GRUCZOŁY WEWNĄTRZWYDZIELNICZE

Odrębny układ narządów stanowią gruczoły wewnątrzwydzielnicze bez przewodów wyprowadzających (glandulae endocrineae s. sine ductibus). Gruczoły dzieli się najczęściej ze względu na pochodzenie z danego listka zarodkowego lub ze względu na funkcję w organizmie. Ze względu na pochodzenie gruczoły dzielimy na: ekto-, mezo- i endodermalne. Do pierwszej grupy zaliczamy: rdzeń nadnerczy (medulla glandulae suprarenalis), szyszynkę (corpus pineale) oraz przysadkę (hypophysis). Do drugiej: jądro (testis) albo jajnik (ovarium) i korę nadnerczy (corex glandulae suprarenalis). Do trzeciej wreszcie: grasicę (thymus), tarczycę (glandula thyroidea), przytarczyce (glandulae parathyroideae) oraz wyspy trzustki Langerhansa (insulae pancreatis). Ze względu na funkcję gruczoły dzielimy na 4 grupy. W I grupie znajdują się gruczoły odpowiedzialne za przemianę materii: grasica (thymus), tarczyca (glandula thyroidea), przytarczyce (glandulae parathyroideae) oraz wyspy trzustki (insulae pancreatis). Grupa II to narządy chromolubne (organa chromaffinia) związane z układem autonomicznym: nadnercze (glandula suprarenalis), ciałka przyaortowe (corpora paraaortica), kłębek szyjny (glomus caroticum), zwój przysercowy (paraganglion supracardinale) i kłębek guziczny (glomus coccygicum). Grupa III to gonady: jądro (testis) albo jajnik (ovarium), a grupa IV – gruczoły międzymózgowia (diencephalon): szyszynka (corpus pineale) oraz przysadka (hypophysis).