WALORYZACJA ŚRODOWISKA PRADZIEJOWEGO (Ląd nad Wartą)

Rycina 17. Przedstawia w sposób graficzny ocenianie warunków dla: A- agrotechniki, Ż- lokalnej bazy żywnościowej i B- budownictwa. Została stworzona dla celów rekonstrukcji sytuacji w czasie agrotechniki lekkiej i ciężkiej. W okresie wczesnego średniowiecza, gdy panowała agrotechnika lekka najlepszymi terenami były okrajki (roślinność występująca zwykle na granicy lasu i łąki lub pola; zwykle przybierają postać ziołorośli) terenów podmokłych terasy zalewowej Warty. Natomiast rozległe tereny wysoczyzny morenowej stanowiły tereny puszczy- anekumenę (pustka osadnicza).

Waloryzacja przy agrotechnice lekkiej (ryc. 18) 3.

Wraz z końcem średniowiecza zapanowała agrotechnika ciężka, która ułatwiła uprawę wysoczyzn morenowych. Karczowanie lasu ułatwiła intensyfikacja hodowli zwłaszcza trzody chlewnej, która przyspieszyła proces niszczenia podszycia. Cechą charakterystyczną dla północnej i środkowej Polski w tym okresie było wkraczanie osadnictwa na wysoczyzny morenowe przy jednoczesnym opuszczaniu siedlisk w pradolinie. Na mapie można zauważyć pewna zamianę ról, czyli puszcza staje się ekumeną, a dno dolinne- anekumeną. Dlatego gród w Lądzie nie zostaje odbudowywany po wojennych zniszczeniach, a jego funkcje przejmuje Ląd przy klasztorze Cystersów i Lądek (na brzegu płn. pradoliny) oraz Zagórów (na brzegu pd.) . Dno pradoliny zmieniło się w tereny łąkowe, bardziej suche- wydmy, zostały także zalesione. Dziś obszar ten posiada mozaikowy układ użytków, rozpoczynając od rozległych łąk z płatami pól uprawnych, a kończąc na sosnowych laskach, ponieważ lasy łęgowe, które wcześniej tu rosły nie zregenerowały się.

Na początku czasów nowożytnych tj. XVII/XVIII w. przyszło do Polski lepsze zagospodarowanie obszarów podmokłych z Holandii spowodowało rewitalizację den dolinnych, co wpłynęło na rozszerzenie się obszarów osadniczych rozproszonych w pradolinach.

Przybliżony przykład obrazuje rozwój osadnictwa w Polsce na podstawie różnych skal wartości, które decydowały o preferencjach osadniczych w skutek, czego różne typy siedliskowe rozrastały się bądź traciły na znaczeniu. Należy pamiętać, że przy waloryzacji geokompleksów w każdej ocenie stosowane jest milczące założenie: „przy obecnym stanie techniki”. Nie można wykluczyć takiej sytuacji, w której dla oszczędzenia powierzchni produkcyjnych ważnych dla ludności zmniejsza się tereny pod mieszkalnictwo, przenosząc je na odmienne obszary typu: dno morskie, tereny bezwodne, podziemne.

Należy zaznaczyć także, rozwój techniki pozwala stwarza nowe użytki przyrody np. substancje radioaktywne, do początku XX w. nie znane. Rozwój techniki dodaje nowe kryteria do skal oceny.