Media masowe i komunikowanie. Determinizm technologiczny

Herbert Marshall Mcluhan (1911 - 1990)

- ur. W Edgmonton w Kanadzie; studiował na filologii angielskiej uniwersytetu w Monitoba, później w Trinity Hall w Cambridge, 1938 wyjazd z Anglii do USA- collage w stanie Wisconsin – nauczyciel akademicki

Analiza społecznych konsekwencji wynalazku druku i innych mediów masowych – poznawanie rzeczywistości przez pryzmat stonowanych mediów komunikowania.

Mcluhan: Teza o determinizmie technologicznym

Paul Levinson (Miękkie ostrze) – media rzadko kiedy (jeśli w ogóle) wywierają niemożliwe do uniknięcia skutki społeczne – raczej umożliwiają pewne wydarzenia – skutki, które nie mogłyby zaistnieć bez danej technologii (istnieją też inne czynniki) - miękki determinizm

Zdaniem Levinsona – Mcluhan – deklaracje determinizmu miękkiego udającego „twardy”

Np. Mcluhan(media = bęben plemienny) stwierdza, że „gdyby telewizja rozpowszechniła się za czasów Hitlera, szybko zniknąłby z areny publicznej, a gdyby zaś przyszła przed nim, w ogóle by się w niej nie pojawił”

„Miękki determinizm”= wzajemne oddziaływanie technologii informacji, która coś umożliwia oraz ludzi, którzy tę możliwość urzeczywistniają.

Najgłośniejsze dzieła Mcluhana:

1951 – Mechaniczna narzeczona

1962 – Galaktyka Gutenberga

1964 – Przekaźniki, czyli przedłużenie człowieka

1967 – Przekazem jest przekaźnik

1967 – Zbiór esejów: Zimne i gorące

Podstawowa teza Mcluhana: Media jako swoiste przedłużenie zmysłów człowieka.

Technika nie oddziałuje na ludzi w sferze opinii, pojęć, lecz wpływa na podświadomość = zmienia współzależność między zmysłami i wzory percepcji świata (Rzymianie)

Punkt wyjścia teorii Mcluhana: Przedstawienie kultury literackiej (druk słowa pisanego) kulturze środków elektronicznych (radio, telewizja);

„Jeżeli coś jest naturalne to my się przed tym nie bronimy”

*Przekaźniki, czyli przedłużenie człowieka – metafora koncepcji elektronicznego przewrotu w komunikacji społecznego „prorok elektronicznego zbawienia” grecki mit o królu Kadmosie – zdaniem Mcluhana „z zasianych zębów smoka ” litery – narzędzie systemu agresji i „wyrósł” również alfabet fonetyczny” – precyzji działania jako przedłużenie

Zęby smoka – linearny układ zębów ma wizualny charakter

Wniosek: imperialne wpływy „demona pisma” = kultura druku

Druk – przedłużenie zmysłu wzroku, radio – słuchu, telewizja – wszystkie zmysły

*Na początek kultury – plemienna wioska – kultura oralna – pismo –druk – media elektroniczne – globalna wioska

1. TV- domownik; włączony TV w każdej chwili ktoś może go oglądać

Wg Mcluhana przekazem jest sam przekaźnik = każde przedłużenie człowieka, czyli nowa technika, zmienienie skalę, tępa i wzory życia ludzkiego np. telewizja (dźwięk i ruch)

Nowa w literaturze i sztuce antynomia: treść i forma – wg Mcluhana sama forma jest treścią

Technika powoli i niezauważalnie zmienia współzależności między zmysłami i wzory percepcji świata;

Przekaźniki „zimne” i „gorące”

- przekaźnik gorący (koło, pieniądz, druk, prasa, radio) – przedłużenie jednego zmysłu – zapewnia ostrą percepcję

- przekaźnik zimny (słowo mówione, rękopis, telewizja) – przedłużenie wielu zmysłów – aktywność odbiorcy

Telewizja- przedłużenie ośrodkowego układu nerwowego – krystalizacja światowej wspólnoty „globalna wioska” (kontrowersje)

2. Światło na sklepie – nie ważne co napisane, ważne że daje światło

3. Codzienne oglądanie Teleexpresu – nie ważne co jest w środku – przyzwyczajenie

Wnioski: Same techniki komunikacyjne nie mają bezpośredniego wpływu na zwyczaje i praktyki kulturalne. Wywierają go dopiero poprzez instytucje społeczne, czyli media, a te zależą od kontekstu społecznego i kulturowego.

*Jak ewoluują media? – wg Levinsona

Nowe postacie mediów coraz dokładniej odtwarzają naturalne wzory komunikowania się między ludźmi (przedłużają zasięg ludzkich zmysłów w przestrzeni i czasie) – „antropotropiczna” teoria mediów (radio przetrwało – „nisza podsłuchiwania”, a niemy film zanikł)