Ostatni Piastowie na polskim tronie- kształtowanie się podstaw monarchii stanowej

1.Spór z zakonem krzyżackim

W grudniu 1306 roku Władysław Łokietek objął w posiadanie Pomorze Gdańskie przyjmując w Byszewie hołd przedstawicieli tamtejszego społeczeństwa. Sprawa możnego rodu Święców na Pomorzu, który po dojściu Łokietka do władzy strącił swe dawne przywileje oraz dochody ponadto przeciwko Piotrowi Święcicowi toczono sprawę o defraudację dochodów w czasie, gdy ten był starosta czeskim. Wydany wyrok polegał na spłacie odszkodowań jednak wysokość i termin groził bankructwem. Piotr Święc zwrócił się o odroczenie do króla Władysława Łokietka jednak ten nie zareagował dodatkowo Święcowie utracili swoje posiadłości w ziemi sławieńskiej. Uznali, że Łokietek nie wywiązuję się z obowiązków pana lennego i wypowiedzieli mu posłuszeństwo. W lipcu 1307 we wsi Lędowo poddali się margrabiom brandenburskim (przyjęli od nich w lenno ziemię darłowską, polanowską, sławieńską, Tucholę, Nowi oraz dożywotnio otrzymali ziemię słupską).

Według tradycji zapisanej w kronice oliwskiej to Święcowie wezwali Brandenburczyków. W sierpniu 1308 najechali na Gdańsk, ale opanowali jedynie miasto. Załoga grodu pod dowództwem sędziego Boguszy broniła się przed Brandenburczykami i sprzymierzonymi z nimi mieszczanami gdańskimi. Załoga zwracała się o pomoc do Łokietka ten jednak zasięgnąwszy rady przeora zakonu dominikańskiego, wysłał im na pomoc krzyżaków. Podjęli oni walkę z Brandenburczykami jednak później zaczęli oni walczyć również z załogą polską i dokonali na niej rzezi. Następnie ruszyli i zdobyli Tczew i Nowe w rękach Łokietka została jedynie ziemia świecka. W kwietniu 1309 nastąpiło spotkanie Łokietka z mistrzem pruskim krajowym. Przedmiotem spotkania było bezprawne zagarnięcie przez Krzyżaków ziem i żądanie ich oddania, jednak Krzyżacy wystawili słony rachunek za odsiecz Gdańska i zaproponowali wykup Pomorza. Łokietek zerwał negocjancie, a krzyżacy przystąpili do oblężenia Świecia. Załoga z powodu braku wsparcia księcia krakowskiego poddała się we wrześniu.

Zakon krzyżacki dodatkowo uzyskał tytuły prawne do Pomorza Gdańskiego. Wobec tego Łokietek szukał sprzymierzeńców do walki z zakonem. W roku 1309 w Grabiach na Kujawach zdecydowano się złożyć skargę na Zakon Krzyżacki, równocześnie arcybiskupi ryscy mieli konflikt z Krzyżakami. Papież Klemens V powołał specjalną komisję do zbadania stawianych im zarzutów(również sprawy rzezi w Gdańsku). Zakony rycerskie znajdowały się od pewnego czasu na cenzurowanym, dlatego też krzyżacy przenieśli swoją główną siedzibę z Wenecji do Malborka. Utwierdzili też swoje wpływy w Niemczech popierając w kolejce do tronu Ludwika Wittelsbacha. Arcybiskupi gnieźnieńscy starali się dowieść, że krzyżacy powinni płacić świętopietrze tak jak pozostałe ziemie polskie. Stanowisko Polsk potwierdził Jan XXII, który nakazał płacić świętopietrze z diecezji chełmskiej. W roku 1319 złożono w kurii oficjalną skargę na Zakon (było to sukcesem strony polskiej i biskupa Gerwarda). Papież uznał zasadność skargi i w swoim imieniu trzech sędziów(zostali nimi przedstawiciele kleru polskiego arcybiskup gnieźnieński Janisław, opat mogileński Mikołaj i biskup poznański Domrat). Niestety skład sędziowski skazywał proces na niepowodzenie, ponieważ Krzyżacy łatwo mogli podważyć jego obiektywizm. Proces odbył się w Inowrocławiu i Brześciu Kujawskim i trwał od maja 1320 do lutego 1321. Wyrok był korzystny dla króla polskiego, zakon miał zwrócić Polsce Pomorze Gdańskie i zapłacić 30000 grzywien odszkodowania z tytułu pobierania dochodów ponadto zostali obciążeni do kosztami procesu. Jak już było wiadomo Zakon złożył apelacje i zarzucił sędziom papieskim stronniczość? Papież nie zatwierdził wyroku ani też nie opowiedział się za żadną ze stron, co spowodowało zawieszenie sprawy.

W czasie walki Zakonu Krzyżackiego z Litwą (miało to charakter krucjaty), Władysław Łokietek spełniając swe sojusznicze zobowiązania wobec Giedymina najechał zbrojnie ziemię chełmińską (jednak sprawiło to, że Łokietek znalazł się w izolacji politycznej). Jan Luksemburski ogłosił się królem Polski i darował Krzyżakom prawa do Pomorza Gdańskiego. Łokietek usiłował wraz z posiłkami węgiersko -litewsko-ruskimi podporządkować sobie ziemię dobrzyńską i dotarł nawet do ziemi chełmińskiej jednak nie udało mu się odzyskać utraconych terenów. Najazd na posiadłości zakonu spowodował w następnym roku wyprawę odwetową na Kujawy i Wielkopolskę, dokonała ona ogromnych zniszczeń. 27 Września 1331 roku odbyła się bitwa pod Płowcami (stoczona z cofającym się oddziałem zakonnym). W listopadzie 1331 Krzyżacy zdobyli Kujawy po kolei zdobywali Brześć, Inowrocław i Kruszwicę).Za pomocą papieskiego kolektora Piotra z Auvergne w sierpniu 1332 zawarto rozejm, który miał obowiązywać do następnego roku. W roku 1333 Łokietek zmarł.