Auksologia

Nauka o rozwoju ontogenetycznym (oobniczym) i oddziaływaniach środowiska zewnętrznego na rozwijający się organizm dziecka (auksein gr, rosnąc)

Rozwój fizyczny dziecka:

Wzrostanie – zwiększanie wymiarów i masy ciałą, prz3waga procesów anabilocznych nad procesami rozpadu,

Różnicowanie – morfologiczna specjalizacja narządowa i kształtowanie typowych proporscji ciałą,

Dojrzewanie – dojrzewanie funkcjonalne, łącznie z międzynarządową integrwacjąw jednolity, pełnosprwany organizm,

Obszary rozwoju psychomotorycznego dziecka:

• Rozwój motoryczny,

• Wzrok i ruchy precyzyjne,

• Słuch, mowa, język,

• Rozwój społenczy, emocjonalny i behawioralny

Niedobory w zakresie któregokolwiek obszaru mogą wywierać

Czynnik endogenne wpływające na rozwój dziecka:

1. Czynniki genetyczne (genotyp):

   1. Determinacja płci,

   2. Tor rozwoju: tempo i rytm wzrastania i dojrzewania,

   3. Wysokość ostateczna,

2. Czynniki pozagenetyczne – wpływają na rozwój zarodka i płodu:

   1. Stan zdrowia, wiek matki,

   2. Właściwości metaboliczne organizmu matki,

   3. Liczba poprzednich ciąż

   4. Liczba przebytych poronień,

   5. Tryb życia matki,

Czynniki egzogenne wpływające na rozwój dziecka:

Czynniki egzogenne (ekologiczne, środowiskowe) – zepsó

1.

2. Czynniki pełeczno-ekonomiczne tzw. modyfikatory kulturowe:

a. warunki butowe,

b. wykształcienie, poziom kultury rodzicó i wychowawców,

c. żywienie,

Okresy rozwoju ontogenetycznego człowieka:

• Okres prenatalny in. wewnątrzłonowy, śródmaciczny trwa do 38-42 tygodnia życia płodowego czas trwania ciąży wynosi średnio 280 dni,

• Okres postnatalny in. pourodzeniowy, pozamaciczny,

Okres prenatalny:

Faza zarodkowa do 8 tygodnia,

Okres postnatalny:

• Okres noworodkowy (pierwsze 28 dni życia),

• Okres niemowlęcy (1 rok życia),

• Wczesniego dzieciństwa (poniemowlęcy) 2-3 rż,

• Przedszkolny 4-6 rż,

• Okres szkolny 7-15 rż,

• Młodzęńczy 16-20,

• Okres dojrzałości 20-25

Okres noworodkowy:

• Trwa pierwsze 28 dni życia,

• Dziecko cechuje znaczna niedojrzałość morfologiczna,

Okres noworodkowy to czas adaptacji narządów do pełnego podjęcia czynności w samodzielnym życiu dziecka po urodzeniu.

Noworodek – rozwoój fizyczny:

• Noworodek donoszony – urodzony między 38 a 42 tygodniem ciąży,

• Masa ciała: 2,5 – 4,5 kg, średnio 3 – 3,5 kg,

• Długości ciała: 47-55 cm średnio 50-52,

• Obwód głowy: 35-37 cm,

• Obwód klatki piersiowej 33-35 cm,

Noworodek – proporcje ciałą:

• Nieproporcjonalnie duża głowa – ¼ długości ciałą (dorosły 1/8),

• Obwód glowy 1 -2 cm większy od obwodu klatki pierziowej, zrównanie obwodów w 2-3 m.ż.

• Część mózgowa czaszki większa od części twarzowej,

• Krótka szyja,

• Beczkowaty kształt klatki piersiowej,

• Stosunkowo duży brzuch – wystaje ponad poziom klatki pierwsiowej,

• Krótkie kończyny – ¼

• Długi tułów

Noworodek – odrębności:

• W ułożeniu na plecach ma lekko zgięte kończyny górne i dolne, przewaga zginaczy nad prostownikami,

• Napięcie miśniowe,

Noworodek – od®ebności:

Akcja serca:

• 110-160/min, w czasie snu może obniżąćsiędo 95-100/min,

• Tachykardia > 180 min

Częstotliwość oddychania:

30-50 min

Tacpnoe > 60/min,

Nos:

• Przewody nosowe i nozdrza tylne wąskie, obfite unaczynienie błony nosowej,

• Nieznaczny obrzęk – sapka – niemożnośćssania, płacz, niepokój,

Krtań:

• Wysokie ułżenie krtani ułątwia ssanie i połyanie , ale sprzyja przenoszeniu sięzakażenia do dolnych dróg oddechowych,

Układ moczowy:

• Pierwsza mikcja do 24 godzin od porodu:

  • 1 – 2 dzień 30-60 ml,

  • 3 – 10 dnzień 100-300 ml,

• Słabo rozwinięta zdolność zagęszczania moczu,

Ukłąd pokarmowy:

• Pierwsze stolce – smółka (złuszczone nabłonki, maźpłodowa, wody płodowe, żółć) są wydalane w ciągu 48 godzin po porodzie,

Skóra:

• Delikatna, miękka, aksamitna w dotyku,

• Łątwo ulega podrażnieniu,

• Na ramionach lanugo,

• Po urodzeniu pokryta mazią płodową (vermix caseosa):

  • Zapobiega wysychaniu i chroni przed podrażnieniami,

  • Chroni przed batkeriami oraz urazami mechanicznymi, ułątwia porów,

  • Nie stwierdza sięu wcześniakó i woworodów,

Noworodek – głowa:

• Kształ™ zależny od ułożenia w czasie ciązy oraz mechanicznych odkształceń powstających w czasie porodu,

• Przedgłowie – obrzęk porodowy: dotyczy części miękkich na przodujących partiach główki, może przekraczać

• Ciemiączko przednie (dużę):

  • Miękka, romboidalna przestrzeń na szczycie czaszki w miejscu połączenia kości czołowej i ciemieniowych,

  • Wielkośćokoło 3x3 cm,

  • Zarasta mięzy 10-18 miesiącem życia,

• Ciemiączko tylne (małę):

  • Kształ™ trójkąta,

  • Zarasta zwykle między 6 tyg – 4 msc. Życia,

  • Wielkość opuszki palca, może być całkowicie zamknięte po urodzeniu,

Noworodek:

• Noworodek eutroficzny – urodzony o czasie z masą ciałą właściwądla wieku ciązowego,

• Noworodek hipertroficzny, rodząsięz masą ciałą za dużą w stosunku do wieku ciążowego,

• Noworodki hipotroficzne – rodzą sięz e zbyt małąmasąciałą do wieku ciążowego,

Noworodek z małą masąurodzeniową:

• Noworodek hipotroficzny:

  • Hipotrofia asymetryczna – małą masa ciałą oraz prawidłowoa długość

• 501-750 g – niewarygodn ie małą masa ciałą,

• 751-1000 g – skrajnie małą urodzeniowa masa ciałą,

• 1001-1500 g – bardzo mała urodzeniowa masa ciałą,

• 1501-2500 g – małą urodzeniowa masa ciała,

Noworodek przedwcześnie urodzony (wcześniak):

• Dziecko uodzone powyżej 22 tygodniaa przed ukończeniem 37 tygodnia ciąży,

• Masa ciałą 501-2500 g,

• Kończyny chude, koniec mostka haczykowato wygięty ku górze,

• Skóra cienka z przeświecającymi naczyniami krwionośnymi,

• Słabo rozwinięta podskórna tkanka tłuszczowa,

• Dużo lanugo – tułów, barki, twarz,

• Obwód klatki piersiowej poniżej 33 cm,

• Powłoki brzuszne bardzo miękkie, słabe napięcie mięśni brzucha, widoczna perystaltya,

• Zachowanie: leży nieruchomo, pozycja ciałą zależna od ułożenia przez osobę dorosłą, ruchy rzadie, pwoolne,

• Ogólna wiotkość, nie krzyczy ale kwili,

• Wtkazuje niedojrzałóśćdo życia pozałonowego – bra kodruchu ssania, połykania, skónnośćdo bezdechy,

• Niedobór surfaktantu – skłonność do niedodmy, czynnik ryzyka RDS – respiratory distress syndrome, ZZO – zespół zaburzeń oddychania,

• Słąba odpornośćna zakażenia,

• Leniwe ruchy robaczkowe jelit, niewielki wytwarzanie sokó trawiennych, słąbe trawienie,

• Całkoita niedojrzałość ułądu termoregulacji – wcześniej wcześniak

Virginia Apgar:

• Amerykańska lekarka, anestezjolog i pediatra:

Skala apgar:

Objaw	Pkt. 0	Pkt. 1	Pkt. 2

• 0-4 pkt – stan ciężkiej zamarwicy noworodka,

• 4-7 pkt – umiarkowana niewydolnośćoddechowo-krążeniowa,

• 8-10 kpt – zdrtowy noworodek,

• Ocenę powtarzamy po 1, 3, 5 ,10 ,15, 30 minutach po urodzeniu

Skala Silvermana – ocena wydolnośći oddechowej noworodka:

Objaw	0 st.	1 st.	2st
Ruchy brzucha i klatki piersiowej	Równomierne	Niewielkie wciąganie

Cechy motoryki noworodka:

• Nieporadność ruchowa,

• Uogólnione reakcje ruchowe – na

Odruchy noworodkowe:

• Odruch ssania:

• Jest podstawowym warunkiem przyj omwania pokarmu,

• Rytminczy odruch ssania

Odruch pełzania

Odruch chwtny (małpi),

• Odruch na światło – zaciśniecie powiek,

• Odruch szukania – drażniąc kącik ust – zwrot głowy w stronędrażnienia otwarcie ust,

• Odruch Magnusa de Kleyna (ton iczny, szyjny, asymetryczny),

• Odruch podparcia – wywołuje sięgo trzymając dziecko pod pachąw pozycji pionewej. Noworek opiero się całymi stopami

• Odruch Moro – obejmowania) – wywołuje sięgo uderzając dłoniąo twarde podłoże na któ®ym leży dziecko:

  • I etap – rozrzucenie i wyprostowanie kończyn górnych z wyprostowaniem palcó,

  • II etap

• Odruch podeszkwowy Babińskiego – grzbietowe zgięcie palucha i rozszerzenie pozostałych palcó podczas drażnienia zewnętrznego brzegu podeszwowej powierzchni stopy,

• Odruch wygięcia grzbietu (Galanta)

Stany przrjściowe okresu noworodkowego:

• Z

Żółtaczka fizjologiczna:

• Obserwowana u 50-70% noworodkó urodzonych o czasie,

• U wcześniakó występuje nawet u 80%,

• Powstaje na skutek hemolizy erytrocytó i fizjologicznego niedoboru transferazy glukuronylowej,

• Pojawia sięw 2-3 dobie życia,

• Ustępuje samoistnie w 7 dobie życia u noworodkó donoszonych, u dzieci urodzonych przedwcześnie powinna ustąpić do 14 doby życia,

• Maksymalne stężenie bilirubiny całkowitej nie powinno przekraczać 12 mg/dl w 3. Dobie życia u noworodkó urodznych o czasie i 15 mg/dl w 7 dobie życia

Fizjologiczny spadek masy ciałą:

• Występuje u wszystkich noworodkó,

• Noworodek donoszony traci w pierwszych dobach życia około 10-15% urodzeniowej masy ciałą, wcześniak 20-2%,

• Wyrównanie masy ciała:

  • U 25% noworodków pod koniec 1 tygodnia życia,

  • U pozostałych w 2 tygodniu życia,

Przejściowa gorączka:

• W chwili porodu temperatura ciałą noworodka wynosi 37,5 – 38 C, a wciągu następnych 10 minut obniża się o 3 C,

• Noworodki nie mają mechanizmów odpowiedzialnych za termoregulację, dlatego od odpowiedniej opieki zależy

Kryza płciowa:

• Jest to stan będący następstwem dziłąnia na noworodka hormonów kobiecych matki, dotyczy dziewczynek i chłopców,

• Około 3-7 doby życia pojawia sięobrzęk gruczołów piersiowych dziecka i obecnośćw nich wydzieliny (tzw. mleko czarownic),

• U dziewczynek

Stolce przejściowe:

• 3-4 dnia życia mogą siępojawić luźne, pakowate, zielono – żółte stolce występujące nawet do 20 razy na dobę,

• Związane z niedojrzałościąprzewodu pokarmowego, przejściowym niedoborem laktazy,

• Nie powoduje zmiany ilości płynów,

Rumień toksyczny:

• Jest to wysypka grudkowo – plamista, widoczne są drobne (1-3 mm) plamki z grudką i/lub pęcherzykiem w części centralnej,

• Zlokalizowane sągłównie na tułowiu, nie występuje na kończynach,

Fizjologiczna hypoprotrombinemia:

• Jest następstwem fizjologicznie niższych stężeń czynnikó krzepnięcia i niższej ilości płytek krwi,

• Stan ten pojawia się

Osiągnięcie rozwoje noworodka pod koniec okresu noworodkowego:

Rozwój motoryczny	Zgie™e kończyny
Wzrok i ruchy precyzyjne	Fiskuje spojrzenie i śledzi twarze,
Słuch, mowa, język	Nieruchomieje na głos, boi sięgłośnego hałąsu,
Rozwój społeczny, emocjonalny i behawioralny	Uśmiecha siępod koniec 6. Tygodnia życia