8. Propaganda w komunikowaniu politycznym
Pojęcie propagandy politycznej – propaganda obok PR i reklamy jest forma komunikowania masowego, a zastosowana w sferze polityki staje się także formą komunikacji politycznej. Propaganda nie jest zbiorem przypadkowych wydarzeń, ale jest to ciąg działań: komunikacyjnych, przygotowanych, zaplanowanych i w profesjonalny sposób zarządzanych.
Propaganda polityczna zawiera się w procesach komunikowania politycznego, a jej przekaz ogranicza się do jednokierunkowego przepływu komunikatów. Podmioty propagandy nie są zainteresowane sprzężeniem zwrotnym, a adresat jest dla nich tylko przedmiotem wpływu.
Propaganda jest w opozycji do przemocy, przekupstwa czy łapówkarstwa, jest to przede wszystkim działanie komunikacyjne opierające się na efekcie tzw. „oślego wbijania” poglądów i wpajania przekonań, pożądanych przez nadawcę tak, aby odbiorcy uwierzyli w nie i traktowali jako własne.
Nadawcą propagandy politycznej jest zawsze instytucja bądź organizacja, dlatego jest to najbardziej zinstytucjonalizowany proces komunikowania.
Odbiorcą może być: grupa społeczna (tzw. grupa docelowa) lub ogół społeczeństwa.
Definicje pierwszej generacji studiów:
Def. Bidelle’a (1931): Pod wpływem propagandy każda jednostka zachowuje się tak, jak gdyby jej reakcje były wynikiem jej własnych decyzji. Wiele jednostek można zmusić do takiego samego zachowania, przy czym każdą pozornie kierują jej własne sądy.
Def. Krech i Crutchfield (1948): Propagandę rozumie się jako specyficzną formę pobudzeni, która – jeśli jest skuteczna – daje w wyniku sugestię.
Schramm (1954): Procesy propagandowe sprowadzają się do modyfikowania postaw i opinii oraz do efektów funkcjonowania w grupie.
Fraser (1957): propagandę można zdefiniować jako sztukę zmuszania ludzi do robienia tego, czego by nie zrobili, gdyby dysponowali wszystkimi danymi dotyczącymi sytuacji.
Definicje drugiej generacji studiów:
Def. Qualtera (1962): Propaganda jest celowym dążeniem jednostek lub grup do formowania postaw, kontrolowania lub zmieniania zachowań innych grup przez użycie instrumentów komunikowania z intencją, aby w danej sytuacji reakcja tych grup, na które się wpływa, była zgodna z życzeniem propagandzisty.
Def. Ellula (1965): Zespół metod stosowanych przez zorganizowane grupy w celu wciągnięcia do aktywnej działalności mas ludzkich, u których w konsekwencji manipulacji psychicznej, wytwarza się jedność psychiczna pozwalająca na włączenie ich do masowych działań.
Def. Jowett i O’Donnell (1986): Propaganda jest celową i systematyczną próbą kształtowania percepcji, manipulowania wiedzą i bezpośrednimi zachowaniami, aby wywołać reakcję, która będzie zgodna z intencjami propagandzisty.
PROPAGANDA TO KOMUNIKOWANIE:
Jednostronne
Zinstytucjonalizowane
Intencjonalne, które ma zaspokoić życzenie nadawcy
Zaprogramowane i profesjonalnie realizowane
Informacyjno – perswazyjne, które nie polega na przemocy ani przekupstwie
Wspierane technikami marketingowymi i socjotechniką
JEJ CELEM JEST:
Tworzenie lub zmiana postaw ludzi, tak, aby odpowiadały one interesom nadawcy propagandy
Wytwarzanie przewidywalnych przez propagandzistów zachowań grup, na które się wpływa
DOKONUJE SIĘ TEGO POPRZEZ:
Kontrolę przepływu informacji
Manipulowanie wzorami zachowań
Zarządzanie opinią publiczną
Funkcje propagandy:
Integracyjna – służy stabilizacji i wzmocnieniu istniejącego systemu politycznego i społecznego, jest ważnym instrumentem w rękach rządzących elit. Przykład: propaganda sowiecka 1920 lub USA podczas II W.Ś. skierowana głównie do odbiorcy lepiej wykształconego i poinformowanego.
Adaptacyjna/Agitacyjna – przejawia się w działaniach nawołujących odbiorców do czynu lub do podejmowania określonej akcji. Tworzy nowe wzory zachowań. Występuje gdy istnieje opozycja polityczna i sprzeciw opinii publicznej wobec głoszonych haseł i idei, odwołuje się do emocji odbiorców. Propaganda Lenina – walka z „wrogiem ludu”.
Informacyjno-interpretacyjna – informacja przeplata się interpretacją i wykorzystywana jest do budowy przekazu perswazyjnego.
Dezinformacyjna – łączona z czarną propagandą. Stosowana przez państwa najczęściej w czasie wojny wobec przeciwników. Rozpowszechniane są nieprawdziwe informacje aby wprowadzić przeciwnika w błąd, pokrzyżować jego plany, itd. (zimna wojna USA-ZSRR)
Demaskatorska – wprowadzona w ZSRR, ma służyć odkrywaniu kłamstw i nieprawdziwych informacji przeciwnika politycznego wobec ustroju społ. i pol. w ZSRR.
Klasyfikacja propagandy:
Ze względu na treść:
Społeczna i Polityczna
Ze względu na poziom zafałszowania treści:
Biała, szara, czarna
Grupy docelowe:
Zewnętrzna i wewnętrzna
Przebieg procesu w społeczeństwie:
Horyzontalna i wertykalna
Zależność w czasie miedzy przekazem i wydarzeniem:
Poprzedzająca, towarzysząca i następcza
Sposób komunikowania:
Bezpośrednia, pośrednia, bezpośrednia z zastosowaniem nowych mediów
Nośniki komunikatów:
Wizualna, audytywna i audiowizualna