NAUKA O SPOŁECZEŃSTWIE 4.03.2010r.
ASPEKTY FUNKCJONOWANIA SYSTEMÓW SPOŁECZNYCH
Wymiar historyczny – geneza typu społeczeństwa, z którym mamy teraz do czynienia
Wymiar porównawczy – specyfika społeczeństwa polskiego w kontekście innych typów społeczeństw
ASPEKT OPISOWY SPOŁECZEŃSTWA
Myślenie krytyczne – przyglądanie się w sposób systematyczny i pogłębiony rozmaitym elementom świata, który nas otacza przy jednoczesnym uwzględnianiu ideologii, które są współcześnie uznawane
Krzywa Gausa – analiza zjawisk społecznych. Pewne zjawiska społeczne rozkładają się zgodnie z tym wykresem.
Rozkład normalny – większość populacji mieści się po środku, ale istnieje taka część populacji, która ma niski i bardzo wysoki iloraz inteligencji
Większość analiz społecznych dotyczy |
Rozkład normalny dotyczy sytuacji czysto społecznych, ale też innych sytuacji, np. studenci piszący egzamin
Mówiąc o funkcjonowaniu społeczeństwa najczęściej odcinamy elementy skrajne. Posługując się analizami statycznymi możemy się odnosić do populacji jako całości. Mówimy o wszystkich członkach.
Myślenie oparte na rachunku podobieństwa – w analizie naukowej trzeba w sposób krytyczny podchodzić do własnego doświadczenia.
Zadziwiające zbiegi okoliczności
Zdarzenie cudowne – szansa takiego zdarzenia jest jedna na milion. Np. nasze zmysły rejestrują 1 zdarzenie na 1 sekundę – w ciągu jednego miesiąca powinien się zdarzyć nam jeden taki cud. Każdemu z nas przysługuje 15 cudów rocznie.
Analizując zjawiska społeczne nie powinno się ufać naszemu rozumowaniu codziennemu. Należy próbować obliczać ich prawdopodobieństwo wystąpienia. Nasze wyposażenie biologiczne nie jest przystosowane do analizy naukowej. Postrzegania świata jako rachunku podobieństwa trzeba się nauczyć lub przyjąć jako założenie.
Myślenie w kategoriach statystycznych to jest element, a w kontekście analizowania tego jak funkcjonuje społeczeństwo, jak wyglądają relacje w dużych grupach społecznych itd.
Człowiek jest istotą, która ciągle coś kalkuluje oblicza
Społeczeństwo jest pewnym bytem swoistym – jest pełną całością, która odróżnia się od innych poziomów rzeczywistości.
Jaki jest status społeczeństwa ?
Sens metodologiczny – w jaki sposób prowadzić badania rzeczywistości, która nas otacza. W większości przypadków nie należy schodzić na poziom niższy – nie należy odwoływać się do poziomu psychologicznego itp. Zjawiska społeczne powinno się wyjaśniać innymi zjawiskami społecznymi, np. korupcja jako pewien fakt społeczny, który istnieje w naszym otoczeniu – możemy stosować rozmaite wyjaśnienia, metody opinie – zjawisko korupcji istnieje we współczesnej Polsce, bo większość Polaków to osoby złe, przekupne, dążące do zaspokojenia własnych potrzeb. To pewne cechy systemowo determinują istnienie zjawiska korupcji
Społeczeństwo musimy traktować jako pewien byt społeczny, który istnieje niezależnie od naszego postrzegania.
Jednostek ludzkich nie da się oddzielić od społeczeństwa. To odnosi się do kilku kwestii:
Ludzie funkcjonują zasadniczo tylko i wyłącznie w obrębie grup, nie funkcjonują indywidualnie. Wszyscy ludzie funkcjonują w obrębie jakiś typów zbiorowości.
Jednostki nie można oddzielić od społeczeństwa, ponieważ ludzie nie rodzą się z instynktami – występują pewne nabytki ewolucyjne. Instytucje społeczne pełnią funkcje naszych instynktów – one pokazują nam sposób w jaki powinniśmy się zachować
Jednostki nie można oddzielić od społeczeństwa, z powodu więzi jakie jednostka posiada z innymi jednostkami. Przyjmuje się ze przeciętny człowiek posiada ok. 150 relacji z innymi ludźmi. Jest nieliczne grono, które ma mniej lub więcej tych relacji. Naturalne środowisko funkcjonowania.
Każdy istniejący człowiek musi podzielać pewne elementy z innymi ludźmi. Musi istnieć pewna płaszczyzna, na której może się dokonywać porozumienie, współdziałanie. Tą wspólną płaszczyznę można nazywać kulturą, mechanizmem socjalizacyjnym. Istnieją pewne płaszczyzny porozumiewania się, która są uniwersalne kulturowo, np. przemoc – na tym opiera się każda zbiorowość ludzka, jest bazą dla rozmaitych podsystemów
Statusy osiągnięte – wymagają aktywności danej osoby, pewne działanie trzeba było wybierać by kimś zostać
Statusy przypisane – nie mamy na nie żadnego wpływu, np. Polka, kuzynka
Próżnia społeczna – Stefan Nowak w 1970r. przeprowadził doświadczenie – większość osób miało sile więzi społeczno towarzyskie, deklarowało silne przywiązanie o Polski. Brak był identyfikacji ze sferą pośrednią
Elementy potrzebne do analizy społecznej
Wyjaśnienia, które mogą być formułowane w obrębie nauk społecznych są wyjaśnieniami de termicznymi. Wyjaśnienia, które czynią domyślnie, że świat jest deterministyczny – założenia filozoficzne. Założenie metodologiczne – jest one niezbędne na potrzeby badań, ale nie należy tego traktować jako jedyny możliwy opis rzeczywistości.
Instytucje społeczne – systemy reguł w jaki sposób należy postępować. Złożone kompleksy działań, które dają wzorce postępowania, np. małżeństwo – możliwość wyboru.
Działanie instytucji społecznych polega na organicznemu pewnego pola wyboru i sprawienie, że nie trzeba myśleć o każdej podejmowanej decyzji. Dyktują pewną złożoność w kontekście naszego zachowania. Instytucje to typy konserwatywne – w momencie kiedy zostaną ustanowione mają tendencję do trwania i reprodukowania się.
Elementem konserwatywnym społeczeństwa jest to, że ludzie funkcjonują w obrębie różnych instytucji, bo one uwalniają nas od myślenia, ale nie podobają się one poszczególnym osobom.
Instytucje nie muszą być instytucjami formalnymi, np. chłopak-dziewczyna
Instytucje nieformalne są też w pewien sposób konserwatywne
Istniejące formy zbiorowości są w pewien sposób autonomiczne poprzez osoby, które się na nie składają. Autonomia – potrzeby pewnych systemów społecznych i osób będących członkami społecznymi są w pewien sposób rozbieżne, ale jak instytucja zostaje powołana to one zaczynają, ze sobą współgrać
Współczynnik humanistyczny – wprowadzone przez II WŚ przez Floriana Znanieckiego. Każde zjawisko społeczne, które jest poddawane analizie musi brać pod uwagę to jak inni je interpretują. Trzeba brać pod uwagę definicję innych członków społeczeństwa.
Wyjaśnienia: zasadniczo analizując społeczeństwo nie da odróżnić się zdań obserwacyjnych od zdań teoretycznych. Nie ma czystej obserwacji, nie ma czystych faktów.
Paradygmat – T. Kuhn – odnosi się do tych założeń które są przyjmowanie jako punkt wyjścia i są fundamentalne nie wymagające wyjaśnienia, np. paradygmaty w ekonomii – traktowanie człowieka jako ekonomika.
Podstawą życia społecznego jest wymiana. W tekście wymiany też ba postrzegać wszystkie zjawiska
Paradygmat uwrażliwia na to co jest rejestrowane.
Nie ma czystego postrzegania rzeczywistości społecznej.