
WZW typu C (HCV) Zakażenia następują przez kontakt z krwią i jej pochodnymi (niejałowy sprzęt medyczny, sprzęty niemedyczne) lub drogą płciową. Możliwe zakażenie okołoporodowe (choć nie ma wiarygodnych informacji dotyczącej transmisji HCV przez łożysko).
Objawy kliniczne, przyczyny ostrego zapalenia trzustki:ból brzucha (głównie pierwszy objaw, pojawia się nagle, bardzo silny ból, czasami promieniuje do kręgosłupa), nudności, wymioty nie przynoszące ulgi, gorączka, zniesienie lub brak odgłosów perylstatyki, wzmożone napięcie powłok brzucha, w 40% przypadków wysięk w jamie opłucnej.
Klasyfikacja zatrzymania krążenia ze względu na mechanizm elektrofizjologiczny (w zapisie EKG):
Częstoskurcz komorowy bez tętna, czynność elektryczna bez tętna PEA, asystolia, migotanie komór.
Jakie mogą być powikłania zawału serca? Wymień 5:
Ostra niewydolność serca, nawrot niedokrwienia lub ponowny zawał serca, pęknięcie wolnej ściany serca, pęknięcie przegrody międzykomorowej, pęknięcie mięśnia brodawkowego, zaburzenia rytmu i przewodzenia, tętniak serca, udar mózgu.
Jakie leki podasz w obrzęku płuc?
Zwykle wskazana morfina, zwłaszcza gdy duszności towarzyszy ból i lęk; leki rozszerzające naczynia, gdy ciśnienie krwi jest prawidłowe lub podwyższone; diuretyki u chorych z przewodnieniem; leki inotropowe w razie hipotensji i objawów perfuzji narządów, bywa konieczna wentylacja mechaniczna.
Co to jest odma opłucnowa?
Odma opłucnowa to obecność powietrza w jamie opłucnej, do której przedostaje się ono w skutek uszkodzenia płuc lub ściany klatki piersiowej. Powietrze w jamie opłucnej uciska płuco, co jest przyczyną pogorszenia wymiany gazowej.
Objawy przedmiotowe i podmiotowe zatoru tętnicy płucnej.
Objawy podmiotowe: często o nagłym początku; duszność (u ~80%) i ból w klatce piersiowej (~50%), kaszel (20%), rzadziej zasłabnięcie lub omdlenie. Krwioplucie.
Obiawy przedmiotowe: u ponad 50% chorych tachypnoe i tachykardia; w przypadku dysfunkcji prawej komory poszerzenie żył szyjnych rzężenia,, czasami szmer niedomykalności zastawki trójdzielnej; hipotensja; objawy wstrząsu.
Podaj dokładnie miejsca przyczepu elektrod w odprowadzeniach przedsercowych cC1 – C6:
V1 – w 4 międzyżebrzu przy prawym brzegu mostka
V2 – w 4 międzyżebrzu przy lewym brzegu mostka
V3 – w połowie odległości między V2 i V4
V4 – w 5 międzyżebrzu w lini środkowo – obojczykowej lewej
V5 – na poziomie V4 w lini pachowej przedniej lewej
V6 – na poziomie V4 w linii pachowej środkowej lewej
Podaj 5 przyczyn ostrej biegunki:
Zatrucia bakteryjne, biegunki wirusowe, biegunki polekowe, zatrucia, nowotwory, alergia pokarmowa, nadczynność tarczycy, zapalenie jelit.
Kiedy występuje zapalenie dróg żółciowych i jakie są jego objawy?
Zapalenie dróg żółciowych jest spowodowane zakażeniem w następstwie utrudnienia lub zablokowania odpływu żółci (np. w kamicy) Objawy: Typowe objawy kliniczne to triada Charcota: silny, kolkowy ból w okolicy podżebrowej prawej, gorączka z dreszczami, żółtaczka. Gdy dodatkowo występują objawy wstrząsu i zaburzenia świadomości wtedy mówimy o pentadzie Reynoldsa. Ponadto w badaniu przedmiotowym bolesność palpacja w okolicy podżebrowej prawej, napięcie mięśni brzusznych. Może się rozwijać wstrząs septyczny.
Jakie są przyczyny krwawienia z żylaków przełyku?
Główną przyczyną jest krążenie oboczne w nadciśnieniu wrotnym. Dodatkowo: samoistne pęknięcie żylaka, uszkodzenia mechaniczne, uszkodzenia chemiczne.
Okolice:
Nadbrzusze:
Okolica nadpępkowa żołądek, trzustka, prawy płat wątroby
Okolica podżebrowa prawa pęcherzyk żółciowy, wątroba
Okolica podżebrowa lewa śledziona
B) Śródbrzusze:
Okolica pępkowa jelita
Okolica boczna prawa i lewa jelita
Okolice boczne przechodzą w lędźwiowe ??????
C) Podbrzusze
Okolica łonowa macica
Okolica pachwinowa prawa wyrostek robaczkowy
Okolica pachwinowa lewa esica
Przyczyny migotania przedsionków:
a/ Sercowe:
- nadciśnienie tętnicze
- wady zastawkowe
- choroba niedokrwienna serca
- kardiomiopatie
- zapalenie mięśnia sercowego i osierdzia
- przebyte operacje serca
- zespół preekscytacji
- Nowotwory serca
- zespół chorego węzła zatokowego
b/ pozasercowe
- nadczynność tarczycy (najczęściej)
- ostre zakażenia
- znieczulenie ogólne
Przy migotaniu przedsionków w ekg brak załamka P i niemiarowa czynność serca.
Klasyfikacja odmy:
a/ ze względu na przyczynę:
- samoistna
* pierwotna
* wtórna
- pourazowa
- jatrogenna
b/ ze względu na mechanizm powstania:
- zamknięta
- otwarta
- prężna (wentylowa)
c/ ze względu na wielkość:
- mała <2cm
- wielka ≥2cm
Rozstrzenie oskrzeli- Nieodwracalne poszerzenie światła oskrzeli spowodowane uszkodzeniem ich ściany.