1. Pojęcia rynku pracy, podaży pracy, popytu na pracę, równowagi na rynku pracy, pełnego zatrudnienia.

Rynek pracy – rodzaj rynku ekonomicznego, na którym z jednej strony znajdują się poszukujący pracy i ich oferty, a z drugiej strony przedsiębiorcy tworzący miejsca pracy i poszukujący siły roboczej.

Podaż pracy - to liczba osób, które chcą w danym okresie pracować za określoną stawkę płacy.

Popyt na pracę - jest to zapotrzebowanie na pracę zgłaszane przez pracodawców (przedsiębiorstwa). Przedmiotem transakcji jest praca, za którą pracownik otrzymuje określoną płacę.

Równowaga na rynku pracy - sytuacja na rynku pracy, w której wszystkie osoby, które akceptują ukształtowaną na nim płacę równowagi, znajdują zatrudnienie.

Pełne zatrudnienie - stan na rynku pracy, w którym wszyscy akceptujący ustaloną na nim płacę mogą znaleźć zatrudnienie. Pełne zatrudnienie oznacza, że przy określonym poziomie płacy wielkość podaży pracy równa jest wielkości popytu na nią - rynek pracy jest w równowadze.

2. Uwarunkowania popytu na pracę (globalizacja gospodarki, postęp techniczny i technologiczny, bezzatrudnieniowy wzrost gospodarczy).

Podstawowe czynniki warunkujące popyt na pracę:

• Techniczne uzbrojenie pracy(postęp techniczny i technologiczny)

Techniczne uzbrojenie pracy to zastępowanie, wypieranie pracy ludzkiej: maszynami, wykwalifikowanymi pracownikami, którzy obsługują nowe technologie, wzrasta wydajność pracy ale spada popyt dla pracowników posiadających niskie kwalifikacje i kompetencje, spada także koszt pracy , a zmiany te dokonują się w bardzo szybkim tempie i w związku z tym jest duże zapotrzebowanie na kadry wysoko wykwalifikowane, które są wysoko opłacane.

Techniczne uzbrojenie pracy:

• im wyższe , tym większy spadek popytu na pracę,

• wzrasta zapotrzebowanie na pracowników wykwalifikowanych,

• wzrasta wydajność pracy,

• spada koszt pracy,

• zmiany techniczne i technologiczne dokonują się w sposób szybki dynamiczny, w związku z tym rośnie zapotrzebowanie na grupę wykwalifikowanych pracowników,

• spada popyt na pracowników niskokwalifikowanych więc też spadają ich wynagrodzenia,

• przenoszenie produkcji do krajów rozwijających się ze względu na koszty pracy, duże zasoby siły roboczej,

• Globalizacja gospodarki

Globalizacja- otwartość na współpracę gospodarczą, tworzenie jednolitej gospodarki światowej, otwarcie barier.

• kapitał – łatwo go przenieść,

• praca – tam gdzie wydatki oraz poziom płac są niskie,

• ziemia,

• kapitał intelektualny.

• Bezzatrudnieniowy wzrost gospodarczy

Bez zatrudnieniowy wzrost gospodarczy – rośnie wydajność pracy, rośnie techniczne uzbrojenie pracy, coraz mniej rąk jest potrzebnych do pracy.

3. Podstawowe kategorie rynku pracy. Mierniki sytuacji na rynku pracy.

Podstawowe kategorie rynku pracy:

Ludność w wieku produkcyjnym dzieli się na aktywnych zawodowo oraz biernych zawodowo. Aktywni zawodowo dzielą się dodatkowo na zatrudnionych i bezrobotnych.

Ludność w wieku produkcyjnym potencjalne zasoby pracy, poszukują pracy bądź są osobami biernymi zawodowo. W Polsce wiek produkcyjny to 18-59lat dla kobiet i 18-64 dla mężczyzn.

Wyróżniamy następujące grupy ludności w wieku produkcyjnym:

• grupa mobilna – to osoby w wieku 18-44 lat,

• nie mobilna – są to osoby w wieku 44-65 lat,

• ludność w wieku przedprodukcyjnym w wieku od 0-18 lat,

• ludność w wieku poprodukcyjnym w wieku 60 lat i więcej dla kobiet i w wieku 65 lat i więcej dla mężczyzn.

Ludność aktywna zawodowo osoby pracujące i bezrobotne poszukujące pracy. To tak zwane realne zasoby pracy.

Bierni zawodowo - część społeczeństwa, którą stanowią osoby w wieku powyżej 15 lat, osoby nie pracujące, nie poszukujące pracy, nie chcące podjąć pracy, nie mogące podjąć pracy np. niepełnosprawni.

Mierniki sytuacji na rynku pracy:

• stopa bezrobocia - $\frac{ludnosc\ bezrobotna}{ludnosc\ aktywna\ zawodowo}$

• wskaźnik zatrudnienia - $\frac{ludnosc\ pracujaca}{ludnosc\ w\ wieku\ produkcyjnym}$

• współczynnik aktywności zawodowej - $\frac{liczba\ ludnosci\ aktywnej\ zawodowo}{ludnosc\ w\ wieku\ produkcyjnym}$

4. Bezrobocie w sensie ekonomicznym. Bezrobotny wg ustawy i wg BAEL. Metody pomiaru bezrobocia.

Bezrobocie w sensie ekonomicznym wtedy, kiedy pewna liczba osób jest zdolna, poszukująca i gotowa do pracy, lecz niestety tej pracy nie znajduje przy danej płacy i przy danych warunkach pracy. W tym sensie bezrobocie ma charakter przymusowy.

Bezrobotny wg ustawy:

Bezrobotnym wg ustawy jest osoba nie zatrudniona, nie wykonująca pracy zarobkowej, która jest zdolna i gotowa podjąć zatrudnienie w pełnym wymiarze czasu pracy, nie ucząca się w systemie dziennym, zarejestrowana we właściwym dla miejsca zameldowania powiatowym urzędzie pracy, będąca w wieku produkcyjnym, nie posiadająca gospodarstwa rolnego.

Bezrobotny wg BAEL:

Bezrobotnym jest osoba, która w ciągu ostatniego tygodnia nie pracowała jedną godzinę i w ciągu jednego tygodnia może podjąć pracę jeśli będzie taka możliwość.

Metody pomiaru bezrobocia:

Bezrobocie rejestrowane wykorzystywane w statystyce urzędów pracy – wówczas bezrobotnymi są osoby:

• zdolne do pracy i gotowe do jej podjęcia w ramach stosunku pracy,

• pozostające bez pracy i nie uczące się w szkole z wyjątkiem szkół wieczorowych i zaocznych,

• zarejestrowane w urzędzie pracy, jeżeli: ukończyły 18 lat, kobiety nie ukończyły 60 lat, a mężczyźni 65 lat, nie nabyły prawa do emerytury, nie są posiadaczami gospodarstwa rolnego, nie prowadzą pozarolniczej działalności gospodarczej.

Bezrobocie wg BAEL

Bezrobotny musi spełniać trzy warunki jednocześnie:

• w okresie badanego tygodnia nie może pracować,

• aktywnie poszukuje pracy,

• jest gotowy do podjęcia pracy w badanym bądź następnym tygodniu.

5. Zagadnienie bezrobocia w teorii ekonomii. Rodzaje bezrobocia.

Bezrobocie z punktu widzenia teorii ekonomii jest zjawiskiem normalnym, podlegającym prawom popytu i podaży. Stroną popytową są pracodawcy szukający pracowników, a podażową ludzie szukający pracy.

Rodzaje bezrobocia:

• Bezrobocie strukturalne - to takie bezrobocie, które powstaje na tle strukturalnych rozbieżności między podażą pracy i popytem na pracę. W Polsce bezrobocie strukturalne pojawiło się wraz z restrukturyzacją podstawowych branż przemysłu takich jak górnictwo, hutnictwo, a także na skutek likwidacji PGR-ów.

• Bezrobocie technologiczne – bezrobocie wynikające z postępu technicznego, który powoduje zastępowanie pracy ludzi pracą maszyn i urządzeń. Ma ono charakter tymczasowy, do chwili przesunięcia zasobów zwolnionej siły roboczej do nowych zastosowań.

• Bezrobocie cykliczne (koniunkturalne, keynesowskie) - to bezrobocie związane z cyklicznymi zmianami produktywności gospodarki.

• Bezrobocie sezonowe – rodzaj bezrobocia, który jest uwarunkowany porą roku i związanymi z nią zmianami pogodowymi, wegetacją roślin.

• Bezrobocie klasyczne (bezrobocie naturalne) − oznacza rodzaj bezrobocia pojawiający się wtedy, kiedy płaca jest utrzymywana powyżej poziomu, przy którym krzywe podaży pracy i popytu na pracę się przecinają. Wynika więc z niedostatecznie elastycznego mechanizmu cenowego rynku pracy.

• Bezrobocie neoklasyczne – rodzaj bezrobocia, którego przyczyną jest nieelastyczny rynek, który powoduje, że płace są nieelastyczne w długim okresie. Niska elastyczność oznacza, że płace nie dostosowują się do zmian warunków rynkowych i w ten sposób nie zapewniają równowagi popytu i podaży. Bezrobocie to występuje także w przypadku, gdy proponowana płaca jest zbliżona do płacy minimalnej.

• Bezrobocie frykcyjne – bezrobocie związane z przerwami w zatrudnieniu z powodu poszukiwania innej pracy lub zmianą miejsca zamieszkania. Stan bezrobocia na poziomie frykcyjnym oznacza w praktyce występowanie pełnej równowagi na rynku pracy. 

6. Współczesne teorie bezrobocia (teoria poszukiwań na rynku pracy, teoria niepisanych kontraktów, teoria płacy motywującej - modele, teoria rinsider-outsiderr1;, teorie histerezy bezrobocia - modele).

Teoria poszukiwań na rynku pracy – wyróżniamy tu trzy założenia:

• różnym stanowiskom odpowiadają różne oferty płacowe, a różni pracownicy mają różne oczekiwania co do wysokości wynagrodzeń(zależą one od wielu czynników),

• koszt poszukiwania pracy w przypadku pozostawania w stosunku pracy jest większy niż w przypadku przebywania na bezrobociu,

• w miarę poszukiwania pracy ceny płac nominalnych dostosowują się do wielkości faktycznych(znika iluzja pieniądza).

Teoria niepisanych kontraktów

W modelach niepisanych kontraktów wynagrodzenie lub/i wielkość zatrudnienia są przedmiotem negocjacji między firmą i pracownikami, których podstawą jest prawo firm do zwolnienia pracowników w czasie pogorszenia się koniunktury gospodarczej, a prawem pracowników jest stabilność wynagrodzenia.

Teorie płacy motywacyjnej

Teorie płacy motywacyjnej kładą nacisk na czynniki, które powodują, że przedsiębiorstwa same są skłonne płacić więcej zatrudnianym pracownikom:

• model selekcji negatywnej – w procesie naboru nowych pracowników istotną rolę gra oferowana płaca, gdyż zapewnia nabór lepszych pracowników. Wysokość płacy stanowi więc narzędzie selekcji nowych pracowników. Oferując wyższe płace zmniejsza się zagrożenie, że w procesie rekrutacji będą uczestniczyć osoby o niskiej wydajności pracy,

• model socjologiczny – nawiązuje do lojalności pracowników wobec pracodawców. Zakłada się, że lepiej opłacany pracownik silniej angażuje się w wykonywaną pracę i jest bardziej wobec swego pracodawcy lojalny,

• model bumelowania – dotyczy sytuacji, w której rodzaj wykonywanej pracy nie pozwala obserwować jakości i wydajności wykonywania pracy przez pracowników. Jeśli zaś monitoring jest możliwy, to okazuje się zbyt kosztowny i nie zawsze efektywny. Wówczas pracodawcy oferują wyższą płacę, która ma stymulować u pracowników wyższą wydajność i zlikwidować zjawisko obijania się w pracy,

• model rotacji – nadmierna rotacja zwiększa bowiem koszty przedsiębiorstwa ograniczając jego zysk. By uniknąć kosztów przedsiębiorstwo podnosi płace. Taka polityka opłaca się tylko pod warunkiem, że korzyści z podwyższania płacy są większe niż koszty.

Model insider-outsider, który wyjaśnia dlaczego pracownicy zatrudnieni w przedsiębiorstwie mogą zażądać wyższych płac niż domagać mogliby się ci, którzy pozostają bez pracy. Określenie „swoi” dotyczy zatrudnionych pracowników, „obcy” − bezrobotnych. Z punktu widzenia ekonomii, przedsiębiorstwo powinno dążyć do minimalizacji kosztów, pozornie zatrudnienie nowej, tańszej siły roboczej byłoby racjonalne. Jednak model zwraca uwagę na dwa dodatkowe czynniki:

• konieczne byłoby poniesienie kosztów zwolnienia starych oraz przyjęcia i przeszkolenia nowych pracowników,

• może dojść do obniżenia jakości współpracy między pracownikami.

Przedsiębiorcy akceptują więc wyższą, narzuconą stopę płac „swoich” i przesuwają się wzdłuż krzywej popytu na pracę prowadząc do wysokiego poziomu bezrobocia.

Teorie histerezy bezrobocia

Histereza – zjawisko społeczne występujące w gospodarce i polegające na tym, że długookresowa równowaga w gospodarce jest uzależniona od zjawisk, które pojawiły się w krótkim okresie:

• Rozróżnienie swoi-obcy - „Swoi” to są osoby pracujące, natomiast „obcy” to osoby bezrobotne. Płaca jest wynikiem negocjacji i porozumienia między pracodawcami i pracobiorcami. W wyniku recesji część „swoich” traci pracę i przechodzi na stronę „obcych”. Gdy jednak po okresie recesji pojawia się ożywienie, „swoi”, wywierając wpływ na pracodawców, domagają się podwyższenia płac. W wyniku ich podwyżki pracodawcy chcą zatrudnić mniej nowych osób,

• Zniechęceni pracownicy - Im dłuższa jest recesja, tym bardziej ludzie stają się zniechęceni poszukiwaniem pracy i nawet gdy gospodarka ponownie się ożywi, to mniej z nich będzie chciało podjąć pracę. Wynika to z bierności osób zmęczonych długotrwałym szukaniem pracy w okresie recesji,

• Poszukiwania i niedopasowanie - W okresie ożywionej gospodarki, gdy bezrobocie jest małe, pracownicy i pracodawcy są bardzo selektywni w stosunku do siebie. Pracodawcy szukają najlepszych pracowników, a oni najkorzystniejszej oferty. W recesji natomiast i jedni i drudzy obniżają swoją aktywność, a także selektywność. Pracodawcy chcą zatrudniać mniej osób, a pracownicy nie chcę z kolei tracić czasu na długotrwałe poszukiwania. Dlatego, gdy popyt wróci do poziomu sprzed recesji, ani pracodawcy ani pracobiorcy nie będą zainteresowani odbudowaniem wcześniejszej aktywności,

• Zasób kapitału rzeczowego - W okresie ożywionej gospodarki przedsiębiorstwa posiadają duże zasoby kapitału i potrzebują dużej liczby pracowników. Kiedy jednak przychodzi recesja chcą one zacząć oszczędzać i dlatego zmniejszają inwestycje i zwalniają siłę roboczą. Po ponownym ożywieniu gospodarki, gdy kapitał jest poważnie niższy, przedsiębiorstwa nie będą zainteresowane przywracaniem stanu zatrudnienia do poprzedniego.

7. Sytuacja na rynku pracy w Polsce w latach 2000-2011 (współczynnik aktywności zawodowej, wskaźnik zatrudnienia, stopa bezrobocia (rejestrowanego, wg BAEL), popyt na pracę).

Współczynnik aktywności zawodowej w latach 2000-2011

Lata	2000	2001	2002	2003	2004	2005	2006	2007	2008	2009	2010	2011
mężczyźni	64,1	63,8	62,9	61,9	62,1	62,4	61,9	61,9	62,7	63,4	65	64,7
kobiety	50,1	50,2	49	48	47,4	47,2	46,2	45,9	46,6	47,3	49	48,7
Ogółem	56,8	56,7	55,6	54,7	54,4	54,5	53,6	53,5	54,2	54,9	55,7	56,3

Stopa bezrobocia rejestrowanego w latach 2000-2011

Lata	2000	2001	2002	2003	2004	2005	2006	2007	2008	2009	2010	2011
Stopa	15,1	19,4	20	20	19	17,6	14,9	11,4	9,5	12,1	12,3	12,5

Stopa bezrobocia wg BAEL w latach 2000-2011

Lata	2000	2001	2002	2003	2004	2005	2006	2007	2008	2009	2010	2011
Stopa	16,1	18,2	19,9	19,6	19	17,7	13,8	9,6	7,1	8,2	9,3	9,7

Popyt na pracę:

Na ogólną liczbę 569,3 tys. podmiotów, 18,1 tys., tj. 3,2% dysponowało w końcu IV kwartału 2011r. wolnymi miejscami pracy, z tego 15,4% to jednostki sektora publicznego, a 84,6% jednostki sektora prywatnego, najczęściej były to jednostki małe.

 

Ogólna liczba wykazanych wolnych miejsc pracy wynosiła 45,5 tys. Wolne miejsca pracy koncentrowały się głównie w sektorze prywatnym (83,0%) i w jednostkach dużych (50,4%).

8. Aktywność zawodowa i zatrudnienie ze względu na poziom wykształcenia.

Zatrudnienie:

wykształcenie	wyższe	policealne i średnie zawodowe	średnie ogólnokształcące	zasadnicze zawodowe
zatrudnienie w %	28,3	27,7	8,8	27,8

Aktywność zawodowa(IV kwartał 2008):

wykształcenie	wyższe	policealne i średnie zawodowe	średnie ogólnokształcące	zasadnicze zawodowe
współczynnik aktywności zawodowej w %	80	65	45	62

9. Struktura bezrobocia (ze względu na poziom wykształcenia, wiek, płeć, czas pozostawania bez pracy).

Ze względu na poziom wykształcenia:

Grupy osób z wykształceniem podstawowym, gimnazjalnym, zawodowym w latach 1997 stanowiły w sumie ponad 70% zasobów pracy. Obecnie w 2010r. dla osób z wykształceniem podstawowym i gimnazjalnym wynosi 28,2% a dla zawodowego 28,5% czyli zmalało.

Osoby z wykształceniem wyższym w latach 1997- 1,4% 2010- 10,5% , średnie zawodowe w 1997 – 19,9 %, 2010 – 22% , średnie ogólnokształcące 1997 – 6,3% ; 2010 – 10,9%

Ze względu na wiek:

	1997	2010
Do 24 lat	30,8%	21,9%
25-34	27,8%	29,2%
35-44	26,4%	18,4%
45-54	13,3%	20,3%
55 i więcej	1,7%	10,2%

Ponad 50% osób to osoby młode do 34 lat które są bezrobotne.

Ze względu na płeć:

Bezrobocie – liczba bezrobotnych 2,75 mln osób. Liczba osób bezrobotnych wzrosła głównie wśród kobiet. Przeciętny czas poszukiwania pracy wyniósł ponad 11 miesięcy. Kobiety szukają pracy dłużej niż mężczyźni. Bezrobotnych zasilały osoby, które straciły pracę, powracające do pracy po przerwie. Pracę traciło więcej mężczyzn niż kobiet, po pracy po przerwie wróciło więcej kobiet.

Stopa bezrobocia BAEL 9,7% - wzrost o 0,4% względem 2010:

• Mężczyźni 8,8%

• Kobiety 10%

Bezrobotni wg czasu pozostawania bez pracy 2000 – 2010r

	2000	2010
Poniżej 1 m-ca	6,6	11,2
1-3 m-ce	15,4	23,0
3-5 m-ce	15,5	18,3
6-12 m-ce	17,9	18,4
12- 24 m-ce	22,1	17,1
Powyżej 24 miesięcy	22,5	12,0

Jeżeli będzie wpływało mało osób na rynek pracy to tą tendencja malejąca będzie się utrzymywać, co jest pozytywne. Wkracza niż demograficzny.

10. Zatrudnienie w sektorach.

Struktura zatrudnienia w polskiej gospodarce odbiega od europejskich standardów, gdyż 13% ludności pracuje w rolnictwie, podczas gdy średnia UE to 5%, w sektorze usług pracuje 57% ludności (średnia UE to 68%), w przemyśle pracuje 30% ludności (średnia UE to 26%)^[13][14]. W Polsce 59% społeczeństwa w wieku produkcyjnym jest zatrudniona, podczas gdy średnia UE to 64%.

11. Zróżnicowanie sytuacji na lokalnych rynkach pracy.

Stopa bezrobocia według województw:

• Województwo mazowieckie – 7,6%

• Województwo podkarpackie – 13,3%

• Województwo świętokrzyskie – 13,3%

Dla poszczególnych województw wskaźnik zatrudnienia:

• Województwo mazowieckie – 56%

• Województwo zachodniopomorskie – 45,5%

• Województwo świętokrzyskie – powyżej 49% czyli około 50%

12. Sytuacja na rynku pracy w Polsce na tle innych krajów Unii (aktywność zawodowa, zatrudnienie, zharmonizowana stopa bezrobocia)

Współczynnik aktywności zawodowej:

W III kwartale 2007r. współczynnik aktywności zawodowej wynosił w Polsce 54,1%. Tymczasem średnia dla krajów UE 27 w badanym okresie to 58,6%. Najwyższy współczynnik aktywności zawodowej zanotowano w Holandii (66,3%), Danii (65,9%), Cyprze (64,7). Najniższy natomiast w takich krajach jak: Włochy (49%), Węgry (50,7%), Malta (51%).

Zatrudnienie:

rok	2003	2004	2005	2006	2007	2008	2009	2010
Polska(15-64) w %	51,4	51,4	52,8	54,5	57	59,2	59,3	59,3
EU 27(15-54) w %	62,7	62,8	63,4	64,4	65,3	65,8	64,5	64,1

Stopa bezrobocia:

rok	2003	2004	2005	2006	2007	2008	2009	2010	2011
Polska w %	19,7	19	17,8	13,9	9,6	7,1	8,2	9,6	9,7
EU 27 w %	9,1	9,2	9,0	8,3	7,2	7,1	9,0	9,7	9,7

13. Teorie segmentacyjne

Teoria dualnego rynku pracy – rynek pracy podzielony jest na dwie części, w których pracownicy i pracodawcy działają na podstawie zupełnie odmiennych zasad postępowania i które charakteryzują się różnymi możliwymi do zidentyfikowania cechami. Rynek pracy nie jest postrzegany jako obszar jednolity, ale jako wielość rynków o odmiennej strukturze i cechach. Mam y tutaj dwa segmenty:

• segment pierwotny obejmuje stabilne, dobrze płatne, stwarzające możliwości awansu miejsca pracy,

• segment wtórny to miejsca pracy o mniejszym prestiżu, gorzej opłacane, których liczba w gospodarce jest uzależniona od wahań koniunkturalnych.

Koncepcja wewnętrznych i zewnętrznych rynków pracy – rynek pracy składa się w rzeczywistości z rynków zewnętrznych i wewnętrznych. Zewnętrzny rynek pracy to obszary nie objęte przez rynki wewnętrzne(tam gdzie nie rozwinął się rynek wewnętrzny). Wewnętrzny rynek pracy definiuje się jako pewne jedności zatrudnieniowe, np. przedsiębiorstwa, w których płace i alokacja siły roboczej regulowane są przez trwałe normy i procedury. Sa to jednostki organizacyjne, wewnątrz których funkcje rynku takie jak: kształtowanie cen siły roboczej, jej alokacja realizowane są za pomocą określonych zasad instytucjonalnych.

14. Grupy społeczne w szczególnej sytuacji na rynku pracy.

Ustawa o promocji zatrudnienia wyróżnia siedem grup, do których kierowane są specjalne formy wsparcia. Są to osoby znajdujące się w szczególnej sytuacji na rynku pracy. Wydaje się, że grup tych nie należy automatycznie uznawać za osoby wykluczone. Choć w takiej grupie jak bezrobotni długotrwale lub bezrobotni bez kwalifikacji zawodowych znajdą się prawie wyłącznie marginalizowani, to już wśród bezrobotnych do 25 roku życia, znajdziemy wiele osób, których nie uznamy za wykluczonych. Mimo to, ze względu na swój aktywny charakter, formy pomocy adresowane do osób znajdujących się w szczególnej sytuacji (np. staże) mogą mieć zastosowanie do kategorii osób wykluczonych, tak jak ją ujmujemy w opracowaniu. W praktyce aktywne formy pomocy mogą okazać się równie skuteczne dla osób mających ogromne trudności z wejściem na rynek pracy (wykluczeni), jak i dla tych, których sytuacja jest faktycznie znacznie lepsza (np. szukający pierwszej pracy absolwenci, którzy znajdują się w grupie bezrobotni do 25 roku).

Osoby w sytuacji szczególnej:

• grupa 1 – bezrobotni do 25 roku życia,

• grupa 2 – bezrobotni długotrwale lub kobiety, które nie podjęły zatrudnienia po urodzeniu dziecka,

• grupa 3 – bezrobotni powyżej 50 roku życia,

• grupa 4 – bezrobotni bez kwalifikacji zawodowych, bez doświadczenia zawodowego lub bez wykształcenia średniego,

• grupa 5 – bezrobotni samotnie wychowujący co najmniej jedno dziecko do 18 roku życia,

• grupa 6 – bezrobotni, którzy po odbyciu kary pozbawienia wolności nie podjęli zatrudnienia,

• grupa 7 – bezrobotni niepełnosprawni.

15. Sytuacja kobiet i mężczyzn na rynku pracy (współczynnik aktywności zawodowej, wskaźnik zatrudnienia, stopa bezrobocia, udział w bezrobociu).

Tabela współczynnika aktywności zawodowej wg. płci w latach 1992-2010

Lata	1992	2003	2004	2005	2006	2007	2008	2009	2010
Kobiety w %	53,7	47,9	47,9	48,1	46,7	46,7	47,1	47,5	48,2
Mężczyźni w %	69,9	62,4	62,7	62,9	62,3	62,2	63,1	63,5	64,2

Coraz więcej zarówno kobiet jak i mężczyzn jest aktywnych zawodowo. Do 2004 roku spadł w obu płciach a od roku 2004 systematycznie rośnie. Współczynnik aktywności zawodowej jest zawsze wyższy dla mężczyzn. Biorąc pod uwagę poziom wykształcenia wskaźnik ten również zawsze jest wyższy u kobiet. Mężczyźni zawsze cechują się wyższą aktywnością zawodową.

Tabela: Wskaźnik zatrudnienia według płci w latach 1994-2010

Wskaźnik zatrudnienia również jest wyższy u mężczyzn. Wskaźnik ten w badanym okresie do 2004 roku spada następnie zaczyna rosnąć. Kobiety charakteryzują się niższym wskaźnikiem zatrudnienia, czyli trudniej jest im znaleźć pracę. Im wyższy poziom wykształcenia poszczególnych grup tym wyższy jest wskaźnik zatrudnienia.

Tabela: Bezrobotni według płci w latach 2003-2010 na podstawie BAEL:

W bezrobociu wg BAEL przewaga kobiet i mężczyzn dokonuje się na zmianę. W latach 2003-2005 przeważają mężczyźni, w latach 2009-2010 także ich grupa jest większa.

Tabela: Bezrobotni według płci w latach 2003-2010:

Kobiety coraz częściej podejmują pracę w szarej strefie, nieewidencjonowanej. Bezrobocie kobiet charakteryzuje się mniejszą płynnością niż bezrobocie mężczyzn, co znaczy, że kobiety statystycznie są dłużej bezrobotne.

Kobiety przez cały okres przeważają w zasobie bezrobocia rejestrowanego. Najcięższym okresem były lata 2007 2008 kiedy poziom bezrobocia zbliżał się do 60%.

Tabela: Napływ i odpływ bezrobotnych według płci w latach 2003-1010

Z porównania tego wynika, że to kobiety w pierwszej kolejności tracą pracę.

Tabela: Bezrobocie długookresowe.

W zasobie bezrobocia długookresowego przeważają kobiety.

Tabela: Stopa bezrobocia według płci w latach 2003-2010 na podstawie BAEL.

Stopa bezrobocia jest większa zawsze dla kobiet niż dla mężczyzn. Różnice są nie zawsze jednakowe. Im lepsza sytuacja na rynku pracy to ta różnica się zmniejsza.

• w opiece zdrowotnej i społecznej przeważały kobiety,

• edukacja 358 kobiet na 100 mężczyzn,

• finanse i ubezpieczenia 181 kobiet na 100 mężczyzn,

• zakwaterowanie i gastronomia 180 kobiet na 100 mężczyzn,

• handel 123 kobiety na 100 mężczyzn.

54,8% ogółu pracujących stanowią mężczyźni natomiast 45,2% to kobiety. Na 100 pracujących kobiet przypada około 122 mężczyzn. Kobiety przeciętnie poszukują zatrudnienia przez 12 miesięcy, a u mężczyzn okres ten wynosi 10 miesięcy.

Kobiety mają o 20% niższe wynagrodzenia od mężczyzn i to niezależnie od grupy zawodowej.

Polaryzacja wynagrodzeń jest tym większa im wyższy poziom wykształcenia. Największe dysproporcje są tam , gdzie kobiety stanowią większość oraz w zawodach uznawanych za męskie, gdzie kobiety niedawno weszły na rynek pracy np. kierowca.

Przyczyny gorszej sytuacji kobiet na rynku pracy:

• ograniczenia narzucane przez kobiety,

• stereotypy, że to mężczyzna jest głową rodziny,

• pewne ograniczenia fizyczne,

• więcej kobiet decyduje się na zajmowanie się domem, wypełnienie roli rodzinnych, wskazuje na to niższy wskaźnik aktywności zawodowej.

„Szklany sufit”- mniej kobiet zajmuje kierownicze stanowiska, mniej kobiet jest awansowanych.

„Szklane ściany” – kobiety zajmują z reguły stanowiska peryferyjne, pomocnicze, co wskazuje, że nie są w stanie zdobyć doświadczenia kierowniczego.

„Lepka podłoga” – odnosi się do stanowisk pracy, które uniemożliwiają możliwość awansu np. sprzątaczka, krawcowa, sekretarka, kucharka.

„Szklane ruchome schody” – odnosi się do mężczyzn wskazując na sytuację uprzywilejowaną mężczyzn w zawodach sfeminizowanych np. w zawodach nauczycielskich.

Kobiety zaliczane są do grup de faworyzowanych na rynku pracy, czyli takich, które znajdują się w gorszej sytuacji na rynku pracy.

16. Sytuacja osób młodych na rynku pracy. Pojęcie osób młodych, stopy bezrobocia absolwentów, udział w bezrobociu osób młodych.

Osoby młode to osoby, które nie ukończyły 25 lat, w szczególnych przypadkach 27 lat (staż, osoby uczące się).

Udział w bezrobociu osób młodych to ponad 20 %. Stopa bezrobocia dla absolwentów, czyli osób miedzy 15 a 30 rokiem życia, które ukończyły szkołę w okresie ostatnich 12 miesięcy i nie kontynuują nauki, ukształtowała się na poziomie 21,8%. (2008r.). W 2004 wynosiła 43,3%, 2005 36,3%, 2006 33,5%, 2007 25,8%, a więc nastąpił postęp, lecz nadal zjawisko bezrobocia wśród absolwentów pozostaje jednym z głównych problemów polskiego rynku pracy.

Badania modułowe:

I 1989-1994 – wyniki z przeprowadzanych badań.

Kolejne roczniki absolwentów pojawiające się na rynku pracy charakteryzują się coraz lepszym i wyższym poziomem wykształcenia. Bardzo często pojawia się sytuacja, gdzie to dzieci mają wyższe wykształcenie, a niżeli ich rodzice. Wśród absolwentów wchodzących na rynek pracy największą grupę stanowiły kobiety, absolwenci szkół średnich ogólnokształcących , mężczyźni z reguły kończyli konkretne zawody.

75% absolwentów kończących szkołę od razu weszła na rynek pracy. Co 8 absolwent wchodził na rynek pracy w trakcie nauki. 45% osób wchodzących na rynek pracy było osobami bezrobotnymi. Ponad 40% absolwentów po ukończeniu szkoły wyższej trafiała do razu do zasobu bezrobocia.

Duża niedrożność systemu edukacji, brak odpowiedzi na potrzeby rynku pracy.

Najtrudniejszy start miały osoby z wykształceniem średnim ogólnokształcącym . Trudności w poszukiwaniu pracy upatrywać można się w:

- braku wiedzy i umiejętności w poruszaniu się na rynku pracy,

- nieumiejętna pomoc ze strony urzędów pracy,

- wymagania stawiane przez pracodawców.

Zdobycie zawodu nie gwarantuje sukcesu na rynku pracy. Brak ofert pracy w zawodzie wyuczonym był głównym powodem zniechęcenia występującego u ludności.

W obecnych czasach zwrócono uwagę na czynniki, które wpływają na poprawę szans ludności na rynku pracy :

- znajomość języka obcego,

- obsługa komputera, kasy fiskalne, urządzeń biurowych,

- prowadzenie samochodu,

- okres poszukiwania pracy po zakończeniu edukacji - im był dłuższy tym mniejsze szanse na wejście na rynek pracy.

Ponad połowa badanych absolwentów rozpoczęła poszukiwanie pracy w ciągu 1 miesiąca od ukończenia edukacji, a także jeszcze w trakcie studiów- 37%.

Absolwentom jest gorzej niż pozostałym grupom społecznym. Stopa bezrobocia jest tu o wiele wyższa niż ogólna dla wszystkich bezrobotnych.

17. Relacja systemu edukacyjnego do współczesnego rynku pracy (pojęcie kwalifikacji, kompetencji, rodzaje kwalifikacji pod względem wartości, rdzeń zatrudnienia i zatrudnienie peryferyjne, determinanty zatrudnienia pracownika)

Kwalifikacje – w ujęciu szerokim to wiedza, umiejętności, doświadczenie zawodowe.

Kompetencje - kwalifikacje w ujęciu szerszym, postawy, aktywność na rynku pracy , elastyczność, zdolności(predyspozycje), motywacja nowego pracownika , umiejętności współpracy i komunikacji.

Rodzaje kwalifikacji pod względem wartości:

• unikatowe(rzadkie, deficytowe),

• mocne, uniwersalne,

• łatwe do zastąpienia(słabe).

Rdzeń zatrudnienia - w skład którego wchodzą pracownicy najbardziej dla przedsiębiorstwa niezbędni, stanowiący jego "system nerwowy" (menedżerowie, technolodzy, konstruktorzy, marketingowcy itp.).

Zatrudnienie peryferyjne - obejmujące pracowników potrzebnych stale do realizacji zadań, ale relatywnie łatwo dostępnych na rynku pracy, w stosunku do których koszty zatrudnienia są nieznaczne.

Determinanty zatrudnienia pracownika:

• wiek,

• pozycja w gospodarstwie domowym(głowa gospodarstwa domowego ma znacznie większe szanse wykonywania pracy niż inni członkowie rodziny),

• poziom wykształcenia,

• wahania popytu na regionalnym rynku pracy,

• miejsce zamieszkania,

• koniunktura gospodarcza.

18. Wymagania wobec pracowników we współczesnych organizacjach. 

• łatwość w nawiązywaniu kontaktów – komunikatywność,

• umiejętność koncentracji na szczegółach,

• umiejętność działania w nowych sytuacjach,

• zdolności twórcze – pomysłowość,

• umiejętność przekonywania innych,

• umiejętność wyrażania się w sposób jasny, rzeczowy,

• zdolność do podejmowania trudnych decyzji,

• umiejętność wykonywania zadań powtarzalnych, cyklicznych - wytrwałość,

• praca pod bezpośrednim nadzorem - postępowanie zgodnie z procedurami,

• umiejętność kierowania różnymi typami ludzi,

• umiejętność pokonywania przeszkód i trudności,

• umiejętność radzenia sobie w obliczu zaskakujących sytuacji,

• umiejętność motywowania i inspirowania innych,

• zdolność do strategicznego myślenia, 

• cierpliwość i systematyczność w wykonywaniu z góry określonych zadań,

• gotowość do pozostawania w tych samych strukturach przez wiele lat,

• mobilność lub chęć pracy w warunkach stacjonarnych,

19. Elastyczne formy zatrudnienia (elastyczność organizacyjna, elastyczność zatrudnienia, elastyczność czasu pracy, elastyczność funkcjonalna, elastyczność wynagrodzenia)

Elastyczność organizacyjna wiąże się z uwzględnieniem elastyczności w projektowaniu przebiegu pracy, organizacji pracy i zadaniach, oznacza również elastyczne rozmieszczenie personelu.

Elastyczność zatrudnienia - nietypowe formy zatrudnienia charakteryzujące się elastycznością czasu i miejsca pracy, formy stosunku pracy (preferowanie kontraktów cywilnoprawnych ponad tradycyjnymi umowami o pracę), formy relacji pracownika z pracodawcą (telepraca), wynagrodzenia (zadaniowe) i zakresu pracy (praca zadaniowa, dzielenie się pracą).

Elastyczność czasu pracy – odnosi się do elastyczności w wyborze czasu i miejsca pracy. Może to oznaczać pracę zmianową przez całą dobę lub pracę w określonym czasie w ciągu dnia, tygodnia lub roku, może to również oznaczać pracę w domu lub w trasie. Odnosi się to również do elastyczności w trakcie trwania tygodnia pracy – praca w niepełnym wymiarze godzin w odróżnieniu od pracy na pełen etat.

Elastyczność funkcjonalna - wykorzystanie zdolności pracowników do wykonywania różnych zadań, gdy jest to potrzebne, poprzez rotację na stanowiskach pracy oraz poszerzenie ich obowiązków. Może to przynieść korzyści przedsiębiorstwu, pozwalając w bardziej efektywne wykorzystanie zasobów ludzkich i inwestycji kapitałowych. Jest ona również interesująca dla pracowników, gdyż zwiększa możliwość rozwoju osobistego i nabywania nowych umiejętności .

Elastyczność wynagrodzenia – Przez uelastycznienie systemu wynagradzania rozumiemy spowodowanie, że koszt wynagrodzeń dostosowany jest do wyników firmy (zysk). Uelastycznienie wynagrodzeń to działanie, mające na celu nie tyle jednorazowe obniżenie kosztów płac w związku z sytuacją ekonomiczną przedsiębiorstwa, ale zbudowanie zasad, dzięki którym koszty płac zmniejszają się, gdy wyniki spadają i rosną wtedy gdy wyniki poprawiają się.

20. Polityka zatrudnienia, a polityka rynku pracy.

W literaturze przedmiotu wyraźnie odróżniana jest polityka zatrudnienia od polityki rynku pracy. Polityka zatrudnienia ma na celu oddziaływanie na ogólny poziom zatrudnienia w gospodarce, a w szczególności osiąganie stanu pełnego zatrudnienia. W jej obszarze wykorzystuje głównie narzędzia polityki gospodarczej (zwłaszcza polityki budżetowej i pieniężnej), mające charakter makroekonomiczny. Natomiast polityka rynku pracy nakierowana jest głównie na rozwiązywanie problemów strukturalnych rynku pracy i poprawianie skuteczności jego funkcjonowania. Opiera się na wyspecjalizowanych instrumentach dostosowujących strukturę podaży pracy do struktury popytu na pracę, takich jak na przykład szkolenia zawodowe czy subsydiowanie zatrudnienia, ma zatem charakter mikroekonomiczny.

21. Cele i instrumenty polityki zatrudnienia.

Cele:

• walka z bezrobociem i jego skutkami,

• bilansowanie zatrudnienia w skali krajowej i lokalnej,

• kształtowanie jego struktury zgodnie z potrzebami i profilem demograficznym ludności,

• dostosowanie kwalifikacji zasobów pracy do potrzeb gospodarczych,

• organizacja rynku pracy i związanego z nim pośrednictwa oraz poradnictwa zawodowego,

• udzielanie pomocy w znalezieniu zajęcia grupom społecznym mającym szczególne trudności w aktywizacji zawodowej (np. młodocianym, niepełnosprawnym, Kobietom, zwalnianym z zakładów karnych itp.) ,

• motywowaniem do pracy.

Instrumenty:

• publiczne programy zatrudnienia ( programy robót publicznych ) polegające na tworzeniu przez państwo dodatkowych miejsc pracy w dziedzinach nie cieszących się zainteresowaniem sektora prywatnego,

• subsydiowanie zatrudnienia polegające na udzielaniu przez państwo bezzwrotnej pomocy finansowej przedsiębiorstwom, które rezygnują z planowanej redukcji zatrudnienia lub tworzą nowe miejsca pracy ( w Polsce prace interwencyjne ),

• pożyczki dla przedsiębiorstw w celu tworzenia nowych miejsc pracy oraz pożyczki dla bezrobotnych w celu podjęcia działalności gospodarczej na własny rachunek,

• szkolenia zawodowe umożliwiające bezrobotnym zdobywanie kwalifikacji,

• usługi pośrednictwa pracy świadczone przez biura pracy, dotyczące gromadzenia i udzielania informacji o wolnych miejscach pracy i bezrobotnych poszukujących pracy.

24. Cele, rodzaje(w następnym pytaniu) i narzędzia polityki rynku pracy.

Cele:

• aktywizacja zawodowa bezrobotnych,

• zmniejszenie niedopasowań strukturalnych na rynku pracy,

• podniesienie produkcyjności siły roboczej i weryfikacji gotowości do pracy bezrobotnych.

Narzędzia:

• publiczne służby zatrudnienia(pośrednictwo pracy i doradztwo zawodowe wraz z kosztami administracji),

• szkolenia zawodowe,

• rotacja pracy i podział pracy,

• zachęty zatrudnieniowe(programy umożliwiające zatrudnienie osób bezrobotnych lub utrzymanie miejsca pracy),

• wspieranie zatrudnienia bezrobotnych i rehabilitacja osób niepełnosprawnych,

• bezpośrednie tworzenie miejsc pracy,

• wspieranie podejmowania działalności gospodarczej,

• zasiłki i odprawy dla bezrobotnych,

• wcześniejsze emerytury.

Dwa ostatnie instrumenty są pasywne reszta to aktywne instrumenty polityki rynku pracy.

25. Pasywna i aktywna polityka rynku pracy.

• aktywna polityka rynku pracy

Aktywna polityka na rynku pracy - polityka państwa na rynku pracy, zmierzająca do likwidacji przyczyn bezrobocia za pomocą mikro- i makroekonomicznych instrumentów oddziaływania na ten rynek.

Do mikroekonomicznych narzędzi wykorzystywanych w aktywnej polityce na rynku pracy należą m.in.:

• pożyczki dla osób bezrobotnych i zakładów pracy,

• szkolenia i przekwalifikowania osób bezrobotnych,

• prace interwencyjne,

• roboty publiczne,

• finansowanie zatrudniania absolwentów,

• programy specjalne - przeznaczone dla osób długotrwale bezrobotnych (finansowe wsparcie inicjatyw skierowanych do grup bezrobotnych mających największe problemy z uzyskaniem pracy).

• pasywna polityka rynku pracy

Pasywna polityka na rynku pracy – działania państwa na rynku pracy, które mają na celu likwidację skutków bezrobocia, ale bez wspomagania procesu powstawania nowych miejsc pracy. Polityka ta obejmuje różne formy pomocy finansowej dla bezrobotnych, jak zasiłki, jednorazowe odszkodowania dla osób zwalnianych z pracy, dodatki związane z wcześniejszym przechodzeniem na emeryturę.

26. Instytucje rynku pracy. 

Instytucje rynku pracy

Zadania państwa w zakresie promocji zatrudnienia, łagodzenia skutków bezrobocia oraz aktywizacji zawodowej są realizowane przez instytucje rynku pracy. Celem działań podejmowanych przez instytucje rynku pracy jest dążenie do: pełnego i produktywnego zatrudnienia;

• rozwoju zasobów ludzkich;

• osiągnięcia wysokiej jakości pracy;

• wzmacniania integracji oraz solidarności społecznej;

• zwiększenia mobilności na rynku pracy.

Instytucje rynku pracy to publiczne służby zatrudnienia, Ochotnicze Hufce Pracy, agencje zatrudnienia, instytucje szkoleniowe oraz instytucje dialogu społecznego i partnerstwa lokalnego.

1. Publiczne służby zatrudnienia tworzą organy zatrudnienia wraz z powiatowymi i wojewódzkimi urzędami pracy, urzędem obsługującym ministra właściwego do spraw pracy oraz urzędami wojewódzkimi, realizującymi zadania określone ustawą.,

2. Ochotnicze Hufce Pracy są państwową jednostką wyspecjalizowaną w działaniach na rzecz młodzieży, w szczególności młodzieży zagrożonej wykluczeniem społecznym, oraz bezrobotnych do 25 roku życia,

3. Agencje zatrudnienia są niepublicznymi jednostkami organizacyjnymi świadczącymi usługi w zakresie pośrednictwa pracy, pośrednictwa do pracy za granicą u pracodawców zagranicznych, poradnictwa zawodowego, doradztwa personalnego i pracy tymczasowej,

4. Instytucjami szkoleniowymi są publiczne i niepubliczne podmioty prowadzące na podstawie odrębnych przepisów edukację pozaszkolną,

5. Instytucjami dialogu społecznego na rynku pracy są organizacje i instytucje zajmujące się problematyką rynku pracy: organizacje związków zawodowych, pracodawców i bezrobotnych oraz organizacje pozarządowe współpracujące z publicznymi służbami zatrudnienia i Ochotniczymi Hufcami Pracy w zakresie realizacji zadań określonych ustawą.

27. Usługi rynku pracy.

Zgodnie z ustawą z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy podstawowymi usługami rynku pracy są:

• pośrednictwo pracy
  Pośrednictwo pracy polega na udzielaniu pomocy osobom bezrobotnym i poszukującym pracy w uzyskaniu odpowiedniego zatrudnienia oraz pracodawcom w znalezieniu pracowników o odpowiednich kwalifikacjach. Pośrednictwo pracy prowadzone jest nieodpłatnie przez powiatowe urzędy pracy.
  Powiatowy urząd pracy przyjmuje od pracodawców oferty pracy i udostępnia je osobom zainteresowanym, poprzez umieszczenie na tablicy ogłoszeń w swojej siedzibie oraz internetowej bazie ofert pracy,

• poradnictwo zawodowe i informacja zawodowa
  Poradnictwo zawodowe polega na udzielaniu pomocy osobom bezrobotnym i poszukującym pracy w planowaniu i organizowaniu życia zawodowego. Usługa poradnictwa zawodowego i informacji zawodowej świadczona jest przez powiatowe urzędy pracy, przez centra informacji i planowania kariery zawodowej wojewódzkich urzędów pracy,

• pomoc w aktywnym poszukiwaniu pracy

Pomoc w aktywnym  poszukiwaniu pracy to usługa świadczona przez powiatowe urzędy pracy w ramach klubów pracy oraz przez centra informacji i planowania kariery zawodowej wojewódzkich urzędów pracy, polegająca na przygotowaniu bezrobotnych i poszukujących pracy do lepszego radzenia sobie na rynku pracy w poszukiwaniu i podejmowaniu zatrudnienia,

• organizacja szkoleń

Udzielanie pomocy w zakresie organizowania szkoleń i zmiany kwalifikacji przyszłych pracowników. 

28. Instrumenty rynku pracy (w tym wobec osób w szczególnej sytuacji na rynku pracy).

Instrumenty rynku pracy wspierają podstawowe usługi rynku pracy. Osoby bezrobotne mogą korzystać z następujących form aktywizacji zawodowej:

• prace interwencyjne,

• prace społecznie użyteczne,

• przyznawanie bezrobotnemu środków na podjęcie działalności gospodarczej,

• roboty publiczne,

• szkolenia i przygotowanie zawodowe dorosłych,

• staż,

• stypendia w okresie kontynuowania nauki,

• zwrot kosztów przejazdu i zakwaterowania.

29. Efektywność aktywnych programów rynku pracy.

Wskaźnik efektywności poszczególnych programów jest zróżnicowany. W 2005 r. najbardziej efektywne okazały się prace interwencyjne, gdzie aż 66,3% bezrobotnych po ich zakończeniu uzyskało zatrudnienie, natomiast najmniej efektywne były roboty publiczne (29%).

Istotne z punktu widzenia efektywności realizowanych programów rynku pracy, poza odsetkiem osób, które uzyskały zatrudnienie, są koszty ponownego zatrudnienia i koszty uczestnictwa w programie.

Analizując koszty uczestnictwa w programie jednej osoby najdroższe pozostają dotacje na podjęcie działalności gospodarczej, przy czym w tym wypadku nie można zapominać, że wydatkowanie tych środków skutkuje samozatrudnieniem na co najmniej 12 miesięcy. W każdym innym przypadku dotacja podlega zwrotowi.

Najwięcej wątpliwości budzić może realizacja robót publicznych, gdyż z jednej strony jest to forma o stosunkowo niskiej efektywności zatrudnieniowej (29%) a jednocześnie droga (koszt ponownego zatrudnienia 1 uczestnika wynosi 14884 zł). W tym wypadku należy jednak pamiętać, że rolą robót jest reintegracja zawodowa oraz społeczna i są one adresowane do osób, które mają największe trudności na rynku pracy, tj. m.in. długotrwale bezrobotnych i w wieku powyżej 50 lat. Ponadto koszt ponownego zatrudnienia w tym wypadku pozostaje na bardzo wysokim poziomie, gdyż zaledwie 29% osób, które kończą roboty publiczne podejmuje pracę.

Poza środkami na rozpoczęcie działalności oraz robotami publicznymi w następnej kolejności najdroższą formą aktywizacji zakończonej ponownym zatrudnieniem były staże (9557 zł), choć jednocześnie charakteryzuje je dość wysoka efektywność zatrudnieniowa (46,3%).

Najtańsze pozostają szkolenia (koszt ponownego zatrudnienia wyniósł w 2005 r. 3173 zł), ale ich efektywność zatrudnieniowa była o ponad 9 punktów procentowych niższa niż staży.