1. Cele i zadania PMŚ

Cele:

• wspomaganie działań na rzecz ochrony środowiska poprzez informowanie organów administracji i społeczeństwa o:

-jakości elementów przyrodniczych, dotrzymywaniu standardów jakości środowiska lub innych wymagań określonych przepisami oraz obszarach występowania przekroczeń tych standardów lub innych wymagań,

-występujących zmianach jakości elementów przyrodniczych, przyczynach tych zmian w tym powiązaniach przyczynowo skutkowych występujących pomiędzy emisjami i stanem elementów przyrodniczych.

• integracja PMŚ poprzez podstawy prawne z systemem zarządzania środowiskowego wg modelu DPSIR

• narzędzie oceny polityki ekologicznej państwa PMŚ

• realizacja zadań, związanych z wypełnianiem podpisanych przez Polskę konwencji środowiskowych

• odpowiedzialność za raportowanie o presjach na środowisko i jego stanie do instytucji i agend unijnych (KE i EAŚ).

Ustawowe cele Państwowego Monitoringu Środowiska będą realizowane poprzez zadania cząstkowe obejmujące:

• wykonywanie badań wskaźników charakteryzujących poszczególne komponenty środowiska,

• prowadzenie obserwacji elementów przyrodniczych,

• gromadzenie i analizę wyników badań i obserwacji,

• pozyskiwanie informacji o presjach na poszczególne elementy środowiska,

• ocenę stanu i trendów zmian jakości poszczególnych elementów środowiska w oparciu o ustalone kryteria,

• identyfikację obszarów przekroczeń standardów jakości środowiska, analizy przyczynowo-skutkowe,

• opracowywanie zestawień, raportów, komunikatów i ich udostępnianie w formie drukowanej lub zapisu elektronicznego

1. Finansowanie PMŚ

Zadania składające się na Program PMŚ wykonywane będą przez różne jednostki organizacyjne, co wiązać się będzie z różnymi źródłami ich finansowania. Część zadań PMŚ będzie realizowana w ramach obowiązków ustawowych jednostek organizacyjnych finansowanych z ich środków własnych. Pozostałe zadania finansowane będą ze środków budżetowych Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska oraz WIOŚ (dla których dysponentem budżetu jest wojewoda) przy udziale środków NFOŚiGW oraz WFOŚiGW.

Przyjęto, analogicznie do lat ubiegłych, że obecny Program będzie finansowany z następujących źródeł:

• w bloku JAKOŚĆ ŚRODOWISKA

  • zadania wynikające z podpisanych przez Polskę konwencji i umów międzynarodowych finansowane będą głównie ze środków NFOŚiGW,

  • inne zadania realizowane w ramach sieci krajowych finansowane będą głównie ze środków budżetowych GIOŚ oraz ze środków NFOŚiGW, z zastrzeżeniem:

    • prace wykonywane przez WIOŚ na rzecz sieci krajowych będą finansowane z budżetów wojewodów;

    • badania w zakresie skażeń promieniotwórczych finansowane będą z budżetu PAA oraz NFOŚiGW,

  • zadania realizowane w ramach wojewódzkich programów monitoringu wykonywane przez WIOŚ będą finansowane z budżetu wojewody oraz WFOŚiGW; udział innych jednostek organizacyjnych w wojewódzkich programach monitoringu finansowany jest ze środków własnych tych jednostek z możliwością korzystania ze środków WFOŚiGW,

  • funkcjonowanie sieci lokalnych finansowane będzie przez jednostki podejmujące inicjatywę utworzeniu takich sieci lub stacji, np. gminy, powiaty, podmioty gospodarcze, fundacje.

• W bloku EMISJE

  • zadania realizowane w ramach „Programu Statystyki Publicznej” będą finansowane ze źródeł w nim wskazanych,

  • badania bilansowe emisji zanieczyszczeń na poziomie kraju finansowane będą z budżetu MŚ lub NFOŚiGW,

  • prowadzenie bazy SIGOP finansowane będzie ze środków budżetowych GIOŚ (krajowa baza danych) oraz WIOŚ (wojewódzka baza danych),

  • prowadzenie inwentaryzacji emisji w zakresie niezbędnym dla potrzeb oceny stanu środowiska w województwach będzie finansowane z budżetu wojewody oraz WFOŚiGW

• W bloku OCENY i PROGNOZY

  • wykonywanie analiz i ocen oraz ich publikowanie wraz z prowadzeniem stron internetowych finansowane będzie odpowiednio ze środków budżetowych GIOŚ i środków NFOŚiGW oraz WIOŚ i WFOŚiGW.

Wszystkie prace koordynacyjne i inne niezbędne do prawidłowego funkcjonowania i rozwoju programu badawczego PMŚ, dotyczące metodyk, programów pilotażowych, systemu informatycznego, szkoleń, innych działań na rzecz utrzymania i poprawy jakości danych monitoringowych, w tym badań międzylaboratoryjnych, będą finansowane z budżetu GIOŚ oraz NFOŚiGW. Rozwój infrastruktury pomiarowej oraz modernizacja systemu informatycznego będą finansowane ze środków NFOŚiGW oraz WFOŚiGW, przy udziale funduszu PHARE.

Należy podkreślić, iż monitoring środowiska zarówno w polskim systemie prawnym jak i w rozwiązaniach przyjętych w krajach UE jest zadaniem Państwa. W Polsce budżet Państwa pokrywa średnio w skali kraju ok. 20% kosztów realizacji programu PMŚ. O pozostałe środki finansowe muszą zabiegać koordynatorzy i wykonawcy programu. Brak stabilnych źródeł finansowania może stanowić zagrożenie dla utrzymania odpowiedniej jakości danych i wykonania w pełnym zakresie prac dostosowujących systemy monitoringu środowiska do nowych zadań wynikających z procesu integracji z UE.

1. „Czarny trójkąt”

Sieć 10 stacji monitoringu. Sieć alarmowa w czasie rzeczywistym dostarcza informacje o istniejących lub przewidywanych poziomach stężeń substancji niebezpiecznych dla zdrowia w celu podejmowania decyzji prowadzących do ograniczenia emisji i minimalizacji negatywnych skutków zdrowotnych. Dotyczy Polski Czech i Niemiec.

1. Co to jest ekoinfonet? Jakie są jego zadania?

System informacyjny Inspekcji Ochrony Środowiska.Inspekcja Ochrony Środowiska gromadzi, przetwarza i udostępnia dane, do których należą m.in.:

1. pomiary wskaźników charakteryzujących stan poszczególnych komponentów środowiska,

2. pomiary wielkości niektórych emisji oraz wyniki obserwacji elementów przyrody,

3. informacje i potencjalnych sparwacach i skutkach poważnych awarii oraz wyniki działalności kontrolnej i orzecznictwa.

Informacja ta gromadzona jest przez Wojewódzkie Inspektoraty Ochrony Środowiska (WIOŚ) oraz ich delegatury, a także przez instytuty naukowo-badawcze i uczelnie, z którymi współpracuje Inspekcja Ochrony Środowiska. Prezentowana koncepcja Systemu Informacyjnego Inspekcji Ochrony Środowiska, któremu nadano nazwę Ekoinfonet obejmuje całokształt zagadnień od powstania danych aż do użytkownika informacji. Bardzo ważnym kryterium wyboru jest kryterium ekonomiczno-finansowe ze specjalnym uwzględnieniem kosztów eksploatacji systemu. Autorzy koncepcji dołożyli więc wszelkich starań, by w takim stopniu jak to jest możliwe na

etapie koncepcji oszacować zarówno koszty inwestycyjne, jak i eksploatacyjne proponowanych rozwiązań.

1. Wyjaśnij skrót SPO. Jaka jest ich struktura?

Monitoring lasów jest prowadzony w oparciu o sieć stałych powierzchni obserwacyjnych (SPO) założonych w drzewostanach sosnowych, świerkowych, jodłowych, dębowych, bukowych i brzozowych w wieku powyżej 20 lat. Rozmieszczenie i wybór powierzchni odzwierciedla strukturę powierzchniową, gatunkową wiekową oraz stan zdrowotny lasów w Polsce.

Sieć SPO obejmuje:

SPO I rzędu

SPO II rzędu (wybrane spośród I rzędu)

Stałe powierzchnie obserwacyjne I rzędu(SPO I rzędu)

–1461, na których wykonuje się: obserwacje cech morfologicznych koron drzew(przede wszystkim defoliacja i odbarwienie)

- pomiary dendrometryczne (pierśnic drzew>7 cm)

- obserwacje uszkodzeń biotycznych

Na 148 SPO II dodatkowo badania:

- zanieczyszczeń powietrza

- składu chemicznego opadów atmosferycznych

- wydajność i jakość nasion sosny

- skład chemiczny igliwia lub liści

- ocena różnorodności runa leśnego

- intensywności i przeżywalności odnowień naturalnych

- glebowe (chemiczne co 4 lata)-badania entomologiczne-badania fitopatologiczne

Stałe powierzchnie obserwacyjne II rzędu(SPO II rzędu) –148, program rozbudowany o:

- pomiary dendrometryczne

- badania wydajności i jakości nasion sosny

- badania chemizmu aparatu asymilacyjnego

- badania właściwości fizyko-chemicznych gleb leśnych

- pomiary zanieczyszczeń powietrza

1. Wyjaśnij pojęcia: badania fitopatologiczne i entomologiczne? Jaki to monitoring?

Jest to monitoring lasu I-go rzędu. Badania entomologiczne polegają na przeszukiwaniu ściółek i poszukiwanie poczwarek owadów liściożernych natomiast badania fitopatologiczne stanowią ocenę zagrożenia grzybami. Ogólnie o tym jakie są czynniki chorobotwórcze roślin w lesie.

1. Zdjęcie fitosocjologiczne

Jest to szczegółowy opis warunków siedliskowych i struktury roślinności oraz sporządzenie pełnej listy występujących tu gatunków z podaniem liczebności i sposobu ich występowania (pokrywanie, towarzyskość). Wykonuje się go poprzez oznaczenie powierzchni o wymiarach 10x10 i rozpoznawanie gatunków od najniższej warstwy lasu tj. od ściółki.

1. Model DSPIR – co jest czynnikiem sprawczym (hodowla bydła?)

Jest to system zarządzania środowiskowego.

Drivers – czynniki sprawcze; przemysł, rolnictwo, turystyka.

Pressures – presje, emisje; emisja zanieczyszczeń miogenów pestycydów.

State – jakość środowiska; jakość wód powierzchniowych zgodnie z RDW.

Impact – oddziaływania, skutki; pogorszenie zdrowia, bioróżnorodności

Response – odpowiedź, przeciwdziałania; czysta produkcja, transport publiczny, podatki,info.

1. Monitoring hałasu – w jakich sieciach jest prowadzony

Monitoring hałasu Sieci lokalne (obowiązkowe dla miast>50tys) i czasowe dla miast<50tys Pomiary - ustalenie zakresu pomiaru - ustalenie ilości punktów pomiarowych - pomiary wstępne

1. Monitoring zintegrowany – cele i zadania

Istotą Zintegrowanego Monitoringu Środowiska Przyrodniczego jest kompleksowe traktowanie środowiska jako całego systemu, w skład którego wchodzą, elementy biotyczne i abiotyczne pozostające we wzajemnych relacjach. Prowadzone badania stanowią podstawę oceny całych geoekosystemów oraz przemian zachodzących w nich pod wpływem narastającej antropopresji. Program ZMŚP zostanie powiązany z programem europejskim monitoringu zintegrowanego, zostanie przeprowadzona weryfikacja stacji bazowych.

Zadanie: Ocena stanu i funkcjonowania wybranych podstawowych typów geoekosystemów Polski.

Zakres realizacyjny zadania obejmuje:

• zebranie podstawowych danych (jakościowych i ilościowych) o stanie aktualnym geoekosystemów ;

• poznanie mechanizmów obiegu energii i materii w wybranych geoekosystemach Polski;

• realizację i analizę krótko i długookresowych zmian zachodzących w geoekosystemach pod wpływem zamian klimatu, zanieczyszczeń i innych przejawów ingerencji człowieka.

• określenie rodzaju i charakteru zagrożeń geoekosystemów oraz wskazanie dróg ich zapobiegania.

• wskazanie tendencji rozwoju geoekosystemów oraz sposobów ochrony i zachowania tych zasobów.

• opracowanie scenariuszy rozwoju geoekosystemów w warunkach zmian klimatu i różnokierunkowej ingerencji człowieka

1. Monitoringu powietrza - cele i zadania

Zadania monitoringu jakości powietrza

a) Pomiary i ocena jakości powietrza atmosferycznego (identyfikacja obszarów przekroczeń normatywów; analiza trendów)

b) Pomiary stanu zanieczyszczenia powietrza metalami ciężkimi i WWA na stacjach monitoringu tła.

c) Pomiary składu pyłu pod kątem zawartości WWA

d) Monitoring prekursorów ozonu

e) Analiza i prognoza stanu zanieczyszczenia powietrza pyłem PM10 i PM2,5 z uwzględnieniem składu chemicznego pyłu w tym metali ciężkich i WWA

f) Wdrożenie monitoringu pyłu PM2,5

g) Monitoring tła zanieczyszczeń atmosfery na stacjach Łeba, Jarczew, Śnieżka, Puszcza Borecka dla potrzeb: EMAP, GAW/WMO, COMBINE/HELCOM

h) Monitoring chemizmu opadów atmosferycznych i depozycji zanieczyszczeń do podłoża

i) Pomiary stanu warstwy ozonowej nad Polską oraz pomiary natężenia promieniowania UV-B

Pomiary i ocena jakości powietrza

Cele zadania:

• Uzyskanie dla wszystkich stref w kraju informacji o poziomach substancji w powietrzu w odniesieniu do standardów jakości powietrza

• Identyfikacja obszarów wymagających poprawy jakości powietrza

• Monitorowanie skuteczności działań naprawczych

• Wojewódzcy Inspektorzy dokonują oceny poziomu substancji w powietrzu w strefach i ich klasyfikacji

• Oceny te są wykorzystywane do opracowania programów ochrony powietrza w strefach wskazanych do ich wykonania oraz do monitorowania skuteczności wcześniej opracowanych programów

1. Monitoring wód powierzchniowych – cele i zadania

Cele

• realizacja zadań podstawowych,

• wypełnienia przez Polskę w latach 2007 i 2008 obowiązków sprawozdawczych wobec Komisji Europejskiej (raporty wg. Dyrektywy Wodnej, dyrektywy rybnej, dyrektywy azotanowej)

• wypełnienia zobowiązań wspólnej procedury wymiany informacji w sprawie jakości słodkich wód powierzchniowych

• wypełnianie zobowiązań Polski wynikające ze współpracy z Komisją Helsińską oraz Europejską Agencją Środowiska

Wymagania wobec monitoringu:

• Pomiary obejmujące: -przepływy, -stany i objętości, -stan ekologiczny, -stan chemiczny, -potencjał ekologiczny

• W odniesieniu do wód podziemnych obowiązkowe jest monitorowanie-stanu chemicznego-stanu ilościowego

• W odniesieniu do obszarów chronionych monitorowanie obejmuje

- kąpieliska

- siedliska (ostoje) ptaków

- rezerwaty przyrody

Zadania monitoringu wód powierzchniowych

1. Badania i ocena stanu wód w rzekach.

2. Badania i ocena stanu wód w jeziorach.

3. Badania i ocena jakości osadów wodnych w rzekach i jeziorach.

4. Badania i ocena stanu wód przejściowych i przybrzeżnych.

5. Badania i ocena jakości wód zbiorników zaporowych.

6. Badania i ocena jakości środowiska morskiego Bałtyku.

1. Monitoring wód podziemnych – cele i zadania

Wody podziemne mają duże znaczenie jako źródło zaopatrzenia ludności w wodę pitną. Działalność gospodarcza człowieka stwarza dla nich duże zagrożenie, dlatego istotne jest:

-śledzenie zmian jakości wód podziemnych,

-określenie trendów i dynamiki zmian.

•Punktowe

-gnojowiska, obory, chlewy, ustępy

-ścieki komunalne i przemysłowe wprowadzane do gruntu

-składowiska odpadów (komunalne i przemysłowe, „dzikie”)

•Liniowe

-autostrady, drogi, linie kolejowe

-kanalizacja, rurociągi

•Obszarowe

-opad pyłów (elektrownie, elektrociepłownie, fabryki)

-środki ochrony roślin, nawozy

Monitoring zwykłych wód podziemnych realizowany jest w sieciach obserwacyjnych:

•krajowej –reperowej –podstawowej

•regionalnych

•lokalnych

Sieć państwowa, inaczej zwana krajową, składa się z dwóch podsystemów: sieci reperowej i sieci podstawowej. „Zadaniem sieci reperowej jest prowadzenie obserwacji zmian chemizmu a także stanu zwierciadła wód podziemnych na obszarach o niewielkim oddziaływaniu antropopresji i poza oddziaływaniem lokalnych ognisk zanieczyszczeń.”, (PIOŚ1991).

Na sieć reperową składają się stanowiska badawcze znajdujące się na obszarze całego kraju. Stanowiska te to przede wszystkim stacje hydrogeologiczne PIG, wybrane otwory studzienne ujęć komunalnych i przemysłowych oraz specjalnie wykonane otwory badawcze

Zadanie sieci podstawowej - kontrola jakości wód powszechnie użytkowanych poziomów wodonośnych. „Powinna ona pozwolić na śledzenie zmian chemizmu wód podziemnych w wyniku oddziaływania różnych form antropopresji oraz na ocenę stopnia zagrożenia tych wód na terenie całego kraju.”

•sieć pomiarowa podstawowego monitoringu wód podziemnych:

-studnie i piezometry sieci PIG,

-wybrane otwory studzienne ujęć komunalnych i przemysłowych,

-wybrane studnie obserwacyjne i źródła podlegające IMGiW

-specjalnie wykonane otwory badawcze.

Zadaniem sieci krajowej jest stała kontrola jakości wód podziemnych we wszystkich poziomach użytkowania - poza oddziaływaniem lokalnych ognisk zanieczyszczeń.

Celem badań przeprowadzanych w tej sieci jest śledzenie zmian chemizmu i wybranych cech fizycznych wód podziemnych oraz sygnalizacja zagrożeń o skali krajowej.

1. Monitoring gleby – cele i zadania

Zadania: obserwacja długofalowych zmian chemizmu gleb. Oznaczenie: odczyn, skład granulometryczny, zawartość próchnicy, badanie chemizmu gleb w okolicach oddziaływania lokalnych źródeł zanieczyszczeń: przemysł, składowiska odpadów, szlaki komunikacyjne, rejony występowania nadzwyczajnych zagrożeń środowiska. Zakres i częstotliwość zależy od potrzeb. Sieć krajową tworzą :stanowiska pomiarowe zlokalizowane na gruntach ornych, stanowiska pomiarowe na użytkach zielonych, stanowiska pomiarowe w lasach

1. Monitoring promieniowania jonizującego – cele i zadania

Do 2002r pomiary miały charakter alarmowy. Było to mierzone w celu stwierdzenia czy coś się nie dzieje. Od 2003 pomiary obejmują: dawki promieniowania gamma, pomiary zawartości izotopów alfa i beta w powietrzu, koncentracja izotopów nat i szt, aktywność wybranych radioizotopów gamma promieniotwórczych, pomiar w wodach powierzchniowych i osadach dennych.

Generalnymi zadaniami realizowanymi przez monitoring promieniowania jonizującego jest :

• wykonywanie pomiarów stężeń izotopów promieniotwórczych w poszczególnych komponentach środowiska

• natychmiastowe wykrywanie wzrostu poziomów skażeń promieniotwórczych w środowisku i alarmowanie w sytuacji awaryjnej

• gromadzenie informacji o sytuacji radiologicznej w środowisku i śledzenie długookresowych zmian w poziomie skażenia promieniotwórczego środowiska.

1. Monitoring lasu – cele i zadania

Zadania:

1. badanie kondycji lasów prowadzony jest na stałych powierzchniach obserwacyjnych,

2. badanie i ocena stanu zdrowotnego lasów,

3. obserwacja cech morfologicznych koron,

4. pomiary dendrometryczne pierśnic drzew,

5. badania entomologiczne(szkodników),

6. fitopatologiczne (chorób drzew),

7. badanie zanieczyszczeń powierzchni,

8. wydajność i jakość nasion sosny,

9. skład chemiczny liści,

10. różnorodność runa leśnego,

11. intensywność i przeżywalność siewek,

12. badanie i ocena stanu zdrowotnego lasu,

Realizacja celów:

• określenie przestrzennego rozkładu poziomu uszkodzenia drzewostanów

• analiza związków przyczynowo skutkowych pomiędzy zdrowotnością lasów a czynnikami środowiska

• określenie zmian uszkodzenia drzewostanów w czasie

• tworzenie prognoz krótkoterminowych stanu zdrowotnego lasu

1. Monitoring zintegrowany – cele i zadania

Istotą Zintegrowanego Monitoringu Środowiska Przyrodniczego jest kompleksowe traktowanie środowiska jako całego systemu, w skład którego wchodzą, elementy biotyczne i abiotyczne pozostające we wzajemnych relacjach. Prowadzone badania stanowią podstawę oceny całych geoekosystemów oraz przemian zachodzących w nich pod wpływem narastającej antropopresji. Program ZMŚP zostanie powiązany z programem europejskim monitoringu zintegrowanego, zostanie przeprowadzona weryfikacja stacji bazowych.

Zadanie: Ocena stanu i funkcjonowania wybranych podstawowych typów geoekosystemów Polski. Zakres realizacyjny zadania obejmuje:

zebranie podstawowych danych (jakościowych i ilościowych) o stanie aktualnym geoekosystemów,

poznanie mechanizmów obiegu energii i materii w wybranych geoekosystemach Polski,

realizację i analizę krótko i długookresowych zmian zachodzących w geoekosystemach pod wpływem zamian klimatu, zanieczyszczeń i innych przejawów ingerencji człowieka,

określenie rodzaju i charakteru zagrożeń geoekosystemów oraz wskazanie dróg ich zapobiegania,

• wskazanie tendencji rozwoju geoekosystemów oraz sposobów ochrony i zachowania tych zasobów,

• opracowanie scenariuszy rozwoju geoekosystemów w warunkach zmian klimatu i różnokierunkowej ingerencji człowieka.

1. Blok odpady – zadania

Gromadzenie informacji o: ilości wytwarzanych odpadów z uwzględnieniem ich składowania, unieszkodliwiania, wykorzystywania, usuwania, składowiskach - stopień i sposób ich zabezpieczenia, pełnym obrocie niebezpiecznymi odpadami.

1. Blok oceny i prognozy – zadania

Blok OCENY I PROGNOZY - zintegrowane oceny i prognozy jakości środowiska, analizy przyczynowo-skutkowe.

• analiza i ocena stanu poszczególnych

• elementów środowiska,

• analiza i ocena określonych problemów i

• zjawisk zachodzących w środowisku,

• prognozy przebiegu zjawisk,

• analiza i ocena powiązań pomiędzy procesami

• zachodzącymi w środowisku a społeczno gospodarczym rozwojem kraju

1. Blok emisje – zadania

Podsystem emisji zanieczyszczeń do wód i podsystem odpady Informacje gromadzone w blokach obejmują: emisje krajowe poszczególnych zanieczyszczeń, emisje jednostkowe, bilanse transgranicznych przepływów wybranych zanieczyszczeń.

1. Blok presje – jak i skąd zbiera się informacje

Blok PRESJE - gromadzi dane o ładunkach zanieczyszczeń wprowadzanych do powietrza, wód i ziemi, niezbędne do realizacji celów PMŚ

• emisje do powietrza,

• emisje do wód,

• odpady

• powierzchnia ziemi

1. Struktura, funkcjonowanie i zadania PIOŚ

Powstała jednolita, dwuinstancyjna instytucja ds. kontroli i badania stanu środowiska, podległa ministrowi właściwemu ds. środowiska. Realizacja ustawowych zadań inspekcji należała do Głównego Inspektora Ochrony Środowiska wypełniającego swoje zadania przy pomocy Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska i 49 wojewódzkich inspektorów ochrony środowiska, którzy działali przy pomocy wojewódzkich inspektoratów.Główny Inspektor Ochrony Środowiska, kierujący działalnością IOŚ jest centralnym organem administracji rządowej - powoływanym i odwoływanym przez Prezesa Rady Ministrów.

Podstawowe zadania Inspekcji Ochrony Środowiska to:

- kontrola przestrzeganie przepisów prawa o ochronie środowiska,

- badanie stanu środowiska, w ramach programu Państwowego Monitoringu Środowiska - przeciwdziałanie nadzwyczajnym zagrożeniom środowiska (poważnym awariom). Działalność inspekcyjna służy min. osiągnięciu takich celów jak:

- ograniczenie uciążliwości największych źródeł zanieczyszczeń w skali kraju i województwa ;

- ograniczenie zanieczyszczeń emitowanych do powietrza ze źródeł technologicznych oraz energetycznych;

- ograniczenie uciążliwości związanych z ponadnormatywną emisją hałasu;

- eliminacja odprowadzania do jezior i zbiorników wodnych nie oczyszczonych lub niedostatecznie oczyszczonych ścieków;

- ochrona zasobów wodnych stanowiących źródło zaspokajania ludzi w wodę do picia;

- właściwe postępowanie podmiotów w zakresie wykorzystania odpadów;

- eliminowanie nielegalnego składowania odpadów; - prawidłowa gospodarka odpadami niebezpiecznymi; - wypełnianie wymogów ochrony środowiska na terenach rekreacyjno-turystycznych; - realizacja obowiązków wynikających z przeciwdziałania nadzwyczajnym zagrożeniom środowiska; - przeciwdziałanie nielegalnemu transgranicznemu przemieszczaniu się odpadów;