Prawo handlowe reguluje stosunki o charakterze gospodarczym pomiędzy przedsiębiorcami.
Przedsiębiorca – osoba fizyczna, osoba prawna, jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową.
Osoba fizyczna – każdy człowiek od chwili urodzenia do śmierci, każda osoba ma zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych.
Zdolność prawna – możność bycia podmiotem praw i obowiązków (dziecko może być spadkobiercą).
Zdolność do czynności prawnych – możność skutecznego zawierania umów.
Ograniczona zdolność do czynności prawnych - wymagana zgoda przedstawiciela ustawowego (13-18).
Osoba prawna – instytucja, jednostka organizacyjna wyposażona przez prawo w osobowość prawną (Spółka kapitałowa, Skarb Państwa, Jst, Spółdzielnie mieszk, Fundacje, Stowarzyszenia, Partie Polityczne, Zw. zaw.)
Osobowość prawna – zdolność osób prawnych do bycia podmiotem praw i obowiązków oraz do dokonywania we własnym imieniu czynności prawnych. Osoby prawne uzyskują osobowość prawną z chwilą wpisania ich do właściwego rejestru.
Cechy osób prawnych – działają za pośrednictwem organów np. dyrektor, rektor, burmistrz,
każda osoba prawna posiada swój majątek np. kapitał zakładowy,
mają swoją firmę(nazwę) siedzibę,
za swoje zobowiązania odpowiada swoim majątkiem
Spółki osobowe-nie posiadają osobowości prawnej (jawna, partnerska, komandytowa, komandytowo-akcyjna)
Ułomne osoby prawne-spółki osobowe, wspólnoty mieszkaniowe, zakłady budżetowe, spółki kapitałowe w organizacji.
Cechy charakterystyczne jednostek: - każda jednostka jest wyodrębniona oddzielnie, nie mają swoich organów(wyjątek sp. komand-akc), majątek jednostki jest majątkiem właścicieli spółki, mają osobowość sądową, subsydialna odpowiedzialność za zobowiązania-gdy jedn. nie jest w stanie spłacić zobowiązań to płacą wspólnicy ze swoich majątków.
Różnice osoba fizyczna – osoba prawna
Fizyczna – człowiek, powstaje z chwilą urodzenia, do oznaczenia służy imię, nazwisko, adres, działa bezpośrednio, nieograniczona odpowiedzialność za zobow., zakres działania szerszy.
Prawna – instytucja powstaje z chwilą wpisania do KRS, do oznaczenia służy firma-nazwa i siedziba, działa za pośrednictwem organów, odpowiedzialność ograniczona do wys. majątku, zakres działania węższy.
Źródła prawa handl – konstytucja, kodeks cywilny, kodeks spółek handl., ustawa o KRS, prawo upadłościowe i naprawcze.
Firma – to nazwa pod którą funkcjonuje przedsiębiorca. Firmą osoby fizycznej jest zawsze jej imię i nazwisko, a osób prawnych podajemy formę prawną i nazwę.
Zasady prawa firmowego-zasada prawdziwości-firma nie może wprowadzać w błąd co do osoby, miejsca prowadzenia dział i jej rodzaju. Zasada wyłączności- firma powinna się odróżniać od innych działających na tym samym rynku. Zasada jedności-przedsiębiorca może mieć tylko jedną firmę. Zasada ciągłości- w przypadku przekształcenia formy prawnej można zachować dotychczasową z uwzględnieniem zmiany. Zasada jawności-firma podlega ujawnieniu w rejestrze przeds.
Pełnomocnictwo-dokonywanie czynności prawnych za drugą osobę na podstawie upoważnienia.
Prokura – specyficzny rodzaj pełnomocnictwa udzielonego przez przedsiębiorcę podlegającemu wpisowi do KRS.
Prokurent może dokonywać wszystkich czynności sądowych i pozasądowych jakie są związane z przeds. Oprócz: zbycia przedsiębiorstwa, oddać do czasowego korzystania, zbyć nieruchomości i jej obciążyć- musi mieć pełnomocnictwo szczegółowe - akt notar.
Może być ustanowiony na czas określony lub nieokreślony. Obowiązek wpisu do KRS.
Prokura wygasa poprzez: zrzeczenie się, śmierć, odwołanie, likwidację pzreds., ogłoszenie upadłości.
Rodzaje prokury-samoistna-prokurent sam może dokonywać czynności prawnych, łączna-do ważności czynności prawnych wymagana jest współdziałanie prokurenta z inna osobą, oddziałowa-ograniczona do zakresu spraw wpisanych do rejestru oddziału przeds.
Przedsiębiorstwo jest zorganizowanym zespołem składników materialnych i niematerialnych przekazanych do prowadzenia działalności gosp. Obejmują go: oznaczenie indywidualizacyjne przeds, własność nieruchomości lub ruchomości(urządzenia, materiały, wyroby, towary), prawa z umów najmu i dzierżawy nieruch i ruch oraz prawo korzystania z nich, prawa z papierów wart i środki pieniężne, koncesje, licencje, zezwolenia, patenty i inne prawa własności przemysłowej, majątkowe prawa autorskie i majątkowe pokrewnw, tajemnice przeds, księgi i dokumenty związane z prow. Działaln.
Działalnością gospodarczą jest zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa, poszukiwanie i wydobywanie kopalin ze złóż a także działalność wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły.
Cechy działalności gospodarczej: działalnośc w celu osiągnięcia korzyści, ciągłość i zorganizowanie, przedmiotowe, zróżnicowane.
Zasady działalności gospodarczej- Zasada wolności gospodarczej-zespół swobód do podejmowania i prowadzenia dział- swoboda wyboru rodz. dział. kształtowania cen, wyboru miejsca dział, organizacji przeds. Zasada rejestracji trzeba uzyskać wpis do odpowiedniego rejestru lub ewidencji(KRS,CIDG) Zasada informowania-przedsiebiorca wpisany do rejestru musi udostępniać i posługiwać się swoim NIP i podawać nazwę i siedzibę. Zasada uczciwej konkurencji-z poszanowaniem praw dobrych obyczajów i słusznych interesów konsumentów. Zasada legalizmu-działalnośc w oparciu o obowiązujące przepisy prawa.
KRS-składa się z 3 rejestrów:
przedsiębiorców,
stowarzyszeń, organizacji społecznych i zawodowych, fundacji, publicznych zakładów opieki zdrowotnej,
dłużników niewypłacalnych.
Funkcje KRS: ewidencyjna-powołanie spółki, zmiany, siedziba. Ochronna-chroni podmioty przed nieuczciwością kontrahentów i mówi o możliwościach majątkowych. Kontrolna-sąd czuwa nad prawdziwością inform w rejestrze. Informacyjna możliwość uzyskania wiarygodnych danych o kontrahentach. Ujawniająca- osoby trzecie mają dostęp do danych.
Rejestr przedsiębiorców składa się z 6 działów:
dane dot podmiotu
dane o organach
przedmiot działalności
informacje o zaległościach podatkowych, ZUS i innych
informacja o powołaniu i odwołaniu kuratora-gdy spółka nie posiada organów
informacja o otwarciu lub zakończeniu likwidacji, dane likwidatorów.
Zasada rejestru przedsiębiorców - jawności formalnej - rejestr jest jawny, każdy ma prawo do danych, wpisy do rejestru są obowiązkowo ogłoszone w Monitorze Sądowymi Gosp. Zasada jawności formalnej-obowiązek zamieszczania oświadczenia pisemnych danych. Zasada jawności materialnej-obowiązuje od dn wpisu w rejestrze – pozytywna lub negatywna. Pozytywna od dnia ogłosz. W KRS lub Monitorze nikt nie może zasłaniać się nieznajomością wpisu, wpisane i ogłoszone uznaje się za powszechnie znane. Negatywna(ochrona osób trzecich)-podmiot nie może powoływać się wobec osób trzecich na dane które nie zostały wpisane. Zasada wiarygodności-dla osób trzecich działających w dobrej wierze rejestr jest wiarygodnym źródłem inf o wpisanym do niego podmiocie-domniemywa się ze dane wpisane do rej. są prawdziwe. Zasada wpisu-bez wpisu nie ma osobowości prawnej. Zasada zupełności-kompletne dane.
Mikroprzedsiębiorca – jest to podmiot, który co najmniej w jednym z dwóch ostatnich lat obrotowych:
Zatrudniał średniomiesięcznie mniej niż 10 pracowników oraz
Osiągnął roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów, usług oraz operacji finansowych nie przekraczający równowartości w złotych 2 mln euro lub sumy aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat nie przekroczyły równowartości w złotych 2 mln euro.
W przypadku małego przedsiębiorcy zatrudnienie średniomiesięczne wynosi mniej niż 50 pracowników, a roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów, usług oraz operacji finansowych nie przekraczający równowartości w złotych 10 mln euro lub sumy aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat nie przekroczyły równowartości w złotych 10 mln euro.
Za średniego przedsiębiorcę uważamy takiego, który Zatrudnia mniej niż 250 pracowników, a obrót oraz osiągnął roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych nie przekraczający równowartości w złotych 50 mln euro lub sumy aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych 2 lat nie przekraczający równowartości w złotych 43 mln euro.
Prowadzenie działalności gospodarczej przez przedsiębiorców zagranicznych:
Przedsiębiorcy, którzy mogą działać jak przedsiębiorcy polscy:
Obywatele UE
Obywatele z Europejskiego Obszaru Gospodarczego (Norwegia, Lichenstein, Szwajcaria, Islandia)
Inne osoby gdy mają status uchodźcy, zezwolenie na osiedlenie się, zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego, zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony w Polsce, zgodę na pobyt tolerowany
Inne osoby mogą działać wyłącznie w formie spółek:
Komandytowej
Komandytowo-akcyjnej
Z o.o.
Akcyjnej
Poza tym mogą działać w formie oddziału lub przedstawicielstwa.
Oddziały i przedstawicielstwa mogą być wykonywane przez wszystkie osoby na zasadzie wzajemności (umowy miedzynarodowe – gdy obywatel kraju X chce otworzyć firmę w kraju Y to obywatel kraju Y może w kraju X.
Oddział to część działalności przedsiębiorcy zagranicznego, który wykonuje ten sam rodzaj działalności Polsce.
Warunki utworzenia oddziału:
wpis do KRS – jako oddział przedsiębiorstwa zagranicznego
w firmie przedsiębiorcy zagranicznego nazwa przedsiębiorcy plus „oddział w Polsce”.
oddział musi mieć swoją siedzibę i osobę uprawnioną do reprezentacji,
tylko działalność gospodarcza, która jest przedmiotem działalności przedsiębiorcy zagranicznego.
Przedstawicielstwo – może prowadzić wyłącznie działalność w zakresie promocji i reklamy przedsiębiorstwa zagranicznego (marketing, badanie rynku), ale nie może wykonywać działalności gospodarczej.
Wymagania:
wpis do rejestru przedsiębiorców zagranicznych – prowadzony przez Ministra Gospodarki,
wskazanie siedziby i reprezentanta w Polsce i dodanie do nazwy „przedstawicielstwo w Polsce”.
Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej
Przepisów ustawy nie stosuje się do działalności wytwórczej w rolnictwie, w zakresie upraw rolnych oraz chowu i hodowli zwierząt, ogrodnictwa, leśnictwa, rybołówstwa, a także wynajmowania przez rolników pokoi (do 5 miejsc), sprzedaży posiłków domowych i świadczenia w gospodarstwach rolnych innych usług związanych z pobytem turystów oraz wyrobu wina przez producentów będących rolnikami.
Reglamentacja działalności gospodarczej – administracyjne sposoby ograniczenia zasad wolności gospodarczej:
koncesjonowanie – uzyskanie koncesji wymaga wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie:
ochrony osób i mienia - MSW
przewozy lotnicze – Prezes Urzędu Lotnictwa Cywilnego,
poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż oraz organizowania bezzbiornikowego gromadzenia substancji oraz podziemnego składowania odpadów – Min. Środow.
wytwarzanie i obrót bronią i amunicją oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym – MSW
wytwarzanie, przetwarzanie, magazynowanie, przesyłanie i dystrybucja paliwami i energią – Prezes Urzędu Regulacji Energetyki,
w zakresie rozpowszechniania programów radiowych i TV - Przewodn. KRRiTv,
prowadzenie kasyna, gry – Min. Finansów.
Wydawane są w ramach decyzji administracyjnej na czas określony lub nieokreślony, podlega opłacie skarbowej.
Promesa koncesji – jest to przyrzeczenie udzielenia koncesji. Jest wydawana na wniosek przedsiębiorcy na czas określony – minimum 5 m-cy, maximum 5 lat. W okresie udzielenia promesy nie można odmówić udzielenia koncesji jeżeli przedsiębiorca spełnia warunki wymagane do prowadzenia działalności gospodarczej.
Organ koncesyjny cofa koncesję gdy:
wydano prawomocne orzeczenie zakazujące przedsiębiorcy wykonywania działalności gospodarczej objętej koncesją,
przedsiębiorca rażąco narusza warunki określone w koncesji,
przedsiębiorca nie podjął w wyznaczonym terminie działalności lub trwale zaprzestał jej wykonywania.
działalność regulowana – wymagany jest wpis do rejestru działalności regulowanych. Rejestr jest jawny.
organizacja imprez turystycznych – marszałek wojew.
prowadzenie indywidualnej praktyki lekarskiej – przewodn. ORL
prowadzenie indywidualnej praktyki pielęgniarskiej – przewodn. ORPiP
usługi detektywistyczne – MSW
działalność kantorowa – prezes NBP
prowadzenie ośrodka szkolenia kierowców – starosta
wytwarzanie i magazynowanie biokomponentów – Min Rolnictwa
stacja kontroli pojazdów – starosta
gospodarka odpadami
Wykreślenie wpisu z rejestru następuje z takich samych powodów jak w przypadku koncesji. Po 3 latach można starać się o ponowny wpis.
zezwolenie – opłaty roczne – uzyskanie zezwolenia wymaga wykonywania działalności w zakresie
– sprzedaży alkoholu – ustawa – wójt, burmistrz, organ gminy
- sprzedaż alkoholu hurtowy poniżej 18% - marszałek woj.
- sprzedaż alkoholu hurtowy powyżej 18% - Minister Gospodarki
- prowadzenie hurtowni farmaceutycznej i apteki – Główny Inspektor Farmaceutyczny
- działalność ubezpieczeniowa – Komisja Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych
- produkcja tablic rejestracyjnych – Marszałek woj.
Licencja –
- zawody związane z nieruchomościami (pośrednictwo, zarządzanie)
- zawody prawnicze (radca prawny, notariusz, adwokat)
- wykonywanie przewozów kolejowych – Prezes Urzędu Transportu Kolejowego
- wykonywanie przewozów drogowych – Starostwo
- prowadzenie agencji pracy – Marszałek woj.
Zgoda – uzyskanie zgody wymaga wprowadzenie systemów płatności lub systemów rozrachunków papierów wartościowych - Komisja Papierów Wartościowych i Giełd
Kontrola działalności gospodarczej – zasadą jest zawiadomienia przedsiębiorcy o zamiarze wszczęcia kontroli. Kontrolę wszczyna się nie wcześniej niż po upływie 7 dni i nie później niż przed upływem 30 dni od dnia doręczenia zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli. Nie można równocześnie podejmować i prowadzić więcej niż jednej kontroli działalności przedsiębiorcy..
Bez zawiadomienia wszczyna się kontrolę w przypadku gdy:
przeprowadzenie kontroli jest niezbędne dla przeciwdziałania w popełnieniu przestępstwa lub wykroczenia lub zabezpieczenia dowodów jego popełnienia
przeprowadzenie kontroli jest uzasadnione bezpośrednim zagrożeniem życia, zdrowia dądź środowiska naturalnego.
Czas trwania wszystkich kontroli u przedsiębiorcy nie może przekraczać:
- mikroprzeds. 12 dni roboczych
- małych przeds. – 18 dni roboczych
- średnich przeds. – 24 dni robocze
- pozostałe – 48 dni roboczych
Uprawnienia przedsiębiorcy i obowiązki przedsiębiorcy
Uprawnienia:
- do załatwiania spraw bez zbędnej zwłoki (7 dni- 30 dni-3 mies)
- przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu wniosku o wydanie pisemnej interpretacji co do sposobu zastosowania przepisu
- przedsiębiorca nie zatrudniający pracowników może zawiesić prowadzenie działalności na okres od 1 do 24 mieszięcy
Obowiązki przedsiębiorcy
- posługiwanie się NIP w obrocie prawnym i gospodarczym
- obowiązek posiadania odpowiednich uprawnień zawodowych
- wykonywanie lub przyjmowanie płatności związanych z działalnością gospodarczą następuje za pośrednictwem rachunku bankowego przedsiębiorcy, w każdym przypadku gdy stroną transakcji z której wynika płatność jest inny przedsiębiorca oraz jednorazowa wartość transakcji przekracza równowartość 15 tys euro