Finanse lokalne
Grupa 5
Judyta Dura
Marlena Gębka
Edyta Grabowska
Anna Nurczyńska
Gmina Ogrodzieniec to gmina miejsko-wiejska z głównym miastem Ogrodzieniec znajdująca się w powiecie zawierciańskim. Obszar gminy znajduje się w granicach Zespołu Jurajskich Parków Krajobrazowych Województwa Śląskiego, a jednocześnie Parku Krajobrazowego Orlich Gniazd.
Gminę zamieszkuję 9417 osób zameldowanych (stan na 27 listopada 2013), z czego prawie połowa mieszka w samym Ogrodzieńcu, natomiast pozostałe osoby w 10 sołectwach gminy. (Podzamcze, Fugasówka, Giebło, Giebło Kolonia, Gulzów, Mokrus, Kiełkowice, Ryczów, Ryczów Kolonia, Żelazko).
Struktura dochodów i wydatków gminy Ogrodzieniec na przestrzeni analizowanych lat podlegała pewnym wahaniom. Szczegółowe informacje znajdują się niżej.
DOCHODY BUDŻETOWE GMINY OGRODZIENIEC
| Dochody budżetowe | w tys. zł | struktura % | Dynamika % |
|---|---|---|---|
| 2010 | 2011 | 2012 | |
| I. Dochody własne | 11936,7 | 11948,95 | 11569,8 |
| 1. Podatki lokalne | 4041,46 | 3765,09 | 3891,85 |
| 2.Opłaty lokalne | 237,32 | 227,6 | 229,88 |
| 3. PIT | 4480,09 | 5104,37 | 5803,54 |
| 4. CIT | 48,22 | 16,86 | 17,25 |
| 5. Pozostałe | 3129,62 | 2835,03 | 1627,29 |
| II. Dochody transferowe | 9656,3 | 11175,2 | 1164,69 |
| 1.Subwencja ogólna | 6612,93 | 6590,69 | 6878,67 |
| 2. Dotacje celowe | 3043,37 | 4581,48 | 4756,02 |
| III.Dochody razem | 21593,01 | 23121,1 | 23204,5 |
Struktura dochodów budżetowych gminy Ogrodzieniec Dynamika dochodów budżetowych
Udział dochodów własnych w ogólnych dochodach gminy zmniejszał się. Dochody te w 2010 roku stanowiły 55,28%, w 2011 51,67% aby osiągnąć w 2012 roku 49,86%. Dochody własne są źródłem finansowania zadań własnych danej jednostki samorządu terytorialnego
i to na ich wysokość gmina ma możliwość oddziaływania. Im większy udział mają one
w budżecie tym łatwiejszy i bardziej przewidywalny jest proces prognozowania budżetu.
W latach 2010-2012 wysokość dochodów własny gminy spadła z 11936710 w 2010 roku do 11569810 zł w 2012 roku.
Największe udziały w dochodach własnych gmina pozyskała z podatków lokalnych (głównie z podatków: od nieruchomości, od czynności cywilnoprawnych i od środków transportowych natomiast najniższe wpływy osiągnęła z podatku rolnego i leśnego) oraz z udziału gminy w podatku dochodowym od osób fizycznych stanowiących dochód budżetu państwa- 20,75%
w roku 2010 do 25,01%w 2012 roku. Wzrost tego wskaźnika świadczy o dużej zamożności mieszkańców Gminy Ogrodzieniec oraz o znacznej dynamice przyrostu ludności w wieku produkcyjnym. Jest to wskaźnik o tyle istotny, iż prognozowany wzrost liczby ludności
w kolejnych latach, który będzie m.in. wynikiem przeznaczania nowych terenów pod zabudowę mieszkaniową, przy cenach gruntów na terenie Gminy Ogrodzieniec skutkować będzie znacznym zwiększaniem się dochodów z tytułu podatków od nieruchomości oraz udziału w podatku dochodowym od osób fizycznych (w większości osiedlać się będą ludzie bogaci lub należący do tzw. „klasy średniej”). Ponadto większość terenów, które podlegać będzie dalszej urbanizacji, m.in. w wyniku dokonywanych zmian w przeznaczeniu terenów obecnie rolnych na tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej, należy do mieszkańców Gminy, co przyczyni się do wzrostu ich zamożności, mieć będzie więc również wymierny wpływ na wysokość budżetu Gminy w związku z 2% opodatkowaniem podatkiem od czynności cywilnoprawnych.
Najniższe wpływy gmina uzyskała z udziału gminy w podatku dochodowym od osób prawnych stanowiących dochód budżetu państwa. W 2010 roku było to 0,22% natomiast w 2011 i 2012 roku kształtowały się na tym samym poziomie- 0,07% (dlatego słabo widać na wykresie bo jest zbyt małe).Wynika to z tego, że jest mała działalność gospodarcza na tym terenie.
Udział dochodów transferowych w ogólnych dochodach gminy zwiększał się
w latach 2010-2012 z 44,72% w 2010 roku po 48,33% w 2011 roku aż do osiągnięcia w 2012 roku 50,14%. W 2010 roku dochody transferowe wynosiły łącznie 9656300 zł a w 2012 roku 11634690 zł. Dochody z tytułu subwencji ogólnej stanowiły w 2010 roku -30,63%, w 2011 roku-28,51%, natomiast w 2012-29,64%.Podstawową część subwencji ogólnej stanowiła część oświatowa. Część oświatowa subwencji w 2010 roku wynosiła 5105655zł i wzrosła do kwoty 5847275zł. Kolejną kategorię dochodów gminy stanowią dotacje celowe, które znacząco wzrosły, gdyż w 2010 roku stanowiły 14,09% dochodów ogółem gminy, natomiast w 2012 roku było to już 20,5%. Główne znaczenie miały dotacje celowe z budżetu państwa.
Dynamika dochodów ogółem w stosunku do 2010 roku wykazywała tendencję wzrostową. W 2011 wynosiła 107,08% a w 2012 roku 107,46%. Relacja ta pozwala uznać sytuację finansową sektora samorządowego za korzystniejszą. Porównując dochody własne gminy w stosunku do 2010 roku to wzrosły one w 2011 roku o 0,10%, natomiast w 2012 roku spadły do 96,33%. Podatki lokalne, opłaty lokalne, CIT oraz pozostałe dochody spadły
o kilka procent. Dotacje celowe i PIT znacząco wzrosły w stosunku do 2010 roku. Subwencje ogólne w stosunku 2011/2010 spadły nieznacznie do 99,66% natomiast w stosunku 2012/2010 wzrosły do 104,02%.
Jeżeli porównywać dochody do roku poprzedniego to przedstawiały się one następująco:
dochody własne w stosunku 2011/2010 wrosły do 100,1%, natomiast w stosunku 2012/2011 spadły do 96,83%,
podatki lokalne w stosunku 2011/2010 spadły do 93,16%, natomiast w stosunku 2012/2011 wzrosły do 103,37%,
opłaty lokalne w stosunku 2011/2010 spadły do 95,9%, natomiast w stosunku 2012/2011 wzrosły do 101%,
PIT wykazał tendencję wzrostową w stosunku 2011/2010 13,93% jaki i w stosunku 2012/2011wzrósł o 13,7%,
CIT w stosunku 2011/2010 wyniósł 34,96% czyli słabiutko, natomiast w stosunku 2012/2011 wzrósł do 102,31%,
pozostałe dochody wykazały tendencję spadkową w obu stosunkach. Porównując 2011/2010 spadły o 9,41% a 2012/2011 spadły aż o 42,60%,
subwencja ogólna wykazała tendencję zmieniającą. W 2011/2010 spadła nieznacznie bo tylko o 0,34 % a w stosunku 2012/2011wzrosła do 104,37%,
dotacje celowe w stosunku 2011/2010 wyniosły 150,54% czyli znacznie się podwyższyły, natomiast w stosunku 2012/2011 wyniosły 103,81%,
dochody razem też wzrosły ale nieznacznie. W stosunku 2011/2010 wynosiły 107,08% natomiast 2012/2011 było to 100,36%.
| Dochody budżetowe | w tys. z | struktura % | Dynamika % |
|---|---|---|---|
| 2010 | 2011 | 2012 | |
| I. Dochody bieżące | 20921,9 | 20206,8 | 20569,7 |
| II. Dochody majątkowe | 671,11 | 2914,31 | 2634,77 |
| III. Dochody razem | 21593 | 23121,1 | 23204,5 |
Dynamika dochodów budżetowych w podziale na bieżące
i majątkowe
Dochody budżetu gminy w podziale na dochody bieżące i majątkowe w latach badanych uległy znaczącej zmianie. W roku 2010 dominowały dochody bieżące w wysokości 20921900 zł i stanowiły 96,89% (gdy dochody majątkowe zaledwie 3,11%).W roku 2011 zaczęły wzrastać dochody majątkowe do 12,6%, czyli wyniosły 2914310 zł a dochody bieżące spadły do 87,4%. W roku 2012 dochody bieżące lekko wzrosły do 88,65% w zamian dochody majątkowe spadły do 11,35%
Dynamika dochodów bieżących w stosunku do 2010 roku malała, z 20921900zł
w roku 2010 do 20569730 zł w roku 2012. W roku 2011 wyniosła 96,58% a w 2012 98,32%.Dochody majątkowe zaś wzrosły czterokrotnie- w 2011 roku do 432,25% a w 2012 wyniosły 392,6%. W 2010 roku dochody majątkowe wynosiły 671110 zł, a w 2012 roku wzrosła do kwoty 2634770 zł. Taka sytuacja spowodowana była wpływem transzy środków
z Norweskiego Mechanizmu Finansowego w wysokości 402 848,81zł na zrealizowaną inwestycję - budowa kanalizacji w Ogrodzieńcu. Zadanie było realizowane w latach 2008-2009, jednak ostateczne rozliczenie dotacji nastąpiło w 2011 r oraz sprzedażą działek
w sołectwach: Kiełkowice, Ryczów, Ryczów Kolonia, Giebło oraz w Ogrodzieńcu a także wpływem większych środków pochodzących z Unii Europejskiej.
Dynamika obliczana w stosunku do roku poprzedzającego także wykazała zmiany. Dochody razem do roku poprzedniego wykazały nieznaczną tendencję wzrostową –
w stosunku 2011/2010 wzrosły o 7,08%, zaś w stosunku 2012/2011 o 0,36%. Dochody bieżące w stosunku 2011/2010 spadły o 3,42% a już w stosunku 2012/2011 wzrosły o 1,8%. Dochody bieżące spadły w roku 2011 z powodu utraty planowanej dotacji z Urzędu Marszałkowskiego Województwa Śląskiego na budowę chodnika w Gieble Kolonia, która została spowodowana niezrealizowaniem inwestycji z winy wykonawcy. Dochody majątkowe wykazały tendencję wzrostową w stosunku 2011/20 wynosząc 434,25%, jednakże
w stosunku 2012/2011 spadły o 9,59%. Dochody majątkowe wzrosły w wyniku wpływów środków z Norweskiego Mechanizmu Finansowego.
WYDATKI BUDŻETOWE GMINY OGRODZIENIEC
| Wydatki budżetowe | w tys. Zł | struktura % | Dynamika % |
|---|---|---|---|
| 2010 | 2011 | 2012 | |
| I. Wydatki bieżące | 17848,4 | 18749,6 | 19302,5 |
| 1. Wynagrodzenia i pochodne | 8812,5 | 9194,07 | 9748,25 |
| 2. Wydatki rzeczowe | 8402,07 | 8578,22 | 8770,82 |
| 3. Obsługa długa | 235,89 | 191,54 | 168,61 |
| 4. Pozostałe | 379,93 | 785,8 | 604,83 |
| II. Wydatki majątkowe | 2855,51 | 2047,63 | 6697,5 |
| III. Wydatki razem | 20703,9 | 20797,3 | 26000 |
Struktura wydatków gminy Ogrodzieniec
Dynamika wydatków gminy Ogrodzieniec
Wydatki gminy Ogrodzieniec systematycznie rosły- z 20703900 zł w 2010 roku do 26000000 zł w 2012 roku. Wzrastały wydatki bieżące jak i majątkowe. W strukturze wydatków bieżących największy udział odnotowały wydatki na wynagrodzenia i pochodne oraz wydatki rzeczowe. Najmniej wydatków było związanych z obsługą długu, gdyż w 2010 roku wynosiły 1,14% a w 2012 zaledwie 0,65% (dlatego tak mało i nie widać tego na wykresie). Wydatki bieżące wzrosły z kwoty 17848390 zł w roku 2010 do kwoty 19302500 zł w roku 2012. Wydatki majątkowe także wzrosły wynosząc w roku 2012 6697500 zł, gdy
w 2010 roku wynosiły zaledwie 2855510 zł.
W strukturze wydatków budżetowych można zauważyć:
zwiększenie kwoty wydatków związanych z majątkiem. W roku 2010 stanowiły one 13,79% ogółem wydatków tej gminy, natomiast w 2012 roku było to już 25,76% czyli znacząco wzrosły. Związane to było z pokryciem kosztów na wydatki inwestycyjne ( głównie na modernizację i remont dróg, budowę tras rowerowych a także z renowacją zamku);
wydatki bieżące gminy Ogrodzieniec malały w ogólnych wydatkach tej gminy. W roku 2010 wynosiły 86,21% zaś w 2012 roku tylko 74,24%. Wydatki te służyły głównie finansowaniu obligatoryjnych zadań własnych np. związanych z pomocą społeczną.
Wydatki razem kształtowały się wzrostem w stosunku do 2010 roku. W 2011 roku wynosiły one 100,45% a w 2012 roku 125,58%. Obsługa długu publicznego spadła z 81,2% w 2011 roku do 71,48% w roku Wynagrodzenia i pochodne, wydatki rzeczowe oraz pozostałe w stosunku do 2010 roku wykazały tendencję wzrostową zarówno w 2011 jak
i w 2012 roku. Wydatki majątkowe w stosunku 2011/2010 spadły o 28,29% natomiast
w stosunku 2012/2010 wzrosły o 134,55%, czyli wynosiły 234,55%.
Ujmując wydatki do roku poprzedniego to wydatki na obsługę długu w porównaniu 2011/2010 spadły do 81,2% a w 2012/2011 88,03%. Pozostałe wydatki w stosunku 2011/2010 wzrosły do 206,83%, natomiast w stosunku 2012/2011 wykazały tendencję spadkową o 21,76%. Wydatki majątkowe, które w 2011/2010 spadły do 71,71% wzrosły
w stosunku 2012/2011 trzykrotnie czyli do 327,09%. Wydatki majątkowe wzrosły, gdyż dochody majątkowe także wzrosły, ponadto w roku 2010 jak i 2011 wystąpiła nadwyżka budżetowa. Wydatki majątkowe w takiej wysokości zostały spowodowane m.in. ułożeniem nawierzchni bitumicznych, budową chodników czy ścieżek rowerowych oraz termomodernizacją obiektów użytkowania publicznego.
WYNIK FINANSOWY GMINY OGRODZIENIEC
| w tys. zł | |
|---|---|
| 2010 | |
| I Dochody budżetowe ogółem | 21593,01 |
| 1.Dochody bieżące | 20921,9 |
| 2.Dochody majątkowe | 671,11 |
| II Wydatki budżetowe ogółem | 20703,9 |
| 1.Wydatki bieżące | 17848,4 |
| 2. Wydatki majątkowe | 2855,51 |
| III Wynik finansowy ogółem | 889,11 |
| 1.Wynik operacyjny | 3073,51 |
| 2.Wynik majątkowy | -2184,4 |
WYNIK FINANSOWY GMINY
Wynik finansowy każdego budżetu gminy, stanowi różnicę pomiędzy dochodami
i wydatkami. Za jego pomocą można dokonywać wstępnej oceny gospodarki budżetowej Gminy.
Dodatni wynik finansowy ogółem wystąpił w 2010 i 2011 roku natomiast w 2012 roku powstał deficyt budżetowy. Nadwyżka operacyjna wystąpiła we wszystkich badanych latach co oznacza, że wszystkie wydatki bieżące były pokrywane dochodami bieżącymi ( np. z dotacji czy z subwencji). Jednakże w roku 2010 i 2012 wystąpił ujemny wynik majątkowy, czyli wydatki majątkowe nie znalazły swojego pokrycia w dochodach majątkowych. Udało się utrzymać nadwyżkę tylko w 2011 roku z powodu większych wpływów majątkowych (np. wpływy z zagranicznych funduszy).
PORÓWNANIE GMINY OGRODZIENIEC W STOSUNKU DO OGÓŁEM GMIN W POLSCE
| Wyszczególnienie | Rok 2010 | Rok 2011 | Rok 2012 |
|---|---|---|---|
| Ogrodzieniec | Gminy w Polsce | Ogrodzieniec | |
| I Dochody ogółem | 20921,9 | 72 311 | 20206,81 |
| 1.Dochody bieżące | 671,11 | 64 440 | 2914,31 |
| 2.Dochody majątkowe | 21593,01 | 7 871 | 23121,12 |
| II Wydatki ogółem | 20703,9 | 79 741 | 20797,26 |
| 1. Wydatki bieżące | 17848,39 | 59 753 | 18749,63 |
| 2. Wydatki majątkowe | 2855,51 | 19 988 | 2047,63 |
| III Wynik finansowy ogółem | 218 | -7 430 | 51513,74 |
| 1. Wynik finansowy operacyjny | -17177,28 | 4 687 | 45690,37 |
| 2. Wynik finansowy majątkowy | 18737,5 | -12 117 | 5823,37 |
Dynamika składników wyniku finansowego
| Wyszczególnienie | 2011/2010 | 2012/2011 | 2012/2010 |
|---|---|---|---|
| Gmina Ogrodzieniec | Gminy w Polsce | Gmina Ogrodzieniec | |
| I Dochody ogółem | 107,08 | 104,9 | 100,36 |
| 1.Dochody bieżące | 96,58 | 103,8 | 101,8 |
| 2.Dochody majątkowe | 434,25 | 114 | 90,41 |
| II Wydatki ogółem | 100,45 | 99,9 | 125,02 |
| 1. Wydatki bieżące | 105,05 | 102,8 | 102,95 |
| 2. Wydatki majątkowe | 71,71 | 91,3 | 327,09 |
ANALIZA DOCHODÓW
Analiza danych zawartych w tabeli pozwala stwierdzić, że w 2012 roku, w stosunku do 2011 roku, dochody bieżące gmin wzrosły o 5,5%, a w porównaniu do 2010 r. o 9,5%, a dochody ogółem wzrosły odpowiednio o 3,4% i o 8,4%. Natomiast w gminie Ogrodzieniec w stosunku 2012/2011 dochody bieżące wzrosły o 1,8% a w porównaniu 2012/2010 spadły o 1,68% a dochody ogółem w wzrosły odpowiednio o 0,36% i 7,46%.
Analiza dochodów majątkowych ogółem gmin w Polsce wskazuje, że w 2012 roku w stosunku do 2011 roku dochody majątkowe zmniejszyły się o 12,4%, a w porównaniu do 2010 r. o 0,1%. Jednakże w gminie Ogrodzieniec ta zależność zmieniała się. W stosunku 2012/2011 dochody te zmniejszyły się o 9,59%, natomiast w stosunku 2012/2010 zwiększyły się o 292,6%.
ANALIZA WYDATKÓW
Analiza wydatków bieżących wykazuje, że wydatki ogółem gmin w 2012 roku w stosunku do 2011 roku zmniejszyły się o 1,5%. W 2012 roku w stosunku do 2011 roku wydatki bieżące gmin wzrosły o 4,7%, a w porównaniu do 2010 r. o 7,6%. Jednakże wydatki ogółem gminy Ogrodzieniec wykazują tendencję wzrostową. W stosunku 2012/2011 wzrosły o 25,02%, a w stosunku 2012/2011 o 25,58%.
Analiza wydatków majątkowych ogółem gmin w Polsce wskazuje zależność taką, że wykazują one tendencję spadkową. W 2012 roku w stosunku do 2011 roku wydatki majątkowe były niższe o 22,3%, a w porównaniu do 2010 roku o 29,0%.W gminie Ogrodzieniec natomiast wykazały one tendencję wzrostową. W stosunku 2012/2011 wzrosły o 227,09% a w stosunku 2012/2011 o 134,55%.
ANALIZA WYNIKU FINANSOWEGO
`Wynik finansowy ogółem we wszystkich gminach w Polsce pokazuje deficyt budżetowy, jednakże gmina Ogrodzieniec wykazała go dopiero w 2012 roku. W poprzednich latach gmina ta wykazywała znaczącą nadwyżkę budżetową. Dodatni wynik operacyjny ogółem gmin w Polsce wystąpił w latach 2010-2012 podczas gdy w Ogrodzieńcu tylko w 2011 roku. Jednak porównując wynik majątkowy to sytuacja jest odwrotna. Gmina Ogrodzieniec w latach 2010-2012 wykazuje nadwyżkę majątkową, podczas gdy gminy ogółem w Polsce wykazują deficyt majątkowy.