Ćwiczenia III - laten D

26 października 2009

19:30

OKRES LATEŃSKI D

 

1. Laten D1 (120-60 BC) - okres rozwoju oppidów

2. Laten D2 (60-1 BC) - upadek oppidów, na niektórych terenach zupełny zanik

3. Fibule o konstrukcji późnolateńskiej

 

LATEN D1

1. Dobrze uchwytny na obszarze występowania płaskich cmentarzysk ciałopalnych z młodszego okresu lateńskiego, z terenu zachodnich Niemiec

2. Na nowo pojawiają się liczne pochówki z wozami 4 kołowymi, wskazujące na odżywanie dawnych tradycji (Dürsberg - Jutlandia)

3. Wykształciła się tzw. grupa nauheimska (cmentarzysko Bad Nauheim) - pojawiają się elementy kultury przeworskiej - pojedyncze groby jamowe z charakterystyczną ceramiką

4. Obszary nadreńskie - pojedyncze groby popielnicowe nawiązujące do kultury obszarów nadłabskich (okres przedrzymski A3 - związane z penetracją tych terenów przez plamiona swebskie - koniec I w. BC

5. Całopalne cmentarzyska w kraju Trewerów nad Mozelą - ciągłość użytkowania od młodszego latenu do wczesnego okresu przedrzymskiego - pochówki z bronią

6. 4 bogate pochówki podkurhanowe Goeblingen-Nospelt - naczynia brązowe, ceramika m.in. Pochodzenia rzymskiego i broń

7. Cmentarzysko z Clemency (Luksemburg) - 1 połowa 1 w. BC

   • Komora z kurhanem, bogaty pochówek

   • Bruk ze skorup amfor

   • Jamy ofiarne, ślady po ogniskach

8. Wederath - zgrupowanie grobów otoczonych przez rowy zakreślające czworokąt, potem zamiast rowków - murki - być może stanowiło to odgrodzenie stanowisk grobowych poszczególnych rodzin

9. W Szampanii - już od LTB2 - pochówki w rowach

10. Północna część Niemiec - strefa kontaktowa między kulturą lateńską a jastorfską

11. Oppida turyńskie - koniec u schyłku LTD1 - upadek też w Czechach, na Morawach i w Niemczech południowych. Łączy się to z pojawieniem się materiałów związanych z nadłabskim kręgiem kulturowym (Swebowie?)

12. Magdalensberg w Austrii - ciągłość użytkowania oppidum do okresu rzymskiego - bo pokojowo weszło do Imperium Romanum (państewko Noricum)

13. Horyzont celto-dacki - Słowacja

 

HORYZONT WCZEŚNIEJSZYCH KULTUR

1. Fibule typu Nauheim - trójkątnie uformowany kabłąk i dolna cięciwa

2. Proste formy drutowe o konstrukcji późnolateńskiej

3. Typ K wg Kostrzewskiego

4. Występują też środkowolateńskie - D i E wg Kostrzewskiego

 

MŁODSZY HORYZONT

1. 65 wg Almgrena - późnolateńskie

2. Fibule o miseczkowatej główce - typ J wg Kostrzewskiego

3. Typ G wg Kostrzewskigo - środkowolateńskie

4. Nadal występują bransolety szklane i paciorki pierścieniowe

5. Pojawiają się ostrogi o szeroko rozstawionych ramionach

6. Pojawiają się umba półkuliste (ale są też taśmowate), żelazne hełmy z napolicznikami

7. Tarcza z Battersea - wotywna, datowana na IBC/IAD (bo umbo w młodszym typie)

8. Miecze zatracją dzwonowate ukształtowanie górnej części głowni i jelca - robią się proste

9. Zawieszki o wąskiej, lancetowatej formie

10. Klamerki do pasa mieczowego o skróconym ramieniu

11. Pochwy mieczy - z ażurowymi żeberkami

12. Miecze- o okrągłym sztychu

13. Ceramika - malowana, cienkościenna, mocno wypalona na kolor czerwony i zdobiona malowaniem - czerwone i białe pasy, kratka. Występuje też ceramika grafitowa

 

LATEN D2

1. Na niektórych terenach - zanik kultury lateńskiej

2. Materiały charakterystyczne - zwłaszcza na terenach opanowanych przez Rzym

3. Okres największego rozkwitu oppidów - przed Cezarem - potem nacisk plemion germańskich i dackich (na wschodzie)

4. Ariowist, wędrówka Helwetów, ruchy plemion swebskich rozbicie państwa Bojów przez Burebistę

5. Na terenie Galii rzymskiej kultura lateńska funkcjonowała jeszcze, powoli ulegając romanizacji. Dalej zamieszkiwano oppida, bito monety, ale zapinki są już rzymskie:

   • Distelnfibeln - fibule ze skrzydełkami

   • Kragenfibeln - pochodzenia rzymskiego

   • Typ Nertomans

   • Tzw. geshweifte Fibeln - typy M,N,O wg Kostrzewskiego i typy 18 i 19 wg Almgrena

 

• Długie, obosieczne miecze

• Charakterystyczne, ażurowe zdobienie pochwy ("plaster miodu")

• Umba taśmowate o rozszerzonych skrzydełkach

• Koliste umba stożkowate i umba z tępym kolcem

• Charakterystyczne duże nity o płasko rozklepanych główkach

• Ostrogi nitowane

 

1. Koniec LTD2

   • Pojawienie się form rzymskich

   • Fibule typu Aucissa - zawiaskowe (bez sprężyny) - z napisem

   • Wczesne fibule oczkowate

   • Ceramika rzymska produkowana w warsztatach italskich i prowincjonalnych (np. belgijskich)

   • Bardzo rzadko - ceramika grafitowa i ręczna, gruba