SSAKI

1. SYSTEMATYKA

gromada: Ssaki

podgromada: prassaki rząd: stekowce	podgromada: ssaki właściwe rząd: torbacze (kangur, koala) szczep: łożyskowce rząd: owadożerne (kret) rząd: nietoperze rząd: latawce rząd: naczelne (goryl) rząd: gryzonie (bóbr) rząd: zajęczaki rząd: szczerbaki rząd: drapieżne rząd: nieparzystokopytne

HOMOSAPIENS

Królestwo: Zwierzęta

Podkrólestwo: Tkankowce

Typ: Strunowce

Podtyp: Kręgowce

Gromada: Ssaki

Podgromada: Ssaki właściwe

Szczep: łożyskowce

Rząd: naczelne

Rodzaj: człowiek

Gatunek: człowiek rozumny

Radiacja adaptacyjna: opanowanie przez daną grupę organizmów wszystkich możliwych środowisk

2. POKRYCIE CIAŁA

skóra z włosami, w skórze gruczoły (potowe: termoregulacja, usuwanie substancji toksycznych; łojowe: nawilżanie, natłuszczanie, ochrona włosów; mleczne; zapachowe: znakowanie terenu, rozpoznawanie różnych osobników)

ssaki czworonożne zakończone palcami z paznokciami, pazurami, kopytami

ssaki: palcochodne, stopochodne

SZKIELET

szkielet osiowy: kręgosłup a na nim czaszka

szkielet obwodowy: kończyny górne i dolne (pas barkowy), bądź przednie i tylne

kończyna górna: kość ramieniowa, promieniowa, łokciowa,

kości dłoni: kości nadgarstka, śródręcza, paliczki

kończyna dolna pas miednicowy: udowa pod nią kość podudzia (piszczelowa i strzałkowa), kości stopy (nastopna, śródstopia, palców)

3. PRZEGLĄD UKŁADÓW

• UKŁAD POKARMOWY:

- jama ustna, gębowa – zęby (siekacze, tronowe, kły, przedtrzonowe

heterodontyzm: zróżnicowanie zębów

difiodontyzm: zęby stałe i mleczne

- język, gruczoły ślinowe, policzki

- gardło, przełyk, żołądek (miejsce magazynowania), jelito cienkie i przedni jego odcinek dwunastnica (trawienie, bo tam uchodzą przewody wątroby i trzustki), dalsza część jelita – wchłanianie pokarmu, jelito grube (formowanie kału), odbytnica i odbyt

ssaki roślinożerne mają dłuższe jelito

u przeżuwaczy żołądek 4 komorowy – żwacz, księgi, czepiec, trawieniec

• UKŁAD ODDECHOWY:

-płucodyszne,

-wysoki poziom metabolizmu dlatego jest potrzebne duże zapotrzebowanie na tlen
-zwiększenie powierzchni płuc przez powstanie pęcherzyków płucnych, znajdujących się na końcach oskrzelików, cienkich rozgałęzień oskrzeli, stanowiących rozgałęzienie tchawicy

-powietrze wciągane do płuc dzięki ruchom mięśni międzyżebrowych i kurczą przepony

• UKŁAD KRĄŻENIA:

- stałocieplność

- dwa przedsionki i dwie komory – całkowite oddzielenie krwi utlenowanej od odtlenionej

- serce czterodziałowe – 2 komory i 2 przedsionki

- obieg krwi mały (płucny) i duży (większość narządów)

- jeden, lewy łuk aorty

- poprawiło przenoszenie tlenu przez krew: brak jądra komórkowego w czerwonych krwinkach (inaczej erytrocyty, woreczki zawierające hemoglobinę – czerwony barwnik oddechowy)

• UKŁAD ROZRODCZY:

- żyworodne (stekowce –jajorodne, u kolczatek matka przechowuje jajo w torbie; torbacze wychowują młode w torbie, które rodzą się po krótkiej ciąży, na wczesnym etapie rozwoju niezwłocznie przepełzają do torby, tam przysysają się do sutków, które pęcznieją w im w pyszczkach)

- wytwarzanie komórek rozrodczych – sezonowe, pora godowa – ruj (kiedy organizm przygotowany jest hormonalnie do rozrodu)

- rują towarzyszą, specyficzne sygnały chemiczne, feromony lub wizualne

- gruczoły mleczne ujście w brodawkach, ich liczba zależy od liczebności młodych

-łożyskowce- zarodek w łonie matki odżywia się za pomocą łożyska(wymiana substancji odżywczych i gazów oddechowych miedzy krwioobiegiem matki i zarodka), zarodek połączony jest do niej za pomocą pępowiny

-łożyskowce rodzą się na różnych etapach dojrzałości płodu; drapieżne i gryzonie rodzą się ślepe i wymagają opieki rodzicielskiej w gnieździe; kopytne zwykle od razu po urodzeniu widzą i chodzą

układ rozrodczy żeński: 2 jajniki, 2 jajowody, 1 macica (u stekowców i torbaczy macica jest parzysta)

układ rozrodczy męski: parzyste jądra, znajdujące się w mosznie; nasieniowód

skład spermy: wydzielina gruczołu krokowego (prostaty)

dymorfizm płciowy: samce wyraźnie różnią się wyglądem od samic, np. mają okazalsze poroże, wydatniejsze kły

• UKŁAD WYDALNICZY:

-składa się z: nerek, moczowodów, pęcherz moczowy, cewka moczowa

- parzyste nerki, fasolowaty kształt, leżą po bokach lędźwiowego odcinka kręgosłupa

- w zewnętrznej warstwie, korowej, znajdują się torebki nefronów (Bowmana), w których następuję filtracja krwi. przesączona substancja nazywa się mocz pierwotny, który ulega zagęszczeniu w długich kanalikach nerkowych.

- w moczu głównym produktem jest mocznik

• UKŁAD NERWOWY I NARZĄDY ZMYSŁÓW:

- układ nerwowy, a szczególnie mózgowie osiąga u ssaków najwyższy stopień rozwoju spośród zwierząt

- mózg jest duży w stosunku do reszty ciała, rozwój tkanki nerwowej możliwy dzięki stałocieplności, gdyż neurony mają duże zapotrzebowanie na energię

- bardzo rozbudowane kresomózgowie: półkule pokryte pofałdowaną korą mózgową, zbudowanej z istoty szarej- neutronów, których wypustki tworzą istotę białą

- wyróżniamy płaty kresomózgowia: czołowy (myślenie), ciemieniowy (czucie kontaktowe), potyliczny (wzrok), skroniowy (słuch i pamięć)

- rozbudowana kora mózgowa: uczenie się, prowadzenie złożonego życia społecznego

- najmniejsza część mózgu śródmózgowie, funkcja analizatora wzrokowego

- móżdżek – duży, silnie pobrużdżony (druga co do wielkości część mózgu); pokryty dobrze wykształconą, trójwarstwową korą móżdżku (funkcja: lokomocja)

- rdzeń przedłużony normalnie rozwinięty z charakterystycznym dla owodniowców wygięciem; od góry słabo widoczny, przykrywa go móżdżek

- narząd węch –dobrze rozwinięty, cząsteczki zapachowe odbierane przez nos

- narząd smaku – dobrze rozwinięty, receptory znajdują się na języku

- narząd słuchu - dobrze rozwinięty; występuje małżowina(lokalizacja dźwięku), trzy kostki słuchowe(strzemiączko, młoteczek oraz kowadełko)

- zmysł dotyku – wąsy, dzięki nim może się poruszać w ciasnych zakamarkach podziemnych nor

- zmysł wzroku – człowiek i naczelne: wzrokowce, odróżniają kolory oraz widzenie trójwymiarowe(stereoskopowe) – oczy skierowane ku przodowi, tak że mózg może porównywać obraz nakładających się pól widzenia i na tej podstawie określić odległość; niektóre ssaki mają w siatkówce oka tylko pręciki, komórki pozwalające tylko odróżnić natężenie światła – nie widzą kolorów