UNIWERSYTET PRZYRODNICZY w Lublinie

Wydział Nauk o Żywności i Biotechnologii

technologia żywności i żywienie człowieka

„APARATURA PRZEMYSŁU SPOŻYWCZEGO”

Praca projektowa

WYPARKA PRÓŻNIOWA BADANIE PROCESU WYPARNEGO

Studia stacjonarne Studia niestacjonarne	Imię i nazwisko wykonawcy
	1. Ewelina Nieścior 2. Ewelina Stasik 3. Katarzyna Smyk
Numer kolejny ćwiczenia:	Data realizacji ćwiczenia:
12	14.05.2012
Data i ocena pracy:

A WSTĘP

Wykorzystanie wyparek próżniowych w przemyśle spożywczym

• przemysł mleczarski, przy produkcji mleka zagęszczonego,

• przemysł owocowo-warzywny wyrób marmolad, dżemów, koncentratów pomidorowych, koncentratów soków owocowych,

• przemysł koncentratów spożywczych (ekstrakty kawy, herbaty, koncentraty witaminowe, białkowe),

• przemysł cukrowniczy - zagęszczanie soku rzadkiego,

• przemysł cukierniczy - zagęszczanie masy karmelowej, masy pomadowej (pomadki mleczne-irysy, tofii, krówki),

• przemysł skrobiowy – zagęszczanie kwasowych hydrolizatów skrobiowych.

• do obróbki popłuczyn po koncentrację odpadów z przemysłu spożywczego, [http://docs5.chomikuj.pl/693476226,PL,0,1,wyparki,-ch%EF%BF%BDodzenie.doc]

Wyparka otwarta

1. stalowa konstrukcja,

2. Komora,

3. Płaszczowy wymiennik ciepła,

4. Dźwignia,

5. 6-Króćce rurowe,

7- zawór do odpowietrzania,

8- zwór do odprowadzania skroplin,

9- rura rozprowadzająca parę,

10-połączenia śrubowe,

11- kocioł w łożyskach,

12- zawleczka.

Rysunek 1 Wyparka otwarta. [Chwiej, 1984]

Budowa

Aparaty zbudowany jest w postaci przechylonego kotła. Podstawowym elementem kotła jest komora na zewnątrz którego znajduje się płaszczowy wymiennik ciepła. Wymiennik ciepła może być połączony z komorą na stałe za pomocą spawania lub w sposób rozłączny za pomocą połączenia śrubowego. Z płaszczem parowym połączone są króćce rurowe: doprowadzające parę grzejną i odprowadzające parę po ogrzaniu. Spełniają one również rolę czopów łożyskowych, na których oparty jest kocioł w łożyskach. Takie umocowanie kotła umożliwia jego przechylenie, co jest wielkim udogodnieniem przy opróżnianiu kotła. Płaszcz grzejny zaopatrzony jest w zawór do odpowietrzania i zawór do odprowadzania skroplin. Do jednego z króćców zamocowana jest dźwignia do przechylania kotła. Niezamierzonym przechyleniom kotła zapobiega zawleczka. W celu równomiernego rozprowadzenia pary w przestrzeni grzejnej wymiennika ciepła zainstalowano rurę rozprowadzającą parę, która ma na powierzchni szereg otworów. Kocioł wyparny jest na stalowej konstrukcji.[Chwiej, 1984]

Zasada działania

Aparaty wyparne stosowane są do odparowania rozpuszczalnika pod ciśnieniem atmosferycznym. Opary wydzielające się z wrzącego roztworu odprowadzane są bezpośrednio do atmosfery. Aparaty te ogrzewane są gazami spalinowymi lub parą grzejną za pomocą płaszczowych wymienników ciepła. Można je stosować, gdy produkt jest zagęszczony w temperaturze wrzenia rozpuszczalnika pod ciśnieniem atmosferycznym, a opary mogą być wypuszczane bezpośrednio do atmosfery.

Roztwór zatężony powinien być podczas odparowania mieszany. Proces mieszania w mniejszych kotłach przeprowadza się ręcznie w większych zaś za pomocą mieszadeł mechanicznych. Mieszanie zwiększa współczynnik przenikania ciepła, a tym samym współczynnik wnikania ciepła do zatężonego roztworu, oraz zapobiega przypalaniu się roztworu.[Chwiej, 1984]

Wyparka wielodziałowa

G_i- para grzejna dopływająca do i-tego działu wyparki,

G_i^’- opary odparowane z i-tego działu do ogrzania innych urządzeń,

W_i- woda odparowywana w i-tym działe,

L_p, L_k, L_i- roztwór początkowy, końcowy i wypływający z i-tego działu,

t_g- temperatura świeżej pary grzejnej,

t_w^’- temperatura pary wtórnej opuszczającej wyparkę,

Rysunek 2 Schemat wyparki wielodziałowej. (Stabnikow i in. 1978)

Budowa

Wielodziałowy aparat wyparny składa się z kilku pojedynczych wyparek połączonych z sobą szeregowo.[Stabnikow in. 1978]

Zasada działania

W wyparce wielodziałowej opary wydzielające się w jednym aparacie wyparnym służą do ogrzewania komory grzejnej następnego aparatu wyparnego, w którym to aparacie na skutek zmniejszonego ciśnienia roztwór wrze w temperaturze niższej niż w aparacie poprzednim. Aparatem I działu nazywamy ten, w którym ciecz wrze w najwyższej temperaturze i do którego doprowadzamy parę z kotła parowego dla zatężenia roztworu płynącego w komorze grzejnej. Para ta po oddaniu ciepła częściowo skrapla się, a skropliny spływają do garnka kondensacyjnego. Nie skroplona część pary przechodzi do podgrzewacza roztworu rozcieńczonego.

Ogrzany do wrzenia roztwór w I dziale wydziela opary, które są wprowadzane do komory grzejnej II działu. Opary wydzielone w III dziale przechodzą do kondensatora barometrycznego.

Opary z I działu mogą doprowadzić do wrzenia roztwór w II dziale tylko wtedy, gdy w tym dziale będzie niższe ciśnienie.

Obniżenie ciśnienia uzyskuje się przez zastosowanie pompy próżniowej w II dziale lub podniesienie ciśnienia w I dziale (zatężanie pod zwiększonym ciśnieniem).

Różnica temperatur wrzenia zagęszczonego roztworu pomiędzy działami powinna wynosić 10-. Różnica ta musi również istnieć między działem II i III. Obniżenie ciśnienia w dziale III w stosunku do II uzyskuje się przez skroplenie oparów wychodzących z działu III oraz przez zastosowanie pompy próżniowej. Przy zużyciu pary doprowadzonej do I działu można odparować wody. [http://farma.150m.com/Syntezy.pdf]

Wyparka Roberta

1. dopływ surowca,

2. wypływ koncentratu,

3. odpływ oparów,

4. wlot pary,

5. wypływ skroplin,

6. odpowietrzenia.

Rysunek 3 Schemat wyparki Roberta.[Dłużewski i in. 2001]

Budowa

Jest to wyparka z pionowymi rurkami grzejnymi i centralną rurą cyrkulacyjną. Rurki są zamocowane w dwóch płytach sitowych. Płyty sitowe z częścią korpusu aparatu tworzy przestrzeń grzejną (parową) wyparki, do której doprowadza się parę grzejną. W dolnej części komory znajduje się króciec do odprowadzania skroplin pary grzejnej. W górnej części komory jest umieszczony króciec służący do odprowadzania powietrza i innych gazów nieskraplających się, dopływających do niej z parą grzejną. [Dłużewski i in.2001]

Zasada działania

Wewnątrz rurek płynie roztwór, który poddajemy zagęszczaniu, przez ogrzewanie parą wodną, opływającą rurki z zewnątrz. Wewnątrz między rurkami, w których krąży ciecz jest wytwarzana rura cyrkulacyjna, która ułatwia krążenie naturalne cieczy. Ciecz parując miesza się z oparami i staje się lżejsza, zostaje porwana ku górze (powyżej komory grzejnej gdzie następuje parowanie).

W drugiej części aparatu ciecz oddaje opary, z którymi była zmieszana, i staje się cięższa – spływ w dół rurą cyrkulacyjną. Odprowadzana jest na zewnątrz aparatu (roztwór stężony).

Krążenie cieczy w wyparce jest bardzo intensywne, a dzięki temu współczynnik przenikania ciepła a jest duży (wyparka jest wydajna).

Opary które wydobywają się z cieczy, która przedostała się do górnej części wyparki, opuszczają wyparkę górą. Po drodze napotykają na łapacz kropel cieczy. Wychwytuje on porwane przez opary kropelki cieczy i zawraca do aparatu wyparnego. [http://farma.150m.com/Syntezy.pdf]

Wyparka płytowa

1- płytowy wymiennik ciepła,

2- rama,

3- śruba,

4- przewód doprowadzający parę grzejną,

5- przewód odprowadzający skropliny,

6,7- przewody przez które tłoczony jest roztwór,

8- otwór,

9- przewód przez który przepływa sok i opary,

10- separator oparów,

11- uszczelka płyt,

12- żeberkowanie płyt,

13- pompa zasilająca.

Rysunek 4 Schemat wyparki płytowej. [Chwiej, 1979]

Budowa i zasada działania

Podobne w konstrukcji do płytowych wymienników ciepła. Urządzenie składa się z kilku płyt (sekcji), w których na zmianę mamy unoszenie i opadanie warstewki płynu zagęszczanego. Jeden moduł stanowi płyta, po której powierzchni spływa lub wznosi się warstewka odparowanego roztworu, zamknięta dwoma płytami grzejnymi (parowymi), ogrzewanymi parą lub innymi ciekłymi nośnikami ciepła. Moduł ten jest powtarzany wielokrotnie , w zależności od wielkości wymaganej powierzchni grzejnej. Karbowana powierzchnia płyty znacznie zwiększa burzliwość w warstwie cieczy w porównaniu z powierzchniami gładkimi. Zarówna produkty, opary, jak i kondensat zbierane w oddzielnych kolektorach są odprowadzane na zewnątrz wyparki. Wyparki charakteryzują się krótkim czasem kontaktu i przebywania oraz małym zatrzymaniem cieczy.

Do tego typu wyparek należą również wyparki płytowo- komorowe, w których płyty i komory grzejne są ze sobą połączone na stałe przez zgrzanie lub spawanie.

[Warych, 1996]

Wyparka odśrodkowa

1. komora oparów,

2. Stożkowa powierzchnia grzejna,

3. poprowadzenie pary i odpływ skroplin,

4. kolektor skroplin,

5. kanał wypełniony koncentratem.

Rysunek 5 Schemat wyparki odśrodkowej. [http://213.184.15.149/wwwkipr/nowak/maszyny/06%20-%20Maszyny%20i%20urz%C4%85dzenia%20do%20obr%C3%B3bki%20cieplnej%20-%20materia%C5%82y%20dla%20student%C3%B3w.pdf]

Budowa

W komorze stożkowej, w której wykorzystuje się siłę odśrodkową do tworzenia cienkiej warstwy cieczy zagęszczanej, powierzchnię grzejną stanowią wirujące stożki ścięte, nałożone jeden na drugi. Stożki są elementami dwuściennymi.

Komora grzejna, w której wykorzystuje się ekspansję odparowanej wody i tarcie powierzchniowe, jest zbudowana z odwróconych stożków ściętych umocowanych centralnie i oddzielonych od siebie uszczelkami. W przestrzeni między stożkowej powstają oddzielne kanały dla zagęszczonego roztworu i pary wodnej. [ Lewicki, 1998]

Zasada działania

Do wnętrza elementu doprowadza się parę wodną, natomiast roztwór zagęszczany poddaje się na wewnętrzną powierzchnię stożka (dolną powierzchnię elementu dwuściennego). Pod wpływem siły odśrodkowej roztwór spływa tworzącej stożka, a zwiększająca się powierzchnia powoduje, że warstwa cieczy staje się coraz cieńsza. Siła odśrodkowa działa również na skraplającą się parę wodną wewnątrz elementu dwuściennego. Odbiór skroplin jest szybki, a warstwa jest cienka.

Parę grzejną doprowadza się na obwód stożków i po skropleniu odbiera się w centralnej części komory grzejnej. Roztwór podawany jest osiowo do najniższej części stożka. Ciecz ogrzewa się i wrze, i jako mieszanina ciecz- opary porusza się do góry po powierzchni grzejnej. Zwiększająca się powierzchnia i przekrój przepływu powodują, że zagęszczony roztwór porusza się z dużą prędkością w cienkiej warstwie . [ Lewicki, 1998]

Wyparka z zewnętrzną komorą grzejną

Rysunek 6 Wyparki z zewnętrzną komorą grzejną: a) poziomą, b) pionową. 1- komora grzejna, 2- przestrzeń parowa, 3- odkraplacz, 4- rura opadowa, 5- pompa cyrkulacyjna. [Warych, 1999]

Budowa i zasada działania

Posiadają pompy wirowe cyrkulacyjne, zamontowane na rurze cyrkulacyjnej po stronie roztworu zatężonego. Po odprowadzeniu części produktu pozostałość, zmieszana ze świeżą surówką jest przetłoczona przez rurki zewnętrznej komory grzejnej, w której jednak nie zachodzi wrzenie roztworu, ze względu na podwyższone ciśnienie, wynikające z ciśnienia hydrostatycznego słupa roztworu. Na wejściu do komory parowej- separatora ciśnienie spada i roztwór intensywnie wrze. Opary po skropleniu opuszczają wyparkę górną, natomiast zatężony roztwór odpływa rurą cyrkulacyjną. [Warych, 1999]

B PROBLEM I JEGO ANALIZA

Zadanie 1.

Określ współczynnik przenikania ciepła (k) wiedząc, że : współczynnik wnikania ciepła (₂)wynosi 2,8 [kW/m²*K], współczynnik wnikania ciepła (₁)wynosi [1,7 kW/m²*K], grubość ścianki wymiennika ciepła (₁)wynosi 0,15[m], grubość warstwy osadu (nawaru) utworzonego na ściance wymiennika od strony roztworu (₂) wynosi 0,25[m], właściwe przewodnictwo cieplne ścianki wymiennika ciepła zbudowanej ze stopu aluminium (₁) wynosi 190 [W/m*K], natomiast właściwe przewodnictwo cieplne warstwy osadu (₂) wynosi 50 [W/m*K].

Wzory:

k= $\frac{1}{\frac{1}{_{1}} + \frac{_{1\ }}{_{1}} + \frac{_{2}\ }{_{2}} + \frac{1}{_{2}}}$

k- współczynnik przenikania ciepła [W/m²*K]

₂-współczynnik wnikania ciepła od ścianki wymiennika ciepła do wrzącego

roztworu [W/m²*K]

₁-współczynnik wnikania ciepła od skraplającej się pary do ścianki wymiennika ciepła[W/m²*K]

₁-grubość ścianki wymiennika ciepła [m]

₂-grubość warstwy osadu (nawaru) utworzonego na ściance wymiennika od strony roztworu[m]

₁-właściwe przewodnictwo cieplne ścianki wymiennika ciepła [W/m*K]

₂- właściwe przewodnictwo cieplne warstwy osadu [W/m*K]

Zadanie 2.

Oblicz czas ogrzewania roztworu od temperatury wrzenia (₁) oraz masę odparowanej wody (W) w wyparce periodycznego działania ; ogrzewanej parą nasyconą dla danych : masa roztworu (S) wynosi 30000 kg , początkowe ciepło właściwe roztworu (c) wynosi 4,2*10³[J/kg*K]; stężenie początkowe (b_p) wynosi 20 [%], zaś końcowe (b_k) 60 [%];powierzchnia ogrzewalna wyparki (F) wynosi 67 [m²],współczynnik przenikania ciepła (k) wynosi 190 [W/m²*K], temperatura pary grzejnej (t_p) wynosi 120 [°C], początkowa temperatura roztworu (t_pocz) wynosi 25[°C], zaś końcowa temperatura (t_konc)temperatura wrzenia roztworu wynosi 60[°C].

W= S$\frac{b_{k} - b_{p}}{b_{k}}$

₁=$\frac{\text{Sc}}{\text{kF}}$log$\frac{t_{p} - t_{\text{pocz}}}{t_{p} - t_{\text{ko}nc}}$

S-masa roztworu [kg]

c-początkowe ciepło właściwe roztworu [J/kg*K]

b_p-stężenie początkowe [%]

b_k-stężenie końcowe [%]

F- powierzchnia ogrzewalna wyparki [m²]

k- współczynnik przenikania ciepła [W/m²*K]

t_p-temp. pary grzejnej [°C]

t_pocz-początkowa temp. roztworu [°C] t_konc-końcowa temp .roztworu [°C] ₁-czas ogrzewania roztworu do temp. wrzenia [h]

W-masa odparowanej wody[kg]

Zadanie 3.

Wylicz zużycie pary grzewczej (D)i ciepło całkowite (Q) dostarczone do wyparki w czasie jednego cyklu wiedząc , że: masa roztworu wynosi 45000 [kg], stężenie początkowe roztworu wynosi 20 [% ]natomiast końcowe 87[%], entalpia oparów przy p=17 [kPa] wynosi 2280 [kJ/kg]; początkowe ciepło właściwe roztworu wynosiło 3,5*10³[J/kg*K], temperatura początkowa roztworu wynosiła 30[°C] natomiast końcowa 95[°C].

Wzory:

W= S $\frac{b_{k} - b_{p}}{b_{k}}$

Q=Q₁+Q₂

Q₁=S*c(t_konc − t_pocz) [J]

Q₂=W*i

D=$\frac{Q}{i_{\text{pary}} - i_{\text{kond}}}$

i-entalpia oparów[J/kg]

W-masa odparowanej wody[kg]

S-masa roztworu[kg]

c-początkowe ciepło właściwe roztworu[J/kg*K]

b_p-stężenie początkowe [%]

b_k-stężenie końcowe [%]

t_p- temp. pary grzejnej [°C]

t_pocz-początkowa temp. roztworu [°C]

Q₁-ciepło na podgrzanie roztworu do temp. wrzenia[J]

Q₂-ciepło na odparowanie wody z roztworu [J]

Q- ciepło całkowite [J]

D-zużycie pary grzewczej [kg/cykl]

I_pary- entalpia pary[J/kg] dla t_p=120[°C] wynosi 2700 * 10³[J/kg]

I_kond- entalpia kondensatu[J/kg] dla t_p=120[°C] wynosi 500,2*10³[J/kg]

C DANE DO OBLICZEŃ

Nazwa wielkości	Symbol	Wartość liczbowa	Jednostka miary
współczynnik przenikania ciepła	k	?	[W/m^2*K]
współczynnik wnikania ciepła od ścianki wymiennika ciepła do wrzącego roztworu	2	2,8	[kW/m^2*K]
współczynnik wnikania ciepła od skraplającej się pary do ścianki wymiennika ciepła	1	1,7	[kW/m^2*K]
grubość ścianki wymiennika ciepła	1	0,15	m
grubość warstwy osadu (nawaru) utworzonego na ściance wymiennika od strony roztworu	2	0,25	m
właściwe przewodnictwo cieplne ścianki wymiennika ciepła	1	190	[W/m*K]
właściwe przewodnictwo cieplne warstwy osadu	2	50	[W/m*K]
czas ogrzewania roztworu do temp. wrzenia	1	?	[h]
masa odparowanej wody	W	?	[kg]
masa roztworu	S1	30000	[kg]
początkowe ciepło właściwe roztworu	c1	4,2*10^3	[J/kg*K]
stężenie początkowe	bp1	20	[%]
stężenie końcowe	bk1	60	[%]
powierzchnia ogrzewalna wyparki	F	67	[m^2]
współczynnik przenikania ciepła	k	190	W/m^2*K]
temp. pary grzejnej	tp	120	[°C]
początkowa temp. roztworu	tpocz 1	25	[°C]
końcowa temp .roztworu	tkonc 1	60	[°C]
zużycie pary grzewczej	D	?	[kg/cykl]
ciepło całkowite	Q	?	[J]
masa roztworu	S2	45000	[kg]
stężenie początkowe	bp2	20	[%]
stężenie końcowe	bk2	87	[%]
entalpia oparów pary	i	2280	[Kj/kg]
ciśnienie	p	17	[kPa]
początkowe ciepło właściwe roztworu	c2	3,5*10^3	[J/kg*K]
początkowa temp. roztworu	tpocz 2	30	[°C]
końcowa temp .roztworu	tkonc 2	95	[°C]

D ROZWIĄZANIE PROBLEMU

Etap 1

Zadanie 1

Wzory podstawowe $$k = \frac{1}{\frac{1}{\alpha_{1}} + \frac{\delta_{1}}{\lambda_{1}} + \frac{\delta_{2}}{\lambda_{2}} + \frac{1}{\alpha_{2}}}$$	Przekształcenia, podstawienie i obliczenie d1=1,7=1,7*1000=1700 d2=2,8=2,8*1000=2800 d1,d2=x*kW/m^2*K=x*1000W/m^2*K $k = \frac{1}{\frac{1}{1700} + \frac{0,15}{190} + \frac{0,25}{50} + \frac{1}{2800}} = \frac{1}{0,000588235 + 0,000789473 + 0,005 + 0,000357142} = \frac{1}{0,00673485}$=148,5 k== W/m^2*K k=148,5:1000=0,1485 k= x W/m^2*K:1000=x kW/m^2*K	Wynik k=148,5 W/m^2*K k=0,1485kW/ m^2*K

Etap 2

Zadanie 2

Wzory podstawowe $$W = S\frac{b_{k} - b_{p}}{b_{k}}$$ $$\tau_{1} = \frac{\text{Sc}}{\text{kF}}\log\frac{t_{p} - t_{\text{pocz}}}{t_{p} - t_{konc}}$$	Przekształcenia, podstawienie i obliczenie $W = 30000*\frac{60 - 20}{60} =$30000*$\frac{40}{60}$=20000 W=kg*$\frac{\% - \%}{\%}$=kg $\tau_{1} = \frac{30000*4,2*10^{3}}{190*67}\log\frac{120 - 25}{120 - 60} = \frac{30000*4200}{12730}\log\frac{95}{60}$=$\frac{126000000}{12730}$log1,583333333 =9897,879026*0,2=1979,575805s $$\tau_{1} = \frac{kg*\frac{J}{\text{kg}}*K}{\frac{W}{m^{2*K}}*m^{2}}\log\frac{o_{C} - o_{C}}{o_{C} - o_{C}} = s$$ τ1=1979,575805:3600=0,55h τ1 = x * 3600s = h	Wynik W=20000kg τ1=0,55h

Etap 3

Zadanie 3

Wzory podstawowe Q1 = Sc(tkonc − tpocz) $$W = S\frac{b_{k} - b_{p}}{b_{k}}Q_{2} = W*i$$ Q=Q1+Q2 $$D = \frac{Q}{i_{\text{pary}} - i_{\text{kond}}}$$	Przekształcenia, podstawienie i obliczenie Q1 = 45000 * 3, 5 * 10^3 * (95−30)=45000*3500*65= 1,02375*10^10 Q=kg*J/kg*K*(^oC-^oC)=J $$W = 45000*\frac{87 - 20}{87} = 45000*0,770114942 = 34655,17239$$ W=kg*$\frac{\% - \%}{\%}$=kg i=2280kJ/kg=2280*1000J/kg=2280000J/kg Q2 = 34655, 17239 * 2280000=7,901379305*10^10 Q=1,02375*10^10+7,901379305*10^10=8,925129305*10^10 Q=kg+J=J $$D = \frac{8,925129305*10^{10}}{2700*10^{3} - 500,2*10^{3}} = \frac{8,925129305*10^{10}}{2199,8*10^{3}} = 40572,45797$$	Wynik Q1 = 1, 02375 * 10^10J W = 34655, 17239kg Q2=7,901379305*10^10J Q=8,925129305*10^10J D =  40572, 45797kg/cykl

E PODSUMOWANIE

Zadanie 1

Współczynnik ciepła (k) wynosi 148,5 W/m²*K czyli 0,1485kW/ m²*K

Zadanie 2

Czas ogrzewania roztworu do temperatury wrzenia (τ₁) wynosi 0,55h.

Masa odparowanej wody (W) w wyparce periodycznego działania, ogrzewanej parą nasyconą wynosi 20000kg.

Zadanie 3

Zużycie pary ogrzewanej (D) wynosi 40572,45797 kg/cykl.

Ciepło (Q) dostarczane do wyparki w czasie jednego cyklu wynosi 8,925129305*10¹⁰J.

Ciepło na podgrzanie roztworu do temperatury wrzenia(Q₁) wynosi 1,02375*10¹⁰J.

Ciepło na odparowanie wody z roztworu (Q₂) wynosi 7,901379305*10¹⁰J.

Masa odparowanej wody (W) wynosi 34655,17239kg.

F SPIS LITERATURY

1. Błasiński H., Pyć W., Rzyski E., Maszyny i aparatura technologiczna przemysłu spożywczego. Wyd. PŁ: Łódź, 2001. ISBN 83-7283-041-X

2. Chwiej M., Aparatura przemysłu spożywczego. Wyd. PWN: Warszawa, 1984. ISBN: 8301001534.

3. Dłużewski i in., Technologia żywności: Podręcznik dla technikum, Część2. WSiP: Warszawa, 2001. ISBN: 978-83-02-07976-4.

4. Lewicki i in., Inżynieria procesowa i aparatura przemysłu spożywczego. WNT: Warszawa, 1999. ISBN: 8320432278

5. Stabinkow i in., Procesy i aparaty w przemyśle spożywczym. Wyd. Naukowo- Techniczne: Warszawa, 1978. ISBN: A. 3832/4.

6. Warych J., Aparaty i urządzenia przemysłu chemicznego i przetwórczego. WSiP: Warszawa, 1999. ISBN:83-02-06131-X.

7. http://docs5.chomikuj.pl/693476226,PL,0,1,wyparki,-ch%EF%BF%BDodzenie.doc

8. http://farma.150m.com/Syntezy.pdf

9. http://213.184.15.149/wwwkipr/nowak/maszyny/06%20-%20Maszyny%20i%20urz%C4%85dzenia%20do%20obr%C3%B3bki%20cieplnej%20-%20materia%C5%82y%20dla%20student%C3%B3w.pdf

G RYSUNEK TECHNICZNY