Etyka biznesu – dyscyplina zajmująca się formułowaniem i analizą reguł etycznych w

świecie gospodarczym.

 Inne nazwy: etyka życia gospodarczego, etyka działalności gospodarczej, etyka przedsiębiorczości, etyka gospodarcza, etyka menedżerska, etyka zarządzania i wiele innych

 W życiu gospodarczym opisywane są etyczne problemy pracy, reklamy i promocji, konkurencji, stosunku do innych ludzi biznesu jak i do środowiska naturalnego

W STAROŻYTNOŚCI

 Etyka pełniła rolę arbitra wobec wszelkich przejawów życia gospodarczego.

 Problemy ekonomiczne poddawano ostrym osądom etycznym.

 Rozważania ekonomiczne miały charakter normatywny.

Mądrość a etyka

 Trzeba odróżnić – choć nie oddzielać! – etykę jako wiedzę o moralności od mądrości życiowej.

 Wiedza ma charakter teoretyczny, choć dotyczy praktycznego życia i wyrasta z praktyki, a więc z

mądrości.

 Mądrość płynie z własnego doświadczenia, choć może i powinna być ubogacona doświadczeniem innych, porządkowanym właśnie w ramach wiedzy.

 Ta nasza praca, nasz wspólny wysiłek będzie jednak tylko o tyle pożyteczny, o ile będziemy mieć stale na uwadze ten ścisły związek pomiędzy etyką a mądrością

CO TO ZNACZY:

MORALNIE DOBRY?

 O dobru mówimy w różnych znaczeniach

 Odróżnia się trzy zasadnicze rodzaje dóbr:

pożyteczne (bonum utile), przyjemne (bonum delectabile) i godziwe (bonum honestum)

 Godziwy to taki, który godzi się człowiekowi.

 Czyny niegodziwe to te, które są złe, ponieważ nie odpowiadają człowiekowi, jakoś mu szkodzą.

Moralnie dobry to taki, który jest dobry dla człowieka jako człowieka.

 Nie jest to definicja „ostateczna” moralnej dobroci, ale wyraża elementarne znaczenie,

jakie wiążemy z tym terminem. Trzeba odróżnić dobro człowieka od dóbr dla człowieka, takich jak życie lub prawda.

 Odróżnić trzeba – ale oddzielać nie wolno.

Działam bowiem na rzecz dobra człowieka właśnie przysparzając mu lub chroniąc potrzebne mu w danej sytuacji szczegółowe dobra.

 Moralnie dobry, to dobry jako człowiek. Co to znaczy „dobry jako człowiek”?

 Etyka nie może obejść się bez próby odpowiedzi na to pytanie, czyli bez antropologii

TRZY DZIEDZINY ORZEKANIA co jest dobre, a co

złe?

• działanie – czyny, decyzje, zaniechania

• dyspozycja do działania – postawa

• sprawca

Podstawowy czynnik: czyn

Pochodne elementy: sprawca i postawaETYKA – nauka o powinności działania ze względu na dobro

• Etyka klasyczna: dobrem najwyższym i ostatecznym ludzkich działań jest szczęście jednostki

EUDAJMONIZM

(etyka – nauka o powinności działania ze względu na szczęście) Różne etyki związane z religią:

 dobrem najwyższym i ostatecznym ludzkich działań jest doskonałość jednostki

PERFEKCJONALIZM

(etyka – nauka o powinności działania ze względu na doskonałość)Etyki nowożytne

 dobrem i celem ludzkich działań jest dobro wspólne, użyteczność

– UTYLITARYZM

 dobrem i celem ludzkich działań jest godność osoby ludzkiej

– PERSONALIZM

 dobrem i celem ludzkich działań jest wypełnianie prawa

– DEONTOLOGIZM
Wybrane koncepcje etyczne

1. Sokrates (469-399 przed Ch.)

• Etyka - nauka o dobru najwyższym, absolutnym, szczęściodajnym

• Dobro to cnota (etyka – nauka o cnocie)

• Cnota tożsama z zaletami moralnymi

• Moralizm (tylko zalety moralne mają wartość)

• Związek między cnotą a szczęściem (dobro moralne jest warunkiem koniecznym i wystarczającym szczęścia)

Pojęcia związane z etyką Sokratesa

 Absolutyzm (wartości są bezwzględne)

 Obiektywizm (wartości i normy niezależne od podmiotu wartościującego)

 Naturalizm (wartości i normy są odkrywane, a nie uzgadniane)

• Cztery przeszkody (lęki) na drodze do szczęścia

– Bóg

– Śmierć

– Nieosiągalność szczęścia

– Cierpienie

Filozofia nastawiona na szczęście powinna te przeszkody usunąć:

– Boga i śmierć odsuwa fizyka (zwolennik atomizmu i materializmu; gdy jest śmierć, to

nas już nie ma, a zatem nie ma się czego bać)

– Nieosiągalność szczęścia i cierpienie odsuwa etyka (istnieje bowiem wolna wola i szczęście

jest osiągalne dla każdego na drodze rozumnego korzystania z przyjemności)Epikur wyróżnił dwa rodzaje przyjemności:

 zewnętrzne – cielesne, zmysłowe, krótkotrwałe, domagają się zaspokojenia potrzeb;

 wewnętrzna – jest nią dana każdemu wewnętrzna radość życia, samo życie jest źródłem radości, jest to najwyższa przyjemność.Jak zachować radość życia?

 Należy rozumnie i umiarkowanie korzystać z przyjemności. Rozumnie korzystać to znaczy w

sposób moralnie podniosły – przyjemność nie może być osiągana kosztem innych.

 Moralizm jest warunkiem koniecznym do hedonizmu. Dobierać przyjemności i potrzeby na miarę możliwości ich zaspokajania, potrzeby niezaspokojone bowiem same są źródłem przykrości.

 Ten ma więcej przyjemności, kto ma mniej potrzeb – należy cieszyć się z tego, co się ma.6. Stoicy

• Cnota – dobro wewnętrzne

– polega na rozumnym (nie emocjonalnym) nastawieniu do tego, co się zdarza

– życie zgodne z naturą, życie rozumne

• Źródło zła (życia wbrew cnocie) – afekty (gwałtowne, bezrozumne poruszenia duszy, pod

wpływem emocji)

afekty

• skierowane na pozorne dobra

– zawiść

– pożądliwość

• ucieczka przed pozornym złem

– smutek

– obawa.

• Celem apatia – rozum powinien wyprzedzać emocje

(„stoicki spokój” – pozostać nieporuszonym).7. Platon (427-374 przed Chr.)

 Naczelne w hierarchii idei jest dobro – etyka idealistyczna.

 Koncepcja duszy wcielonej – dusza ma trzy warstwy: dwie niższe są związane z ciałem (dusza zmysłowa nadzoruje funkcje wegetatywne; dusza impulsywna – nadzoruje popędy i uczucia), najwyższą jest dusza rozumna. Teoria cnót Platona, związana z koncepcją duszy, zakłada, że każda część duszy ma odpowiadającą jej cnotę – klasyczny układ cnót:

sprawność – cnota części zmysłowej,

odwaga – cnota części impulsywnej,

mądrość – cnota części rozumnej,

sprawiedliwość – utrzymuje wszystkie części w harmonii.

• Koniecznym uzupełnieniem etyki jest według Platona teoria państwa.

• Państwo powinno być jak dusza – hierarchiczne i stanowe, złożone z trzech warstw:

– rzemieślnicy (sprawni) – warstwa najniższa,

– strażnicy (odważni),

– władcy (mądrzy).8. Arystoteles (384-322 przed Chr.)

 Odrzucił zarówno Platona naukę o miłości jako dążności do dobra idealnego, jak i teorię cnót.

 Etyka nie może być według niego idealistyczna, nie może ludziom wskazywać celów

nieosiągalnych.

 Powinna być realistyczna – w punkcie wyjścia powinny być obserwacje ludzkich celów działań. Cele ludzkie są różnorodne, każdy ma swoją hierarchię, lecz wspólnym dla wszystkich powinna być eudajmonia – szczęście.

 Jest to stan optymalny, osiągalny przez jednostkę przy jej naturalnych zdolnościach i w

konkretnych okolicznościach życia.

 W teorii cnót Arystoteles zakładał, że cnót jest tyle, ile czynności właściwych dla człowieka – czyli

nieskończenie wiele (np. odwaga, sprawiedliwość, umiarkowanie, etc.).

 Jest jednak jedna wspólna własność wszystkich cnót – każda cnota jest wypośrodkowaniem między

skrajnościami (np. skąpstwo – sprawiedliwość – rozrzutność, tchórzostwo – odwaga – zuchwałość, brak poczucia humoru – dowcip – kpiarstwo).

 Cnota u Arystotelesa to „uosobienie zachowujące środek”.

- etyczne traktowanie klientów daje efekt w postaci lepszego traktowania podwładnych, dzięki czemu firma zyskuje większy szacunek w miejscu swojej działalności

ETOS

 Etos – pewna konfiguracja wartości prezentowanych w działaniu przez osoby

podejmujące działalność gospodarczą.

 Jest to praktyka życia codziennego jako pewien styl życia i sposób działania.

 Jednocześnie jest to także w ujęciu modelowym pewna całościowa wizja stylu życia. Pozwala

ona porównać zachowania biznesmena z zaakceptowanym przez środowisko wzorcem

postępowania.

Etos ludzi biznesu może być realizowany w oparciu o pewną konstrukcję osobowości.

10 cech charakterystycznych:

1. Otwartość na nowe doświadczenia,

2. Gotowość akceptacji zmiany,

3. Posiadanie rozległej opinii z różnych dziedzin życia,

4. Dążenie do wzbogacania posiadanych informacji,5. Stosunek do czasu,

6. Skuteczność w działaniu,

7. Planowanie działań,

8. Umiejętność kalkulacji i zaufania,

9. Aspiracje zawodowe i oświatowe,

10.Świadomość godności innych i szacunek dla cudzej godności

Wymienione cechy pozwalają według ich autorów mówić o człowieku nowoczesnym, mogącym w prowadzonej działalności gospodarczej budować pewien etos.

Etyka w biznesie

1. Etyka w biznesie zajmuje się oceną oraz stworzeniem standardów moralnych, potrzebnych w konkretnej dziedzinie gospodarczej.

2. Koncentruje się na działaniu człowieka w sferze biznesowej, nie zajmując się pozostałymi sferami jego życia.

Zasadnicze kwestie przedstawiane są w postaci pytań:

 czy podjęliśmy słuszną decyzję postępując tak a nie inaczej

 czy przyniesie ono korzyści, czy straty

 czy postępowanie zgodnie z zasadami etyki jest w interesach opłacalne czy nie

Etyka w biznesie posługuje się następującymi pojęciami:

- sprawiedliwość

- uczciwość

- prawda

- słuszność

Peale — czerpie się z wewnętrznego przekonania, którego ugruntowanie pozwala zdecydowanie i skutecznie działać w sferze biznesu.

Na to przekonanie składa się pięć przeświadczeń zwanych „pięć P”

1. [Purpose] CEL

2. [Pride] DUMA

3. [Patience] CIERPLIWOŚĆ

4. [Persistence] STANOWCZOŚĆ

5. [Perspective] PERSPEKTYWA

Potrzeba etyki w działaniu biznesu

1.Etyka, jej poznanie i stosowanie ma służyć lepszemu robieniu interesów. Odpowiedzialność etyczna ma usprawnić działanie firm i zmniejszać koszty ewentualnych konfliktów wypływających z nieznajomości przez świat biznesu obowiązujących reguł moralnych.

2.Etyka w biznesie prowadzi etyczna refleksję nad zachowaniami ludzi pełniących określone role w

organizacjach. Pokazuje jak najlepiej mają pełnić swoje funkcje. Ukazuje zadania, przed którymi staje organizacja spółka jak i jednostki. Etyka jest więc uprawiana przede wszystkim jako uzupełnienie teorii zarządzania. Etyka usprawnia zarządzanie.

3.Etyka w biznesie ma wytworzyć umiejętność kierowania ludźmi w oparciu o etykę. Etyczne przywództwo jako zadanie dla liderów, profesjonalistów działających w biznesie rodzi przed etyką specyficzne zadanie.

Etyka narzędziem liderów.

4.Etyka w biznesie rozważa zagadnienie o fundamentalnym znaczeniu dla samej etyki i dla samego biznesu, a mianowicie zagadnienie ewentualnego ponoszenia odpowiedzialności moralnej przez spółki prawa handlowego oraz przez jednostki w niej działające. Odpowiedzialność moralna jest to konieczność ponoszenia konsekwencji za swoje czyny, za zachowanie niezgodne z normą moralną przyjętą przez określoną społeczność

Cele Etyki w biznesie

1. Podejmowanie trafnych decyzji (ekonomicznie i etycznie uzasadnionych)

2. Zapewnienie maksymalnej efektywności poprzez eliminację możliwości konfliktów w długim okresie czasu

3. Odnalezienie wspólnych reguł dla stron konfliktu

4. Etyczna analiza zobowiązań zawodowych

5. Odsłania szersza perspektywę kalkulacji zysków i strat (nie tylko interesów indywidualnych pracowników czy firmy, ale lokalnych, regionalnych czy globalnych)

6. Cel integracyjny - ustalanie jednolitych norm obowiązujących wszystkich działających na rzecz

organizacji