ŻYWIENIE CZŁOWIEKA –w- 19.02

Bożena Regulska - Ilow

Zasady racjonalnego żywienia

Badania epidemiologiczne

Wpływ na rozwój medycyny w XX wieku

Początki badań nad oceną sposobu żywienia rozpoczęły się w połowie XX wieku i są ściśle związane z rozwojem tzw. chorób cywilizacyjnych.

Wyniki tych badań wykazały związek pomiędzy chorobami cywilizacyjnymi a żywieniem.

Epidemiologia żywieniowa jest dziedziną wiedzy zajmującą się oddziaływaniem żywienia na zdrowie człowieka w kontekście promocji i/lub zapobiegania określonym chorobom, badaniem wzajemnych relacji pomiędzy nimi oraz strategią zapobiegania tym chorobom.

Metaboliczne choroby cywilizacyjne

Są przyczyną największej liczby zachorowań i umieralności ludzkości świata.

Wynikają ze źle pojmowanego stylu życia, którego ważnym elementem jest sposób odżywiania.

Tzw. cywilizacyjne choroby metaboliczne to : otyłość, cukrzyca II typu (insulinozależna), niedokrwienna choroba serca, nadciśnienie tętnicze, zespół metaboliczny (wszystkie zaburzenia u jednego człowieka: wysoki cukier, trójglicerydy, nadciśnienie...), dietozależne choroby nowotworowe.

Badanie epidemiologiczne Framingham (USA) trwa od 1948 do chwili obecnej

Badanie epidemiologiczne Heart Study pozwoliło na wykrycie i identyfikację czynników zagrożenia zdrowia, zwanych czynnikami ryzyka: czynniki ryzyka modyfikowalne i niemodyfikowalne.

Modyfikowalne czynniki ryzyka niedokrwiennej choroby serca:

- wysokie stężenie cholesterolu całkowitego i LDL we krwi (nasycone kwasy tłuszczowe, zwierzęce, oprócz morskich, masło jest bardziej aterogenne od smalcu!!! Kwas laurynowy i mirystynowy najbardziej wpływają na wzrost cholesterolu całkowitego; nasycone kwasy tł. Mają większy zły wpływ na cholesterol niż nienasycone dobry obniżający wpływ; te 2 kwasy występują jeszcze w oleju kokosowym!!! Używany w różnych ciasteczkach utwardzanych, olej roślinny na etykiecie to zazwyczaj kokosowy; kwas masłowy nie jest aterogenny, nie wymaga emulgowania z żółcią)

- niskie stężenie cholesterolu HDL we krwi (aktywność fizyczna podwyższa poziom HDL, bioflawonoidy – nadające barwę, smak, mają działanie przeciwutleniające, przeciwwolnorodnikowe, zmniejszają krzepliwość krwi, działają w 2 środowiskach, wodnym i tłuszczowym, działają tylko wtedy, gdy są spożywane systematycznie, dlatego suplementy diety nie działają lub działają na krótki okres czasu; jest 5 klas flawonoidów; gorzka czekolada jest bardzo bogata we flawonoidy i ma niski IG, niski IG też poprawia HDL)

- wysokie stężenie trójglicerydów (tylko tłuszcze ryb morskich obniżają stężenie trójglicerydów, niskotłuszczowe to dorsz, morszczuk i mintaj, najbardziej tłusty jest śledź atlantycki!, tłuste to też szprotka, halibut; synteza tych ważnych kwasów odbywa się w planktonie, suplementy diety omega 3 są wskazane dla osób, które nie jadają ryb, ale nawet to nie wystarczy, bo one mają mało kwasów i efekt dopiero jest widoczny po 2 latach, ale i tak jest dobrze to stosować, to jest wyjątek jeśli chodzi o suplementy!; 35g makreli wystarczy aby wprowadzić wystarczająco dużo kwasów omega 3; pacjenci z tymi kwasami lepiej przechodzą operacje; algi morskie też mają dużo kwasów omega 3, spirulina, olej rzepakowy i olej lniany (musi być drogi, gł. składnik to kwas alfalinolenowy, orzechy),

- wysokie ciśnienie tętnicze krwi (tylko utleniony LDL przykleja się do tętnic, a żeby się nie utleniał musi być duży potencjał antyoksydacyjny krwi, czyli dużo przeciwutleniaczy i witamin antyoksydacyjnych (A, C, E, betakaroten), najwyższy potencjał antyoksydacyjny mają jagody i borówki!),

- nadwaga i otyłość (ciśnienie krwi obniżają też kwasy omega 3, ale tylko te długotłuszczowe!),

- niskie spożycie błonnika pokarmowego (rozpuszczalny w wodzie obniża, wiążąc kwasy żółciowe i opóźniając przemiany węglowodanowe, cholesterol, nierozpuszczalny wzmaga perystaltykę jelit, błonnik to pożywka dla bakterii, które mogą normalnie działać),

- mała aktywność fizyczna,

- palenie tytoniu

Margaryny powstają w procesie przeestryfikowania, ale masło roślinne jest beznadziejne.

Oleje Omega 3 są tłoczone z mięśni i nie mają tak dużo wit. A i D a stosując tran można przedawkować wit. A, która powoduje utratę wapnia z kości; w dużych stężeniach jest toksyczna, ale można ją przedawkować tylko suplementami.

Stosunek kwasów omega 6 i omega 3 jest zaburzony w oleju z winogron, jest tam więcej omega 6 i powstają glikozanoidy i powstaje prostaglandyna PGE 2, która znosi odpowiedź immunologiczną, zwiększa zakrzepicę.

Trzeba znać stosunek tych olejów; najlepszy jest jak najniższy stosunek. Olej rzepakowy!!!

Podział czynników

Czynniki indywidualne: wiek, płeć, wywiad rodzinny przedwczesnego występowania chorób układu krążenia, choroby układu krążenia w wywiadzie, markery genetyczne

Czynniki biochemiczne i fizjologiczne: czynniki prozakrzepowe, markery przewlekłego stanu zapalnego, te 8 z poprzedniego slajdu

Niemodyfikowalne czynniki to: płeć męska, wiek, predyspozycje genetyczne.

System SCORE pozwala na obliczenie 10-letniego ryzyka ogólnego zgonu z powodu chorób układu krążenia na tle miażdżycy, to jest choroby niedokrwiennej serca, choroby tętnic dogłowowych oraz choroby tętnic obwodowych.

Umożliwia również określenie korzyści wynikających z redukcji określonego czynnika ryzyka.

Rozpoczęcie leczenia statynami cholesterolu musi być kontynuowane przez całe życie, bo odstawienie grozi zawałem.

Badanie emidemiologiczne Seven Countries Study

Badanie Siedmiu Krajów, obejmujące populacje męskie z Japonii, Grecji, Włoch, Jugosławii, Finlandii, Holandii i USA, jednoznacznie wykazało, że stężenie cholesterolu w surowicy i zgony na chorobę niedokrwienną serca (ChNS) korelują ściśle z ilością spożywanych nasyconych kwasów tłuszczowych.

Korelacja ze spożyciem cholesterolu była znacznie mniejsza.

Bardzo duże spożycie MUFA na Krecie (29% kalorii) kojarzyło się z małą umieralnością na ChNS. Wskazywało to dobitnie na pożądane zmiany w spożyciu tłuszczów w krajach o dużej umieralności na choroby powodowane miażdżycą. Preferencje dla olejów o dużej zawartości MUFA nasuwały się same.

W oliwie główym kwasem jest 80% kwasów oleinowych, a w rzepakowym 65, ale tamten ma jeszcze omega 3.

Największą korelację ujemną z ChNS mają nasiona roślin strączkowych!!!, potem oleje, ryby, warzywa.

Dr Mozżyma – choroby genetyczne

Najistotniejszym źródłem soli w diecie jest pieczywo, musli, kiełbasy, szynki, kiszone ogórki, zupy!!!!!!!!!!!!