FIZJO II zaliczeni e
Mięśnie i uł nerwowy
Bodziec (podziały), pobudliwość (czynniki modyfikujące), pobudzenie.
Bodziec – dostatecznie silna i szybka zmiana środowiska zew i wew wywołująca pobudzenie kom
Bodzce ze wzg na siłę:
Podprogowe – zbyt słabe by wywołać pobudzenie
Progowy – najmniejszy bodziec wywołujący reakcję
Nadprogowe – b. o sile większej niż progowy (im silniejszy tym silniejsza reacja)
Maksymalny – najmniejszy b, wywołujący max reakcje. Większy b. powoduje zwiększenie wielkości reakcji
Supramasymalny lub ponadmaksymalny – zwiększenie b. bez większego efektu. Bodziec uszkadzający mięsień
Bodźce ze wzg. na swoistość:
Swoiste (adekwatne, fizjologiczne) – kom. Ma najsilniejszy próg pobudliwości
Nieswoiste (nieadekwatne, nie fizjologiczne ) – muszą zadziałać z większą siłą
W zależności od pochodzenia
- fizyczne (mechaniczne i termiczne)
- chemiczne (sma, zapach, hormony)
- biologiczne
Ze wzg na skuteczność (wywołanie reakcji)
Skuteczne
Nieskuteczne
Ze wzg na receptory na który działa b.
Eksterorecep
Intero
Proorior
Czynniki ważne dla bodźca:
- siła dla bodźca
- czas w jakim działa
- zmienność parametrów bodźca
Pobudliwość – zdolność kom lub tk do reagowania stanem pobudzenia na b w sposób swoisty
Mięsień – skurczem
Kom. Nerwowa – impulsem
Tk. Gruczołowa – wydzieleniem
Kom. Pobudliwe:
- nerwowe
-mięśniowe
-gruczołowe
- zmysłowe
Czynniki modyfikujące pobudliwość:
- zmiana stężenia jonów K i Ca w płynie zewnątrzkomórkowym.
Wzrost K obniża gradient stężeń dla jonów K poprzez błonę pobudliwą powodując obniżenie pot. Błonowego w kierunku pot. Progowego. Błona staje się bardziej pobudzona i bodźce już o mniejszej się mogą wywołać pot progowy i prowadzić do potencjały czynnościowego
Obniżenie K prowadzi do hyperpolaryzacji błony, zmniejszenia jej wrażliwości
Obniżenie Ca podności pobudliwość zarówno neuronów jak i miocytów na skutek zmniejszenia stopnia depolaryzacji wymaganej do osiągnięcia pot progowego i wywołanie pot czynnościowego
Pobudzenie – zmiana stanu spoczynku na stan czynny, zmiany fizykochemiczne w tkance w skutek działania bodźca. Aby wywołać pobudzenie tkana musi być pobudliwa a bodziec odpowiednio silny.
Substancje zmniejszające przewodnictwo:
-eter – nerwowe
- lidokaina – nerwowe
- kurara – sub hamująca dla kom mięśniowych
Geneza potencjału spoczynkowego.
Pot spoczynkowy =błonowy
Pomiędzy wnętrzem neuronu a płynem otaczającym występuje stale w spoczynku różnica pot elektrycznego czyli pot spoczynkowego błony kom. Pot spoczynkowe mogą być ujemne. Powstanie tego potencjału jest spowodowane przepływem jonów K, z wnętrza na zew kom. Powoduje to pozostanie niewielkiego nadmiaru jonów ujemnych po wew stronie błony.
W płynie wewnątrzkomórkowym przeważają aniony nie mające zdolności przechodzenia przez błonę kom. Błona może ulec polaryzacji po wew stronie ujemny ładunej, zew – dodatni. Jeśli w kom nie ma bodźców – ilość jonów jest stała. Kanały jonowe zbudowane są z białek będących składowymi błony kom a ich wzajemny ukł przestrzenny decyduje o otwartości
- depolaryzacja:
Wzrost zewnątrz kom stężenia K
Przesunięcie wartości pot w kierunku wart dodatnich
- repolaryzacja
Spadek zewnątrzkomórkowego stężenia K
Przesunięcie pot w kierunku stężeń ujemnych powodując hyperpolaryzacje (pot staje się bardziej ujemny)
Pot. Spoczynkowy
- stały
W m. szkieletowych – 90
W m. roboczym serca – 85
W neuronie – 70
-zmienny (powolna spoczynkowa depolaryzacja)
W ukł. Bodźco-przewodzącym sercz
W mm. Gładkich trzewnych
Potencjał czynnościowy i jego składowe w neuronie, mięśniu szkieletowym i gładkim (podłoże jonowe). Zmiany pobudliwości w czasie pobudzenia.
Geneza – bodziec działając na błonę zmienia jej właściwości co wywołuje pot czynnościowy. Do wnętrza neuronu napływają jony sodu co powoduje wyrównanie ładunków elektrycznych pomiędzy wew a zew. Zjawisko depolaryzacji błony kom impulsem nerwowym szerzy się falą depolaryzacji od miejsca zadziałania bodźca na błonę aż do zakończeń neuronu.
Występuje tylko w kom pobudliwych (mm, nn)
Polega na zmianie potencjału, pojawiające się po przekroczeniu pot progowego (-65 w mięśniach, - 55 w neuronach)
Jest to szybka depolaryzacjia o dużej amplitudzie
Może mieć krótki albo dług czas trwania
Szerzy się samoistnie
Pot w miejscach poprzedza skurcz
Rodzaje pot czynnościowego:
Iglicowy
Miocyty mm szkieletowych
Neuron
Mm gładkie
Typu platean
M. sercowy
Mm gładkie
W czasie pot czyn: NIEPOBUDLIWOŚĆ
Pot. IGLICOWY (2 fazy)
Faza depolaryzacji
Szybki dokomórkowy prąd Na z nadstrzałem +35)
Faza repolaryzacji
Dokomórkowy szybki prąd K+ - sód wlatuje potas wylatuje
- czas trwania O,5-2,0ms
POBUDLIWOŚĆ W CZASIE POT. IGLICOWEGO:
- refrakcja bezwzględna – faza depolaryzacji i 1/3 fazy repolaryzacji, czas w którym kom jest niewrażliwa na bodźce
- refrakcja względna – 2/3 repolaryzacji , próg pobudliwości jest znacznie podwyższony
Znaczenie okresu refrakcji:
- przeciwdziała nakładaniu się pot czynnościowych
- determinuje częstość wyładowań
- zapewnia przewodzenie jednokierunkowe (ortodromowe)
Składowe potencjału czynnościowego w :
Neuronie
Przekroczenie pot progowego
Gwałtowna faza depolaryzacji – depo błony kom spowodowana otwacem się kanałów i wędrówką Na+ do wnętrza kom co prowadzi do utraty ujemnego pot spoczyn a nawet do odwrócenia (uzyskania wart dodatnich – nadstrzał +35
Faza repolaryzacji – powrót do wartości pot spoczynkowego spowodowany wypływem jonów K+ z kom na zewnątrz
Potencjały następcze:
Hiperpolaryzacyjny pot następczy (bardziej ujemny niż spoczynkowy
Depolaryzacyjny (bardziej dodatni niż spoczynkowy)
W m sercowym
Faza o – depolaryzacja – napływ jonów Na+ do komórki
FAZA 1 – wstępna szybka repolaryzacja, napływ jonów Cl – do komórki
Faza 2 – PLATEAU – napływ jonów Ca2+ do komórki, wypływ jonów K+ z komórki
Faza 3 – końcowa repolaryzacja, wypływ jonów K+
Czynniki modyfikujące pobudliwość
Podwyższenie K+ (HIPERKALIEMIA) powoduje wzrost pobudliwości ;spadek przewodzenia impulsów (np. w sercu) jeśli serce ma za dużo K to zwalnia – asystolia
Spadek K+ (HIPKALIEMIA) –hiperpolaryzuje błonę, wzrost pobudliwości tk. Pobudliwych i skłonność do zaburzeń rytmu serca oraz przyspieszenie czynności serca
Spadek Ca2+ (hipokalcemia) – np. przy niedoczynności przytarczyc; - wzrasta pobudliwośc mm i nn spontaniczne wyładowania, tężyczka (prężenie), skurcze powiek, krtani naczyń wieńcowych, trzewnych
Wzrost Ca2+ (HIPERKALCEMIA) – Powoduje działanie stabilizujące na błonie (zmiejszenie pobudliwości) wapń uszczelnia śródbłonki
Spadek Mg2+ (HIPOMAGNEZEMIA) –wzrost pobudliwości, zaburzenia rytmu
WZROST (HIPERMAGNEZEMIA) –spadek pobudliwości
Unerwienie ruchowe mięśni szkieletowych. Jednostka motoryczna – definicja, wielkość. Skutki odnerwienia mięśni.
Unerwienie ruchowe: kom macierzyste nn ruchowych unerwiających mm szkieletowe znajdują się w ośrodkowym ukł nerwowym . Skupiska tych kom. Nazywamy jj ruchowymi. Funkcja tych kom tzw mononeuronów jest uzależniona od informacji dochodzących z narządów ruchu, a więc mm oraz innych układów ciała np. narządów równowagi, słuchu, wzroku. Do kom mięśnia dochodzą dwa rodzaje włókien nerwowych
Wł ruchowe – eferentne
Wł czuciowe – aferentne
Kom mięśniowe są zaopatrzone w tzw końcową płytkę motoryczną do której dochodzą wł nerwowe i jest to połączenie nerwowo-mięśniowe.
W kom szkieletowych są też 2 rodzaje kom. Mm.
Ekstrafuzalne – jednolita budowa, skupione w pęczki, oba końce przyczepione do ścięgien, podstawowa masa mm, unerwione przez duże neurony ruchowe – alfa
Intrafuzalne – brak prążkowania, nie kurycz się, skupione w pęczki (wrzecionka nerwowo-mięśniowe, unerwione przez mniejsze – gamma
Jednostka motoryczna jest to zespół komórek mięśniowych m szkieletowego unerwionych przez tą samą kom. Nerwową. Od liczby włókien zależy precyzja ruchu.
SKUTKI ODNERWIENIA:
Atrofia –stopniowy zanik mm
Porażenie
Pojawienie się skurczów poodnerwieniowych
Nadwrażliwość na krążącą actylocholonę
Nieład
Fascukulacja
Drobne skurcze
Białka czynnościowe mięśni i ich właściwości.
Miofibryla – układu włókien białkowych ma odcinki o mniejszej i większej współczynniku załamywania światła wystpijące naprzemiennie. Odcinki silniej załamujące tworzą ciemniejsze prążki zwane proążkami A – anizotopowe (miozyna), odcinki słabiej załamujące światło tworzą jasne prążki I – izotopowe (aktyna)
Włókienko mm składa się z :
Grubych nitek – miozyny – zbudowana z 2 ciężkich, 4 lekkich -----ciężkie splecione ślimakowato tworzą z jednego końca ogon , z drugiego kształt głów ( a w każdej po dwa lekkie))
Cienkie – Aktyna, tropomiozyna – tworzą 4 sznury paciorków ślimakowato skręconych. Na aktynie osadzone są cząsteczki troponiny z których każda ma 3 podjednostki T – połączenie troponiny z tropomiozyną, I-powinowactwo z aktyną, C – powinowactwo do Ca2+
Namięsna – omięsna zew – omięsna wew – pęczki włókien (ok. 20) – 20 kom. Otoczonych błoną śródmięsną – sarkolemma – pojedyncza komórka (włókno) – włókienka (miofibryla) – miofilamenty (miozyna+aktyna) ułożone w sarkomer
Teoria skurczu i sprzężenie elektromechaniczne w mięśniach.
Pod wpływem Ach uwalnianej na synapsach nerwowo-mięśniowych dochodzi do pobudzenia błony kom. Dochodzi do aktywacji w błonie kanałów dla szybkiego dokomórkowego prądu jonów sodowych. W czasie depolaryzacji ze zbiorniczków siateczki sarkoplazmatycznej uwalniają się jony wapniowe. Ca2+ łączy się z miejscem C troponiny. Jony Mg2+ aktywują atepazę i zachodzi proces rozkładu ATP do ADP i fosforu oraz uwolnienie energii niezbędnej do przechylenia główki miozynowej. W okresie repolaryzacji błony wolne jony wapniowe wracają do siateczki, nitki cienkie wysuwają się spomiędzy nitek grubych. Następnie depolaryzacja ponownie przesuwa jony wapniowe do miofibryli i wywołuje ponownie wsuwanie się nitek cienkich pomiędzy grube i skurcz mięsnia.
Sprzężenie elektromechaniczne – czerpanie z atp energii do czynności mechanicznej kom mięśniowej. Nitki cienkie aktyny wsunięe są pomiędzy nitki miozyny przez cały okres wysokiego stężenia joonów ca2+ w sarkoplaźmie w momencie spadku stężenia następuje rozkurcz
Rodzaje skurczów mięśni szkieletowych.
Poj skurcz m mięśni kurczących się (gałki oczne, ręce) trwa 7,5 ms. Skurcz wolnokurczący się trwa 100 ms.
- Izotoniczne – kom mięśniowa skraca Się i cały mięsień ulega skróceniu, jego napięcie się nie zmienia, przyczepy mm u ukł szkieletowym zbliżają się do siebie
- izometryczne- kom mięśniowa nie skraca się, zwiększa się tylko jego napięcie, mm w ukł szkieletowym nie zmieniają swojej dł.
- tężcowe niezupełne – pobudzają mięśnie w odstępach czasu dłuższych niż czas trwania skurczu pojedynczego (skurcz, trochę się rozkurczy ale nie całkiem i znowu skurcz)
- tężcowy zupełny – bodźce pobudzające mięśnie w odstępach czasu krótsze niż czas trwania poj skurczu (faza skurczu nigdy się nie kończy)
- auksotoniczny – ulega skróceniu i napięcie się zwiększa
Źródła energii do skurczu mięśni. Przyczyny i objawy znużenia mięśni.
ATP ( rozkładane w czasie skurczu do ADP i fosforu, energia z resyntezy ATP czerpana w procesie metabolizowania składników odżywczych aż do co2 i h2o
Rozpad glukozy – całkoowity do końcowych produktów metabolicznych (glikoliza tlenowa)
Jeśli nie wystarcza energii i dochodzi do dysocjacji mioglobiny która uwalnia związany tlen to jednym magazyn tlenu z którego kom może Czernać energię GLIKOLIZA BEZTLENOWA
Zmęczenie – obniżenie zdolności do pracy, szybciej męczą się mm zawierające dużo szybkokurczliwych komórek
Objawy:
- mniejsza siła skurczu
- dłuższy czas latencji, skurczu, rozkurczu,
- przykurcz, ból
- obrzęk
Przyczyna znurzenia leżeć może w :
- ośrodkach nerwowych
-synapsach nerwowo-mięśniowych (wyczerpanie mediatora, obniżenie wrażliwości błony postsynaptycznej
- w komórce mięśniowej (wyczerpanie substancji energetycznych, gromadzenie metabolitów, utrata jonów K, odwodnienie)
Czynniki wpływające na siłę skurczu mięśni szkieletowych.
liczba jednostek motorycznych biorących udział w skurczu
częstość z jaką poszczególne jednostki motoryczne są pobudzane
stopnia rozciągnięcia mięśnia przed skurczem
odpowiedniej pozycji ciała
Rodzaje, właściwości i funkcje mięśni gładkich.
Rodzaje :
Wielojednostkowe mm gładkie – poszczególne komórki kurczą się niezależnie i pobudzenie nie przechodzi z jednej kom na drugą. Występują w ścianach naczyń krwionośnych i tęczówce
Trzewne mm gładkie – stanowią warstwy lub pierścienie ułożonych komórek, w których pobudzenie przenosi się z jednej komórki na drugą dzięki połączeniom szczelinowym. Tworzą tym samym czynnościowe syncytia. Występują w ścianach przewodu pokarmowego, moczowodach, pęcherzu moczowym i macicy
Właściwości:
Nie posiadają sarkomerów
We wnętrzu kom znajdują się nitki kurczliwe są one ułożone równolegle i biegną wzdłuż osi długiej komórki
Podczas skurczu nitki skracają się poprzez nałożenie się na siebie cząst aktyny i miozyny
W cytoplazmie znajduje się kalmodulina która łączy się z jonami wapniowymi które to napływają przez dokomórkowe kanały błonowe, poprzez to aktywowane są właściwości enzymatyczne jednego z łańcuchów lekkich w głowie cząsteczki miozyny
Hydroliza ATP oraz zmiana konformacji głowy cząsteczki miozyn w stosunku do nitki grubej miozyny, poprzez to cienkie nitki aktyny przesuwają się wzdłuż nitek grubych miozyny
Funkcje:
Biorą udział w utrzymaniu homeostazy
Wpływają na ciśnienie i przepływ krwi
Umożliwiają ruch treści pokarmowj
Ułatwiają przepływ wydzieliny gruczołów w przewodach wyprowadzających gruczoły
Umożliwiają utrzymanie gatunku poprzez skurcz w ścianie macicy i jajowodach – ruch jaja w pęcherzykach nasiennych (ejakulacja)
Czynniki wpływające na czynność mięśni gładkich.
Cechy skurczu mięśni gładkich (porównanie z mięśniami szkieletowymi).
Mm kurczą się pod wpływem:
Samoistnego pobudzenia (występują rytmicznie w niektórych kom trzewnych mm gładkich_ doprowadza cały mięsień do skurczu wyzwala się samoitnie skurcz
Czynnik miejscowy mechaniczny lub chemiczny działa bezpośrednio na komórkę (np. rozciąga mm, zmienia pH
Przekaźnik chemiczny wytworzony w odległych tkankach i przenoszonych drogą hormonalną np. hormony rdzenia nadnerczy
przekaźnikó chemicznych wydzielonych z aksonów neuronów należących do ukł autonomicznego. Działa tu transmiter : NA lub Ach
- NA – działą za pośrednictwę receptora błonowego alfa i beta alfa – łączy się z ca2+ z komórek mięśniową powoduje rozkurcz
- Ach – z receptorem muskarynowym powoduje zwiększenie ca2+ skurcz
Cechy mm gładkich
W ścianach narządów wew (jelito, macica, dr oddechowe))
Brak sarkomerów i prążkowania
Unerwienie – ukł autonomiczny
- pot spoczynkowy nie jest stały (sinusoidalne oscylacje
Pot czynnościowy
- iglicowy i plateau o długim czasie trwania
Ca pochodzi z zew i z siateczki (wolniejsze sprzężenia elektromechaniczne
Brak troponiny ca łączy się z kalmoduliną
Skurcz-tworzenie i rozrywanie mostków miozynowo – aktynowych
Skurcz- powolny i długotrwały
Mm gładkie zużywają mniej energii, brak zmęczenia
Cechy mm szkieletowych:
Obecność poprzecznego prążkowania
Brak połączeń anatomicznych i czynnościowych pomiędzy poszczególnymi komórkami
Unerwienie przez ośrodkowy układ nerwowy somatyczny
Praca zależna od woli
Czynność skurczowa zalezy od impulsu nerwowego
Depolaryzacja błon komórkowej zależy od Na
Jony ca łączą się z troponiną w wyniku czego dochodzi do skurczu
Mechanizm skurczu polega na tworzeniu mostków między 2 białkami
Może w nich zachodzić metabolizm tlenowy i beztlenowy
Rodzaje i funkcje komórek nerwowych i włókien nerwowych.
Komórka nerwowa inaczej nazywana jest neuronem. Zbudowana jest z ciała komórkowego =perikarionu oraz w wypustek. Wypustki nazwane są dendrytami. Przekzują one impulsy nerwowe w kierunku perikarionu. Pojedyncza wypustka osiowa to akson lub neuryt. Informacje są nim przesyłane z perikarionu do innych komórek. Ciało komórkowe zawiera wszystkie organelle : mitochondria, aparat Golgiego, trigroid=czyli zawierające RNA ziarnistości, neurofibryle czyli włókienka nerwowe
Komórki nerwowe można porządkować przyjmując za kryterium podziału budowę komórki lub jej funkcje:
Ze względu na ilość wypustek neurony dzielimy na :
-Jednobiegunowe
-Rzekomo jednobiegunowe
-Dwubiegunowe
-Wielobiegunowe
Ze wzg na pełnioną funkcje wyróżniamy neurony:
-czuciowe – przewodzą informacje z obwodu do ukł nerowego
- ruchowe – przewodzą informacje z ukł nerwowego do efektorów czyli narządów
- kojarzeniowe – pośredniczące
Aksony komórek nerwowych tworzą włókna nerwowe. Mają one około 1m długości niektóre z nich posiadają białkowo lipidową osłonkę (tzw, osłonkę mielinową) nazywamy je włóknami rdzennymi. Istnieją wł. Rdzenne:
-jednoosłonkowe
- wieloosłonkowe
Cechy i rodzaje przewodnictwa nerwowego. Blokowanie przewodzenia.
Przewodzenie impulsów wzdłuż wł nerwowych polega na pobudzeniu kolejnych odcinków włókna nerwowego przez prąd czynnościowy powstający wskutek ruchu jonów przez błonę komórkową sąsiedniego odcinka, objętego przed chwilą procesem pobudzenia.
Przewodzenie ciągłe zachodzi we włóknach bezrdzennych polega na rozprzestrzenianiu się pobudzenia wzdłuż kolejnych odcinków błony.
Przewodzenie skokowe zachodzi we włóknach rdzennych i polega na przenoszeniu się pobudzenia skokowo między tzw. Przewężeniami Ranviera mającymi niższy opór elektryczny niż pozostałe części włókien pokryte osłonką mielinową.
Szybkość przewodzenia wynosi 1m/s – 120m/s
We włóknach bezrdzennych
- w kierunku ortodromowym ( od ciała komórki do zakończeń aksonu)
- pod wpływem postsynaptycznego pot pobudzającego otwierają się kanały dla dokomórkowego Na+ w błonie kom aksonu
- - po przekroczeniu pot progowego Na+ jest za dużo, błona się depolaryzuje i zachodzi pot iglicowy o nadstrzale.
- szczyt pot iglicowego –napływ Na+ do wnętrza aksonu ZAHAMOWANY
- otwierani się dokomórkowego K+ i ucieczka na zewnątrz aksonu
- przewodzenie we wł bez osłonki polega na przesuwającej się w sposób ciągły fali depolaryzacji za którą następuje repolaryzacja
- 0,5-2,0 m/s
- iglicowy – 2ms
Wł rdzenne
- otwarcie dokom Na+
- depolaryzacja skokowa
-rezultat skokowe przewodzenie impulsów nerwowych we wł rdzennych
- przewodzenie jest szybsze niż w bezrdzennych
- do 120 m/s
Pot trwa do 0,5m/s
Pod wzg czynnościowym dzielimy je na:
- wł dośrodkowe – aferentne – przewodzą impulsy z obwodu do ośrodka
- wł odśrodkowe – eferentne – przewodzą z ośrodkó na obwód
Pod wzg morfologicznym i czynnościowym:
1)wł A
-mają osłonkę
-wł aferentne(przewodzą czucie) i eferentne (przewodzą somatyczne)
-alfa beta gama delta (podgrupy)
2)wł B
- mają osłonkę
- należą do ukł autonomicznego
- na ich zakończeniach uwalniana Ach
- tu zalicza się włókna przywspółczulne i współczulne przedzwojowe (gałęzie białe)
3) Wł Cs
- nie mają osłonki
- na ich zakończeniach NA
- są to włókna współczulne zazwojowe (gg szare
4)Wł C d.r.
- nie mają osłonki
- są to wł aferentne
Synapsy - podział czynnościowy, cechy przewodzenia.
Rodzaje synaps:
Akso-dendrytyczna – akson jednej kom przekazuje impuls dendrytowi drugiej kom
Aso- somatyczna – akson jednej przekazuje impuls do ciała drugiej
Aso- aksonalna – akson jednej przekazuje aksonowi drugiej
Synapsy elektryczne w tych synapsach neurony prawie się stykają. Kolbka presynaptyczna oddalona jest od postsynaptycznej o 2nm. Możliwa jest wędrówka jonów z jednej kom do drugiej – przekazywanie dwukierunkowe. Impuls jest bardzo szybko przekazywany. Występuje w siatkówce oka, części korowej mózgu oraz niektórych cz. Serca.
Synapsy chemiczne- w tych synapsach komórki są od siebie oddalone o około 20nm między nimi postaje szczelina synaptyczna. Zakończenie neuronu presynaptycznego worzy kolbkę synaptyczną, w której są wytwarzane neuroprzekaźniki (mediatory – przekazywane w pęcherzykach synaptycznych), które łączą się z receptorem powodując depolaryzację błony postsynaptycznej. Występują tam gdzie niepotrzebne jest szybkie przekazanie impulsu np. w narządach wew.
Mediatory i receptory synaptyczne. Potencjały postsynaptyczne.
W ukł newowym mogą być:
Synapsy pobudzajże – w pęcherzykach mają transmitery czyli przekaźniki prowadzące: Ach, histamine, serotonine, NA, asparaginiany, A, glutaminiany, dopaminę. Następuje w nich częściowa depolaryzacja błony postsynaptycznej określana jako postsynaptyczny pot pobudzający. Synapsy powodują depolaryzację błony i napływ Na+ do środka.
Synapsy hamujące – w pęcherzykach synaptycznych posiadają transmitery hamujące – kwas gamma aminomasłowy, glicyna. Transmitery te hiperpolaryzują w dwojaki sposób przez napływ jonu Cl- di środka lub przez uciczkę K+ na zewnątrz. Wnętrze kom staje się bardziej ujemne
Mediatory:
Powstają w neuronie i gromadzą się w cz presynaptycznej
Uwalnia się gdy podwyższa się poziom wapnia w wyniku depolaryzacji cz. Presynaptycznej
Działają na błonę postsynaptyczną jako ligandy wywołując potencjały postsynaptyczne (pot.post.pobudzający i hamujący)
Receptory:
Każdy neurotransmiter – mediator łączy siez odpowiednim receptorem umieszczonym na błonie post. Istnieją 2 grupy receptorów:
1- kompleksy białkowe, działają jako kanały jonowe bramkowane lgandem – są to RECEPTORY JONOTROPOWE. Przyłączenie cząsteczki neurotransmitera otwiera kanały dokomórkowe Na+ i Ca2+ wywołują depolaryzacje czyli pot post pobudz. Co otwiera kanały dla K+ lub Cl- czego efektem jest hyperpolaryzacja -pot post ham.
2-RECEPTORY METABOTROPOWE-działa na kanały jonowe pośrednio poprzez kaskadę reakcji enzymatycznych za pośrednictwem m.in. białka G i przekaźników II rzędu (np. cyklazy adenylanowe i cykliczny AMP) Które doprowadzają ostatecznie do aktywacji kanału jonowego.
Podział czynnościowy odruchów.
Odruchem nazywamy odpowiedz na bodziec czuciowy, która zachodzi za pośrednictwem Ośrodkowego układu nerwowego bez udziału roli. Wyróżnia się odruchy somatyczne i autonomiczne. SOMATYCZNE – efektorami są mm poprzecznie prążkowane, AUTONOMICZNE – mm gładkie, naczynia, gruczoły
Łuk odruchowy czyli droga jaką przebiega impuls od receptora do efektora, składa się zawsze z 5 elementów
-receptora
-drogi dośrodkowej
-ośrodka ruchu
- drogi odśrodkowej
- efektora
- ekstero-intero-prioprio
Ze wzg na liczbę interneuronów pośredniczących między neuronem czuciowym a neuronem ruchowym wyróżnia się
- odruchy monosynaptyczne – w drodze od rec do efe występ pije tylko 1 synapsa w rdz kr. JEDYNYM ZNANYM ODRUCHEM JEST ODRUCH NA ROZCIĄGANIE.
- odruchy polisynaptyczne – informacja z receptora jest przekazywana do motoneuronu poprzez jeden lub więcej interneuronów, co sprawia że łuki odruchowe są dwu- lub polisynapytczne ODRUCH ZGINANIA
Rozwój filogenetyczny
- odruch bezwarunkowy – odpowiedz na bodziedziec, odruch wrodzony,
Rozwój onogenetyczny
- odruchy nabyte- warunkowe – wytwarzają się nowe połączenia pomiędzy różnymi ośrodkami.
Odruchy na rozciąganie i odruchy eksteroceptywne (cechy reakcji odruchowej).
Najbardziej znanym odruchem rozciągania jest odruch kolanowy lub odruch skokowy. Nazywa się je często odruchami miostatycznymi czyli własnymi mięśnia, gdyż zarówno receptor jak i efektor znajdują się w tym samym mięśniu. W tym odruchu biorą udział wł aferentne, przekazujące do rdz. Krę. Informacje z zakończeń pierwotnych we wrzecionach mm. Wł. Dośrodkowe tworzą koratele – przekazujące impulsy z wrzecion mm na motoneuron. Jest to odruch dwuneuronalnu lub MONOSYNAPTYCZNY.
ODRUCH EKSTERORECEPTYWNE należy on do odruchów automatyzmu rdzeniowego, w warunkach fizjologicznych są zahamowane i nie dają się wyzwolić. Odruch ten wywołuje się przez umiarkowane i równomierne drażnienie receptorów skóry podeszwy... U ludzi w stanach patologicznych podrażnienie skóry podeszwy wywołuje nie zgięcie lecz nadmierne wyprostowanie się palucha, pozostałe palce rozchodzą się wachlarzowato i często ustawiają się w zgięciu podeszwowym
Odruch eksteroreceptywny – powierzchniowy. Odbierane przez receptory w skórze,
- czucie dotyku i ucisku – wł z osłonką
- czucia tem - wł z osłonką
-czucie bólu – z osłonką
Odruchy kliniczne z udziałem nerwów rdzeniowych i czaszkowych.
ODRUCHY RDZENIOWE U CZŁOWIEKA reakcje odruchowe u osób zdrowych są stałe, przy zastosowaniu odpowiedniej techniki badania praktycznie zawsze dają się wywołać. Odruchy mogą być osłabione, zmienione lub wzmożone
ODRUCH EKSTERORECEPTYWNE należy on do odruchów automatyzmu rdzeniowego, w warunkach fizjologicznych są zahamowane i nie dają się wyzwolić. U ludzi w stanach patologicznych podrażnienie skóry podeszwy wywołuje nie zgięcie lecz nadmierne wyprostowanie się palucha, pozostałe palce rozchodzą się wachlarzowato i często ustawiają się w zgięciu podeszwowym
ODRUCH BABIŃSKIEGO stałość, pojawienie się po krótkim okresie utajenia i względna powolność
1.u niemowląt odruch jest zjawiskiem fizjologicznym Ośrodek odruchu - w rdzeniu kręgowym
Odruch eksteroreceptywny
ODRUCHY PROPRIORECEPTYWNE odruch kolanowy, ścięgno Achillesa – do tej gr. należą odruchy ścięgnowe i okostnowe (odruchy rozciągania)
ODRUCH KOLANOWY –odruch rdzeniowy. Powoduje to wprost w st kolanowym (odruch monosynaptyczny składający się z 2 neuronów a między nimi 1 synapsa). Ośrodkiem odruchu kolanowego jest rdzeń kręgowy.
ODRUCH ŚCIĘGNA ACHILLESA – jest odruchem głębokim wyzwolonym przez nagłe jego rozciąganie. Polega on na podeszwowym zgięciu stopy wskutek skurczu mm łydki. Ośrodek ruchu – rdzeń kręgowy, odruch rdzeniowy, monosynaptyczny, proprioreceptywny.
ODRUCH WEGETATYWNY – receptory i drogi dośrodkowe mogą należeć do ukł somatycznego. Ośrodki odruchów –w zwojach obwodowych, w rdzeniu kręgowym, pniu mózgu, międzymózgowiu lub półkulach mózgu, w międzymózgowiu.
ODRUCH ŹRENICZNY – odruch wegetatywny, eksteroreceptywny, polega na wykonaniu reakcji źrenicy na bodziec świetlny. Jest on odruchem polisynaptycznym. Receptor odruchu – czopki, pręciki siatkówki.
Regulacja napięcia mięśniowego (mechanizmy rdzeniowe i nadrdzeniowe).
Napięcie mięśniowe (tonus)- zdolność mięśni do przeciwdziałania skurczem biernym rozciąganiu. W warunkach stałego utrzymywania postawy, przy czynnościach codziennych liczne mięśnie są stale unerwione, co powoduje, że utrzymują się w stanie pewnego napięcia, tzw. posturalnego. Zjawiska z tym związane podlegają stałej regulacji ośrodkowej za pośrednictwem dróg piramidowych i pozapiramidowych, a także wpływom układu przedsionkowego i móżdżku.
W niektórych stanach chorobowych (np. stwardnienie rozsiane, uszkodzenie rdzenia kręgowego) utrzymujące się nadmierne napięcie mięśniowe utrudnia lub uniemożliwia wykonywanie ruchów kończyn.
Czynność błędnika. Mechanizmy i efekty pobudzenia receptorów przewodów
półkolistych i przedsionka
Czynność błędnika – odpowiada za poczucie równowagi i przyśpieszenie liniowe (przód, tył, góra, dół) oraz kątowe (skręty głowy). Ruch liniowy głowy powoduje przemieszczanie się kamyczków błędnikowych. Kosmki odchylają się w stronę kinetocylium zwiększa się wówczas częstotliwość impulsów nerwowych biegnący do zwoju przedsionkowego lub pochylając się w stronę przeciwną i częstotliwość impulsów nerwowych zmniejsza się. Ruch obrotowy głowy powoduje ruch śródchłonki w przewodach półkolistych przednich w prawym przewodzie do Łągiewki w lewym zaś od łagiewki.
Funkcje aparatu przedsionkowego:
- czucie położenia ciała, niezbędne do ustawienia środka ciężkości względem kierunku działania siły ciężkości, a przez to kontrolowanie postawy i ruchu
- wykrywanie ruchu i pozycji głowy w trójwymiarowej przestrzeni
- ustawienie punktu fiksacji oczu
aparat statokinetyczny = przedsionek i kanały półkoliste
Aparat przedsionkowy = błędnik uszny (błoniasty), wypełniony sródchłonka, składa sie z 3 kanałów półkolistych, woreczka i łagiewki.
w bankach przewodów półkolistych wystepuje grzebien bankowy - płaszczyzna półksiężycowata, na której znajduja sie stereocilia i kinocilium sklejone osklepkiem; rzeski sa spolaryzowane - ruch endolimfy generowany ruchem głowy pobudza je lub hamuje w
zale(nosci od kierunku przepływu;
plamki woreczka iałgiewki - ksupiska komórek nerwowych pokryte substancja galaretowata
zawierajaca otolity (CaCO3); poło(enie otolitów zmienia ise w wyniku urchu; uicskajac komórki n a kótrych katualnie le(a powodujacih pobudzenie. Kanały półkoliste sa narzadem zmysłu dynamiki, odczuwaja przyspieszenie katowe (bodziec progowy: 2-3/s2).
Narzady ootlitowe odpowiadaja za odurchy tsatyczne p(oprawcze), odzcuwaja przyspieszenie liniowe (bodziec progowy: 12 cm/s2 w kierunku pionowym i 20 cm/s2 w kierunku poziomym).
Impulsy powstałe w narzadzie równowagi sa przekazywane nerwem przedsionkowo-slimakowym (n. VIII) do czterech jader przedsionkowych w pniu mózgu.
Funkcje rdzenia kręgowego (organizacja ośrodków).
Klasyfikacja i rola dróg ruchowych rdzenia kręgowego
Rdzeń kręgowy- znajduje się w kanale kręgowym, zajmuje obszar od I kręgu szyjnego do II kręgu lędźwiowego.
Neuromer- jest to podstawowa jednostka rdzenia kręgowego, która zawiera jedną parę nerwów rdzeniowych, rdzeń kręgowy zawiera 31 neuromerów:
8- znajduje się na odcinku szyjnym rdzenia kręgowego;
12- znajduje się na odcinku piersiowym;
5- znajduje się na odcinku lędźwiowym;
5- znajduje się na odcinku krzyżowym;
1- krąg guziczny;
Rdzeń- drogi nerwowe:
Mianem tym określa się włókna istoty białej rdzenia kręgowego, zorganizowane w pęczki, układające się w sznury. Spajają one: autonomiczny i obwodowy układ nerwowy oraz mózgowie. Wyróżniamy:
drogi wstępujące: (domózgowie)- drogi czuciowe, przewodzą bodźce czuciowe pochodzące z obwodu;
drogi zstępujące: (odmózgowie)- są to drogi ruchowe, przewodzące bodźce ruchowe z mózgu do narządów wykonawczych;
drogi międzyodcinkowe: (własne)- drogi rdzenia kręgowego;
Droga nerwowa- zespół włókien nerwowych, które wychodzą ze skupienia komórek nerwowych i przekazują impulsy nerwowe w tymże kierunku.
Ośrodek nerwowy- zespół neuronów znajdujących się w ośrodkowym układzie nerwowym (OUN), odpowiedzialnych za kierowanie określonym procesem, narządem itp.
Ośrodki rdzenia kręgowego:
ośrodek ruchu- przepona znajduje się w części szyjnej rdzenia kręgowego ( 3-4 neuromer);
ośrodek ruchu kończyn górnych umiejscowiony w części szyjnej (5-8 neuromer);
ośrodek ruchu mięśni klatki piersiowej, grzbietu i brzucha;
ośrodek zawiadujący skurczami mięśni gładkich oka ( od 8 neuromeru szyjnego do 2 neuronu piersiowego); mięsień rzęskowy, tęczówki;
ośrodki oddawania moczu, wydalania stolca, erekcji, a także ejakulacji (wytrysk nasienia) znajdują się w części lędźwiowej i krzyżowej;
Opony- są to błony łącznotkankowe, które okalają rdzeń kręgowy, a także mózgowie.
Wyróżnia się:
oponę miękką tzw. jamę podpajęczynówkową;
oponę pajęczą tzw. jamę podtwardówkową;
oponę twardą;
Wstrząs rdzeniowy- przyczyny, objawy, następstwa.
zespół objawów pojawiających się na nagłym (zwykle urazowym) przerwaniu ciągłości rdzenia kręgowego. Trwa zwykle przez 3 tygodnie. W początkowej fazie dochodzi do zniesienia wszystkich ruchów dowolnych poniżej poziomu przecięcia. Towarzyszy mu zniesienie napięcia mięśniowego (porażenie wiotkie). Zostają również zniesione wszystkie rodzaje czucia skórnego i głębokiego zaopatrywane przez segmenty rdzenia poniżej poziomu uszkodzenia. Ruchy dowolne i czucie utracone są trwale i nie powracają do końca życia. Przeżycie człowieka z przerwaną ciągłością rdzenia zależy od poziomu przecięcia. Jeżeli przecięcie nastąpiło w obrębie górnych segmentów szyjnych, to dochodzi do śmierci z powodu wstrzymania ruchów oddechowych. Po uszkodzeniu niższych segmentów szyjnych dochodzi do porażenia mięśni międzyżebrowych (wdechowych) lecz utrzymana zostaje czynność oddechowa przepony. W pierwszym okresie W. dochodzi do zniesienia wszystkich odruchów, których ośrodki leżą w rdzeniu poniżej poziomu uszkodzenia, zarówno somatyczne, jak i autonomiczne. Kończyny są wiotkie (mięśnie pozbawione napięcia), skóra ciepła i różowa (rozszerzenie naczyń krwionośnych), łatwo dochodzi do powstawania odleżyn (porażenie zespoleń tętniczo-żylnych upośledza przepływ krwi w naczyniach włosowatych, a tym samym powoduje niedotlenienie tkanek), wydzielanie potu jest zniesione, obniża się ciśnienie tętnicze krwi, dochodzi do zatrzymania moczu i stolca (wzrost napięcia zwieraczy pęcherza moczowego i odbytnicy), nie występują odruchy seksualne. W miarę ustępowania W. pojawia się odruch zginania (odruch Babińskiego) - grzbietowe zgięcie palców stopy po drażnieniu podeszwy, kolejno powraca odruchowe oddawanie moczu i stolca (automatyzm pęcherza i odbytnicy). Aktywność odruchowa rdzenia zwiększa się dopiero po upływie kilku miesięcy i bodziec mechaniczny działający na powierzchnię ciała poniżej uszkodzenia wywołuje tzw. odruch masowy (zginanie kończyn, z towarzyszącym opróżnieniem pęcherza i odbytnicy oraz obfite wydzielanie potu).
Funkcje pnia mózgu.
PIEŃ MÓZGU (truncus cerebri)
# w jego skład wchodzą : rdzeń przedłużony, most, śródmózgowie, międzymózgowie.
# otoczony jest tak jak mózg, oopnami, które oddzielają pień od jamy czaszki.
# od przodu połączony jest z półkulami mózgu
# od góry z móżdżkiem
# d tyłu pzechodzi w rdzeń kręgowy
| STRUKTURA | FUNKCJONOWANIE |
|---|---|
| ŚRÓDMÓZGOWIE | - zawiera osrodki kojarzeniowe dla wzroku oraz ośrodki odruchowe dla wzroku i słuchu, wszyskie podporządkowane wyższym piętrom mózgowia; - bierze udział w koordynacji narządów wewnętrznych jako część ukłądu przywspółczulnego; - bierze udział w koordynacji ruchów mięśni szkieletowych |
MIĘDZYMÓZGOWIE : (diencephalon)
# w jego skład wchodzą : wzgórze, podwzgórze, nerwowa część przysadki mózgowej, szyszynka
| STRUKTURA | FUNKCJONOWANIE |
|---|---|
| WZGÓRZE | wstępna analiza wszystkich wrażeń czuciowych przekazanych z wnętrza i zewnętrza organizmu(z wyjątkiem węchowych) przed przekazaniem do kory mózgowej |
| PODWZGÓRZE | nadrzędny ośrodek dla autonomicznego układu nerwowego; - zawiera osrodki kierujace termoregulacją, odżywianiem, rozrodem, gospodarką elektrolitową; - kieruje pracą gruczołów wydzielania wewnętrznego poprzez wydzielanie czynników uwalniających; - decyduje o popedach biologicznych, takich jak głód, pragnienie, popęd seksualnyy, lęk, agrecja, ucieczka; - bierze udział w regulacji rytmów biologicznych, m.in. snu i czuwania; - wydziela własne hormony - wazopresynę i oksytocynę. |
GŁÓWNE FUNKCJE PNIA MÓZGU :
- ośrodek oddychania- ośrodek regulujący pracę serca
- ośrodek regulujący ciśnienie tętnicze - ośrodek regulujący temp. organizmu
- ośrodek regulujący metabolizm - ośrodki integracji bodźców słuchowych i czuciowych
- przysadka będąca ważnym gruczołem dokrewnym - ośrodki odruchowe wzroku i słuchu
- twór siatkowaty pnia mózgu, odpowiedzialny za stan przytomności
Podział czynnościowy móżdżku. Funkcje. Połączenia. Objawy uszkodzenia.
MÓŻDŻEK ( cerebellum )
# jego kora składa się z 3 warstw :
- drobinowej - zwojowej - ziarnistej
# wewnątrz znajdują się parzyste jądra móżdżkowe : zębate, czopowate, kulkowate i wierzchu, oddzielone od kory warstwą białych włókien.
| STRUKTURA | OPIS | FUNKCJONOWANIE |
|---|---|---|
| MÓŻDZEK | Położony nad rdzeniem przedłuzonym, zbudowany z dwóch półkul pokrytych korą z substancji szarej i połączonych twz. robakiem; druga co do wielkości część mózgowia. Zawiera komórki Purkinjego - duże gruszkowate komórki warstwy zwojowej. | - kontrola równowagi ciała; - koordynacja ruchowa; - utrzymywanie stałego napięcia mięśniowego |
# otrzymuje informacje od :
- narządów ruchu, wzroku, słuchu, równowagi- skóry - ośrodków ruchowych rdzenia kręgowego
- okolicy ruchowej kory mózgowej. # otrzymuje różne informacje takie jak:
- stan narządów ruchu - zakłócenia równowagi ciała- stan pobudzenia ośrodków ruchowych - ruch który aktualnie wykonujemy
# zmienia też napięcie innych mięśni szkieletowych, by przywrócić równowagę.OBJAWY USZKODZENIA
Początkowo-nadmierne napiecie m,szkieł
Bo brak hamowanie,j,przedsionkowych
Pozniej-dziwne ruchy,mała precyzja
Niewytrwałe ruchy,,,,Pół to PÓŁ:
Atonia-obnizenie napiecia mięśniowego
Astemiamała siłą skurczu
Astazja-pozycja wyprostowana problem,
Chód móżdżkowy-tułów do tyłu.
ocena odległości-problem