Polityka zagraniczna RP
WYKŁAD 1
Celem każdego państwa jest przetrwanie.
Analiza polityki zagranicznej brane jest pod uwagę państwo tylko jako całość oraz organy państwa.
Warto zadać pytanie: Co Polska jako państwo chce osiągnąć na arenie międzynarodowej? Po co chce to osiągnąć? W jaki sposób są podejmowane decyzje? Do czego Polska jako państwo dąży w polityce zagranicznej? Czy coś się obecnie zmienia bądź zmieniło?
Czym jest polityka zagraniczna?
Jest to suma działań zewnętrznych, prowadzonych przez suwerenne państwo w stosunkach międzynarodowych (bezpieczeństwo, ekonomia itp.). Polityka zagraniczna = oficjalne działania MSZ.
Polityka zagraniczna: państwo wobec państwa lub państwo wobec instytucji międzynarodowych.
Polityka zagraniczna oparta jest o determinanty wewnętrzne.
Ważne czynniki w polityce zagranicznej:
Uwarunkowania gospodarcze;
Interesy ekonomiczne;
Opinia publiczna;
Cykle wyborcze;
Gry dwupoziomowe.
Ad. 1) Im słabsze wyniki gospodarcze, tym silniejsza polityka zagraniczna (taktyka odwracania uwagi).
Ad. 2) Np. kwestia bezrobocia: Im większe bezrobocie w kraju, tym aktywniejsze są państwa w polityce zagranicznej.
Ad. 3) Opinia publiczna jest ważna i ma wpływ na proces podejmowania decyzji i na politykę zagraniczną.
Ad. 4) Wybory dynamizują politykę zagraniczną. Ci, którzy są wybierani nie mówią o polityce zagranicznej (nie mówią, bo nie podejmują wtedy żadnych decyzji). Ważne są sprawy lokalne, a nie zagraniczne. Cykle wyborcze są też ważne, ponieważ są też wybory do europarlamentu.
Ad. 5) Liderzy państwa muszą prowadzić negocjacje: ze społeczeństwem i z innymi państwami. Jak społeczeństwo coś poprze, to łatwiej jest coś przeforsować na arenie międzynarodowej. Np. sprawy budżetu.
Środowisko zewnętrzne: całokształt sytuacji międzynarodowej oddziałuje na politykę zagraniczną.
Im skuteczniejsze jest państwo wewnątrz, tym aktywniejsze jest na arenie międzynarodowej.
Państwa zawsze działają w oparciu o to, co wydarzyło się w przeszłości. Kontynuacja działań z przeszłości.
Działania na arenie międzynarodowej należy oceniać poprzez przesłanki, które dzieją się obecnie.
Należy analizować obie w.w. przesłanki.
UWARUNKOWANIA OBIEKTYWNE:
Pozycja państwa w systemie międzynarodowym (określona w różny sposób, np. siła gospodarcza, położenie itp.)
Trendy zmian najbliższego środowiska zewnętrznego (w przypadku Polski – Niemcy, Czechy, Rosja itd.)
Struktura i zasięg umów międzynarodowych.
UWARUNKOWANIA SUBIEKTYWNE:
Percepcja danego państwa na arenie międzynarodowej (jak jesteśmy postrzegani przez inne państwa na arenie międzynarodowej).
Działania skierowane wobec UE.
Oczekiwania i wymagania stawiane danemu państwu przez inne państwa.
Koncepcje polityki zagranicznej innych państw.
Jakość i aktywność służby zagranicznej i dyplomacji innych państw.
W wypadku dyplomacji kulturalnej oraz polskiego przemysłu zbrojeniowego nie ma sprzeciwu opozycji.
WYKŁAD 2 (10.10.2013)
Uwarunkowania wewnętrzne wyznaczają nam kierunek polityki zagranicznej. To od tego zależy jakie doktryny powstaną, jakie cele państwo postawi sobie.
Obiektywne uwarunkowania w wewnętrznych:
Środowisko naturalne wpływa na całokształt pz.
Nie ma 1 czynnika od którego zależy pz. Każde działanie polityczne zależy od wielu czynników. Nie ma 1 najważniejszego. Terytorium naturalne jest 1 z ważniejszych. To zależy jakie miejsce zajmuje państwo w pz. Może być terytorium rozczłonkowane, wyspiarskie.
Ukształtowanie terenu – czynnik stosunkowo trwały
Zasoby – obecnie 1 z kluczowych jest: ropa, gaz. Zasoby są ważne w danym momencie. Nie wiemy jakie będą najważniejsze za ileś lat. Teraz tez istotne są rudy metali, złota. Ziemia uprawna jest takim którego nie można zmienić i stosunkowo jest ciągle ważna. Ukraina ma dobre. Nie jest jednak na tyle ważny aby przekładał się na pz.
Niektórzy uważają ze czynnikiem tez jest klimat. Srogie zimy w Polsce powodują uzależnienie od rosyjskiego gazu.
Częste zmiany frontów atmosferycznych, częste zmiany klimatu. Pozwala to na ukształtowanie granic trwałych jak w Europie lub płynnych jak w Afryce.
Potencjał ludnościowy – zjawiska demograficzne są istotne dla pz każdego państwa
- Wielkość populacji – większa liczba świadczy częściej o sile państwa (kontekst militarny lub gospodarczy – więcej osób do pracy.) Ale to zależy bo np. Bangladesz (jaki wiek, jaki stosunek do kobiet itd.). kwestia ograniczeń populacji – jednolitość narodowościowa – np. Polska; Słowacja – duża mniejszość …; Litwa, Łotwa – mniejszość rosyjska.
- Mniejszości te dążą do suwerenności, oderwania, rozpadu państwa. Państwa mogą być jednolite narodowościowo, ale niejednolite religijne, np. Szwajcaria – kantony protestanckie i katolickie. Im bardziej jednolite państwo, tym skuteczniejsza pz. Kwestie religii są istotne dla pz. Cześć decyzji wyborców jest uwarunkowana religijnie.
-Wykształcenie – słabiej wykształconymi jest lepiej sterować. Społeczeństwo wykształcone inaczej patrzy na kwestie pz. Są bardziej zainteresowane. Wykształcenie to tez niebezpieczeństwo drenażu mózgów.
Kwestie zawodu pielęgniarek w 2004 r w Europie. ??
Potencjał naukowy i gospodarczy
Mogą być państwa zaangażowane technologicznie ale tego nie wykorzystywać, np. Szwecja, Norwegia. Wszystko to zależy. Słabo –ale nadające ton na arenie międzynarodowej – Iran, Korea Pn. Umiejętność wykorzystania tego potencjału wyznacza kształt pz. W latach zimnej wojny było to wysłanie satelity. Dominacja w kosmosie oznacza także dominacje naukowo- techniczna. Polska została ostatnio członkiem Europejskiej Agencji Kosmicznej.
Dlaczego ta decyzja została podjęta? Wydatki na badania przekładają się na efekty w wymiarze cywilnym. Ale to przełożenie na sukces gospodarczy danego państwa na ziemi. Potencjał gospodarczo-naukowy zależy od inwestycji naukowych. Zakres uzbrojenia tez jest czynnikiem wpływającym. Technologia cywilna wpływa na zwiększenie eksportu (np. tarcze antyrakietowe). Produkcja broni przekłada się bezpośrednio na postęp technologiczny. Potencjał to nie tylko badania, ale i wydatki. Państwem które najwięcej wydaje na zbrojenia w Europie jest Grecja, bo wrogiem jest Turcja. Drugim jest Polska przez zobowiązania w stosunku do NATO i UE – przez wymogi sojuszu. Wydatki na uzbrojenie wpływają na pz.
Czynnik ekonomiczny - np. system gróźb – polityka Rosji lub polityka zachęt - Norwegia.
Polska pomaga państwom wschodnim, Afryce -> polityka pomocowa. Ma to bezpośrednie przełożenie na interesy ekonomiczne. Zawsze chodzi o kasę. Każda polityka jest dla kogoś lub czegoś. Nigdy nie jest bezcelowa. Pz nie jest polityka przypadku. Stosunki międzynarodowe są uwarunkowane przepływami walutowymi.
System społeczno-polityczny (ustrój państwa). Główna zasadą jest to że państwa demokratyczne są nastawione pokojowo.
3 wyjątki:
- spór o Falklandy
- spór hiszpańsko – marokański
- quasi wojna islandzko –brytyjska w l. 70. (wojny dorszowe) – o zakres wód terytorialnych.
Są pewne normy: uznanie suwerenności i niepodzielności państwa. Dotyczy to państw demokratycznych, monarchii, autorytarnych. Złamanie jest groźnym precedensem. Ustrój państwa wpływa na sposób kształtowania celów w pz. Państwa islamskie będą promowały inne cele jak państwa Lewickie (np. Francja). W Polsce parlamentarno –gabinetowy z elementami systemu półprezydenckiego.
Kontrola demokratyczna pz:
- wybory – wyborcy mogą odmówić legitymizacji danych osób.
- kontrola parlamentu
- referendum
- interpelacja poselska
- konsultacje społeczne – głos wyrażony w dyskusji.
Interesy i cele państw:
Każde państwo na 1 naczelny interes – przetrwanie. Jemu są podporządkowane inne cele. Bez niego inne nie istnieją. Jest celem samym w sobie.
W jaki sposób?
- interesy średniofalowe, długofalowe. Cele krótkoterminowe, długoterminowe, np. przyjazne stosunki z państwami sąsiednimi; uczestnictwo w sojuszu – jeśli zagraża to można z niego zrezygnować.
Jeśli korporacje międzynarodowe staną się tak silne jak państwa – staną się państwami.
WYKŁAD 3 (17.10.2013)
Przyjaźń polsko – radziecka
W latach powojennych władze polskie zaczęły formułować swoje stanowisko.
Koalicja antyfaszystowska – cel był stały, tylko interesy się zmieniały.
Polska starała się zachować w miarę poprawne stosunki z państwami zachodnimi – Francją i Wielka Brytanią.
Podział świata po 35 r. – zdaniem polski powinien być bezklasowy.
Koncepcja pokojowego współistnienia – pomysł ten zrodził się w bloku wschodnim, aby w sposób ideologicznie spójny wyjaśnić państwom jak kontaktować się z państwami kapitalistycznymi. Koncepcja ta dopuszczała współprace/współistnienie (nie negowanie swojej suwerenności) z tymi państwami.
Początkowo ta koncepcja była bardzo ograniczona. Kiedy zaczął się proces dekolonizacji (Francja i Wielka Brytania), powstawało coraz więcej państw z Afryki i Azji. Ta koncepcja zaczęła wtedy obejmować państwa postkolonialne. Zainteresowanie likwidacja kolonializmu było w Polsce bardzo duże. Główną zasadą było wspieranie państw postkolonialnych, wszystkie państwa socjalistyczne angażowały się w proces wspierania tych państw.
Dlaczego?
Kluczowym elementem była gospodarka (wyjaśnienie liberalno-kapitalistycze).
Dla sowietów najważniejsze było to, że mogli krzewić marksizm, komunizm.
Im więcej państw w ONZ związanych ze związkiem radzieckim, tym większe znaczenie w decyzjach ONZ.
Poparcie polityczne zw. Radzieckiego związane ekonomicznie.
Koncepcja prowadzenie polityki zagranicznej po II wojnie światowej oparta była o 3 główne kierunki:
ZSRR i inne państwa socjalistyczne, co było bezpośrednim przeniesieniem retoryki socjalistycznej. Polska graniczyła tylko z tymi państwami.
Polityka polski wobec wysoko rozwiniętych państw kapitalistycznych; handlowe – ze wszystkimi; kulturowe – z Francją; imigracja – Wielka Brytania.
Kraje rozwijające się – były to państwa które dopiero wyzwoliły się z okowów kolonijnych.
W 56 r. wiceminister Karpacki ogłosił zasady pz PRL-u. Zakładano że państwa które się wyzwalają nie będą państwami wrogimi.
W l. 70. Zasady pz zostały włączone do konstytucji (art. 6 z 76 r.):
1) kieruje się interesami Narodu Polskiego, jego suwerenności, niepodległości i bezpieczeństwa, wolą pokoju i współpracy między narodami,
2) nawiązuje do szczytnych tradycji solidarności z siłami wolności i postępu, umacnia przyjaźń i współpracę ze Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich i innymi państwami socjalistycznymi,
3) opiera stosunki z państwami o odmiennych ustrojach społecznych na zasadach pokojowego współistnienia i współpracy.
Jeśli sformułujemy zasady w sposób ogólnikowy w polityce zagranicznej, łatwo jest jakieś państwo włączyć lub wykluczyć, np. Jugosławia, Czechy.
W konstytucji nie znalazł się zapis o współpracy z państwami azjatyckimi, ameryki łacińskiej, i…..?
W l. 80. Przywrócono te 3 zasady pz w uchwale nadzwyczajnego zjazdu PZPR + przyjaźń i współpracą z ZSRR.
Do zasady współpracy z państwami rozwijającymi się powrócono po 81 r.
W przypadku gdy dochodziło do kontaktów z państwami zachodnimi, akcentowano role równoprawnych kontaktów, przyjazne relacje, bez wskazywania na różnice.
Warunki polskiej pz zmieniły się w 85 r. kiedy władze w związku radzieckim obejmuje Gorbaczow. Państwa dostały przyzwolenie na integrację z państwami zachodnimi; próba zorganizowania własnych zasad pz.
W 86 r. na zakończenie zjazdu PZPR (przełom czerwca/lipca) – deklaracja bezpieczeństwo i współpraca w Europie dotycząca pz.
Cele:
Wzmacnianie sojuszu ze zw. Radzieckim.
Działanie na rzecz odnowienia dialogu ze wschodem i zachodem i dążenie do zbudowania międzynarodowego bezpieczeństwa.
Popieranie sprawiedliwej walki narodów Afryki, Azji i Ameryki Łacińskiej o wyrwanie z objęć kolonializmu. Popieranie walki przeciwko imperializmowi, neokolonializmowi i dyskryminacji rasowej. Celem było RPA (zakwestionować stanowisko przeciwko apartheidowi).
Umacnianie ONZ i jej roli w utrzymywaniu pokoju. ONZ miało znaczenie instrumentalne dla polityków bloku wschodniego, np. uniwersytet w Hiroszimie (działania polityczne). Wsparcie dla ONZ to głownie utrzymanie statusu quo.
Działanie na rzecz realnych interesów z zakresu rozbrojenia. Polska nie miała żadnego wpływu na działania radzieckie w tym zakresie.
Rozwijanie współpracy wobec wolnej integracji europejskiej, wobec dyskryminacji ??
Propagowanie wielkiego dorobku polski w dziedzinie kultury i sztuki (Nobel dla Miłosza)
Sprzyjanie …….. wspieranie Polonii, otwarcie na nią – 86 r.; związane z dewizami – to miało nakręcić kulejącą gospodarkę socjalistyczną.
Te 8 punktów stanowiło wytyczne dla pz PRL do 89 r. dawały one bardzo szeroki program działań. Przejawiało się to w tym (to zmiana po 30 latach od 53 r. do 86 r.), że chylił się socjalizm ??
Możliwość wyartykułowania własnych celów
Szukanie rozwiązań na poprawę sytuacji gospodarczej (przez długi), czynnik ekonomiczny
Po zakończeniu stanu wojennego obiecano wprowadzenie reform. Wypuszczono więźniów politycznych. Miało być nowe otwarcie w pz za zgoda zw. Radzieckiego.
Fakt, ze państwa zachodnie były wyczerpane zimną wojną Francja, Niemcy, Wielka Brytania), miały dość sporu sowiecko – amerykańskiego.
Punkt kulminacyjny - spotkanie Gorbaczowa z Reaganem w Reykjaviku (poza głowami państw zachodnich).
Ten zbiór deklaracji to było ostatnie tchnienie w większości niezrealizowane.
Kierunkiem, w którym udały się po deklaracji były Chiny. Zgoda z Moskwy. Wydawało się ze będzie to rozwiązanie problemów gospodarczych. Częściowo się udało, bo podpisano kilka umów.
Relacje z państwami ościennymi:
Stosunki z państwami socjalistycznym na początku były uznawane za najważniejsze (w chyba wszystkich dziedzinach). Im bardziej intensyfikowano relacje ze zw. Radzieckim na innych polach niż polityka, spotykano się ze sprzeciwem społeczeństwa. Uważano, że współpraca kulturalna będzie miała negatywne skutki. Kierunki polityki zagranicznej były wyznaczane przez ewolucję polityki ZSRR. Z jednej strony ewolucja ZSRR, z drugiej ewolucja polskiego systemu zagranicznego.
3 etapy funkcjonowania ze zw. Radzieckim:
45-56 – do zakończenie okresu stalinizmu.
56-81 – kiedy do władzy dochodzi Gomułka. Okres kiedy następuje racjonalizacja stosunków miedzy 2 państwami. Do 56 politycy ślepo podążali za rozkazami sowieckimi. Polska nie zmienia w zasadzie kierunku wobec ZSRR.
Następuje spadek pozycji Polski, potępienie ruchów przez zw. Radziecki. Przywódcy odwrócili się od PRL.
Lata 45-56 – budowanie stosunków dwustronnych. Ze strony polskiej traktat sojuszniczy ze zw. Radzieckim.
Zdaniem towarzyszy PRL ten sojusz miał być warunkiem wyzwolenia polski. Zawarcie sojuszu ZSRR oznaczało zaakceptowanie rządu, zaakceptowanie suwerenności. Stwierdzono, że jest to gwarancja niepodległości, gwarancja granic zachodnich, nie było mowy o granicach wschodnich. PRL – próbowano przekonać społeczeństwo ze układ sojuszniczy jest zapewnieniem gdyby nastąpił atak niemiecki.
Argumenty za sojuszem:
Sojusz ze zw. Radzieckim miał chronić przed zagrożeniem wewnętrznym.
Konieczność zawarcia sojuszu ideologicznego – miał być oparty o spójność idei państw sąsiadujących.
Panslawizm – próba zbudowania sojuszu w oparciu o braterstwo słowiańskie i przeciwstawienie germańskiemu.
PPR, PPS – te grupy prolewicowe głosiły te argumenty poparcia dla sojuszu; także PSL i środowiska katolickie – wg nich miał być to sojusz prewencyjny. Dla liberalnych (PPR, PPS) był to sojusz ideologiczny. PSL argumentowało sojusz jako kamień węgielny polskiej pz, bo:
- siły sowieckie wyzwalały Polskę
- sojusz gwarantował granice i wschodnie i zachodnie.
To, co negowane przez PSL to zawłaszczanie sceny politycznej przez partie lewicowe.
Sojusz – 21 kwietnia 1945 r. (kilka dni przed upadkiem Niemiec) podpisany został polsko-radziecki układ o przyjaźni, współpracy i pomocy wzajemnej. Artykuł 4 zakładał, że jeśli jedna ze stron wciągnięta przez Niemcy i jej sprzymierzeńców – sojusznik udzieli natychmiast pomocy.
Oceny tego sojuszu były bardzo wysokie. Układ robił klienta z Polski.
WYKŁAD 4 (24.10.2013)
POLSKA – PAŃSTWA SOCJALISTYCZNE
Państwem atrakcyjnym dla Polski były CHINY. Do lat 60. Stosunki polsko-chińskie przebiegały bardzo dobrze, ponieważ Polska zaproponowała Chinom politykę kulturalną, naukową i techniczną. Polska wysyłała również swoich przedstawicieli do Chin. Te delegacje zrobiły dużo dla wizerunku Polski.
1953 r. udział Polski jako członka w Międzynarodowych Komisjach Kontroli i Nadzoru i Repatriacyjnej w Korei, rok później w Indochinach (uczestniczyła w niej również m.in. Czechosłowacja i Szwecja). Podpisano wówczas rozejm koreański.
Polska wspierała również gospodarczo i kulturowo Koreę Północną.
1954 r. Pierwsza wizyta na wysokim szczeblu, inaugurująca polsko-chińskie kontakty polityczne: pobyt w Polsce premiera i Ministra Spraw Zagranicznych ChRL. W tym roku również Bierut odwiedził Chiny.
Jednak ważniejsze były stosunki z państwami bloku socjalistycznego.
6 lipca 1945 r. umowa o repatriacji z ZSRR. Układy repatriacyjne przewidywały ewakuację (repatriację) obywateli polskich narodowości ukraińskiej, białoruskiej i litewskiej z terytorium Polski na terytoria odpowiednich republik, jak również ewakuację (repatriację) obywateli polskich narodowości polskiej i żydowskiej, będących obywatelami polskimi do 17.09.1939 r., wyrażających chęć przesiedlenia się. Było to ok. 2 500 000 osób. Umowa nie regulowała statusu osób, którym nadano narodowość radziecką, a siedzieli w więzieniu.
19… podpisano umowę handlową. Dotyczyła dostarczania zboża i urządzeń przemysłowych do Polski. W rzeczywistości było odwrotnie.
Do 1956 r. w każdym polskim ministerstwie byli doradcy radzieccy. Polska była półkolonią radziecką.
1953 r. Katowice przemianowano na Stalinogród
Budowanie internacjonalizmu radzieckiego. Pierwszym państwem była Czechosłowacja. Dzięki związaniu się układami pokojowymi Związek Radziecki wykluczył Niemcy z gry. Polska, Czechosłowacja, Jugosławia – miały być podstawą do zbudowania osi.
CZECHOSŁOWACJA
Zakładano, że Czesi są zorientowani na Niemcy.
Uważano, że mimo więzi z Polską, państwo to będzie bardziej skierowane w stronę Niemiec.
Nie rozwiązano kwestii Zaolzia, Śląska Cieszyńskiego, kwestii granicy oraz ludności – układy nie rozwiązywały tych problemów.
Polska chciała podpisać sojusz gospodarczy z Czechosłowacją, bo Czesi nie mieli dostępu do morza. Polska chciała również, aby rozwiązać kwestię Zaolzia i Śląska Cieszyńskiego na zasadzie większości narodowości. Ale Czesi nie przystali na żadne polskie pomysły.
Kwiecień 1946 w Czechosłowacji doszło do dyskusji na temat stosunków polsko-słowackich.
Czesi chcieli wszystko przyłączyć do Czech. Pokazywało to, że państwa słowiańskie wcale nie musiały się lubić. Osłabiało to pozycję Związku Radzieckiego jako rozjemcy.
Próbę mediacji, ale nieskuteczną, podjęła Jugosławia.
Dopiero w 1946 r., kiedy w Czechosłowacji dochodzą do władzy komuniści, kończą się spory.
1947 r. rozpoczęto negocjacje dotyczące układu polsko-czechosłowackiego. Układ o Przyjaźni i Pomocy Wzajemnej zatwierdzono 10 marca. Był on wymierzony przeciw Niemcom. W ciągu dwóch lat miały zostać rozstrzygnięte spory terytorialne: jaki ma być status ludności.
2 maja podpisano małą umowę handlową.
UKŁADY GWIAŹDZISTE – utrzymywanie relacje w bloku socjalistycznym przy pomocy Moskwy, np. polsko-czechosłowackie i Moskwa
Drugim istotnym państwem była JUGOSŁAWIA.
Było to pierwsze państwo, które uznało Rząd Tymczasowy.
1945 r. początek relacji polsko-jugosłowiańskich. Nie było sporów granicznych. Układ z Jugosławią był pobłogosławiony przez Moskwę, bo dawał Związkowi Radzieckiemu wpływ na obszar między Morzem Bałtyckim a Morzem Śródziemnym.
Jugosławia popierała przyznanie Polsce Szczecina, ponieważ Polska poparła wcześniej przyznanie Jugosławii Triestu.
BUŁGARIA, WĘGRY, RUMUNIA
Polska podążała za tym co mówił Związek Radziecki. Nie było pojedynczych stosunków z tymi państwami. Państwa te tradycyjnie związane były z Niemcami.
Układy podpisywano w kolejności: najpierw z Bułgarią (’48), potem z Węgrami, a następnie z Rumunią.
Rumunia: znajdowało się tam wiele mienia polskiego (sprzęt sportowy, mienie z fabryk itd.). Bo było to przed wojną państwo graniczne. Drugim problemem był proces repatriacji obywateli. Ok. 4 000 Polaków w Rumunii.
W 1947 r. podpisano porozumienie w sprawie złota oraz zwrotu 2 000 000 w towarze. Porozumienia polsko-bułgarskie, polsko-węgierskie i polsko-rumuńskie miały w zasadzie tą samą treść. W tych układach również zawarto regulacje dotyczące emerytur ( z Rumunii do Polski).
NRD
Powstało 7.X.1949 r.
Rząd przyjmuje w większości element ucisku III Rzeszy.
Określenie granicy było najbardziej problematyczne.
W 1950 r. podpisano układ zgorzelecki i w układzie tym zawarto deklarację, że granica między Polska a Niemcami przebiega: Bałtyk, Szczecin, Odra, Nysa Łużycka. RFN nie przyjmuje tej umowy.
Powstaje Komisja Mieszania Polsko-Niemieckiego w celu ustalenia granicy wodnej i przejściach granicznych.
Układ zgorzelecki nie poprawił stosunków polsko-niemieckich.
1953 r. ustalono, że rząd polski zaprzestaje reparacji od Niemiec od 1.01.1954 r.
1947 r. powołanie Kominformu w Szklarskiej Porębie. Blok socjalistyczny + Włochy i Francja. Siedziba w Belgradzie, później zdecydowano się na Budapeszt. Polska nie była zwolennikiem. Drugim niezadowolonym państwem była Jugosławia.
1949 r. Polska wypowiada układ sojuszniczy z Jugosławią.
1949 r. powstaje RWPG. Blok socjalistyczny (bez Jugosławii). W 1950 r. przyłączyło się NRD.
W Kominformie dominowały interesy radzieckie, tak samo jak w przypadku RWPG.
13 maja 1955 r. powstaje Układ Warszawski, w odpowiedzi na powstanie RFN. Ograniczony tylko do terytorium Europy.
1954 r. podpisani umowy paryskie
WYKŁAD 5 (7.11.2013)
5 marca 1953 r. umiera Stalin
14 lutego1956 r. zjazd KC PZPR w Rosji i potępienie kultu jednostki
Czerwiec 1956 r. rozruchy w Poznaniu, po ’56 władzę przejmuje Rapacki
Październik 1956 r. ZSRR ogłasza deklarację o stosunkach między państwami bloku socjalistycznego (tylko charakter symboliczny). Nie trzeba było utrzymywać kontaktów przez Moskwę.
Relacje Polski z sąsiadami zmieniły się po 1956 roku:
POLSKA – ZSRR
Listopad 1956 r. podpisanie aktu, który jest niespotykany. Deklaracja o tym, że t państwa będą rozmawiać. Pierwszy akt między tymi państwami w 1945 roku. Podkreślenie, że sojusz będzie się rozwijał, umacnianie stosunków itd.
Zadłużenie Polski wobec ZSRR: 0,5 mld $. W latach ’36-’53 ZSRR dostarczał Polsce węgiel, a od Polski w zamian przyjmował różne towary i powstała luka w cenie. I ten dług właśnie tyle wynosił.
Odpłatność za przewozy kolejowe do 1953 roku: Koszty utrzymania linii kolejowej były bardzo wysokie i Polska poniosła pewne straty.
Rząd radziecki zobowiązał się do dostarczania przez 8 lat Polsce zboża na kredyt.
ZSRR udzielił Polsce kredytu w wysokości 700 mln rubli na towary radzieckie.
Bezpieczeństwo państwa: chodziło o wojska radzieckie w Polsce. Po 1956 roku pojawia się ten problem. Celowe utrzymanie wojsk w Polsce, aby utrzymać porządek w NRD w razie czego. Takie zobowiązanie ZSRR podpisało również z innymi państwami socjalistycznymi.
Gomułka początkowo chciał wycofania wojsk radzieckich z Polski, potem wręcz przeciwnie.
Repatriacje: Polacy wracają z ZSRR
1957 r. wyznaczono granicę na Morzu Bałtyckim
1958 r. ustalono jak ma przebiegać granica z ZSRR
PROCES ZBLIŻENIA Z CZECHOSŁOWACJĄ I NRD W LATACH ‘50
CZECHOSŁOWACJA
Nie doszło do rewolucji, zmiany rządu.
Chciano na nowo otworzyć na Czechosłowację, tak się jednak nie stało.
W 1957 r. w Pradze podpisano kilka porozumień, m.in. gospodarczych oraz eksploatacji siarki.
W 1958 r. podpisano umowę o wytyczeniu granicy polsko-czechosłowackiej.
NRD
Spłata kredytu w węglu brunatnym, wywożono je do NRD.
Akcja łączenia rodzin (osoby pozostające w Polsce, a miały rodziny w NRD, mogły tam wyjechać).
WĘGRY
W 1957 roku na forum ONZ rozpatrywana sprawa Węgier (Polska przeciw rozpatrywaniu).
RUMUNIA i BUŁGARIA
Większych zmian nie było.
Z JUGOSŁAWIĄ chciano zbliżenia.
CHINY/KOREA:
1957 r. w Polsce przebywała delegacja PRL z premierem Chin.
Chiny stają się partnerem handlowym dla Polski.
Od 1957 roku Polska popiera prawa chińskie do Tajwanu.
1957 r. premier Polski w Wietnamie i Korei.
Kominform został rozwiązany w kwietniu 1956 r., w zamian powstał …… Konferencje Partii Komunistycznych.
Dalej popierane były przez ZSRR wieloletnie plany gospodarki w Polsce.
W Układzie Warszawskim nie było zmian.
Gomułka chciał zbudować socjalizm w polskim stylu.
Po 1957 roku to się zmieniło. Najważniejszym problemem była granica z NRD. Rewizjonizm Niemcy upomną się o ziemie przyznane Polsce. Państwa bloku wschodniego powinny się zjednoczyć i odeprzeć atak Niemiec.
Ekonomia została podporządkowana interesom polityki.
Umocnienie państw regionu. I wtedy pojawia się koncepcja próby zbudowania pewnej strategii państw socjalistycznych. I ta próba zbudowania tego obozu szybko się skończyła, ponieważ bano się Niemców i lepiej mieć ZSRR za silnego sojusznika niż małe państewka.
Breżniew przejmuje władzę i Gomułka go popiera.
Jedność całego bloku wschodniego: Kiedy ZSRR krytykowało Jugosławię, Polska też to robiła itd.
Jugosławia, potem Chiny i Albania chciały pójść swoją drogą i sprzeciwiały się pewnym rozwiązaniom.
Władze polskie konsekwentnie popierały stanowisko radzieckie.
Rumunia krytykowała polskie stanowisko wobec Niemiec. Nastąpiło ochłodzenie kontaktów między tymi państwami.
Polskie władze decydują się na odnowienie wcześnie zawartych sojuszy (były one bowiem tylko na 20 lat). Stopniowo państwa socjalistyczne zaczęły się wyłamywać z bloku wschodniego.
I układ z ZSRR, potem pozostałe. Co je różniło? Po pierwsze znika podmiot, który tworzy zagrożenie ( w latach 40. – Niemcy, w 60. Nie ma takiego). Po drugie obowiązek konsultacji w sprawach międzynarodowych (pojawia się w każdym układzie sojuszniczym w latach 60.).
Układ z ZSRR gwarantuje nienaruszalność granicy na Odrze i Nysie Łużyckiej.
UDZIAŁ POLSKI W INTERWENCJI W CZECHOSŁOWACJI:
W 1968 r. w Czechosłowacji zaczynają się spory w polityce. Słowacja była gorzej traktowana niż Czechy. W marcu jest spotkanie Gomułki z kimś ze Słowacji, żeby Gomułka pomógł Słowacji budować socjalizm. Gomułka odmawia. W maju kolejne spotkanie. W końcu 20 sierpnia 1968 roku wojska wkraczają na tereny Czechosłowacji.
BRAKUJE DWÓCH WYKŁADÓW