Nadkrólestwo: bezjądrowe (Procaryota)

Gromada: sinice (Cyanophyta)

• Organizmy jednokomórkowe albo skupiska komórek w formie nitkowatych koloni; Komórki przy podziale nie rozchodzą się całkowicie.

• komórka podobna do bakterii, brak typowego jądra- nukleoid (nić DNA w centralnej części cytoplazmy), sinice nie posiadają plastydów tylko system tylakoidów w których są barwniki, tylakoidy zlokalizowane są w obwodowej zabarwionej części cytoplazmy zwanej chromatoplazmą

• na zewnątrz komórki często występuje pochwa śluzowa nadająca skupiskom sinic śluzowaty charakter

• ściany z mukopeptydów (jak u bakterii), w ścianie kwas pimelinowy tylko u Procaryota

• pozbawione organelli ruchu, mogą się poruszać Rychem drgającym

• fotoautotrofy; brawniki: chlorofil a, karotenoidy i fikobiliny (niebieska fikocyjanina i czerwona fikoerytryna), fikobilin jest tak duże że sinice mają zabarwienie niebieskie lub czerwone

• produktem asymilacji jest wielocukier podobny do glikogenu- skrobia sinicowa- wolutyna (skupisko polifosfatydów), cyjanoficyna (polipeptyd)

• zdolność do wiązania wolnego azotu atmosferycznego- bardzo rzadka zdolność; służą im do tego heterocysty, które posiadają uwsteczniony aparat fot syntetyzujący, środowisko beztlenowe-->działa nitrogenaza- enzym odgrywający kluczową rolę w asymilacji azotu, przyswojony azot przesyłany w formie związanej przez plazmodesmy

• sinice są najdoskonalszymi autotrofami świata (przyswajają azot i CO₂); w procesie fotosyntezy wydzielają tlen, gdyż donorem wodoru jest woda; intensywność asymilacji jest znacznie wyższa niż u roślin

• 2000 gatunków, sinice słodkowodne, plankton- unoszące się w toni wodnej, bentosowe- osiadłe na stałym podłożu

• sinice wykorzystują warunki arktyczne i temp gorących źródeł, tereny pustynne, mocno zasolone, w wodach czystych i bardzo zanieczyszczonych

Rozmnażanie (płciowego nie stwierdzono)

1. podział komórek, u form nitkowatych fragmentacja nitki, rozerwanie następuje przez obumieranie komórek w środku nici, obumierające komórki- nefrydia

2. przez specjalne twory- zarodniki

-endospory jednokomórkowe- powstają wewnątrz komórki macierzystej, uwalniają się przez rozpad ściany komórki macierzystej

-homogonia (egzospory)- ruchliwki, ściana pęka w Wnętrzne komórki odcina jednokomórkowe lub kilkukomórkowe odcinki, które wypełzają z pochew nici macierzystej i dają początek nowym osobnikom

-hormocysty- hormogonia otoczone mocną ścianą, pozbawione ruchu, mają charakter przetrwalnikowy

-akinety- gruba ściana, zanikają barwniki, duże ilości substancji zapasowych, charakter zarodników przetrwalnikowych, występują u form nitkowatych

Przykłady:

Microcystis- tworzy nieregularne skupiska komórek otoczone śluzem

Trzęsidło (Nostoc)- nici otoczone galaretowatą substancją

Drgalnica (Oscillatoria)- komórki ułożone w szeregi otoczone galaretowatą pochwą (ruch drgający)

Gloeocapsa- wielokomórkowe kolonie (regularne) tzw. cenobia- komórki po podziale nie rozchodzą się lecz pozostają połączone za pomocą galaretowatych osłonek

Mogą być wykorzystywane jako naturalny nawóz zielny.

Niepożądane działanie sinic: zakwity w zbiornikach wodnych (Microcystis aeruginosa), olbrzymia masa rozkładających się substancji organicznych, produkty rozkładu toksyczne dla ryb i innych zwierząt wodnych.

Niektóre sinice żyją w symbiozie z innymi organizmami:

- z grzybami tworzą porosty

- w plechach wątrobowców

-z paprociami

-w bulwach korzeniowych sagowców

-w komórkach organizmów zwierzęcych (np. korzenionóżek)

Chleb tengu- sinice z gatunku trzęsidło , Gloeocapsa i Microcystic incerta

Królestwo : Mycetalia- Grzyby (Mycobionta)

• duża grupa ok. 120000 gatunków

• plechowce o heterotroficznym sposobie odżywiania (nie mają chromatoroforów, nawet jeśli są zielono zabarwione, to zabarwienie nie ma nic wspólnego z chlorofilem)

Wyróżniamy 3 gromady:

-Myxomycota- śluzorośla

-Mycota( Eumycota)- grzyby właściwe

-Lichenomycota- porosty

Gromada: Moxomycota-śluzorośla

• niewielka gromada (ok. 500 gatunków)

• nie tworzą strzępek

• tworzą zwykle wielojądrzastą masę protoplazmy

• pozbawione ściany komórkowej

• posiadają możliwość wykonywania ruchów pełzakowych

• żyją najczęściej na powierzchni wilgotnych gleb

• niektóre są pasożytami roślin

Gromada: Mycota- grzyby właściwe

• zdecydowana większość organizmów z królestwa Mycetalia

• plecha grzybów najmniej zorganizowanych jest naga, często jednokomórkowa

• u wyżej zorganizowanych zawsze ściana komórkowa (z chityny, czasem z chityny i celulozy)

• materiałem zapasowym jest glikogen lub tłuszcze (nigdy skrobia)

• ciało grzybów zbudowane jest z nitkowatych, bogato rozgałęzionych strzępek (hyphae), które tworzą grzybnię (cymelium)

• u grzybów niższych grzybnia niepodzielona, całe ciało jest jednym wielojądrzastym komórczakiem

• u wyższych strzępki podzielone ścianami poprzecznymi (septa)

• czasem grzybnia bardzo zwarta, szczególnie gdy tworzy owocniki, podkładki, ma wtedy postać plektenchymy (pseudoparenchymy)

• powstawanie owocników ma związek z rozmnażaniem płciowym

• owocniki służą do rozmnażania (na nich powstają mejospory)

• w ten sposób u grzybów zaznacza się wyraźne zróżnicowanie grzybni na części

-wegetatywne (służące do odżywiania)- grzybnia, która najczęściej żyje w glebie (u saprofitów) lub wewnątrz innego organizmu (u pasożytów)

-reprodukcyjne (owocniki, podkładki)- może powstawać w zwykłych warunkach atmosferycznych; może być tak, że cały grzyb (wraz z owocnikiem) znajduje się w ziemi (np. trufla)

grzyby eukarpiczne- podzielona grzybnia

grzyby holokarpiczne- cała grzybnia przeznaczona na rozmnażanie

• niektóre grzyby np. buławinka czerwona, wytwarzają sklerocja czyli przetrwalniki ( gromadzą materiały zapasowe, w odpowiednich warunkach mogą kiełkować w owocniki)

• opieńka miodowa atakująca korzenie drzew i wytwarzająca brązowożółte owocniki jest podobno największym ze wszystkich organizmów

• grzyby mogą być pasożytami (roślin, zwierząt lub człowieka)(ok. 25% gat) lub saprofitami(reducenci), wtedy rozkładają martwe szczątki organiczne do prostych związków chemicznych-odgrywają rolę w przebiegu materii

• mają zdolności rozkładania drzewnika (ligniny)

• wiele grzybów żyje w symbiozie np. z sinicami i zielenicami tworzą porosty, podstawczaki i workowce z korzeniami roślin naczyniowych (mikoryza)

• współzależność grzybów i roślin z rodziny storczykowatych (Orchidaceae), których nasiona mogą kiełkować tylko w obecności grzybów mikoryzowych

• niektóre właściwości grzybów przede wszystkim ich zdolność do produkcji różnych substancji i prowadzenia fermentacji wykorzystywane są w przemyśle spożywczym, browarniczym i farmaceutycznym

• mogą powodować straty w wielu gałęziach gospodarki mogą być również szkodliwe dla roślin, zwierząt i ludzi (pasożyty)

• rozmnażają się wegetatywnie najczęściej za pomocą egzospor (zarodników konidialnych) i płciowo (sposób może przebiegać różnie w zależności od rodzaju grzyba

Klasa: Sprzężniaki (Zygomycetes)

• 400 gatunków

• grzyby lądowe

• ciało ze strzępek, najczęściej komórczak

• septy tylko u bardziej zorganizowanych

• ściany komórkowe z chityny i chitosanu

• strzępki rozłogowe- stolony
  strzępki chwytnikowe- rhizoidy
  strzępki wzniesione- sporangiophore

• rozmnażają się:
  -bezpłciowe przez aplanospory- wielojądrzaste zarodniki
  -płciowo przez gametangiogamię- tutaj oogamię
  Zarodniki kiełkują w strzępki grzybni. Gdy dwie różnoimienne strzępki znajdują się obok siebie (odcinki odmiennej płci, nie różniące się morfologicznie) ich końce zbliżają się do siebie i odcinają się na szczycie komórki będące gametangiami. Gametangia te kopulują (następuje plazmogamia i kariogamia) i tworzy się zygota otoczona grubą ścianą. Zygota ma charakter przetrwalnikowy (zygospora). Po pewnym czasie kiełkuje przechodząc podziały mejotyczne i wytwarza krótką haploidalną strzępkę (sporangiofor) na której powstaje zarodnia z jednojądrowymi zarodnikami, które kiełkują w grzybnię. Przedstawiciele sprzężniaków są więc organizmami haploidalnymi- zygospora jest jedynymi diploidalnym odcinkiem ich cyklu życiowego.

• przykłady:
  -pleśniak biały (Mucor mucedo)- grzyby żyjące jako saprofity na produktach spożywczych, nawozie

-rozłożek czerniejący (Rhizopus nigricans)- saprofit rzadziej spotykany

Klasa: Workowce (Ascomycetes)

• bardzo duża grupa obejmująca ponad połowę wszystkich znanych gatunków grzybów

• grupa bardzo zróżnicowana, obok organizmów jednokomórkowych występują tu grzyby wytwarzające owocniki wielocentymetrowej wielkości

• wspólną cechą jest wytwarzanie charakterystycznych zarodni zwanych workami (ascosporangium, ascus)

• worek zawiera 8 zarodników (askospor)

• worki tworzą się wewnątrz różnorodnych owocników

• typy zarodników
  -klejstotecja- u form prymitywnych worki tworzą się w niewielkich kulistych owocnikach całkowicie zamkniętych, worki uwalniają się albo przez pęknięcie ścianki owocnika albo przez jego rozkład
  -perytecja- otocznia, kuliste, na szczycie otwór przez który worki lub zarodniki wydostają się
  -apotecja- miseczki, na dni miseczki znajdują się worki
  -askostromy- część workowców wytwarza worki wewnątrz istniejącej już podkładki (stroma), powstają skupienia worków otoczone strzępkami, podkładki nie wytwarzają własnej ścianki (nie można odróżnić właściwego owocnika od podkładki)

• worki znajdujące się w owocnikach tworzą warstwę rodzajną (hymenium)

• w skład hymenium wchodzą jeszcze strzępki płonne zwane wstawkami lub parafizami

• worki powstają w procesie płciowym (gametangiogamia)
  Haploidalne zarodniki (askospory) kiełkują w grzybnię, produkują gametangia żeńskie (lęgnie- askogon) i męskie (plemnie). Lęgnia ma na szczycie cienki włostek (trichogyne) służący jako kanał łączący lęgnię i plemnię. Przez włostek zawartość plemnie przelewa się do lęgni- plazmogamia. Jądra układają się parami, w każdej parze jądro męskie i żeńskie (jądra sprzężone). Pary jąder sprzężonych przemieszczają się do tworzących się na szczycie lęgni do wyrostków lęgni (wyrostków korkotwórczych). Dikariofaza trwa od ułożenia się jąder w pary do momentu kariogamii. Szczytowa partia każdej strzępki tworzy ścianę poprzeczną, powstają komórki z parą jąder sprzężonych. Szczyt komórki zgina się kolankowato w dół, para jąder dzieli się jednocześnie dając dwie pary jąder sprzężonych. Jedna z tych par zostaje odcięta poprzecznymi ścianami w rejonie zgięcia (na szczycie), u postawy haka zostaje tylko po jednym jądrze. Komórka szczytowa (macierzysta worka) o 2 jądrach przekształca się w worek, jądra zlewają się, następuje kariogamii (jądro diploidalne), następnie podział redukcyjny i mitoza (8 jąder haploidalnych). Następnie jądra haploidalne przekształcają się w zarodniki. U podstawy askogonu wyrastają strzępki płonne dające początek powstawaniu owocnika.

W życiu workowca dominuje haplofaza, dikariofaza ogranicza się do strzępek korkotwórczych, a diplofaza do jądra komórki macierzystej worka.

• proces płciowy u workowców występuje raz w roku, pod koniec okresu wegetacyjnego

• workowce rozmnażają się także wegetatywnie za pomocą zarodników konidialnych (są to egzospory- powstają na drodze wegetacji przez odcinanie komórek na szczycie)

• klasę workowców dzieli się ze względu na sposób tworzenia i kształt owocników

Podklasa: Workowce pierwotne (Protunicatae)

-haplonty

-plecha drobna, czasami jednokomórkowa

-rozmnażanie wegetatywne przez pączkowanie

-worki powstają pojedynczo, a jeżeli są zebrane w warstwę rodzajną to pokrywa ona bezpośrednio podłoże

-należy tu rodzaj: drożdże (Saccharomyces)

-drożdże piwne- Saccharomyces cervisiae

-drożdże winne- Saccharomyces elipsoidens

-zdolność do fermentacji alkoholowej

-stosowane są przy wyrobie piwa, wina, przy wypieku ciasta (CO₂ jako czynnik spulchniający ciasta)

-rola w fermentacji mleka

-drożdże jako lekarstwa- w formie suszonego granulatu (Faex medicinali)- środek witaminowy (duża zawartość Wit B) stosowany w schorzeniach skórnych (trądzik), w leczeniu niedokrwistości, chorób naczyń wieńcowych, cukrzycy

Podklasa: Workowce właściwe (Eutunicatae)

-większość workowców

worki z mechanizmem otwierającym

-worki tworzą sie przeważnie w owocnikach ułożone w warstwie rodzajnej (obłócznia lub hymenium)

-gametangiogamia

-rozmnażanie wegetatywne

-kropidlak (Aspergillus)

-pędzlak (Penicillium)

-występują septy

-pionowo wzmocniona strzępka- konidiofor (na niej zarodniki konidialne)

-u kropidlaka na końcu konidioforu wyraźne nabrzmienie

-u pędzlaka konidiofor rozgałęzia się (te rozgałęzienia na szczycie to medule, szczytowe komórki to fialidy (phialidae))

-fialidy ulegają zaokrągleniu i odcinają konidia, które są roznoszone przez wiatr

-owocniki drobne zamknięte ( u obu rodzajów) (klejstotecja)

Gatunki:

-kropidlak czarny- Aspergillus niger- wytwarza kwas cytrynowy

-kropidlak dymnicowy- Aspergillus fumigatus- powoduje grzybicę płuc

-kropidlak żółty- Aspergillus flavus- wytwarza karcynogenne aflatoksyny

- Aspergillus oryzae- do sporządzania wina ryżowego

-pędzlak znakowany- Penicillium notatum, pędzlak złocisty- Penicillium chrysogenum: dostarczają penicyliny, występują na różnych produktach (zielonkawe naloty)

-Penicillium caseicolum, Penicillim roquefortii- zastosowanie w serowarstwie, sery pleśniowe

-smardz jadalny (Marchella esculenta), piestrzenica kasztanowata (Gyromitra esculenta) (babie uszy)(wytwarza kwas welwetowy, grzyb trujący)- saprofity, owocniki w postaci apotecjum uformowane na wysokich trzonkach; owocnik pokrojem przypomina owocnik grzybów kapeluszowych, ma główkę na trzonku, powierzchnia główki jest pomarszczona

-trufla letnia-Tuber aestivum – niezwykły grzyb, cały rozwój pod powierzchnią gleby, worki mają przeważnie zredukowaną liczbę zarodników, nie otwierają się , nie wyrzucają zarodników; grzyb jadalny bardzo ceniony, do wyszukiwania służą wytresowane świnie

-buławinka czerwona- Claviceps purpurea- pasożyt traw, surowcem są przetrwalniki zwane sporyszem (Secale cornutum)- zawierają alkaloidy sporyszowe, której odpowiadają za działania lecznicze, obecnie te alkaloidy otrzymuje się z hodowli in vitro

Klasa: Podstawczaki (grzyby postawkowe) (Basidiomycetes)

• 30000 gatunków grzybów lądowych

• największy stopień organizacji plechy

• strzępki podzielone ścianami poprzecznymi

• grzybnia w stadium dikariofazy

• w haplofazie grzybnia pierwotna (krótkotrwała)

• w wyniku jednego aktu plazmogamii może powstać dużo owocników (grzybnia dikariotyczna wytwarza owocniki przez czas nieskończenie długi)

• owocniki mają bardzo różne kształty

• rozmnażają się wegetatywnie (fragmentacja grzybni) lub za pomocą zarodników podstawkowych, które powstają w procesie płciowym- somatogamii (zespoleniu się strzępek wegetatywnych, należących do grzybni pierwotnej)

• nie tworzą się tu żadne organy rozmnażania płciowego

• zarodniki podstawkowe (basidiospory) powstają na podstawkach (basidium)

• do podstawek przytwierdzone są sterygmami (wyrostkami na szczycie podstawki)

• podstawki pełnią rolę taką jak worek u workowców czyli są zarodnia, inny sposób powstawania: egzogeniczny (na zewnątrz podstawek) u workowców endogeniczny (wewnątrz komórki worka)

• cykl rozwojowy

Z haploidalnych zarodników podstawkowych wyrasta haploidalna grzybnia (g. pierwotna). Jeśli strzępki różnoimienne grzybni zetkną się ze sobą to dochodzi to kopulacji między nimi. Następuje plazmogamia, a jądra tworzą pary jąder sprzężonych. Komórki dikariotyczne dzielą się i powstaje grzybnia dikariotyczna zbudowana z komórek zawierających 2 jądra- jedno „+” i drugie „-”. W stanie dikariotycznym grzybnia może rosnąć latami, ale w pewnym momencie wytwarza owocniki. Powstają one poprzez ścisłe splecenie się strzępek grzybni dikariotycznej. W owocnikach w określonym czasie i miejscu dochodzi do zlania się obu jąder (dochodzi w komórkach macierzystych podstawy) i powstaje jedyna u podstawczaków komórka diploidalna. Zwykle jednak bezpośrednio po kariogamii zachodzi mejoza, w wyniku której powstają 4 jądra haploidalne (2 „+” i 2 „-”). W tym czasie komórka z dzielącym się jądrem zygotycznym wydłuża się, a na jej szczycie tworzą się 4 wyrostki (sterygmy), do których wnikają haploidalne jądra. Końce sterygm nabrzmiewają, odcinają się grubą ścianą i przekształcają się w zarodniki- basidiospory.

Podstawki w olbrzymiej większości podstawczaków zebrane są w warstwę rodzajną (hymenium) w skład której wchodzą także wstawki (parafizy).

Należy tu podkreślić rozległość czasową i przestrzenną dikariofazy: od chwili plazmogamii komórek grzybni haploidalnej do kariogamii może upłynąć dość długi czas mierzony nawet w latach.

• podstawczaki mogą żyć saprofitycznie, pasożytniczo lub symbiotycznie

• żyjące symbiotycznie to gatunki mikoryzowe wchodzące w kontakt z systemem korzeniowym wielu roślin naczyniowych

• klasa podstawczaków dzieli się na dwie podklasy (kryterium- budowa podstawek)

Podklasa: Holobasidiomycetidae- pojedynczo podstawkowe (podstawki jednokomórkowe)

-grzyby kapeluszowe jadalne i trujące

owocnik składa się z kapelusza i trzonu

pod kapeluszem hymenofor (w postaci rurek, blaszek itp.)

hymenofor zakłada się na młodym owocniku i jest od razu wystawiany na działanie warunków atmosferycznych lub u niektórych gatunków otoczony osłonkami, które rozrywają się w trakcie wzrostu owocnika

-prawdziwek(borowik) Boletus- hymenofor rurkowatym do tego rodzaju należy:

-borowik szlachetny- Boletus edulis

-borowik szatański- Boletus satanas

-borowik ponury- Boletus uridus

-maślak zwyczajny-Suillus lutens- hymenofor rurkowaty

-koźlarz babka(koza)- Leccinum srcabrum- hymenofor rurkowaty

-podgrzybek brunatny- Xerocomus radius- hymenofor rurkowaty; zbierany masowo, gromadzi w swych owocnikach duże ilości metali ciężkich

-pieprznik jadalny- Cantharellus cibarius- hymenofor blaszkowaty

-pieczarka- Agaricus- osłonka częściowa (velum partiale), która ochrania niedojrzałe hymenium

-pieczarka dwuzarodnikowa- Agaricus bisporus

-pieczarka polna- Agaricus campestris

-mleczaj rydz- Lactarius deliciosus- ma wyspecjalizowane komórki z sokiem mlecznym, najsmaczniejszy z naszych grzybów

-gołąbek- Rusulla- gatunki jadalne i trujące

Grzyby trujące:

-rodzaj muchomor- Amanita- osłonka całkowita (velum universale), osłania całkowicie niedojrzałe owocniki, pozostałości jej to łatki na kapeluszu; z wyjątkiem A.cesarea cały rodzaj trujący

-m. cytrynowy- Amanita citrina

-m. sromotnikowy- Amanita phalloides- najbardziej trujący

-m. wiosenny- Amanita verna

-m. jadowity- Amanita virosa

-m. czerwony- Amanita muscaria- Gatunek powszechnie znany, zatruć tym gatunkiem nie notuje się

-rodzaj purchawka- Lycopedrom- kuliste lub gruszkowate owocniki pękające na szczycie

-p. chropowata- Lycopedrom perlatum- zalecana w medycynie ludowej

-rodzaj tęgoskór- Scleroderma

Pasożyty:

-huby- pasożyty drzew:

-żagiew korzeniowa- Polyporus betulinus- na pniach drzew

-huba pospolita- Fomes fomentarium- na bukach, brzozach

-włóknouszek ukośny (huba brzozowa)- Inonotus obliqus- w medycynie ludowe jako lek przeciwnowotworowy

Podklasa: Phragmobasidiomycetidae- złożono podstawkowe (podstawka 4- komórkowa)

-brak owocników

-pasożyty

-przedstawiciele:

-rdza źdźbłowa- Puccinia graminis- dwóch żywicieli :berberys i trawy

-głownia- Ustilago- atakuje różne zboża- głownia kukurydzy- Ustliago zeae (maydis)

Klasa: Deuteromycetes (Fungi imperfecta)- grzyby niedoskonałe

• sztuczna bardzo duża grupa systematyczna, 30% gatunków wszystkich grzybów

• nie wykryto procesu płciowego

• Przy bliższych badaniach odkryto jednak że większość z nich to workowce

• saprofity jak i pasożyty roślin, a nawet człowieka- np. bielnik biały(drożdżak)- Candida albicans- występuje na błonie śluzowej jamy ustnej

Gromada: Lichenomycota- Porosty

• 20 tys gatunków, w Polsce 16 tys

• organizmy złożone z dwóch silnie zespolonych komponentów tj. glonu (fikobiont) i grzyba (mycobiont)

• uważa się, że grzyb jest elementem panującym- wykorzystuje substancje organiczne produkowane przez glon (organizm samożywny) dając w zamian jedynie ochronę przed wyschnięciem i być może zaopatruje w wodę i sole mineralne

• współżycie przypominające stosunek pana i niewolnika- helotyzm (interakcja protekcjonistyczna)- specyficzna forma pasożytnictwa- grzyb panuje nad uwięzionym glonem i w miarę swoich potrzeb umożliwi mu wzrost i rozmnażanie

• pasożytnictwo- grzyb wnika ssawkami do wnętrza komórki glonu

• glonopasożytnictwo- glon stymuluje grzyb do reakcji obronnych przejawiających się rozrostem strzępek grzyba i wytwarzaniem warstwy korowej ochraniającej komórki glonu

• stworzenie bardzo silnego połączenia robiącego wrażenie jednolitego organizmu; porosty uzyskują szereg specyficznych właściwości będących wynikiem współżycia

• glony wchodzące w skład porostów:
  -sinice (Cyanophyta)
  -zielenice (Chlorophyta) 90%

• grzyby: najczęściej workowce, rzadziej podstawczaki (lub grzyby niedoskonałe)

• zasadniczą postać nadają porostom grzyby, od nich zależy postać i struktura porostu; plecha porostów zbudowana jest ze zbitych strzępek grzyba, tworzy nibytkankę (pseudoparenchymę)

• na przekroju poprzecznym na zewnątrz występują korowe partie plechy (gęsto zbite strzępki grzyba), we wnętrzu- warstwa rdzeniowa (luźno ułożone strzępki) tutaj komórki glonów: mogą być porozrzucane beładnie (plecha homeomeryczna) lub tworzą wyraźną warstwę (heteromeryczna)

• 3 zasadnicze kształty plech:
  -skorupiasta- przylega ściśle do podłoża, na którym rośnie; takiej plechy nie można oderwać od podłoża bez zniszczenia; gatunki naskalne i nadrzewne np. Graphis- Literak, Rhizocarpon- Wzorzec
  -liściasta- płaska ale zespolenie z podłożem jest stosunkowo luźne- przytwierdzona w jednym punkcie za pomocą chwytników lub zmarszczek kory; Peltigera- Pawężnica, Parmelia- Tarczownica, Lobaria- Granicznik
  -krzaczkowata- prostopadała do podłoża, przypominająca dorbne krzaczki przytwierdzone tylko w jednym punkcie; Usnea- Brodaczka, Alectoria- Włostek, Cladonia- Chrobotka
  -niektóre odznaczają się dwupostaciowością plechy, część dolna zwana plechą pierwotną- liściasta lub skorupiasta, a górna wniesiona (wtórna)- krzaczkowata

• Rozmnażanie należy rozpatrywać z dwóch różnych punktów widzenia

1. po pierwsze rozmnażają się jako całość- rozmnażanie wegetatywne; odbywa się ono przez fragmentację plechy: komórki plechy roznoszone są z wiatrem i w odpowiednich warunkach mogą odtworzyć cały organizm. Fragmenty plechy mogą powstać przypadkowo lub być produkowane przez specjalne twory
   -urwistki (soredia)-kilka komórek glonu otoczonych niewielką liczbą strzępek grzyba, produkowane w części korowej plechy, wydostają się przez jej spękania zwane sorediami
   -wyrostki (izydia)- na powierzchni plechy tworzą się brodaweczki łatwo odłamujące się, zawierają oba składniki porostu

2. oba składniki porostu mogą również rozmnażać się samodzielnie; glony dzielą się przez podział, produkty podziału pozostają w obrębie plechy.
   Grzyby mogą rozmnażać się płciowo. Ponieważ większość grzybów to workowce, więc zakładają one w obrębie plechy lęgnie (askogony) opatrzone długim i często skręconym włostkiem. Lęgnie zapładniane są najczęściej przez nieruchliwe komórki zwane spermacjami. Spermacja tworzą się w specjalnych zbiornikach zwanych piknidiami. W wyniku zapłodnienia powstają strzępki korkotwórcze, w których powstają worki z zarodnikami (w worku przeważnie 8 zarodników, ale może być 2,4,12 lub 100 a nawet więcej). Worki układają się w warstwę rodzajną umieszczoną w owocnikach (perytecja- otocznie lub apotecja- miseczki). Niektóre porosty wytwarzają owocniki w których między workami występują komórki glonu. są one uwalniane razem z zarodnikami. Jeżeli w miseczce występują glony to owocnia nosi nazwę apotecjum lekanorowe, apotecjum pozbawione glonów- leciderowe. Stosunkowo nieliczne grzyby pozbawione glonów należą do podstawczaków i te produkują zarodniki na podstawkach.

• podział porostów- 3 klasy zależnie od przynależności systematycznej grzyba (wcześniej 4)
  -porosty pleśniakowe- Phycolichenes- grzyb należy prawdopodobnie do sprzężniaków; obejmują tylko jeden gatunek – Glosiphon pyriforme (glosyfon), w symbiozie występują to sinice, które żyją wewnątrz komórek grzyba; prawdopodobnie nie jest to porost
  -porosty workowcowe- Ascolichenes (najwięcej)
  -porosty podstawkowe- Basidiolichenes (ok. 20 gatunków)
  -porosty niedoskonałe- Deuterolichenes- organizmy u których nie są znane organy rozmnażania płciowego, utworzone na wzór klasy grzybów niedoskonałych

• wystepowanie
  -w temperaturze bardzo wysokiej i niskiej
  -wytrzymują suszę
  -wrażliwe na SO₂ i tlenki azotu, nie występują w miastach (zanieczyszczenia)
  -siedliski: skały, kora drzew, gleba, płoty, mury
  -porosty naziemne (epigeity) np. Cladonia, Cetraria
  -porosty nadrzewne (epifity) np. Graphis, Alectoria, Usnea

• znaczenie
  -pionierska działalność- osiedlają się n nie zajętych jeszcze podłożach, przygotowują grunt dla organizmów bardziej wymagających
  -stanowią bazę pokarmową dla różnych zwierząt np. dla reniferów Cladonia renifera (porost ten służy także do wyrobu alkoholu)
  -pożywienie dla człowieka np. Lecantoria esculenta- krusznica jadalna (Misecznica jadalna) była najprawdopodobniej tą biblijną manną. Gatunek ten występuje na Bliskim Wschodzie i do dziś jest spożywany; po nadejściu suszy zwija się w drobne kuleczki będące formą przetrwalnikową

• znaczenie lecznicze
  -Cetraria islandica- Płucnica islandzka- mech islandzki- Lichen islandicus(surowiec). Plecha zwiera śluzowaciejące wielocukry (licheninę i izolicheninę) oraz gorzkie i działające antybiotycznie kwasy porostowe. Lichenina i izolichenia- występuje w ściankach kory, sporządza się napary i syropy przy chorobach płucnych. Preparaty zawierające kwasy porostowe głównie usninowy i cetnarowy działają przeczyszczająco, przeciwrobaczo, zaś zawierające licheninę mają właściwości wykrztuśne i przeciwkaszlowe.
  -Peltigera aphthosa- jako lek przeciw pleśniawkom. Porost rośnie na ziemi. Niektóre gatunki porostów zawierają substancje określane mianem kwas porostowy (działanie bakteriostatyczne, bakteriobójcze)
  -kwas usninowy- występuje w porostach należących do rodzaju Usnea
  -kwas fizydowy- rodzaj Parmelia- Tarczowate
  -kwas rama linowy- Ramalina- Odnożyca
  -preparaty lecznicze zawierające kwasy porostowe np. eozyna, preparat kwasu usninowego, fizydowego, ewerninowego stosowany jest w leczeniu niektórych schorzeń skórnych, znalazły zastosowanie w stomatologii
  -lek z chrobotka porodukowany pod nazwą Lisho ma działanie antybiotyczne silniejsze niż terrycyklina

• dostarczanie substancji do produkcji barwników (czerwone, błękitne, żółte i brązowe) wytwarzanych przez gatunki:
  -Roccelia (orcelka): R. tinctoria, R. fruciformis
  -Usnea barbata
  -Romalina calicalis
  -z Rocelia i Ochrolechia otrzymuje się lakmus; najlepszy lakmus jest z Ochrolechia Parnella i O. tatarea

• używane w perfumerii
  -Evernia prunastri- mąkla tarniowa (szkodnik drzew owocowych, nadrzewny, składnik najlepszych francuskich perfum, surowiec w perfumerii zwany jest mchem dębowych
  -Parmeria furfuracea- Tarczownica otrębiasta
  -Lobaria pulmonaria- Granicznik płucnik
  -liczne gatunki Romalina

• porosty trujące
  -Letharia vulpina (Jaskrota wilcza) i Cetraria pinastri (Płucnica sosnowa) wytwarzają toksyczne kwasy porostowe (np. kwas wulpinowy) dawniej stosowane do sporządzania trutek na lisy i wilki