Temat: Przedmiot i podmiot.

Przedmiot prawa autorskiego	Przedmiot prawa patentowego (wynalazczego)
UTWORY literackie, publicystyczne, naukowe kartograficzne, plastyczne, fotograficzne lutnicze, wzornictwa przemysłowego architektoniczne i architektoniczno-urbanistyczne muzyczne i słowno-muzyczne sceniczne, sceniczno-muzyczne, choreograficzne i pantomimiczne utwory audiowizualne (w tym filmowe) programy komputerowe, sieci komputerowe OPRACOWANIE CUDZEGO UTWORU tłumaczenie, przeróbka, adaptacja ZBIORY, ANTOLOGIE, TWÓRCZE BAZY DANYCH WIZERUNEK	WYNALAZKI WZORY UŻYTKOWE WZORY PRZEMYSŁOWE ZNAKI TOWAROWE OZNACZENIA GEOGRAFICZNE TOPOGRAFIE UKŁADÓW SCALONYCH
Przedmiot autorskich praw pokrewnych	artystyczne wykonanie fonogram i wideogram nadania programów RiTV pierwsze wydania

Przedmiot prawa autorskiego

• Bezpośredni - prawa autorskie i prawa pokrewne jako prawa podmiotowe

• Pośredni – utwory i przedmioty praw pokrewnych (dobra niematerialne, które występują w obrocie gospodarczym w postaci obiektu materialnego (nośnika))

NOŚNIK UTWORU:

• nośnik czysty - czasowe rozdzielenie momentu powstania utworu i jego egzemplarza )art.20 pr. aut. (opłaty na rzecz OZZ))

• nośnik zapisany - egzemplarz utworu

art. 20 pr. aut.

Producenci i importerzy:

1. magnetofonów, magnetowidów

2. kserokopiarek, skanerów i in. podobnych urządzeń reprograficznych

3. czystych nośników służących do utrwalania w zakresie własnego użytku osobistego utworów,

- są obowiązani do uiszczania organizacjom zbiorowego zarządzania(OZZ) opłat w wysokości nie przekraczającej 3% kwoty należnej z tytułu sprzedaży tych urządzeń lub nośników

art. 110³ pr. aut. – kontrola produkcji przez MK

EGZEMPLARZE UTWORÓW

• egzemplarze oryginalne - pierwotne utrwalenia (oryginał utworu plastycznego, oryginał utworu literackiego, fonogram i wideogram) droit de suite (art. 19 pr. aut.)

• egzemplarze wtórne - (kopie)kopia utworu plastycznego, egzemplarz wydanej książki, egzemplarz zwielokrotnionego fonogramu lub wideogramu

droit de suite - art. 19 pr. aut.

Uprawnienie przysługujące twórcom i ich spadkobiercom polegające na ustawowym zagwarantowaniu im odpowiedniego procentu (do 5%) ceny sprzedaży oryginalnych egzemplarzy utworu plastycznego, fotograficznego, literackiego i muzycznego w przypadku kiedy sprzedaż ta ma charakter zawodowy (np. domy aukcyjne, galerie sztuki).

Do zapłaty wynagrodzenia są zobowiązani solidarnie (art. 19³):

Zbywca oryginału(właściciel oryginału)	Sprzedawca (dom aukcyjny)

z tym, że sprzedawca może zwolnić się od obowiązku zapłaty, jeśli wskaże osobę zbywcy.

W obrocie rynkowym główną rolę odgrywają jednak egzemplarze wtórne

UTWÓR - art. 1 ust. 1 pr. aut.

każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia

Charakter utworu

• twórczy - jest przejawem procesu, który powinien cechować się znamionami twórczości (koncepcyjna kreacja, praca intelektualna) idem per idem - to samo przez to samo lepiej więc oryginalny, kreatywny

• indywidualny - możliwość wychwycenia przy jego analizowaniu cech charakterystycznych dla twórczości konkretnej osoby. Utwór musi posiadać „osobiste piętno autora”.

Nie stanowią przedmiotu prawa autorskiego (nie są utworami): art. 4 pr. aut.

• akty normatywne lub ich urzędowe projekty

• urzędowe dokumenty, materiały, znaki i symbole

• opublikowane opisy patentowe lub ochronne

• proste informacje prasowe

Kazus 1

Rada Gminy X podjęła decyzję uchwalenia nowego herbu tej jednostki samorządu terytorialnego, zamawiając opracowanie jego plastycznego projektu u artysty plastyka.

Czy w tej sytuacji znajdą zastosowanie przepisy ustawy o prawie autorskim (jeśli tak to kiedy i w jakich okolicznościach)?

UTWORY

Podział utworów ze względu na stosowaną wobec nich ochronę

• chronione na zasadach ogólnych - przepisy ogólne ustawy – normujące status utworów w ogólności - pozostałe utwory wymienione i nie wymienione w ustawie

• chronione na zasadach szczególnych - przepisy szczególne ustawy wyłącznie im poświęcone

● utwory audiowizualne (Rozdz.6 ustawy)

● programy komputerowe (Rozdz. 7 ustawy)

● twórcze bazy danych (+ ustawa z 27.07.2001r. o ochronie baz danych)

● utwory architektoniczne

Kazus 2

Firma X zamówiła u projektanta Y (nie architekta) wykonanie oryginalnego projektu budowlanego (projektu instalacji oświetleniowej). Przy realizacji zamówienia powstała wątpliwość, czy projekt ten może zostać potraktowany jako utwór w rozumieniu prawa autorskiego, co nie wynikało wyraźnie z zawartej umowy, a co okazało się istotne przy rozliczaniu podatku dochodowego od wynagrodzenia projektanta.

Czy w tej sytuacji znajdą zastosowanie przepisy ustawy o prawie autorskim (jeśli tak to kiedy i w jakich okolicznościach)?

Podmiot praw autorskich

• osoba, która dysponuje prawami autorskimi do utworu

• osoba, która może rozporządzać bezwzględnymi prawami do utworu

PODMIOTY PRAW AUTORSKICH

TWÓRCA

Wyłącznie twórcy (współtwórcy) mogą być uprawnieni z tytułu autorskich praw osobistych,

w zakresie zaś autorskich praw majątkowych wyłączność należeć może zarówno do twórców, jak i do drugiej, dopełniającej grupy podmiotów prawa autorskiego.

TWÓRCĄ (AUTOREM) MOŻE BYĆ TYLKO OSOBA FIZYCZNA

Ustawowe domniemania autorstwa:

1) przy braku jasności co do osoby twórcy (art. 8 ust. 2 pr.aut.)

• osoba, której nazwisko w tym charakterze uwidoczniono na egzemplarzach utworu,

• osoba, której autorstwo podano do publicznej wiadomości w związku z rozpowszechnianiem utworu

2) gdy twórca pozostaje anonimowy (art. 8 ust. 3 pr.aut.)

• producent lub wydawca

• właściwa organizacja zbiorowego zarządzania prawami autorskimi

WSPÓŁTWÓRCA (art. 9)

Osoba fizyczna, której z mocy ustawy od chwili ustalenia dzieła przysługują prawa autorskie do danego utworu wspólnie z inną osobą lub osobami fizycznymi.

Współtwórca – stanowi odpowiednik współwłaściciela rzeczy ruchomej lub nieruchomości, którego pozycja prawna uregulowana jest w art. 195-221 KC.

Utwory współautorskie

Rozłączne Co najmniej jeden ze współtwórców wnosi do utworu twórczy wkład, który może być samodzielnym utworem (np. muzyka do filmu, scenariusz filmu – wkłady samoistne Reżyseria filmu – wkład niesamoistny)	Nierozłączne Zawierają układy pozbawione samodzielnego znaczenia, czyli nienadające się do samodzielnej eksploatacji autorsko prawnej (np. projekty architektoniczne kilku architektów)
art. 9 pr.aut. – domniemywa się, że wielkości udziałów są równe. Każdy ze współtwórców może żądać określenia wielkości udziałów przez sąd na podstawie wkładów pracy twórczej.

Przykład współautorskiego dzieła nierozłącznego

„koncepcja plastyczna postaci Bolka i Lolka”

• dzieło uprzednio istniejące (pierwotne) w stosunku do stworzonych następnie filmów rysunkowych, powstałe w 1962 r.

Sytuację prawną plastycznego ujęcia postaci Bolka i Lolka regulują 4 rozstrzygnięcia sądowe zapadłe w 1987r, 2003 r., 2004 r. i w 2006 r.

Sąd ustalił, iż udziały współautorów postaci Bolka i Lolka - A. Ledwiga, L. Lorka i W. Nehrebeckiego – wynoszą po jednej trzeciej (33%).

PRACODAWCY TWÓRCÓW

Dwa warunki uznania pracodawcy twórcy za podmiot autorskich praw majątkowych (art.12 pr. aut.)

1. stworzenie utworu w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy (umowa o pracę, zakres obowiązków pracowniczych, cel zatrudnienia, polecenie służbowe),

2. brak odmiennych postanowień umownych między pracownikiem a jego pracodawcą

Autorski monopol pracodawcy

może być ograniczony wyłącznie postanowieniami umowy o pracę, np:

• klauzula, iż pracodawcy przysługują majątkowe prawa autorskie do utworu jedynie w zakresie określonych pól eksploatacji,

• klauzula regulująca zasady korzystania z utworu przez pracodawcę po ustaniu stosunku pracy,

• tzw. klauzule antykonkurencyjne – pracownik na odpowiednich warunkach zobowiązuje się do czasowego niezatrudniania się u konkurencyjnych pracodawców

Autorski monopol pracodawcy (art. 12 pr. aut.) ma charakter warunkowy (ewentualny), co oznacza, że:

Prawa autorskie w momencie stworzenia utworu powstają pierwotnie na rzecz pracownika. Dopiero wtedy, gdy pracodawca przyjmie utwór, następuje nabycie przez niego majątkowych praw autorskich.

Przyjęcie (akceptacja) utworu: w sposób wyraźny lub dorozumiany (art. 13 pr. aut.)

Autorski monopol pracodawcy

Wyjątek od autorskiego monopolu pracodawcy twórcy

art.14 pr.aut.

Prawo instytucji naukowej pierwszeństwa opublikowania utworu naukowego swego pracownika za odpowiednim wynagrodzeniem.

Jest to przywilej jednorazowy – szczególnego rodzaju jednorazowa licencja ustawowa

Przedmioty i podmioty praw pokrewnych

Artystyczne wykonanie utworu lub dzieła sztuki ludowej	Artyści wykonawcy (aktorzy, recytatorzy, dyrygenci, tancerze, wokaliści, instrumentaliści, mimowie)
Fonogram i wideogram	Producenci fonografów i wideogramów
Nadania programów radiowych i telewizyjnych	Organizacje radiowe i telewizyjne
Pierwsze wydanie i wydanie naukowe lub krytyczne	Wydawcy

Okresy ochronne praw pokrewnych

• Artystyczne wykonanie – gaśnie z upływem 50 lat nast. po roku, w którym a. w. ustalono,

• Prawo do fonogramu i wideogramu – 50 lat nast. po roku, w kt. f./w. sporządzono

• Prawo do nadań programów – 50 lat nast. po roku pierwszego nadania programu

• Prawo do pierwszych wydań – 30 lat od daty publikacji