Policealna Szkoła dla Dorosłych
Centrum Nauki i Biznesu „Żak” w Ostrołęce
Technik bezpieczeństwa i higieny pracy
Semestr I
rok szkolny 2011/2012
Patrycja Bobińska
Podstawy psychologii i socjologii
Motywująca rola stresu
Praca kontrolna
mgr Marta Łępicka
Ostrołęka 2011
Stres jest pojęciem bardzo szerokim. Na ogół, kiedy mówimy "jestem zestresowany", "on żyje w ciągłym stresie", mamy na myśli emocje negatywne: lęk, zagrożenie, rozpacz, bezradność... Tymczasem według twórcy teorii stresu, Hansa Selye, niemal każda czynność wywołuje stres. Jest on bowiem reakcją organizmu (zarówno fizjologiczną, jak i psychiczną) na każdą nowość, przeszkodę, przeciążenie, niebezpieczeństwo, silny bodziec. Jeśli przyjmiemy taką definicję, to nieustannie znajdujemy się pod działaniem stresu. Przechodzimy przez ruchliwą ulicę, wzruszamy się na widok przyjaciela, którego spotykamy po latach, cieszymy z dobrych ocen dziecka i martwimy się, bo mąż stracił pracę. Nagła śmierć kogoś bliskiego staje się przyczyną stresu, ale i szczera radość z narodzin dziecka wywołuje stres. Bo każda, nawet ta korzystna zmiana w życiu, powoduje konieczność zareagowania na nią, zmusza organizm do mobilizacji. Musimy przyzwyczajać się do tych zmian, akceptować je i uczyć się z nimi żyć.
Reakcje na stres
Reakcje na sytuacje stresujące i sposób przeżywania stresu - to sprawy bardzo indywidualne. Dla jednej osoby stresująca będzie wspinaczka z przewodnikiem wyznaczonym szlakiem w niewysokie góry, dla innej pozbawione stresu są skoki spadochronowe, nawet te wykonywane po raz pierwszy. Bo każdy z nas inaczej odczuwa niepokój i napięcie, inna siła bodźca wywołuje stres.
Jedni z nas lubią życie w pośpiechu i napięciu, innych męczy wszystko, co odbiega od rutyny i zakłóca święty spokój. Stres staje się groźny dla człowieka wtedy, kiedy jest nadmierny, zbyt częsty i związany z silnymi negatywnymi emocjami. Wówczas niszczy pozytywne motywacje i może stać się przyczyną wielu dolegliwości fizycznych i psychicznych.
Im lepiej poznamy siebie, swoją tolerancję na stres i najczęściej nękające nas problemy, tym lepiej nauczymy się je pokonywać. Częściej będziemy cieszyli się zdrowiem i rzadziej martwili chorobą.
O stresie pozytywnie
Zrezygnujmy z tak szerokiej definicji stresu, według której wywołuje go każda czynność. W takim przypadku sugestie, jak radzić sobie ze stresem, musiałyby być "receptą na życie", a takiej - jak wiadomo - nie ma. Przyjmijmy, że stres jest związany jeśli nie z zagrożeniem, to z napięciem, poczuciem próby czy "zdawania egzaminu". Wtedy łatwiej będzie uświadomić sobie jego pozytywne i negatywne aspekty. W umiarkowanej dawce stres motywuje do pracy, stymuluje do działania i jest siłą napędową. Stres wyzwala w nas siłę do podejmowania trudnych zadań i dzięki niemu bierzemy na siebie nowe wyzwania. Działamy szybciej i dokonujemy tego, czego bez udziału stresu nie udałoby się przeprowadzić. Niektórzy doskonale funkcjonują w warunkach stresu i poszukują go, by życiu nadać więcej barw. Oni to uważają, że szkoła bez stresujących klasówek, wezwań do tablicy i ocen w dzienniku, nie potrafiłaby zmotywować do efektywnej nauki. W dorosłym życiu uważają, że praca bez elementu emocji, rywalizacji i ryzyka byłaby mniej atrakcyjna.
Przygotowujesz się do egzaminów. Przeżywasz stres, obawiasz się porażki i... mobilizujesz do większego wysiłku. Wyostrza się uwaga, poprawia koncentracja i zwiększa wydajność twojego mózgu. Kiedy zdałaś egzamin, miejsce niepokoju zajmuje satysfakcja, zanika źródło stresu i napięcie towarzyszące stresowi.
Prowadzisz samochód. Na drodze pojawia się przeszkoda. Stres sprawia, że przez chwilę mobilizujesz się, działasz szybciej niż w warunkach spokojnej jazdy, naciskasz na pedał hamulca. Unikasz wypadku, a po chwili nie musisz się już mobilizować, bo ominęłaś przeszkodę i pozbyłaś się źródła stresu. Spokojnie patrzysz przed siebie aż do chwili, kiedy pojawi się kolejna niespodzianka na drodze.
Zamierzasz zmienić pracę na bardziej atrakcyjną, lepiej płatną, z interesującą perspektywą na przyszłość. Czeka cię rozmowa z szefem nowej firmy. Przeżywasz stres. Zastanawiasz się, co powiedzieć na tym pierwszym spotkaniu, jak się ubrać, uczesać i umalować?
Mówić dużo, czy raczej słuchać, wyłącznie odpowiadać na pytania, czy też je zadawać? Myślisz o tej sytuacji, układasz w głowie różne scenariusze i czasem na samą myśl o spotkaniu serce bije ci mocniej. Czujesz, że napięcie rośnie aż do chwili, kiedy stajesz przed swoim nowym pracodawcą, podajesz rękę na powitanie i zaczynasz rozmawiać. Zapominasz o napięciu i kiedy opuszczasz firmę, znów jesteś spokojna i co najwyżej wspominasz chwile zdenerwowania, które towarzyszyły pierwszym minutom spotkania. Zastanawiasz się, czy to przyjacielski ton twojego rozmówcy pomógł pokonać tremę, dokładnie przygotowany scenariusz tej rozmowy czy twoje opanowanie w trudnych chwilach?
We wszystkich opisanych przypadkach stres odegrał pozytywną rolę - zmobilizował organizm do wysiłku. Kiedy rozładowane zostało napięcie emocjonalne towarzyszące stresowi, powrócił spokój. Stres w odpowiedniej dawce był motorem działań.
Dzisiaj jesteśmy przekonani o możliwości pozytywnego oddziaływania stresu. Okazuje się bowiem, że czasem trzeba przeżyć stres, by coś więcej w życiu osiągnąć.
Mechanizm stresu
Bodziec został przyjęty przez mózg, odpowiednie impulsy zawiadomiły przysadkę mózgową. Przysadka wydzieliła hormon, który wraz z krwią popłynął do nadnerczy, a ta z kolei wydzieliła zwiększoną ilość adrenaliny i noradrenaliny. Pod ich wpływem wzrosło ciśnienie krwi, szybciej zaczęło pracować serce, z wątroby uwolniły się do krwi większe niż zwykle ilości glukozy, cholesterolu i wolnych kwasów tłuszczowych. Pojawił się stan podwyższonej gotowości organizmu. Siły fizyczne i psychiczne zostały przygotowane do walki. Jeśli taki stan podwyższonej gotowości utrzymuje się przez dłuższy czas, napięcie z nim związane nie zostaje rozładowane, spada odporność organizmu i dość szybko przychodzi wyczerpanie, rozregulowanie organizmu.
Bibliografia :
Manstead Antony, Hewstone Miles „Psychologia Społeczna”, Wydawnictwo Jacek Santorski & Co, Warszawa 1996
www.sciaga.pl, „Stres –skutki i przyczyny”
http://www.resmedica.pl ”stres dobry i zły”
www.sciaga.pl „motywacja i jej znaczenie w pracy”