Oznaczenie przedsiębiorstwa – jest dobrem niematerialnym, które zaliczamy do dóbr własności przemysłowej. Możemy ogólnie powiedzieć, że są to wszelkiego rodzaju oznaczenia, które służą wyróżnianiu działalności gospodarczej, czyli zorganizowanego przedsięwzięcia gospodarczego wyposażonego w majątek – jaką prowadzi przedsiębiorca [działalność]. W przepisach nie mamy legalnych definicji czym jest oznaczenie przedsiębiorstwa. Możemy powiedzieć ogólnie, że przedsiębiorca może używać wielu oznaczeń dla swojego przedsiębiorstwa, może również prowadzić działalność gospodarczą w kilku dziedzinach i każdą z nich odrębnie oznaczyć. W tej formie/funkcji, może także wykorzystać firmę. Ważne jest, żeby wybrane oznaczenie było w stanie odróżniać tę działalność gospodarczą na rynku. Jeśli spojrzymy do przepisów dot. ochrony oznaczenia przedsiębiorstwa, to możemy wskazać, że ustawodawca wymienia pewne formy/postaci oznaczenia przedsiębiorstwa, a zatem takim oznaczeniem może być nazwa, godło, skrót literowy, rysunek, flaga i inne charakterystyczne symbole.

Jeżeli chodzi o ochronę oznaczenia przedsiębiorstwa, to ustawodawca polski poprzestaje jedynie na ochronie deliktowej. Podstawowe znaczenie ma tutaj Art. 5 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Ten kto pierwszy uczynił użytek z oznaczenia, może żądać ochrony przed zawłaszczeniem go, przez innego przedsiębiorcę, do oznaczenia jego przedsiębiorstwa, jeżeli rodzi to ryzyko pomyłki, co do tożsamości oznaczeń. Ochrona oznaczenia tylko w tej samej funkcji – przed używaniem oznaczenia, dla innego przedsiębiorstwa. W świetle Art. 5 moglibyśmy wskazać na przesłanki ochrony.

1. Pierwszeństwo rzeczywistego używania oznaczenia – kto pierwszy użył oznaczenia.

2. Ryzyko konfuzji (pomyłki) – ze względu na używanie takiego samego, lub podobnego oznaczenia, możliwa jest pomyłka u odbiorców.

3. Bezprawność zachowania.

4. Stosunek konkurencji.

Oznaczenie przedsiębiorstwa stanowi składnik niematerialny przedsiębiorstwa w znaczeniu przedmiotowym Art. 55¹.

Znak towarowy i ochrona znaku towarowego.

Źródło nabycia prawa do znaku towarowego będzie stanowiło również podstawę, do określenia ochrony znaku towarowego. Najlepiej chronione są oczywiście znaki towarowe zarejestrowane. Na gruncie prawa polskiego podstawowe znaczenie ma oczywiście regulacja krajowa, czyli rejestracja znaku towarowego w urzędzie patentowym, na podstawie ust. Prawo Własności Przemysłowej (PWP), ale rejestracja możliwa jest również na szczeblu unijnym, poprzez rozporządzenie rady wspólnot europejskich, o znaku towarowym wspólnoty. Ten akt przewiduje ochronę dla znaków zarejestrowanych w urzędzie ds. harmonizacji rynku wewnętrznego. Ta rejestracja daje ochronę na terytorium całej UE. Warto także wspomnieć, o systemie międzynarodowej rejestracji znaków towarowych. Trzeba zaznaczyć wyraźnie, że rejestracja znaków towarowych nie jest obowiązkowa, dlatego znaki towarowe niezarejestrowane są chronione, ale wyłącznie na podstawie przepisów ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.

Funkcje znaków towarowych:

1. Funkcja podstawowa, którą każdy znak towarowy pełnić musi. Określamy tę funkcję jako – wskazywania pochodzenia, albo funkcję odróżniającą. Chodzi o zdolność wywoływania przez znak u kupujących określonych skojarzeń, co do tego kto jest uprawniony do nakładania znaku na towar i wprowadzania do obrotu tak oznakowanego towaru. Przy tej funkcji mówimy również o aspekcie odróżniania towaru od innych tego samego rodzaju.

2. Funkcja gwarancyjna – znak towarowy, może uosabiać wyobrażenia klienteli o towarze z którym jest związana. Znak może stać się symbolem pewnych cech towaru – głównie jakości, jak i solidności/prestiżu etc. Staje się gwarancją stałego poziomu tych cech, że te towary pochodzą zawsze z tego samego źródła.

3. Funkcja reklamowa – forma znaku towarowego może łatwo zapadać w pamięć, a tym samym ułatwia to wybór towaru. Reklama może sprzyjać zwiększeniu wartości znaku towarowego. Taka atrakcyjna forma przedstawieniowa daje oczywiście pewne możliwości w grze konkurencyjnej.

Funkcja 1 jest pod szczególną ochroną.

Definicja znaku towarowego.

Art. 120 ust. 1 stanowi – znakiem towarowym, może być każde oznaczenie, które można przedstawić w sposób graficzny, które nadaje się do odróżniania towarów jednego przedsiębiorstwa, od towarów innego przedsiębiorstwa.

Ustawodawca wymienia pewien katalog oznaczeń, które mogą być znakami towarowymi. W szczególności może to być: wyraz, rysunek, ornament, kompozycja kolorystyczna, forma przestrzenna (w tym forma towaru lub opakowania), a także melodia lub inny sygnał dźwiękowy. Ten wykaz form przedstawieniowych jest przykładowy, w grę wchodzą znaki słowne, graficzne, przestrzenne i dźwiękowe. (reklama coca-coli) Taka wybrana forma będzie mogła być znakiem towarowym, jeśli spełnia cechy decydujące o zdolności do odróżniania. Przepisy stanowią – nie udziela się praw ochronnych na oznaczenia, które w ogóle nie mogą być znakiem towarowym. Mówimy o abstrakcyjnej zdolności do odróżniania. Aby oznaczenie mogło być znakiem towarowym, musi spełniać cztery kryteria (mają być spełnione łącznie):

1. Zmysłowa postrzegalność – chodzi o pewną komunikację z odbiorcą, która może przebiegać poprzez zmysły człowieka. Znak ma być postrzegany przez zmysły człowieka. Znak ma zapadać w pamięć/świadomość odbiorcy i dzięki temu jest w stanie przekazywać określone informacje. Pojawiają się wątpliwości co do znaków dźwiękowych i zapachowych.

2. Jednolitość – „znak ma być możliwy do objęcia jako całość za pomocą jednego aktu poznawczego”. Powinien być łatwy do zapamiętania i odtworzenia. Dlatego powiada się, że z jednej strony powinien charakteryzować się skrótowością, spójnością, nie powinien być nadmiernie rozbudowany, a z drugiej strony nie powinien być nadmiernie prosty (prymitywny w przekazie), wtedy bowiem trudno jest połączyć znak z towarem. Chodzi o slogany. Znaki kolorowy – chodzi o znak składający się z nieograniczonych żadnymi konturami kolorów, pojedynczego koloru, ew. kombinacji dwóch kolorów. Możliwość rejestracji koloru samego w sobie. Z jednej strony charakteryzuje go nadmierna prostota, co więcej, kolory powinny być dostępne dla ogółu podmiotów – nie można ich monopolizować, bo ich liczba jest ograniczona. ( Kolor „lila” z Milki. ) Pytanie o możliwość rejestracji pojedynczych liter czy cyfr (zazwyczaj odmawia się takich).

3. Samodzielność – chodzi o samodzielność znaku względem towaru. Musimy oddzielać znak od towaru i nie chodzi o odrębność fizyczną, ale o pojęciową/znaczeniową. Możemy sięgnąć do przepisów polskiej ustawy i powiedzieć, że nie udziela się praw ochronnych na oznaczenia, które stanowią formę bądź inną właściwość towaru lub opakowania, która jest uwarunkowana wyłącznie jego naturą. Jest niezbędna do uzyskania efektu technicznego, lub zwiększa znacznie wartość towaru. Nie można doprowadzić zatem do sytuacji, w której znak będzie tożsamy z towarem, bo to skutkowałoby monopolem produkcji danego towaru.

4. Graficzna przedstawialność – znak towarowy musi się dać odtworzyć w widocznej postaci. Z pewnością chodzi o odzwierciedlenie znaku towarowego za pomocą linii, figur, na płaskiej powierzchni. Takie znaki są dostrzegalne wizualnie. Problem pojawia się ze znakami, które oddziałują na inne zmysły człowieka niż wzrok. Chodzi o znaki niewidoczne – głównie zapachowe i dźwiękowe. Powstaje pytanie czy taki znak można przestawić w sposób graficzny. Jeśli spojrzymy do praktyki (urząd ds. harmonizacji rynku wew.) to możemy wskazać przypadek rejestracji znaku towarowego zapachowego i przykłady odmowy, co z pewnością jest wynikiem przyjętej linii orzeczniczej europejskiego TS (Trybunału Sprawiedliwości). Wskazał, że zapach szerzył oznaczenia, które nie są dostrzegalne wzrokowo mogą być znakami towarowymi pod warunkiem, że mogą być pokazane w sposób graficzny. W szczególności poprzez obrazek, linię, a ten przekaz ma być jasny, precyzyjny, zwarty, łatwo dostępny, zrozumiały, trwały i obiektywny. Jeśli chodzi o znaki dźwiękowe – istnieje zgodność co do tego, że mogą to być takie znaki dźwiękowe, które są graficznie przedstawione na 5-cio linii z sekwencją nut, taktami, kluczem muzycznym itd. Onomatopeje – sonogramy/spektrogramy. Pojawiają się nowe znaki towarowe – animowane/hologramy.

Zdolność rejestracyjna znaku towarowego.

Oznaczenia, które spełniają cechy zdolności do odróżniania mogą potencjalnie pełnić funkcję znaku towarowego. Można powiedzieć, że jest to pierwsze kryterium, które bierze pod uwagę urząd patentowy, aby uzyskać prawo ochronne na znak towarowy. Potrzebne są jeszcze do spełnienia dwa kryteria.

Takie oznaczenie musi posiadać dostateczne znamiona odróżniające i nie mogą zachodzić przeszkody rejestracyjne – bezwzględne i względne.

Zdolność odróżniająca – art. 129 ust. 2, w którym to ustawodawca wskazuje na oznaczenia, które zdolności odróżniającej nie mają – na tym ustawodawca poprzestaje. Ogólnie możemy powiedzieć, że znamiona odróżniające, to jest zespół cech, które pozwalają wyróżnić dany towar, konkretny towar w określonych warunkach obrotu. Czyli pośród towarów pochodzących od innych przedsiębiorstw. Tego samego rodzaju. Nie mające tej zdolności:

1. Znaki które nie nadają się do odróżniania w obrocie, towarów dla których zostały zgłoszone.

2. Znaki opisowe.

3. Znaki wolne.