• MIĘDZYNARODOWE PRZEPŁYWY CZYNNIKÓW PRODUKCJI

• MIĘDZYNARODOWY PRZEPŁYW KAPITAŁU

• Pojęcie międzynarodowych ruchów kapitału

• Od lat trzydziestych XX w. przeważa ujęcie utożsamiające międzynarodowe ruchy kapitału z transakcjami kapitałowymi ujmowanymi w bilansie płatniczym.

• Polegają one na transferze siły nabywczej z określonego kraju za granicę i z zagranicy do danego kraju.

• Transfery te mogą wynikać z wielu powodów:

• z zakupu towarów i usług za granicą wskutek czego przynajmniej krótkookresowo powiększają się należności i zobowiązania zagraniczne

• z tytułu udzielenia lub otrzymania zagranicznych kredytów handlowych i pożyczek finansowych

• zakładania przedsiębiorstw w jednym kraju przez rezydentów drugiego kraju

• płatności odszkodowań i reparacji

• zakupu i sprzedaży zagranicznych papierów wartościowych itp.

• Transfery te mają zatem różny charakter, określany przede wszystkim przez dwie cechy:

• zwrotności

• odpłatności

• zwrotność

• Przekazanie określonej wartości za granicę lub otrzymanie jej z zagranicy na warunkach zwrotności oznacza, iż kraj otrzymujący ją jest w przyszłości zobowiązany do jej zwrotu.

• odpłatność

• Transfer wartości na warunkach odpłatności jest równoznaczny z koniecznością przekazywania za granicę w trakcie użytkowania kapitału, określonych wartości jako wynagrodzenia za czasowe dysponowanie pewną siłą nabywczą.

• Transfer wartości za granicę może się odznaczać również cechami:

• bezzwrotności

• nieodpłatności

• Z teoretycznego punktu widzenia można wyróżnić cztery podstawowe typy transferów:

1. nieodpłatne i bezzwrotne

2. nieodpłatne, ale zwrotne

3. odpłatne i bezzwrotne

4. odpłatne i zwrotne

• Transfery nieodpłatne i bezzwrotne

• Na przełomie średniowiecza i ery nowożytnej jednokierunkowe, bezzwrotne transfery kapitału dokonywały się z Europy do Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej, Kanady, Australii, Nowej Zelandii, Afryki Południowej. Terytoria te należą obecnie do najwyżej rozwiniętych gospodarczo rejonów świata.

• nieodpłatne i bezzwrotne – tzw. jednostronne ruchy kapitału np. bezzwrotna pomoc zagraniczna w przypadku klęsk żywiołowych, reparacji i odszkodowania wojenne. Jeden kraj przekazuje za granicę część swego dochodu lub majątku bez konieczności zwrotu i zapłaty odsetek czy dywidend.

• 3 października 2010 r. zakończyła się I wojna światowa

• W ten sposób Berlin wypełnił postanowienia art. 231 traktatu wersalskiego, który kończył I wojnę światową. Francja wymusiła na pokonanych Niemczech wypłatę gigantycznych reparacji za zniszczenia i ofiary wojny. Początkowo chodziło o 20 mld marek w złocie, ale ostatecznie suma ta urosła do 269 mld marek, co odpowiadało 90 tys. ton złota. W ten sposób Paryż rewanżował się za reparacje, które po przegranej wojnie w 1870 r. wymusiły na Francji Prusy. Francuzi zapłacili wówczas 5 mld franków w złocie.

• Traktat wersalski

• został zawarty podczas paryskiej konferencji pokojowej, trwającej od 18 stycznia 1919 roku do 21 stycznia 1920 roku. Brało w niej udział 27 zwycięskich państw.

• W niedzielę (3 października 2010 r.) dokładnie w 20. rocznicę zjednoczenia Niemiec, Bundesbank przelał na konta rządów Francji i Belgii 69 mln 950 tys. euro, czyli ostatnią transzę reparacji za I wojnę światową.

• Jednak załamanie gospodarki Niemiec i wybuch hiperinflacji sprawiły, że Berlin nie był w stanie płacić odszkodowań i nawet zajęcie na początku 1923 r. Zagłębia Ruhry przez Francuzów i Belgów nie dało efektów.

• Berlin zaczął płacić dopiero w 1929 r., gdy amerykański wiceprezydent i finansista Charles Dawes przeforsował plan rozłożenia reparacji zmniejszonych do 112 mld marek na 59 rocznych rat. Jednocześnie USA udzieliły Niemcom kredytów na rozwój gospodarki. Cztery lata później wypłatę reparacji wstrzymał Adolf Hitler, który doszedł do władzy pod hasłem odrzucenia traktatu wersalskiego, w tym odszkodowań.

• Niemcy ponownie zaczęły płacić w 1952 r., gdy na konferencji w Londynie ich zadłużenie wyliczono na blisko 14 mld ówczesnych zachodnioniemieckich marek.

• Spłaty ostatniej raty i symbolicznego zakończenia I wojny światowej nie doczekał Kanadyjczyk John Babcock, najstarszy weteran konfliktu. Zmarł w lutym 2010 roku w wieku 106 lat.

• Transfery nieodpłatne , ale zwrotne

• nie oprocentowane pożyczki finansowe na cele rozwoju, są również rodzajem pomocy, ale nie tak korzystnej.

• Transfery odpłatne i bezzwrotne

• tzw. wieczny kredyt

• Transfery odpłatne i zwrotne

• najczęściej występujące : oprocentowane kredyty oraz lokaty przynoszące dochód.

• Pojęcie międzynarodowych ruchów kapitału

• Wszelkie te transakcje kapitałowe dokonywane między krajowymi i zagranicznymi podmiotami gospodarczymi, które powodują zmianę wysokości lub struktury salda należności i zobowiązań danej gospodarki narodowej wobec zagranicy, czyli jej pozycji zagranicznej netto.

• Kryteria wyodrębnienia podstawowych rodzajów ruchów kapitału

• Motywy przepływu kapitału

• Okres przepływu kapitału

• Podmioty sprawcze i sposoby przemieszczania się kapitału

• Charakter przepływu kapitału

• Motywy międzynarodowych ruchów kapitału

a. polityczne i humanitarne

b. ekonomiczne

• Motywy polityczne i humanitarne

• chęć niesienia pomocy gospodarczej i technicznej, nie militarnej ( dary, subsydia, pomoc zwrotna) lub konieczność wyrównania szkód

(reparacje wojenne, odszkodowania)

• Motywy ekonomiczne

• chęć osiągania wyższych zysków, również w długim okresie za granicą,

• dostęp do surowców, których nie ma w kraju,

• obejście barier celnych,

• zróżnicowane kształtowanie się cen w porównaniu z rynkiem krajowym,

• Motywy ekonomiczne

• ulgi podatkowe dla inwestorów zagranicznych,

• przewaga technologiczna umożliwiająca wyższe zyski za granicą,

• nowe rynki zbytu,

• wyższe stopy procentowe na rynkach kapitałowych, dla przedsiębiorstwa macierzystego .

• Motywy ekonomiczne

• bardziej stabilne stosunki polityczne i gospodarcze za granicą,

• korzystniejsza produkcja dla przedsiębiorstwa macierzystego

• Okres międzynarodowych przepływów kapitału

• przepływy krótkoterminowe ( do 1 roku)

• przepływy długoterminowe (powyżej 1 roku)

• przepływy krótkoterminowe

• np. lokowanie i wycofywanie wkładów na rachunkach w bankach zagranicznych, krótkoterminowe kredyty kupieckie i bankowe

• przepływy długoterminowe

• obrót akcjami i obligacjami; inwestycje bezpośrednie – stworzenie nowej lub zdobycie efektywnej kontroli na istniejącą spółką) i inwestycje portfelowe (pośrednie) – chęć uzyskania za granicą wyższych dywidend

• Podmioty sprawcze i sposoby przemieszczania się kapitału

• transfery publiczne wywóz kapitału ze źródeł publicznych – budżety agencji rządowych, organizacji międzynarodowych, budżety lokalne

• transfery prywatne - kapitały przedsiębiorstw i osób prywatnych, kapitały banków komercyjnych

• 4 podstawowe warianty tych przepływów

1. od publicznych eksporterów do publicznych importerów

2. od publicznych eksporterów do prywatnych importerów

3. od prywatnych eksporterów do prywatnych importerów

4. od prywatnych eksporterów do publicznych importerów

5. od publicznych eksporterów do publicznych importerów

• np. wiązane kredyty państwowe

• 2. od publicznych eksporterów do prywatnych importerów

• np. kredyty eksportowe od państwowych instytucji finansowych krajów wysoko rozwiniętych dla prywatnych kredytobiorców

• 3. od prywatnych eksporterów do prywatnych importerów

• np. kredyty kupieckie

• 4. od prywatnych eksporterów do publicznych importerów

• np. sprzedaż obligacji emitowanych przez rządy państw obcych na krajowym rynku kapitałowym wśród prywatnych nabywców

• ocena przepływu kapitału w skali międzynarodowej

• Zjawiska pozytywne

• Zjawiska negatywne

• Zjawiska pozytywne

• import kapitału pozwala uruchomić niewykorzystane dotąd czynniki produkcji

• inwestycje bezpośrednio to napływ nowoczesnych technologii, lepszej organizacji produkcji, zarządzania; upowszechnienie postępu technicznego i organizacyjnego

• zwiększenie zatrudnienia w krajach importujących i eksportujących kapitał

• wzrost produkcji towarów i usług, wzrost funduszu inwestycji i konsumpcji

• Zjawiska negatywne

• uzależnienie kraju importującego kapitał od zagranicy

• kontrola kapitału zagranicznego nad gospodarka krajów importujących kapitał

• odpływ zysków z kraju zasilanego za granicę, wyzysk miejscowych robotników

• Transfer kapitału wiąże się z ryzykiem pułapki zadłużenia