Nazwa i czas trwania epoki	Nurty filozoficzne, cechy światopoglądowe	Nurty artystyczne		Autor, tytuł i gatunek i treść	Pojęcia
Nazwa epoki Termin najpierw pojawił się na zachodzie Europy i odpowiednio określał: Młode Niemcy, Młodą Belgię, Młodą Francję. W Polsce nazwa wzięła się od artykułów Artura Górskiego, który w krakowskim czasopiśmie opublikował w roku 1898 cykl artykułów„Młoda Polska”. I w Europie, i w Polsce istniały również inne, tożsame dla tej epoki nazwy , a mianowicie: neoromantyzm, ze względu na to, że pisarze i artyści nawiązywali do twórczości wielkich romantyków oraz modernizm (moderne franc. nowoczesny, świeży), który określał w literaturze, malarstwie, muzyce, filozofii, w kulturze w ogóle, zespół nowoczesnych kierunków charakterystycznych dla tego okresu. Czes trwania XIX/XX wiek.	Artur Schopenhauer - życie człowieka to ciągła gonitwa za czymś nieokreślonym, bliżej niesprecyzowanym. Egzystencja ludzka przesiąknięta jest cierpieniem z powodu niezaspokojenia ambicji i pragnień, niemożności zrealizowania planów. Życie ludzkie po prostu jest za krótkie. Człowiek jest tragiczny w tym swoim poszukiwaniu szczęścia, które tak naprawdę sam uważa za bezsensowne i pozbawione logiki. Schopenhauer uważał, że wszelkie religie, filozofie są tylko ucieczką człowieka od rzeczywistości. Wzorem starożytnych stoików proponował ludziom rezygnację z wszelkich żądz i wyzbycie się pragnień. ucieczki w stan nirwany – pół-istnienia, pół-snu, pragnienie pogrążenia się w niebycie. Pogląd ten był inspirowany filozofią i religią Wschodu (buddyzmem). Fryderyk Nietzsche drwił sobie z takich haseł, jak: równość, wolność, sprawiedliwość. Jego zdaniem tylko wolność absolutna, w tym odrzucenie ograniczeń moralnych, mogło zapewnić szczęście. Nie uznawał słabości i dekadenckiej postawy. Dla niego liczyła się siła, moc, bezwzględność, indywidualizm, głosił kult człowieka silnego, walczącego z przeciwnościami losu. Stworzył teorię nadczłowieka i wyodrębnił „rasę panów”, dopuszczając formę zależności między ludźmi, słabi muszą zależeć od silnych, a silni, nieograniczeni żadnymi normami etycznymi, mają prawo działać „poza dobrem i złem”. Nietzsche dokonał przewartościowania systemów etycznych i losy słabych ludzi oraz świata pozostawił w rękach „nadludzi”, którzy niczym nieograniczeni – ani etyką, ani prawem, mogli czynić wszystko, by udowodnić, że człowiek jest z natury silny i może osiągnąć to, o czym zamarzy, może panować nad innymi z racji swej siły. Z filozofii Nietzschego skwapliwie skorzystali w czasie późniejszym faszyści.	dekadentyzm: termin oznaczający „schyłek wieku”, ale określający też postawę człowieka końca wieku XIX; dekadentyzm kojarzony był z postawą bierności, niemocy, przeświadczeniem o śmierci. impresjonizm: kierunek, który narodził się we Francji (impression franc. przelotne wrażenie), a którego zwolennicy odtwarzali świat, ukazując jego nieustającą zmienność. symbolizm: symbol posiada dwa znaczenia: realne-rzeczywiste i ukryte (skojarzeniowe); ekspresjonizm: (franc. expression – gwałtowne wyrażanie emocji, „krzyk duszy”), kierunek zapoczątkowany w Niemczech;	Poezja	Kazimierz Przerwa-Tetmajer	Eviva l'arte! - hymn- Artyści żyją w nędzy, brakuje im pieniędzy, ale jest coś co ich wywyższa, ze nędza nie ma znaczenia; stają się królami dzięki sztuce. Sztuka daje im poczucie własnej wartości, samorealizacji, dumy, wyższości i satysfakcję. Sztuka przynosi im sławę, nadaje ich życiu sens.
					Melodia mgieł nocnych - Tematem wiersza jest krajobraz: mgła, woda, wiatr. Akcja rozgrywa się w scenerii Gorskiego krajobrazu, pogrążonego w nocnym mroku złagodzonym przez światło księżyca i gwiazd. Zarowno dynamizm, jak i postawienie mgly w roli podmiotu lirycznego, czyni ją zywą, a nawet myślącą.
					Koniec wieku śr - Wiersz ten Składa się z szeregu pytań retorycznych, a każda kolejna zwrotka to definicja postawionego w pytaniu pojęcia. Człowiek doświadcza rozczarowania i ideowej pustki. Tetmajer porównuje człowieka do mrówki, a los do pędzącego pociągu. Tragiczny obraz człowieka końca wieku przedstawiony został w ostatniej zwrotce. Skoro bowiem nie ma na świecie żadnych prawdziwych wartości, skoro człowiek w zderzeniu z losem zawsze przegrywa, to jaki jest więc sens ludzkiej egzystencji?
				Jan Kasprowicz	Krzak Dzikiej Róży – sonet - tworzące cykl powiązane są motywem tytułowego krzaku dzikiej róży i limby – podstawowych symboli. umiejscowione są w krajobrazie górskim, a dokładnie tatrzańskim. Każdy z poszczególnych sonetów przedstawia krajobraz o różnej porze dnia, co jest przejawem impresjonizmu – pragnienia uchwycenia kolorów, światła wrażeń emocjonalnych danej chwili.
					"Dies irae" – hymn - oznacza dzień gniewu, czas Sądu Ostatecznego. Obraz końca świata napawa grozą, jest przerażający: ziemia się rozpada, drzewa "padają strzaskane", wypełzają węże, żmije, jaszczurki, z ziemi wyrastają "miliardy krzyży (...) i rosną, rosną w jakiś straszny las...". Odpowiedzialnością za zło tego świata, nędzę i ból człowieka, poeta obarcza Boga. Jego zdaniem Stwórca jest obojętny na los ludzi i świata.
					Księga ubogich - Po odrzuceniu buntu nadeszło w liryce Kasprowicza pojednanie z Bogiem, powrót do religii chrześcijańskiej. W lirykach z tego cyklu widać pokorę, harmonię, zaufanie do Boga i przyjęcie wszystkiego, zarówno radości, jak i cierpienia. Poeta zauważa wielkość Boga w naturze, spójności świata, docenia życie ludzi prostych. Poeta pokazując zwyczajne życie stosuje wiersz toniczny. Widać spokój, wyciszenie, prostotę. “Księga ubogich” jest pogłębionym wyrazem franciszkanizmu.
				Leopold Staff	Kowal – Sonet –tytułowy Tytułowy "Kowal to człowiek wykuwający swój charakter. Tytuł można też nawiązać do łacińskiego powiedzenia - "Każdy jest kowalem własnego losu". Podmiot liryczny, zbiera wszystkie swoje najlepsze uczucia, zdolności, przeżycia, gromadzi swoje atuty i rzuca je na stalowe kowadło silnej woli: w tym procesie ma powstać hartowne i dumne serce. Jeśli jednak nie będzie ono mężne, lecz słabe i chore, należy je zniszczyć.
					Deszcz Jesienny – liryka - podmiot liryczny spogląda na świat przez okno. Nie patrzy on jednak na świat rzeczywisty, z powodu jest zniekształcony przez spływające krople. Najpierw zauważa on dwie mary, które przechadzają się. Następnie opisuje pogrzeb. Wiąże się to ze stratą kogoś bliskiego. Ostatnim obrazem, jest ogród i Szatan niosący spustoszenie. Ogród symbolizuje ludzką duszę, na którą działa Szatan prowadzący człowieka do zła. Obrazy przedstawione przez poetę są odzwierciedleniem beznadziejności ludzkiego istnienia. Utwór jest obrazem wartości człowieka.
			Proza	Stefan Żeromski	Ludzie bezdomni – powiesc – opowiada o losach dr. Tomasza Judyma. O bezdomności z wyboru, fizycznej i duchowej. O podziale społoczenstwa. Biedocie i braku godnych warunków.
				Władysław Reymont	Chłopi –powieść – opisuje życie ludzi na wsi, ich problemy, zwyczaje, zachownie. Gł. Bohaterej jest Maciej Boryna.
			Dramat	Stanisław Wyspiański	Wesele - Utwór opisuje autentyczne wydarzenie - ślub i wesele poety Lucjana Rydla z chłopką Jadwigą Mikołajczykówną. Ślub ten miał miejsce 20 listopada 1900 roku w Krakowie, wesele zaś w podkrakowskiej wsi Bronowice. Opisywane są w nim problemy historyczne jak i spolecznosciowe (podzial społeczeństwa na 2 grupy chłopów i miastowych).