PODSTAWY PRAWA

Egzamin:

- zaliczenie z ćwiczeń, aby przystąpić do egzaminu

Egzamin- prawdopodobnie 30 styczeń!!! Test wielokrotnego wyboru! 30 –pytań, 3 podpunkty.

Podręcznik:

- Podstawy prawa dla ekonomistów, wielu autorów, pod red. Bogusława Gnela, wyd. UE -poczekać do listopada z kupnem bo będzie nowe wydanie

Do egzaminu potrzebna wiedza z wykładów!!! Z podręcznika niekoniecznie, ale również nie zaszkodzi!!!- niektóre rzeczy trzeba tylko doczytać z podręcznika.

Wstępne zagadnienia teoretyczne przeczytać z podręcznika!!!!

PRAWO KONSTYTUCYJNE

Constitucio- ustrój

Prawo konstytucyjne. – to prawo ustrojowe, które wyznacza ustrój państwa oraz organów ścigania, aktualna konstytucja z 1979r., najwyższe prawo Rzeczpospolitej Polski, pozostałe przepisy prawne muszą pozostawać w zgodzie w konstytucją, na czele tej zgodności stoi Trybunał Konstytucyjny

Konstytucja wyznacza hierarchię źródeł prawa:

1. Konstytucja

2. Umowy międzynarodowe ratyfikowane przez Polskę

3. Ustawy

4. Rozporządzenia

• Mają one charakter powszechnie obowiązujący ( przepisy prawne w nich zawarte).

Oprócz przepisów powszechnie obowiązujących można wyróżnić takie, które nie maja charakteru powszechnie obowiązujące:

- akty prawa miejscowego (przepisy gminne)

- zarządzenia

- uchwały Sejmu

Przepisy powszechnie obowiązujące adresujące są do wszystkich (wiążą powszechnie, wszystkich na terenie całego kraju).

Przepisy gminne to takie , które obowiązują na terenie tej jednostki samorządu terytorialnego, które je ustanowiła.

Zarządzenia i uchwały Sejmu charakteryzują się tym, że wiążą wyłącznie te organy, do których są adresowane.

W przypadku zarządzeń wiążą zatem organy administracyjne podległe temu organowi administracji, który wydał dane zarządzenie.

Np. minister pracy wydał zarządzenie to to zarządzenie wiąże podległych mu inspektorów pracy, nie wiąże natomiast obywateli.

PROSZĘ DOCZYTAĆ O PROCESIE USTAWODAWCZYM, W JAKI SPOSÓB DOCHODZI DO UCHWALENIA USTAWY!!! KTO MA INICJATYWĘ USTAWODAWCZĄ, CO TO SĄ CZYTANIA I ILE MA ICH BYĆ, JAKIE KOMPETENCJE W PROCESIE USTAWODAWCZYM MA SENAT (POPRAWKI), KOMPETENCJE PREZYDENTA PRZY PODPISYWANIU USTAWY ( DWA SPOSOBY). GDZIE SĄ PUBLIKOWANE (PROMULGOWANE) USTAWY, KIEDY NAJWCZEŚNIEJ MOGĄ WEJŚĆ W ŻYCIE, POJĘCIE VACATIO LEGIS (SPOCZYWANIE PRAWA)!!!!!!!!!

KTOP WYDAJE ROZPORZĄDZENIE ,JAKIE ORGANY SĄ UPRAWNIONE, GDZIE SĄ PUBLIKOWANE ROZPORZĄDZENIA! UMOWY MIĘDZYNARODOWE RATYFIKOWANE PRZEZ POLSKĘ- KTO RATYFIKUJE, KIEDY DO RATYFIKACJI POTRZEBNA JEST WCZEŚNIEJSZA ZGODA SEJMU, GDZIE SIĘ PUBLIKUJE UMOWY MIĘDZYNARODOWE RAT. PRZEZ POLSKĘ!! KONSTYTUCJA- SKĄD SIĘ WZIĘŁA, KTO JĄ UCHWALIŁ, CO TO JEST, GDZIE JEST PUBLIKOWANA!!!

Trójpodział władzy:

- władza ustawodawcza (legislatywe), sprawuje Sejm i Senat

- władza wykonawcza ( egzekutywa ), stanowi, że tę władzę sprawuje Prezydent i Rada Ministrów

- władza sądownicza ( jurysdykcyjną ), stanowi, że tę władze sprawują Sądy i Trybunały

CZYTAMY JAKA JEST KADENCJA SEJMU I SENATU, CZY SENAT MOŻE TRWAĆ POMIMO TEGO ŻE SEJM ULEGŁ SAMOROZWIĄZANIU, WEWNĘTRZNE ORGANY SEJMU ( MARSZAŁEK SEJMU, PREZYDIUM SEJMU, KONWENT SENIORÓW, KOMISJE SEJMOWE), ORGANY SENATU, PREZYDENT ( JAKIE KOMPETENCJE, KADENCJA) PREZES RADY MINISTRÓW- PREMIER ( CZY MA KADENCJE), WŁADZA USTAWODAWCZA I WYKONAWCZA!!!! TRYBUNAŁ KONSTYTUCYJNY (ZASADY WYBORU SĘDZIÓW, NA JAKĄ KADENCJĘ, KOMPETENCJE, KONSEKWENCJE STWIERDZENIA PRZEZ TRYBUNAŁ NIEKONSTYTUCYJNOSCI USTAWY, GDZIE SĄ OGŁASZANE WYROKI TR. KONST., JAKIE KONSEKWENCJE DLA PRAWOMOCNIE ZAKONCZONEGO POSTEPOWANIA SADOWEGO MA STWIERDZENIE PRZEZ TR. KONST. NIEKONSTYTUCYJNOSCI USTAWY, CZYM SIĘ RÓŻNI KONTROLA ABSTRAKCYJNA OD KONKRETNEJ, CO TO JEST WNIOSEK, PYTANIE PRAWNE, SKARGA KONSTYTUCYJNA ). TRYBUNAŁ STANU ( KOMPETENCJE- CO ORZEKA, KTO PODLEGA ODPOWIEDZIALNOSCI PRZED TR. STANU, CZY ODPOWIEDZIALNOSC PRZED TRYBUNALEM STANU ZWALNIA OD ODP. KARNEJ PRZED SĄDEM POWSZECHNYM- JAK TAK TO KOGO, W JAKIM TRYBIE URUCHAMIANE JEST POSTEPOWANIE PRZED TRYBUNALEM STANU, KTO MOŻE WYSTAPIC Z WNIOSKIEM O POCIAGNIECIE DELIKKWENTA DO ODPOWIEDZIALNOSCI PRZED TRYBUNALEM STANU, CZY TRYBUNAL STANU ORZEKA W 1 CZY 2 INSTANCYJNYM, JAKIE KARY MOGĄ ZOSTAC ORZECZONE W POSTEPOWANIU PRZED TRYBUNALEM STANU, SKAD SIĘ BIORA SEDZIOWIE TRYBUNALU STANU, NA JAKI CZAS ZOSTAJA POWOŁANI, KTO JEST PREZESEM TRYBUNALU STANU).

TRYBUNAŁY:

- konstytucyjny

- stanu

SĄDY

TRYBUNAŁY NIE SĄ SĄDAMI, BO WŁADZE SPRAWUJĄ SĄDY I TRYBUNAŁY!!! SĄDY NIE SĄ TRYBUNAŁAMI. SĄ DWA RÓZNEGO RODZAJU ORGANU SPRAWUJACE WŁADZE SĄDOWNICZĄ!!!DO SĄDÓW ODNOSI SIĘ SZEREG POSTANOWIEN KONSTYTUCJI SZCZEGÓLNIE NIEZAWISLOSCI , ZGODNIE Z KTÓRA PRZY ROZPATRYWANIU SPRAW ORAZ PRZY WYDAWANIU ORZECZENIA SEDZIOWIE SA NIEZAWISLI I PODLEGAJĄ JEDYNIE KONSTYTUCJI I USTAWOM!!! Oznacza to , że żaden organ nie może wskazywać sądom w jaki sposób mają rozstrzygnąć daną sprawę czy też w jaki sposób mają orzekać w danej kategorii spraw. Do sądów również znajduje zastosowanie dwuinstancyjności ( spór jest rozstrzygany przynajmniej w dwóch instancjach). W żadnej sprawie ustawodawca nie przewiduje więcej niż dwie instancje, chociaż postępowanie jest co najmniej dwu instancyjne. Ta zasada oznacza, ze w każdej sprawie należącej do kompetencji sadu musi istnieć możliwość odwołania się do sądów wyższej instancji.

Prawomocność- znaczy tyle co niewzruszalność zapadłego orzeczenia za pomocą zwykłych środków odwoławczych. Oznacza to ze prawomocność tworzy stan rzeczy osądzonej od tego momentu w którym orzeczenie uzyskuje atrybut prawomocności można przystąpić do jego wykonywania ( w wypadku orzeczenia sądu karnego prawomocność orzeczenia stwarza podstawę do zarządzenia wykonania kary, w przypadku osądzenia sądu cywilnego nakładającego na pozwanego obowiązek zapłaty określonej kwoty na rzecz powoda od tego momentu można przystąpić do egzekucji tej kwoty przez komornika).

Atrybut (cecha) prawomocności może uzyskać orzeczenie w pierwszej instancji, dzieje się tak jednak wtedy tylko, gdy żadna ze stron procesu nie wystąpiła ze środkiem zaskarżenia (apelacją albo zażaleniem ). Zgodnie z zasadą skargowości żaden sąd jak również żaden trybunał w Polsce nie ma kompetencji do tego, żeby wszcząć postępowanie przed samym sobą z urzędu. Postępowanie przed każdym sądem i trybunałem wszczynane jest zawsze na skutek skargi uprawnionego podmiotu. Skargą taką w przypadku postępowania karnego jest akt oskarżenia, z kolei w przypadku postępowania cywilnego jest pozew albo wniosek. Postępowanie sądowo- administracyjne inicjowane jest skargą kierowaną do sądu administracyjnego.

Postępowanie drugo instancyjne również objęte jest zasadą skargowości, tzn. postępowanie drugo instancyjne może zostać wszczęte tylko z inicjatywy stron ( osób pomiędzy którymi w postępowaniu pierwszo instancyjnym toczył się spór) pismem które nazywa się apelacja, a czasami zażaleniem. Postępowanie drugo instancyjne jest zawsze postępowaniem kontrolnym, tzn. postępowanie drugo instancyjne nie ma na celu zbadania sprawy po raz drugi od początku do końca, a jedynie ma sprawdzać czy w postępowaniu prowadzonym w pierwszej instancji nie popełniono uchybień. Takie uchybienia należy wskazać w apelacji bądź zażaleniu.

Na wniesienie apelacji lub zażalenia przepisy przewidują konkretny termin. Jest to 14 dni w przypadku apelacji, a 7 w przypadku zażalenia. W każdym wypadku ten termin liczony jest od dnia doręczenia stronie odpisu wyroku wraz z jego uzasadnieniem. Takiego doręczenia sąd nie dokonuje jednak z urzędu ( z własnej inicjatywy), ale wyłącznie na wniosek strony.

Wyrok pierwszo instancyjny może się uprawomocnić gry żadna ze stron we wskazanym terminie nie wystąpiła ze środkiem odwoławczym. W pierwszej instancji tę cechę prawomocności orzeczenie uzyskuje zatem zawsze dopiero z upływem terminów do wnoszenia środków zaskarżenia. Orzeczenie pierwszo instancyjne nigdy nie uzyskuje atrybutu prawomocności z chwilą ogłoszenia wyroku. Z kolei orzeczenie drugo instancyjne zawsze staje się prawomocne już z chwilą ogłoszenia wyroku. Dzieje się tak dlatego, ze orzeczenie drugo instancyjne nie jest już zaskarżalne.

Zgodnie z konstytucją orzekanie w postępowaniu sądowym następuje z udziałem czynnika społecznego tj. ławników. Konstytucja deklaruje ten udział ławników w orzekaniu jako zasadę, dopuszczając wyjątki. W praktyce w przepisach regulujących postępowanie karne, cywilne oraz administracyjne ten wyjątek zyskał rangę zasady, ławnicy bowiem pojawiają się w postępowaniu przed sądowi wyjątkowo, w sprawach najpoważniejszych.

PIONY SĄDOWNICTWA W POLSCE:

Zgodnie z konstytucją władzę sądowniczą sprawują: Sąd Najwyższy, Sądy Powszechne oraz Sądy Szczególne.

SĄD NAJWYŻSZY

Sądy powszechne	Sądy administracyjne	Sądy wojskowe
1.sądy apelacyjne 2.sądy okręgowe 3.sądy rejonowe	1.NSA- Naczelny Sąd Administracyjny 2.wojskowe sądy administracyjne	1.wojskowe sądy 2.sądy garnizonowe

Wszystkie sądy dzielą się na wydziały:

- w sądach powszechnych w każdym sądzie obowiązkowo tworzy się dwa wydziały- cywilny i karny, oprócz tego mogą być tworzone inne wydziały ( pracy, gospodarcze, ubezpieczeń społecznych), które mogą być tworzone jeden na kilka sądów. Na czele każdego sądu stoi Prezes Sądu, a na czele każdego wydziału Przewodniczący Wydziału. Z zasady niezawisłości sędziowskiej wynika, że kompetencje Prezesa i Przewodniczącego są czysto administracyjne, tzn. nie może wskazywać sędziom sposobu rozstrzygnięcia sprawy.

- Sąd Najwyższy składa się z kolei z 4 izb: Cywilna, Karna, Spraw Publicznych oraz Wojskowa. Na czele Sądu Najwyższego stoi Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego, a na czele poszczególnych Izb Prezesi. Sąd Najwyższy sprawuje nadzór judykacyjny (nadzór w sprawie orzekania) nad orzecznictwem innych sądów. Postępowanie przed sądem Najwyższym może zostać zainicjowane jedynie w wyjątkowych przypadkach- 1. Kasacja- środek prawny będący specjalnym środkiem służącym kwestionowaniu orzeczeń prawomocnych. Aby skutecznie wystąpić z takim środkiem strona musi wskazać że orzeczenie jest szczególnym uchybieniem kwalifikowanym jako podstawa kasacyjna (np. zarzut, że sąd orzekał w złym składzie, czyli był nienależycie obsadzony albo w sprawie orzekał niewłaściwy sąd, to jest taki sąd, który nie miał kompetencji do orzekania alb w sprawie orzekał sędzia który powinien być wyłączony od orzekania ze względu że zachodzi obawa o jego stronniczości, przykładowo jest krewnym jednej ze stron). 2. Pytanie prawne sądu- może zostać skierowane wówczas, gdy zachodzi doniosła wątpliwość co do interpretacji ustawy.

W wyniku rozpoznania kasacji Sąd Najwyższy może uchylić zaskarżony wyrok i przekazać do ponownego rozpoznania w pierwszej instancji.

PRAWO CYWILNE

Prawo cywilne- to zespół norm prawnych, które regulują stosunki majątkowe ( majątkowe nie równa się pieniężne) oraz niektóre osobiste pomiędzy równorzędnymi podmiotami. Cechy prawa cywilnego: równorzędność podmiotów oraz że zajmuje się relacjami majątkowymi.

Prawo rodzinne- relacje osobiste.

Prawo cywilne jest regulowane przez kodeks cywilny, który jest ustawą z 1964r. obowiązujący od 1 stycznia ….?

Oprócz tego prawo cywilne jest regulowane przez kodeks rodzinny i opiekuńczy odnoszący się do relacji o charakterze osobistym. Do prawa cywilnego odnosi się szereg ustaw szczegółowych jak np. prawo spółdzielcze, prawo o spółdzielniach mieszkaniowych, ustawa o księgach wieczystych i hipotece.

Kodeks- jest to fragment ustawy

Prawo cywilne składa się z kilku działów:

1. Część ogólna określona w kodeksie cywilnym ( ‘przepisy wyciągnięte przed nawias, znajdujące zastosowanie do wszystkich pozostałych działów prawa cywilnego’) .

2. Prawo rzeczowe- takie przepisy kodeksu cywilnego które regulują prawa do rzeczy ( ruchomości i nieruchomości).

3. Prawa do zobowiązań ( prawo obligacyjne)- umowy cywilno-prawne, sprzedaż, zamiana, darowizna, najem, ale także zobowiązania wynikające z jednostronnych czynności cywilno-prawnych, jak np. przyrzeczenie publiczne ( np. zbiorę 50 nakrętek pepsi i dostane miska itp.)

4. Prawo spadkowe- reguluję przejście praw majątkowych po zmarłym na jego spadkobierców.

5. Prawo rodzinne- reguluje relacje pochodzenie dziecka od określonych rodziców oraz kwestię małżeństwa.

CZĘŚĆ OGÓLNA:

Relacje cywilno-prawne-> to zachodząca pomiędzy równorzędnymi podmiotami racja społeczna na tle majątkowym oraz nieliczne stosunki osobiste regulowane kodeksem rodzinnym i opiekuńczym. W każdym stosunku cywilno-prawnym występują 4 elementy:

- podmioty tego stosunku ( osoby fizyczne jak i prawne- jednostki organizacyjne posiadające osobowość prawną),

- przedmiot tego stosunku cywilno-prawnego, czyli o co chodzi w tej relacji cywilno-prawnej,

- uprawnienia wynikające ze stosunku cywilno-prawnego ( prawo podmiotowe, czyli zabezpieczona przez prawo możliwość domagania się od kontrahenta określonego sposobu postępowania, np. zapłata określonej kwoty pieniężnej albo opuszczenia lokalu),

- obowiązki wynikające z tej relacji cywilno-prawnej,

Uczestnikami obrotu cywilno-prawnego mogą być zarówno osoby fizyczne jak i osoby prawne. W odniesieniu do obydwu kategorii tych podmiotów o ich zdolności do bycia podmiotami stosunku cywilno- prawnego oraz o ich zdolności do samodzielnego działania w ramach takiego stosunku cywilno-prawnego rozstrzyga zdolność prawna oraz zdolność do czynności prawnych.

Osoba fizyczna- to po prostu ludzie

Osoba prawna- jednostki organizacyjne (podmioty zbiorowe), które są przez przepisy prawa wyposażone w atrybut osobowości prawnej

Nie wszystkie jednostki organizacyjne funkcjonujące w obrocie prawnym posiadają osobowość prawną. Ta cecha osobowości prawnej w przypadku Kodeksu Spółek Handlowych, jest zastępstwem, a nie regułą.

Osoby prawne charakteryzują się tym, że w obrocie cywilno-prawnym występują jako samodzielne podmioty. Z kolei jednostki organizacyjne osobowości prawnej w obrocie DOCZYTAĆ !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!

Jeśli zatem pozwanym ma być nie osoba fizyczna to w wypadku osoby prawnej w pozwie wskazuję się po prostu tą osobą prawną, przykładowo TP S.A. , a nie wszystkich akcjonariuszy tej spółki.

Jeżeli pozwanym jest jednostka organizacyjna, która nie ma osobowości prawnej w pozwie wskazuje się nazwę, pod którą prowadzona jest działalność oraz wymienia się wszystkich wspólników.

Zarówno dla osób fizycznych jak i osób prawnych dla ich samodzielnego działania w obrocie cywilno-prawnym istotne są zdolności prawne oraz zdolności do czynności cywilno-prawnych.

Zdolność prawna- to zdolność niejako bierna, zdolność do występowania w charakterze podmiotu w charakterze strony w stosunkach cywilno-prawnych, czyli jest to zdolność do bycia podmiotem praw i obowiązków i charakterze cywilno-prawnym.

Zdolność do czynności cywilno-prawnych-> to zdolność czynna, jest to zdolność do samodzielnego kształtowania sytuacji cywilno-prawnej, czyli zdolność do nabywania praw i obowiązków o charakterze cywilno-prawnym, własnym działaniem podejmującym we własnym imieniu ze skutkiem prawnym dla siebie.

ZDOLNOŚĆ PRAWNA OSÓB FIZYCZNYCH (czy mogą być właścicielem):

-->od urodzenia zyskujemy zdolność prawna

--> tracimy ją z chwilą śmierci. Ta śmierć jest stwierdzona wydanym aktem zgonu. Akt zgonu jest wydawany przez organ administracji na podstawie zaświadczenia lekarskiego o śmierci danej osoby.

- są 3 akty (urodzenia, zgonu, małżeństwa)

-->zdolność prawna człowieka traci również na wskutek uznania za zmarłego. Takie uznanie za zmarłego następuje wówczas, gdy niewiadomo czy człowiek żyje czy nie. Na podstawie orzeczenia sądu, który bada na podstawie dowodów prawdopodobieństwo śmierci danej osoby

-po to, aby zminimalizować ryzyko błędnego uznania za zmarłego Kodeks Cywilny wprowadza pewne terminy, które muszą upłynąć, aby uznanie za zmarłego mogło nastąpić:

a) typowo jest to termin 10 lat liczony od końca roku kalendarzowego, w którym zaginiony według danych informacji jeszcze żył,

b)jeżeli w chwili uznania za zmarłego osobę, której dotyczy postępowanie ukończyła już 70 lat termin ten ulega skróceniu do lat 5,

c) uznanie za zmarłego nie może nastąpić przed końcem roku kalendarzowego, w którym zaginiony ukończyłby lat 23.

Te terminy są zasadą od której ustawodawca przewiduje wyjątki. W pewnych sytuacjach uznanie za zmarłego może nastąpić po upływie krótszego okresu. Jest tak wówczas, gdy zaginięcie nastąpiło w okolicznościach szczególnie niebezpiecznych dla życia człowieka (np. w związku z katastrofą, zatonięciem statku albo teren objęty działaniami wojennymi).

-wojenne-> 1 rok

-statek, samolot, katastrofy->3 lata

ZDOLNOŚĆI I CZYNNOŚĆI CYWILNO-PRAWNE (coś można sprzedać):

W przypadku zdolności do czynności cywilno-prawnych ustawodawca wyznacza 3 kategorie:

1. Brak zdolności do czynności cywilno-prawnych

2. Ograniczona zdolność do czynności cywilno-prawnych

3. Pełna zdolność do czynności cywilno-prawnych

AD.1.) nie ma zdolności osoba poniżej 13 roku życia oraz osoba ubezwłasnowolniona całkowicie,

AD.2.) osoba, która ukończyła 13 lat lecz nie ukończyła lat 18, o ile nie jest ubezwłasnowolniona całkowicie,

AD.3.)osoba, która ukończyła lat 18, pod warunkiem że nie jest ubezwłasnowolniona całkowicie, ani częściowo.

Małoletni, którzy nie ukończyli lat 18 uzyskują pełną zdolność prawną na wskutek zawarcia małżeństwa. W praktyce dotyczy to osoby, która ukończyła lat 16. Taka bowiem tylko osoba może za zgodą sądu opiekuńczego zawrzeć związek małżeński.

W takim wypadku małoletni nie traci pełnej zdolności do czynności cywilno-prawnych, gdyby małżeństwo ustało zanim ta uzyska pełnoletniość.

UBEZWŁASNOWOLNIENIE- może dotyczyć wyłącznie osoby fizycznej. Prowadzi do całkowitego lub częściowego pozbawienia takiej osoby zdolności do czynności cywilno-prawnych na wskutek orzeczenia sądu. Sąd może zastosować całkowite ubezwłasnowolnienie, gdy człowiek:

-na skutek choroby psychicznej, niedorozwoju psychicznego albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych albo pijaństwa i narkomanii, osoba nie jest w stanie kierować swoim postępowaniem. Ubezwłasnowolnienie częściowe następuje z tych samych powodów. Wówczas, gdy przyczyny te następują z mniejszym nasileniem, potrzeba jest jednak pomoc do prowadzenia swoich spraw majątkowych.

Ubezwłasnowolnić całkowicie można osobę, która skończyła lat 13, bez górnej granicy. Częściowo ubezwłasnowolnić możliwe jest do osoby, która ukończyła lat 18, bez górnej granicy

Ubezwłasnowolnienie całkowite prowadzi do całkowitej utraty zdolności cywilno-prawnych. Częściowe do częściowej utraty do zdolności cywilno-prawnych.

Całkowite zrównuje zatem sytuacje osoby ubezwłasnowolnionej z sytuacją osoby, która nie ukończyła lat 13. Częściowe natomiast zrównuje z sytuacją osoby, która ukończyła lat 13, ale nie ukończyła lat 18.

Dla ubezwłasnowolnienia całkowitego ustanawia się opiekuna, a dla częściowego ukończyła 18.

Osoba która ma pełna zdolność do czynności cywilno prawnych może w obrocie cywilno prawnym samodzielnie dokonywać wszelkich czynności cywilno prawnych, nie potrzebuje niczyjej zgody.

Osoba która nie ma w ogóle zdolności do czynności cywilno prawnych, nie jest zdolna do samodzielnego działania, czynności cywilno prawne w jej imieniu i na jej rzecz podejmowane są przez jej przedstawiciela ustawowego, tj. rodziców albo opiekuna. Czynność która zostałaby samodzielnie dokonana przez taką osobę jest nieważna. Od tej zasady istnieje jeden wyjątek- jeżeli osoba nie mająca zdolności do czynności cywilno prawnych dokonała czynności będącej umową należącą do umów powszechnie zawieranych w drobnych, bieżących sprawach życia codziennego. Taka umowa staje się ważna z chwilą jej wykonania, chyba że pociąga za sobą rażące pokrzywdzenie takiej osoby.

Osoby mające ograniczona zdolność do czynności cywilno prawnych na dokonanie czynności cywilno prawnej potrzebują zgody swojego przedstawiciela ustawowego. Ta zgoda powinna zostać udzielona, przed czynnością, albo równocześnie z nią. Kodeks dopuszcza także możliwość następczego potwierdzenia czynności, która została dokonana bez zgody przedstawiciela ustawowego. Do czasu potwierdzenia ważność czynności jest zawieszona. Na razie nie wiadomo czy będzie ważna czy nie, bo to zależy od decyzji przedstawiciela ustawowego. Po to by poprawić sytuację kontrahenta osoby, która działała bez zgody przedstawiciela ustawowego ustawodawca dopuszcza możliwość wyznaczenia przez niego terminu, przez który będzie czekał na potwierdzenie. W razie bezskutecznego upływu tego terminu, tzn. jeżeli w tym czasie czynność ani nie zostanie potwierdzona ani anulowana taki kontrahent staje się wolny od złożonego oświadczenia woli, czyli czynność jest nie zawarta (milczenie = brak zgody). Są jednak wypadki w których ustawodawca traktuje osoby mające ograniczoną zdolność do czynności cywilno-prawnych tak jakby miały pełną zdolność do czynności cywilno prawnych- 1.takie osoby mogą samodzielnie rozporządzać swoim majątkiem, 2. może samodzielnie rozporządzać przedmiotami oddanymi mu do samodzielnego użytku przez przedstawiciela ustawowego (rodzice i opiekuni), 3. takie osoby mogą samodzielnie dokonywać umów należących do umów powszechnie zawieranych w drobnych, bieżących sprawach życia codziennego, NIE MA TU KLAUZULI O RAŻĄCYM POKRZYWDZENIU, KTÓRA OBOWIĄZUJE PRZY OSOBACH, KTÓRE NIE MAJĄ W OGÓLE ZDOLNOŚCI DO CZYNNOŚCI CYWILNO PRAWNYCH.

Zdolność prawna i zdolność do czynności prawnych osób prawnych:

Odmiennie aniżeli osoby fizyczne osoba prawna nabywa zarówno zdolność prawną jak i zdolność do czynności prawnych w jednym momencie, tj. z chwilą zawarcia umowy powołującej daną osobę prawną do życia, a w ślad za tym jej wpisem do Krajowego Rejestru Sądowego. Taka osoba prawna zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych traci również w jednym momencie, tj. wraz z jej wykreśleniem z Rejestru, który następuje po przeprowadzeniu likwidacji. Osoby prawne działają w obrocie cywilno-prawnym przez osoby uprawnione do ich reprezentacji, tj. przykładowo przez Prezesa Zarządu lub Członków Zarządu, ten prezes nie działa jako pełnomocnik, jest emanacją osoby prawnej którą reprezentuje ( jest istotą spółki).

Czynności prawne- to czynności osób fizycznych lub prawnych, które zmierzają do ustanowienia, zmiany lub zniesienia stosunku cywilno-prawnego przez złożenie odpowiedniego oświadczenia woli.

Dla ważności czynności cywilno prawnej istotne jest spełnienie pewnych przesłanek, które można ująć w 4 grupy: 1.zdolność prawna i zdolność do czynności prawnych osoby dokonującej czynności, 2. niesprzeczność czynności z prawem i zasadami współżycia społecznego, 3. czynność musi być wolna od wad, oświadczenie woli, 4. czynność musi być dokonana w formie wymaganej przez kodeks pod rygorem nieważności.

Wady oświadczenia woli:

1.brak świadomości lub swobody,

2.pozorność,

3.błąd,

4.groźba

1,2-> powodują bezwzględną nieważność czynności, na którą może się powołać każdy, a nie tylko strony czynności

3,4->nie powodują bezwzględnej nieważności czynności, a jedynie stwarzają stronie, która działała pod wpływem wady oświadczenia woli możliwość uchylenia się od skutków złożonego oświadczenia woli, które było dotknięte wadą.

1-> polega na tym, że osoba składająca oświadczenie woli znajduję się w stanie psychicznym odbiegającym od normalnego, który uniemożliwia jej podjęcie decyzji i złożenia oświadczenia woli w sposób świadomy lub swobodny,

2-> polega na złożeniu oświadczenia woli za zgodą drugiej strony dla pozoru (na niby), często czynność pozorna ma na celu ukrycie innej czynności cywilno prawnej, np. strony pozorują umowę sprzedaży po to, żeby ukryć faktycznie dokonaną darowiznę. W takim wypadku nieważna jest czynność pozorowana, ważna natomiast czynność ukrywana,

FORMY CZYNNOŚCI CYWILNO-PRAWNYCH:

Czynności cywilno-prawne można podzielić na czynności jednostronne i dwustronne, a czynności dwustronne to przede wszystkim umowy.

Co do formy kodeks cywilny nie ogranicza swobody stron co do wyboru formy w jakiej zostanie dokonana czynność cywilno-prawna. Z reguły czynności cywilno-prawne dokonywane są w formie ustnej, albo w formie konkludentnej czyli…

Jeżeli strona dokona ‘zwykłej czynności codziennej’ w formie szczególnej, np. aktu notarialnego, to taka czynność oczywiście jest ważna. Od zasady, że strony mogą dowolnie wybrać formę w jakiej dokonają czynności cywilno-prawnej kodeks cywilny przewiduje wyjątki. W takim wypadku narzuca formę w jakiej ma być dokonana określona czynność, czyli narzuca formę szczególną. Narzucona forma jest zawsze ‘minimalna’ w tym sensie, że jeżeli strony dokonały czynności w wyższej formie to nie jest z tego powodu nieważna.

Formy szczególne:

a)forma pisemna zwykła

b)forma pisemna z datą pewną

c)forma pisemna z podpisem urzędowym oświadczonym

d) forma aktu notarialnego

Forma pisemna zwykła jest jedyną formą, której kodeks cywilny wymaga pod dwojakim rygorem, tzn. przewiduje dwojakie skutki, zawsze występujące rozłącznie, które mogą zaistnieć w razie nie dokonania tej formy.

Tymi konsekwencjami są, albo nieważność czynności, albo utrudnienia dowodowe w postępowaniu przed sądem dotyczące faktu dokonania czynności. Nie zachowanie wszystkich pozostałych form szczególnych zawsze powoduje tylko jeden skutek, a mianowicie nieważność czynności.

Forma pisemna zwykła jest zachowana wówczas, gdy zostanie złożony własnoręczny podpis na dokumencie zawierający oświadczenie woli. Do zawarcia umowy wystarcza wymiana dokumentów podpisanych przez stronę przeciwną. Forma pisemna może być zastrzeżona pod rygorem nieważności, albo bez tego rygoru, pod rygorem nieważności zastrzeżona jest wtedy, gdy przepis prawa, albo umowa zawarta między stronami wyraźnie przewiduje, że konsekwencją nie zachowania formy pisemnej będzie nieważność czynności. Dla celów dowodowych forma pisemna wymagana jest wtedy, gdy brak jest zastrzeżenia o nieważności czynności.

W obydwu wypadkach forma pisemna jest wymagana kategorycznie, czyli z samego ujęcia stanowczo wymagające zachowania formy pisemnej nie sposób jest wnioskować czy forma jest wymagana pod rygorem nieważności, czy też tylko dla celów dowodowych.

Rygor nieważności aktualizuje się wtedy tylko, gdy w przepisie albo umowie jest zawarte sformułowanie, wyrażenie wskazujące na to, że w razie nie zachowania formy czynność będzie nieważna. Jeżeli takiego wyrażenia brak nie zachowanie formy spowoduje jedynie utrudnienia dowodowe.

Skutek nieważności powoduje, że czynność jest niedokonana, strony nie mogą zatem domagać się wykonania nieważnej czynności, a gdyby została już dokonana można żądać zwrotu przedmiotów które strony sobie przekazały w ramach wykonania umowy.

Utrudnienia dowodowe polegają na tym, że w razie gdyby spor między stronami dotyczącej czynności dokonanej w niewłaściwej formie przeniósł się na stronę postępowania sądowego w postępowaniu przed sądem niedopuszczalny będzie dowód z zeznań świadków oraz przesłuchania stron umowy na fakty dokonanej czynności. W postępowaniu przed sądem ciężar dowodu, czyli ciężar uwodnienia kwestii, spoczywa na osobie która występuje z określonym twierdzeniem. Od tej restryktywnej reguły istnieją 4 wyjątki, taki dowód może być wyjątkowo dopuszczony:

a)jeżeli sąd ze względu na szczególne okoliczności uzna to za konieczne,

b)gdy obie strony wyrażają na to zgodę,

c)w sporach między przedsiębiorcom a konsumentem,

d)jeżeli fakt dokonania czynności jest uprawdopodobniony pismem, czyli jeżeli istnieje tzw. początek dowodu na piśmie, przykładowo jedna ze stron jest w posiadaniu listu autorstwa drugiej strony, który wskazuję, że między stronami została zawarta umowa.

Forma pisemna z datą pewną polega na urzędniczym poświadczeniu, że istniał on w chwili poświadczenia daty. Takie poświadczenie zasadniczo należy do notariusza, może być także wykonane przez organ państwa albo gminy. Dokument zyskuje datę pewną także w wypadku jakiekolwiek zmianki o dokonaniu czynności w dokumencie urzędowym-wtedy od daty tego dokumentu urzędowego oraz w razie śmierci którejkolwiek z osób podpisanych na dokumencie, wtedy od dnia śmierci tej osoby.

Forma pisemna z podpisem urzędowo –oświadczonym ta z kolei polega na stwierdzeniu autentyczności podpisu. Należy to w zasadzie do notariusza, ta forma ma zarazem skutek formy z datą pewną, gdyż stwierdzając autentyczność podpisu, notariusz wskazuję datę tego potwierdzenia.

Forma aktu notarialnego- jest sporządzona na piśmie, ale nie jest formą pisemną, ma własną nazwę forma aktu notarialnego. Polega na spisaniu treści czynności przez notariusza według wskazówek udzielonych mu przez strony, a następnie podpisaniu dokumentu przez strony oraz notariusza. Ta forma wymagana jest dla każdego przeniesienia własności nieruchomości.

PRZEDSTAWICIELSTWO:

W obrocie cywilno-prawnym strony mogą działać samodzielnie albo przez swojego przedstawiciela. Przedstawicielstwo polega na tym, że czynność prawna zostaje dokonana przez przedstawiciela w imieniu innej osoby zwanej reprezentowanym pociągając skutki prawne bezpośrednio dla reprezentowanego. Są dwa rodzaje przedstawicielstwa:

a)ustawowe

b)pełnomocnictwo

Te dwa rodzaje przedstawicielstwa różnią się źródłem umocowania, czyli tym z czego wynika prawo przedstawiciela do działania. W wypadku przedstawicielstwa ustawowego wynika z przepisu prawa. W przypadku pełnomocnictwa wynika z aktu mocodawcy. Strona może sobie dowolnie wybrać pełnomocnika, pełnomocnictwa może udzielić każda osoba fizyczna i prawna. Pełnomocnik może być wyłącznie osoba fizyczna, z tym że może to być człowiek mający ograniczoną zdolność do czynności cywilno-prawnych. Pełnomocnik może mieć umocowanie pochodzące od dwóch osób, ale musi działać w sposób nienaruszający interesy żadnej z nich. Pełnomocnik nie może zawierać umowy z samym sobą.

Można wyróżnić 3 rodzaje pełnomocnictwa:

a)ogólne, które jest upoważnieniem do dokonywania różnych czynności prawnych w imieniu mocodawcy mieszczących się w ramach zwykłego zarządu, czyli typowych czynności pełnionych przez osobę wykonująca określoną funkcję,

b)rodzajowe, które jest upoważnieniem do wielokrotnego wykonywania na rzecz mocodawcy czynności prawnych określonego rodzaju,

c)szczególne, jest upoważnieniem do dokonania czynności określonego rodzaju, czyli do dokonania konkretnej czynności.

Pełnomocnictwo może zostać udzielone także ustnie. Od tej zasady istnieją dwa wyjątki:

a)pełnomocnictwo ogólne pod rygorem nieważności ma być udzielona na piśmie,

b)jeżeli do dokonania czynności potrzebna jest forma szczególna pełnomocnictwo do dokonania tej czynności musi być udzielone w tej samej formie szczególnej.

Pełnomocnictwo wygasa z upływem terminu na który zostało udzielone, może być także w każdej chwili odwołane, wygasa również z chwilą śmierci pełnomocnika oraz mocodawcy.

PRZEDAWNIENIE:

Przedawnienie polega na tym, ze po upływie terminu wskazanego przez prawo dłużnik może się uchylić od spełnienia świadczenia. Roszczenie przedawnione nie wygasa, ale przekształca się w tzw. roszczenie naturalne, którego spełnienie zależy od woli dłużnika. Dłużnik może je zatem spełnić albo nie. Gdyby roszczenie przedawnione wygasało a dłużnik je spełnił zawsze mógłby się domagać jego zwrotu jako dokonanego bez podstawy prawnej bez względu czy wiedział o upływie terminu, czy nie. Takie roszczenie jednak nie wygasa, jeżeli zatem zostało spełnione dłużnik nigdy nie będzie mógł domagać się jego zwrotu, nawet jeżeli nie wiedział o terminie upływu przedawnienia. Co więcej przedawnienie w postępowaniu przed sadem uwzględnia się tylko na zarzut dłużnika, czyli sąd weźmie tę okoliczność pod uwagę, wtedy tylko gdy dłużnik się na nią na nią powoła. W przedawnieniu ulegają jedynie roszczenia majątkowe (majątkowe nie równa się pieniężne). Roszczenia nie majątkowe nie przedawniają się nigdy, czyli co do nie majątkowych przy obowiązku ich spełnienia dłużnik nigdy nie będzie mógł się zasłonić przedawnieniem. Nie majątkowe są przede wszystkim roszczenia z zakresu prawa rodzinnego, np. związane z pochodzeniem dziecka od określonych rodziców, o rozwód, a także spoza prawa rodzinnego roszczenie o ochronę dóbr osobistych poprzez złożenie odpowiedniego sprostowania. Terminy przedawnienia mają charakter bezwzględnie obowiązujący (tzn. takie terminy nie mogą być uchylane, wydłużane ani skracane umową stron). Zasadniczo termin przedawnienia wynosi 10 lat od kiedy roszczenie stało się wymagalne, a 3 lata wówczas, gdy:

1. Roszczenie jest związane z prowadzoną działalnością gospodarczą

2. Dotyczy świadczeń okresowych

Od tak określonych zasadniczo terminów przepisy szczególne przewidują odstępstwa jeżeli takie odstępstwo to termin przedawnienia jest bardzo krotki, roczny albo dwuletni.

Wymagalność – to jest ten moment kiedy mogę domagać się spełnienia świadczenia.

Roszczenia o świadczenia okresowa to taka sytuacja kiedy mamy do czynienia z zobowiązaniem do cyklicznego spełniania świadczenia wynikającego z umowy.

Kodeks Cywilny dopuszcza możliwość zrzeczenia się korzystania z przedawnienia, musi to nastąpić na piśmie , może być skutecznie dokonane dopiero po upływie terminu przedawnienia, w takim wypadku dłużnik nie może zasłaniać się przedawnieniem.

Bieg terminu przedawnienia może ulec zawieszeniu lub przerwaniu.

Zawieszenie-wstrzymuje tymczasowo wiek przedawnienia, a jeżeli następuje przed rozpoczęciem biegu przedawnienia, przedawnienie w ogóle nie rozpoczyna się, po ustaniu okoliczności powodujących zawieszenie bieg przedawnienia toczy się dalej, czyli nie jest liczony od początku, a jedynie wydłuża się okres przedawnienia o czas kiedy trwało zawieszenie. Zawieszeniu ulega przedawnienie w następujących sytuacjach:

a)co do roszczeń przysługujących dzieciom przeciwko rodzicom na czas trwania władzy rodzicielskiej,

b)co do roszczeń przysługujących osobom nie mających pełnej zdolności do czynności cywilno-prawnych przeciwko ich opiekunom lub kuratorom na czas sprawowania opieki lub kuratorii ,

c)co do roszczeń przysługujących jednemu małżonkowi przeciwko drugiemu na czas trwania małżeństwa,

d) co do wszelkich roszczeń jeżeli uprawniony nie może ich dochodzić przed sądem z powodu siły wyższej.

Przerwa powoduje skutki dalej idące niż zawieszenie, po ustaniu przyczyny przerwy termin przedawnienia liczy się od początku. Przerwę powodują dwie okoliczności:

1. Każda czynność podjęta przed sądem bezpośrednio w celu dochodzenia roszczenia ,

2. Uznanie roszczenia przez dłużnika (musi ono nastąpić na piśmie).

Wszystkie powyższe uwagi dotyczyły przedawnienia do dochodzenia roszczenia przed sądem. Od tego rodzaju przedawnienia należy odróżnić przedawnienia roszczenia zasądzonego prawomocnym wyrokiem sądu. Takie roszczenie przedawnia się zawsze z upływem 10 lat od momentu uprawomocnienia się wyroku, czyli przez 10 lat będzie można próbować skutecznie egzekwować roszczenie objęte takim wyrokiem.

PRAWO RZECZOWE

To ten dział prawa cywilnego, który reguluję własność (prawo własności) oraz inne prawa do rzeczy. Prawami rzeczowymi są:

a)własność (prawo własności),

b)użytkowanie wieczyste

c)ograniczone prawa rzeczowe, których jest 7, są to:

-użytkowanie

-służebności osobiste

- służebności gruntowe

-własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego

-prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej

-zastaw

- hipoteka

Prawo rzeczowe ma następujące cechy szczególne:

a)należy do praw bezwzględnych, tzn. prawa rzeczowe przysługują przeciwko każdemu kto chciałby dokonać naruszenia prawa rzeczowego,

b)istnieje zamknięty katalog praw rzeczowych, tzn. istnieją takie tylko prawa rzeczowe, które przewidział ustawodawca, tzn. nie można nawet na podstawie umowy utworzyć żadnych nowych praw rzeczowych,

c)prawa te wiążą się z rzeczami

Rzeczami w rozumieniu prawa cywilnego są przedmioty materialne na tyle wyodrębnione, że w obrocie prawnym mogą być traktowane jako dobra samoistne. Nie są zatem rzeczami różne postacie energii, nie są też autorskie i pokrętne prawa do rzeczy. Nie są rzeczami części składowe oraz przynależności, nie mają bowiem charakteru samoistnego.

Część składowa to każdy element rzeczy, który nie może być od niej odłączony bez uszkodzenia lub istotnej zmiany całości, albo przedmiotu odłączonego. Czynność prawna obejmująca rzecz, obejmuje również wszystkie jej części składowe.

Przynależność z kolei to przedmioty odrębne potrzebne do korzystania z rzeczy głównej, np. kluczyki do samochodu. W przynależności również dzielą losy rzeczy głównej, z tym że w umowie można inaczej ustanowić.

Rzeczy można rożnie dzielić, najistotniejsze znaczenie ma podział na rzeczy ruchome (ruchomości) oraz rzeczy nieruchome czyli nieruchomości. W kodeksie cywilnym zawarta jest legalna, czyli pochodząca od samego ustawodawcy, definicja pojęcia nieruchomość.

Nieruchomość- to część powierzchni ziemskiej stanowiąca przedmiot odrębnej własności (grunt) wraz ze wszystkim co jest z nią trwale związane: z zabudowaniami, drzewami i innymi częściami składowymi.

Ruchomością- jest to co nie jest nieruchomością.

Garaż, dom , drzewo- część składową nieruchomości.

Wyjątkowo jako nieruchomość odrębna od gruntu może być traktowany budynek lub jego część, jeżeli na mocy przepisów szczególnych stanowi odrębne od gruntu przedmiot własności:

-mieszkania hipoteczne

-przy użytkowaniu wieczystym

PRAWO WŁASNOŚĆI- to najszersze prawo do rzeczy pozwalające właścicielowi na korzystanie z rzeczy i rozporządzanie nią z wyłączeniem innych osób.

Korzystanie- polega na faktycznym władaniu rzeczą, możliwości jej używania i przetwarzania oraz pobierania wszelkich pożytków jakie rzecz przynosi.

Pożytki dzielą się na:

a)naturalne (np. owoce z sadu jaki mam)

b)cywilne (np. czynsz z tytułu wynajmu mieszkania)

Rozporządzanie rzeczą to możliwość swobodnego wykonywania czynności cywilno prawnych których skutkiem jest wyzbycie się własności albo obciążenie rzeczy ograniczonym prawym rzeczowym.

Własność może przysługiwać jednej osobie albo kilku osobom, jeżeli przysługuje kilku osobom mamy do czynienia ze współwłasnością.

Współwłasność:

- w częściach ułamkowych ( polega na tym, że własność przysługuje nie podzielnie kilku osobom, z tym że każda z tych osób ma ułamkiem oznaczone udział w rzeczy, żadnemu ze współwłaścicieli nie przysługuje fizycznie wyodrębniona część rzeczy, każdy ze współ właścicieli ma natomiast prawo do współposiadania rzeczy oraz współ korzystania z niej w sposób który da się pogodzić ze współposiadaniem i współkorzystaniem z rzeczy przez pozostałych , każdy ze współ właściciele może żądać zniesienia współwłasności jeżeli niemożliwe jest osiągniecie kompromisu, zniesienia dokona sad. SA 3 sposoby :fizyczny podział rzeczy, przyznanie rzeczy jednemu ze współwłaścicieli z obowiązkiem spłaty pozostałych, sprzedaż rzeczy w drodze licytacji przez komornika i podział uzyskanej kwoty pomiędzy współwłaścicieli),

-łączna (charakteryzuje się tym, że istnieje wtedy tylko gdy przepis prawa tak przewiduje, a przewiduje tak tylko w 2 przypadkach: współwłasność majątkowa małżeństwa dotycząca dorobkowego majątku oraz współwłasność w spółce cywilnej. Ten rodzaj współwłasności nie może zostać zniesiony tak długo jak długo trwa stan w którym prawo wiąże istnienie współwłasności łącznej. Tu nikt nie ma ułamkowo określonego udziału w rzeczy).