Sprawozdanie z przedmiotu

Podstawy zarządzania strategicznego

Analiza scenariuszy stanów otoczenia.

I. Podstawy teoretyczne

METODY SCENARIUSZOWE – są nieodzownym narzędziem zarządzania strategicznego. Nie służą one prognozowaniu przyszłości, tak jak metody ekstrapolacyjne, lecz analizie planowania strategicznego w warunkach zmiennego i nie ustrukturalizowanego otoczenia. Nie uzyskuje się ich na podstawie dokładnego obrazu przyszłości, lecz pobudzają one kierownictwo przedsiębiorstwa do przewidywania różnego rodzaju zjawisk i badania ich wpływu na przedsiębiorstwo. W scenariuszu dąży się do wskazania, w jakim przedziale zmienności przyszłość najprawdopodobniej będzie się zawierać. Istotną cechą metod scenariuszowych jest uwzględnienie wariantowości. Scenariusze przyszłości mogą być często zupełnie rozbieżne. W związku z tym organizacja opracowująca określoną strategię działania w przyszłości musi z góry brać pod uwagę wielowariantowość własnych zachowań, zależnie od zmian otoczenia.¹

SCENARIUSZE STANÓW OTOCZENIA – mają w założeniu charakter jakościowy. Oznacza to, że oceny potencjalnej siły wpływu poszczególnych procesów występujących w otoczeniu na organizację oraz szacowania prawdopodobieństwa wystąpienia tych procesów w określonej przyszłości dokonuje się na podstawie wiedzy twórców scenariusza. Procedura tworzenia scenariuszy stanów otoczenia uwzględnia następujące podstawowe scenariusze:

• scenariusz optymistyczny,

• scenariusz pesymistyczny,

• scenariusz najbardziej prawdopodobny.²

II. Analiza tendencji w otoczeniu restauracji „Śląskie smaki”

Czynniki / trendy w otoczeniu	Trend	Siła wpływu (-3;+3)	Prawdopodobieństwo (0;1)
SFERA EKONOMICZNA
Wzrost gospodarczy	Wzrost	1	0,3
	Stabilizacja	0	0,5
	Regres	-1	0,2
Ceny energii	Wzrost	-3	0,6
	Stabilizacja	1	0,3
	Regres	3	0,1
Ceny surowców	Wzrost	-2	0,5
	Stabilizacja	1	0,3
	Regres	2	0,2
Bezrobocie	Wzrost	-2	0,7
	Stabilizacja	1	0,2
	Regres	2	0,1
Stopa inflacji	Wzrost	-2	0,5
	Stabilizacja	0	0,2
	Regres	2	0,3
SFERA TECHNOLOGICZNA
Stopień automatyzacji	Wzrost	2	0,5
	Stabilizacja	1	0,3
	Regres	-1	0,2
Technologia jako narzędzie konkurencyjności	Wzrost	2	0,6
	Stabilizacja	1	0,3
	Regres	-2	0,1
Współpraca z instytucjami	Wzrost	3	0,6
	Stabilizacja	0	0,3
	Regres	-3	0,1
Poziom i przygotowanie kadr	Wzrost	3	0,5
	Stabilizacja	1	0,2
	Regres	-3	0,3
SFERA POLITYCZNO - PRAWNA
Przepisy spożycia alkoholu	Wzrost	-3	0,5
	Stabilizacja	0	0,4
	Regres	3	0,1
Obowiązujące licencje / koncesje	Wzrost	-3	0,3
	Stabilizacja	1	0,4
	Regres	2	0,3
Prawo pracy	Wzrost	-3	0,2
	Stabilizacja	-1	0,6
	Regres	2	0,2
Przepisy antymonopolowe	Wzrost	-2	0,4
	Stabilizacja	-1	0,5
	Regres	2	0,1
SFERA SPOŁECZNA
Sposoby spędzania wolnego czasu	Wzrost	3	0,1
	Stabilizacja	2	0,1
	Regres	-2	0,8
Zamożność społeczeństwa	Wzrost	3	0,7
	Stabilizacja	1	0,2
	Regres	-2	0,1
Skłonność do konsumpcji	Wzrost	3	0,7
	Stabilizacja	1	0,2
	Regres	-2	0,1
Społeczna odpowiedzialność przedsiębiorstwa	Wzrost	3	0,5
	Stabilizacja	2	0,3
	Regres	-1	0,2
SFERA DEMOGRAFICZNO - GEOGRAFICZNA
Przyrost naturalny	Wzrost	3	0,3
	Stabilizacja	1	0,6
	Regres	-3	0,1
Emigracje	Wzrost	-2	0,7
	Stabilizacja	0	0,2
	Regres	2	0,1
Wzrost temperatury	Wzrost	3	0,5
	Stabilizacja	2	0,3
	Regres	-2	0,2

1. Scenariusz optymistyczny

Elementy scenariusza	Siła wpływu
SFERA EKONOMICZNA
Wzrost gospodarczy	1
Ceny energii	3
Ceny surowców	2
Bezrobocie	2
Stopa inflacji	2
Średnia siła wpływu	2
SFERA TECHNOLOGICZNA
Stopień automatyzacji	2
Technologia jako narzędzie konkurencyjności	2
Współpraca z instytucjami	3
Poziom i przygotowanie kadr	3
Średnia siła wpływu	2,5
SFERAPOLITYCZNO – PRAWNA
Przepisy spożycia alkoholu	3
Obowiązujące licencje / koncesje	2
Prawo pracy	2
Przepisy antymonopolowe	2
Średnia siła wpływu	2,25
SFERA SPOŁECZNA
Sposoby spędzania wolnego czasu	3
Zamożność społeczeństwa	3
Skłonność do konsumpcji	3
Społeczna odpowiedzialność przedsiębiorstwa	3
Średnia siła wpływu	3,0
SFERA DEMOGRAFICZNO - GEOGRAFICZNA
Przyrost naturalny	3
Emigracje	2
Wzrost temperatury	3
Średnia siła wpływu	2,67

2. Scenariusz pesymistyczny

Elementy scenariusza	Siła wpływu
SFERA EKONOMICZNA
Wzrost gospodarczy	-1
Ceny energii	-3
Ceny surowców	-2
Bezrobocie	-2
Stopa inflacji	-2
Średnia siła wpływu	-2,0
SFERA TECHNOLOGICZNA
Stopień automatyzacji	-1
Technologia jako narzędzie konkurencyjności	-2
Współpraca z instytucjami	-3
Poziom i przygotowanie kadr	-3
Średnia siła wpływu	-2,5
SFERAPOLITYCZNO – PRAWNA
Przepisy spożycia alkoholu	-3
Obowiązujące licencje / koncesje	-3
Prawo pracy	-3
Przepisy antymonopolowe	-2
Średnia siła wpływu	-2,75
SFERA SPOŁECZNA
Sposoby spędzania wolnego czasu	-2
Zamożność społeczeństwa	-2
Skłonność do konsumpcji	-2
Społeczna odpowiedzialność przedsiębiorstwa	-1
Średnia siła wpływu	-1,75
SFERA DEMOGRAFICZNO - GEOGRAFICZNA
Przyrost naturalny	-3
Emigracje	-2
Wzrost temperatury	-2
Średnia siła wpływu	2,33

3. Scenariusz najbardziej prawdopodobny

Elementy scenariusza	Prawdopodobieństwo	Siła wpływu ujemna	Siła wpływu dodatnia
SFERA EKONOMICZNA
Wzrost gospodarczy	0,5		0
Ceny energii	0,6	-3
Ceny surowców	0,5	-2
Bezrobocie	0,7	-2
Stopa inflacji	0,5	-2
Średnia siła wpływu		-2,25	0
SFERA TECHNOLOGICZNA
Stopień automatyzacji	0,5	2
Technologia jako narzędzie konkurencyjności	0,6	2
Współpraca z instytucjami	0,6	3
Poziom i przygotowanie kadr	0,5	3
Średnia siła wpływu		2,5
SFERA POLITYCZNO - PRAWNA
Przepisy spożycia alkoholu	0,5	-3
Obowiązujące licencje / koncesje	0,4		1
Przepisy pracy	0,6	-1
Przepisy antymonopolowe	0,5	-1
Średnia siła wpływu		-1,67	1
SFERA SPOŁECZNA
Sposoby spędzania wolnego czasu	0,8	-2
Zamożność społeczeństwa	0,7		3
Skłonność do konsumpcji	0,7		3
Społeczna odpowiedzialność przedsiębiorstwa	0,5		3
Średnia siła wpływu		-2	3
SFERA DEMOGRAFICZNO - GEOGRAFICZNA
Przyrost naturalny	0,6		1
Emigracje	0,7	-2
Wzrost temperatury	0,5		3
Średnia siła wpływu		-2	2

Wykres 1 Średnia siła wpływu dla scenariuszy optymistycznego, pesymistycznego oraz najbardziej prawdopodobnego

1. Sfera ekonomiczna

Na wykresie pierwszym, można zaobserwować że sfera ekonomiczna charakteryzuje się dość dużą rozpiętością pomiędzy scenariuszem optymistycznym (2,0) a scenariuszem pesymistycznym (-2,0). Może to wynikać z faktu, że restauracja jest w dużej mierze uzależnione od obszaru ekonomicznego. Otoczenie ekonomiczne jest zatem bardzo zmienne, gdyż występują silne wahania. Wahania te są spowodowane czynnikami negatywnymi jak i pozytywnymi, które silnie wpływają na restauracje. Czynnikami negatywnymi należącymi do najbardziej wpływających na działalność restauracji są ceny energii (-3) , gdyż w przypadku jej wzrostu restauracja będzie musiała płacić wyższe rachunki, co z pewnością wpłynie na jej stan finansowy. Ponieważ, jak wiadomo restauracja pochłania ogromne zasoby finansowe, które są przeznaczone na energie elektryczną, wykorzystywane do oświetlania restauracji, używania klimatyzacji czy korzystania z pieców kuchennych. Tych kosztów nie można uniknąć, dlatego tak ogromny wpływ ma podwyższenie cen energii. Negatywnie również wpływa wzrost cen surowców, które również są ważnym czynnikiem wpływającym na koszty ponoszone przez restauracje. Ich wzrost spowodowany znacznym podwyższeniem się cen produktów wykorzystywanych w kuchni każdego dnia, jest również czynnikiem który jest nieunikniony i nie możliwy do zmniejszenia. Gdyż cała działalność restauracji jest oparta na gotowaniu, a co za tym idzie niezbędny jest zakup potrzebnych surowców, niezależnie od ceny (czy wzrosła czy też zmalała). Zmiana cen składników spożywczych wykorzystywanych przy sporządzaniu potraw ma zatem ogromny wpływ. Potencjalne podwyżki cen na rynku restauracja jest w stanie neutralizować, wykorzystując swoją pozycję wiodącej sieci restauracji, negocjując kontrakty o stosunkowo dużej wartości. Natomiast pozytywnie mogą na nas wpłynąć spadek bezrobocia (2,0) , ponieważ gdy społeczeństwo będzie miało pracę, to będą mieli również pieniądze, a co za tym idzie będą chętniej jadać poza domem czyli w restauracjach.

Natomiast jak wynika z wykresu drugiego, na którym został przedstawiony scenariusz najbardziej prawdopodobny rozpiętość jest dość duża gdyż wynosi 0,6. A wynika to z tego, że w tym scenariuszu występują tylko pozytywne czynniki wpływające na restauracje. Nie ma tu czynnika znacznie dominującego, jednakże są trzy czynniki które na to wpływają w jednakowym stopniu (1) a mianowicie, ceny energii, ceny surowców oraz bezrobocie. Stabilizacja cen energii jak i cen surowców oraz utrzymujący się poziom bezrobocia (ani nie wzrasta ani nie maleje) wpłynie pozytywnie na działalność restauracji. Najmniejszy wpływa na działalność restauracji mają wzrost gospodarczy oraz stopa inflacji ponieważ wynoszą one zero.

1. Sfera technologiczna

W scenariuszu optymistycznym średnia siła wpływu tej strefy wynosi 2,5, co wskazuje na duży wpływ tej sfery na działalność restauracji. Natomiast w przypadku scenariusza pesymistycznego w porównaniu do innych sfer, średnia siła wpływu jest umiarkowana i wynosi -2,5.

Natomiast jeśli chodzi o scenariusz najbardziej prawdopodobnym siła wpływu sfery technologicznej ma tylko i wyłącznie pozytywny wpływ, nie ma zatem ujemnego wpływu. Średnia siła wpływu wynosi tutaj 0,75, co wskazuje na stabilizację tej sfery. Oznacza również to, że brak ujemnego wpływu może świadczyć o ciągłym rozwoju technologicznym i innowacyjnych rozwiązaniach również w dziedzinie gastronomicznej. W przypadku restauracji rozwój technologii ma ogromny wpływ na jej działalność, nowe sprzęty, ulepszone urządzenia kuchenne czy też zabezpieczenia np. przeciwpożarowe mają ogromny wpływ na restauracje. Nowości techniczne codziennie wchodzą na rynek, które zostają w znacznym stopniu ulepszane i unowocześniane, także w obszarze gastronomicznym maja one ogromny wpływ na bezpieczeństwo pracy pracowników a także klientów odwiedzających restauracje, ponieważ ulepszenie sprzętu kuchennego spowoduje mniej zagrożeń płynących z używania sprzętu kuchennego np. ucięcia, skaleczenie, a także urządzenia nowsze moja pochłaniać mniej energii a co za tym idzie będziemy mniej płacić za energie elektryczną- co wywoła pozytywne skutki. Zakup nowoczesnych urządzeń przeciwpożarowych (co w przypadku restauracji jest bardzo istotna kwestią) zapewni bezpieczeństwo klientom jak i personelowi. Pozytywnymi czynnikami wpływającymi na restaurację jest wzrost stopnia automatyzacji, wzrost technologii jako przewagi konkurencyjnej, ale największy wpływ ma wzrost poziomu i przygotowania kadry pracowniczej (+3). Oznacza to, że największym zasobem restauracji są pracownicy, którzy są dobrze przeszkoleni, oraz którzy posiadają wiedzę z zakresu swojej pracy. Wynika z tego, że nowe technologie mają ogromny i bardzo znaczący wpływ na działalność restauracji, maja wyłącznie pozytywny wpływ.

1. Sfera polityczno – prawna

Wykres pierwszy pokazuje jak duża rozpiętość występuje w sferze polityczno – prawnej. W scenariuszu pesymistycznym wynosi ona -2,75, natomiast w scenariuszu optymistycznym 2,25. Może to wynikać z tego, że otoczenie restauracji zależne jest od różnego rodzaju instytucji, które regulują jej działalność. Z całą pewnością zależne jest to między innymi, od przepisów regulujących działalność przedsiębiorstwa, np. dotyczących spożycia i podawania alkoholu (-3), jak również posiadaniu ważnych koncesji na jego sprzedaż (-3). Wpływają na to również regulacje w zakresie prowadzenia restauracji, czyli system podatkowy, zasady ewidencji i rachunkowości, jak również przepisy BHP (-3). W wielu przypadkach bardzo ciężko jest sprostać wymaganiom nałożonym na właścicieli danego przedsiębiorstwa. Uzyskanie niektórych pozwoleń, oprócz tego, że wiąże się z kosztami, to również jest bardzo długie w realizacji. Jednak, aby działalność mogła być w pełni legalną konieczne jest ich spełnienie, ponieważ ich pominięcie wiąże się z nałożeniem kar na przedsiębiorcę, a nawet może doprowadzić do tego, że będzie on zmuszony zamknąć swoją działalność. Dlatego tak ważne jest, aby wszystko odbywało się zgodnie z prawem. Ponieważ brak jakichkolwiek pozwoleń, niesie za sobą ogromne konsekwencje.

Analizując scenariusz najbardziej prawdopodobny możemy zauważyć, że rozpiętość nie jest już tak duża ponieważ wynosi od -1,67 do 1. Prawdopodobieństwo poszczególnych czynników znajduję się na podobnej stopie. Jednak największe znaczenie mają tu przepisy prawne. Nie mniej ważne są jednak przepisy spożycia alkoholu, a także przepisy antymonopolowe. Jak również posiadanie ważnych koncesji i licencji. Jak już wcześniej wspominałam wszystkie te elementy są niezbędne do prawidłowego i skutecznego prowadzenia restauracji. Bowiem możliwość spożycia alkoholu w danym miejscu, sprawia, że staje się ono atrakcyjniejsze z punktu widzenia potencjalnych klientów. Dlatego tak ważne jest ich uzyskanie.

1. Sfera społeczna

Rozpiętość tej sfery wynosi w scenariusz pesymistycznym -2,5 a w scenariuszu optymistycznym 2,5. Wpływ na to mają takie czynniki jak: sposoby spędzania wolnego czasu, zamożność społeczeństwa, skłonność do konsumpcji oraz społeczna odpowiedzialność przedsiębiorstwa. Wymienione elementy należą do głównej grupy czynników, które mają bezpośredni wpływ na tę sferę. Liczba klientów w restauracji w zdecydowany sposób jest zależna od cen jakie zamieszczone są w menu co równoznaczne jest z tym, że zależy od poziomu zarobków klientów. Bowiem nie każdy może sobie pozwolić na spożywanie posiłków w restauracji, a nie w domu. Dlatego tak istotne dla branży gastronomicznej jest to aby być świadomym tego, jak zamożne jest społeczeństwo. Kolejnym elementem, który należy brać po uwagę jest to w jaki sposób społeczeństwo spędza swój wolny czas. Czynnik ten jest też bezpośrednio związany z zamożnością, ponieważ nie wszystkich stać na wyjście z domu, cześć w ramach oszczędności, a w większości przypadków nawet z konieczności spędza czas w zaciszu domowym. Jednak rynek gastronomiczny nie powinien mieć tu problemu, ponieważ coraz więcej młodych ludzi, w ramach swojego wolnego czasu, wybiera się do restauracji, niekoniecznie po to, by zaspokoić swój głód, ale by odkryć nowe smaki. Co również wiąże się z tym, że wzrasta skłonność do konsumpcji. Może mieć na to wpływ również to, że coraz więcej spotkań biznesowych przybiera formę lunchy, obiadów lub kolacji w restauracjach. Oprócz umówienia istotnych spraw zainteresowani mogą się również posilić.

W scenariuszu najbardziej prawdopodobnym rozpiętość wynosi od -2 do 3. Oznacza to, że występują tu pozytywne czynniki, a tym który ma największe znaczenie i od którego najwięcej zależy są sposoby spędzania wolnego czasu przez społeczeństwo (0,8). Bowiem ludzie bardzo ciężko zmieniają swoje stare przyzwyczajenia, dlatego tak ważne jest przy pozyskiwaniu klientów, aby zachęcić ich cenami, atrakcjami, smakami do odwiedzenia restauracji. Jak już wcześniej wspominałam duże znaczenie ma zamożność społeczeństwa (0,7) oraz skłonność do konsumpcji (0,7). Bez tego restauracje miały by problem z utrzymaniem się na rynku.

1. Sfera demograficzno – geograficzna

Z wykresu numer 1 wynika, że sfera demograficzno – geograficzna ma umiarkowaną rozpiętość, pomiędzy scenariuszem optymistycznym (2,25), a scenariuszem pesymistycznym (-2,33). Oznacza to, iż restauracja jest na średnim poziomie zależności od otoczenia demograficzno – geograficznego. Wynika to z faktu, że czynniki wpływające na tą sferę są zarówno pozytywne, jak i negatywne. Wprowadzając ofertę na rynek gastronomiczny trzeba wziąć pod uwagę tę sferę. Najważniejszym czynnikiem jest przyrost naturalny. W dzisiejszych czasach większość restauracji kieruje swoją ofertę dla ludzi młodych oraz w średnim wieku. Dlatego tak ważny jest wyż demograficzny dla prowadzenia każdego rodzaju działalności. Kolejnym ważnym czynnikowe wpływającym na sferę demograficzno – geograficznej jest wzrost temperatury. Latem, ludzie wolą spędzać czas na świeżym powietrzu, przez co zmniejsza się liczba klientów odwiedzających restauracje. Natomiast zimą, kiedy temperatury są niższe, społeczeństwo szuka innych alternatyw spędzania wolnego czasu, niż spędzanie go w domu przed telewizorem, przez co prawdopodobieństwo wybrania się potencjalnych klientów do restauracji wzrośnie w momentach gdy temperatura jest niższa. Natomiast najmniej ważnym czynnikiem są emigracje, ponieważ liczba klientów decydujących się na emigrację nie oddziałuje w znacznym stopniu na działalność restauracji.

Patrząc na scenariusz najbardziej prawdopodobny możemy dostrzec, że rozpiętość jest umiarkowana (2,-2). Wynika to z tego, iż w tym scenariuszu występują jedynie pozytywne czynniki. Najważniejszym składnikiem wpływającym na sferę demograficzno – geograficznej jest wzrost temperatury. Jak wspominałam wyżej, przy poprzednich scenariuszach, latem potencjalni klienci częściej spędzają czas na świeżym powietrzu przez co maleje ich liczba. Oznacza to, że restauracja powinna rozszerzyć swoją ofertę w letnich miesiącach, przez dodatkowe zniżki, czy tak zwane „gródki”, gdzie klient może usiąść pod parasolem na dworze, co sprzyja większej przyjemności spożywania posiłków lub przyjacielskim spotkaniom. Na drugim miejscu pod względem ważności dla danej restauracji jest przyrost naturalny. Nie jest on jednak najważniejszy, ponieważ restauracje nie mają określonych ofert dla każdego szczebla. Często zdarza się, że jest to taka sama oferta dla wszystkich szczebli klientów, przez co liczba potencjalnych klientów rośnie. Najmniej istotnym czynnikiem wpływającym na sferę demograficzno – geograficzną w scenariuszu najbardziej prawdopodobnym są emigracje. Jednak wielu ludzi, w dzisiejszych czasach boi się lub rezygnuje z wyjazdów za granicę szukając pracy, ponieważ ma w Polsce całą rodzinę, czy też uważa, że będzie za granicą wykorzystywany. Sprawia to, że liczba klientów restauracji jest wyższa i emigracje mają niewielki wpływ na tą sferę.

---

1. Gierszewska G., Romanowska M., Analiza strategiczna przedsiębiorstwa, Wyd. PWE, Warszawa 2003, s. 68↩

2. Gierszewska G., Romanowska M., Analiza strategiczna przedsiębiorstwa, Wyd. PWE, Warszawa 2003, s. 76-78↩