KONCENTRACJA ZJAWISK PRZESTRZENNYCH

Współczynnik koncentracji zjawisk przestrzennych wykorzystywany jest w badaniach geograficzno-ekonomicznych i przestrzennych, w celu ustalenia stopnia koncentracji jakiegoś zjawiska na tle układu regionalnego innego zjawiska. Z porównania układów wynika, w jakim stopniu skupienie badanego zjawiska odchyla się od skupienia zjawiska podstawowego. Współczynnik koncentracji ma postać:

k=

gdzie:

• x_i – procentowy udział obszaru cząstkowego i w wartości globalnej badanego zjawiska na obszarze całkowitym

• y_i – procentowy udział obszaru cząstkowego i w wartości globalnej zjawiska podstawowego na obszarze całkowitym

• n –liczbę obszarów cząstkowych

Współczynnik koncentracji jest miarą niemianowaną i waha się w granicach:

• od zera - gdy zjawisko badane jest rozmieszczone tak jak zjawisko podstawowe - stan taki nazywa się pełną dyspersją

• do jedności - gdy zjawisko badane skupione jest na jednym obszarze cząstkowym - stan taki określany jest mianem pełnej koncentracji

Wartość obliczonego współczynnika koncentracji ma swój graficzny odpowiednik w krzywej koncentracji (Lorenza). Jeżeli badane zjawisko jest rozmieszczone równomiernie to otrzymamy prostą nachyloną pod kątem 45⁰, wychodzącą z początku układu współrzędnych. Każde odchylenie od proporcjonalności powoduje, że krzywa przyjmuje bardziej wypukłe kształty. Miarą koncentracji jest powierzchnia zawarta między prostą nachyloną pod kątem 45⁰ a krzywą koncentracji, stosunek tej powierzchni do całkowitej powierzchni górnego trójkąta wykresu jest równy współczynnikowi koncentracji.

DANE DO WYKONANIA OBLICZEŃ

NAZWA OBRĘBU	POWIERZCHNIA OGÓLNA [ha]	LASY I ZADRZEWIENIA	WODY OTWARTE
		POWIERZCHNIA [ha]	UDZIAŁ W POW. OGÓLNEJ [%]
Gębałka	592,7	20,2	3,4
Harsz	4870,9	837,2	17,2
Jakunówko	1299,3	2541,0	19,6
Krzywińskie	873,3	93,2	10,7
Kuty	1975,1	1342,2	68,0
Pieczarki	929,7	214,0	23,0
Piłaki Wllk.	2193,9	6,0	0,2
Pozezdrze	2834,9	941,9	33,2
Przerwanki	367,0	596,8	43,6
Przytuły	607,4	125,5	20,7
Stręgielek	906,0	272,0	30,0
Wyłudy	879,8	201,9	22,9
RAZEM GMINA	19330,0	4905,0	25,4

OBLICZENIA

Wody otwarte

	A	B	C	D	E	F	G	H	I	J	K	L
ZB	0,09	51,31	3,08	0,12	0,66	1,36	34,25	2,98	3,21	1,66	1,13	0,17
ZP	3,07	25,20	6,72	4,52	10,22	4,81	11,35	14,67	7,07	3,14	4,69	4,55
Róż	-2,98	26,11	-3,64	-4,40	-9,56	-3,45	22,90	-11,69	-3,86	-1,48	-3,56	-4,38
IL	0,03	2,04	0,46	0,03	0,06	0,28	3,02	0,20	0,45	0,53	0,24	0,04

k=49,01/100=0,49
k=|-49|/100=0,49

Lasy i zadrzewienia

	A	B	C	D	E	F	G	H	I	J	K	L
ZB	0,41	17,07	5,18	1,90	27,36	4,36	0,12	19,20	12,17	2,56	5,55	4,12
ZP	3,07	25,20	6,72	4,52	10,22	4,81	11,35	14,67	7,07	3,14	4,69	4,55
Róż	-2,66	-8,13	-1,54	-2,62	17,14	-0,45	-11,23	4,53	5,10	-0,58	0,86	-0,43
IL	0,13	0,68	0,77	0,42	2,68	0,91	0,01	1,31	1,72	0,82	1,18	0,91

k=27.63/100=0.28
k=|-27.64|/100=0.28

Wody i lasy

	A	B	C	D	E	F	G	H	I	J	K	L
ZB	0,25	33,86	4,15	1,03	14,27	2,89	16,86	11,25	7,77	2,12	3,38	2,18
ZP	3,07	25,20	6,72	4,52	10,22	4,81	11,35	14,67	7,07	3,14	4,69	4,55
Róż	-2,82	8,66	-2,57	-3,49	4,05	-1,92	5,51	-3,42	0,70	-1,02	-1,31	-2,37
IL	0,08	1,34	0,62	0,23	1,40	0,60	1,49	0,77	1,10	0,68	0,72	0,48

k=18.92/100=0.19
k=|-18.92|/100=0.19

ZESTAWIENIE JEDNOSTEK PRZESTRZENNYCH WEDŁUG ILORAZU LAKALIZACJI

Wody otwarte

	G	B	J	C	I	F	K	H	E	L	A	D
ZB	34,25	85,56	87,22	90,30	93,51	94,87	96,00	98,98	99,64	99,81	99,88	100,00
ZP	11,35	36,55	39,69	46,41	53,48	58,90	62,98	77,65	87,87	92,42	95,48	100,00

Uszeregowane jednostki:

G- Piłaki Wlk.

B- Harsz

J- Przytuły

C- Jakunówko

I- Przerwanki

F- Pieczarki

K- Stręgielek

H- Pozezdrze

E- Kuty

L- Wyłudy

A- Gębałka

D- Krzywińskie

Lasy i zadrzewienia

	E	I	H	K	F	L	J	C	B	D	A	G
ZB	27,36	39,53	58,73	64,28	68,64	72,76	75,32	80,50	97,57	99,47	99,88	100,00
ZP	10,22	17,29	31,96	36,65	41,46	46,01	49,15	55,87	81,07	85,59	88,65	100,00

Uszeregowane jednostki:

E- Kuty

I- Przerwanki

H- Pozezdrze

K- Stręgielek

E- Kuty

L- Wyłudy

J- Przytuły

C- Jakunówko

B- Harsz

D- Krzywińskie

A- Gębałka

G- Piłaki Wlk.

Wody i lasy

	G	E	B	I	H	K	J	C	F	L	D	A
ZB	16,86	31,13	64,99	72,76	84,01	87,39	89,51	93,66	96,55	98,73	99,75	100,00
ZP	11,35	21,57	46,77	53,84	68,51	73,20	76,34	83,06	87,87	92,42	96,93	100,00

Uszeregowane jednostki:

G- Piłaki Wlk.

E- Kuty

B- Harsz

I- Przerwanki

H- Pozezdrze

K- Stręgielek

J- Przytuły

C- Jakunówko

F- Pieczarki

L- Wyłudy

D- Krzywińskie

A- Gębałka

WYKRESY

Wody otwarte

Lasy i zadrzewienia

Wody i lasy

WNIOSKI DOTYCZĄCE:

Zastosowania metody:

Zestawienie to miało na celu stwierdzenie jaki jest stopień przydatności terenu pod zagospodarowanie rekreacyjne. Wynikiem obliczeń jest pokazanie procentowego udziału lasów i wód otwartych w stosunku do powierzchni ogólnej gminy. Metoda ta może powodować duże błędy w ocenie przestrzeni, gdyż nie pokazuje ona pełnego obrazu terenu. Może okazać się on zniszczony czy niedostępny. Nie pokazuje nam też jaka jest rzeźba terenu. Aby metoda służyła praktycznej i słusznej ocenie badanego waloru należy połączyć ja z oceną jakościową, która jednocześnie uwzględniłaby jego przydatność. Można ją stosować z różnymi uzupełnieniami np. wywiad terenowy.

Wyników:

W procesie obliczeniowym liczone były procentowe udziały lasów, wód otwartych oraz ich suma do ogólnej powierzchni gminy. Współczynnik koncentracji wód otwartych (k=0,49) osiąga wysoką wartość, co świadczy o nierównomiernym rozmieszczeniu waloru. Iloraz lokalizacji osiąga największą wartość w Piłakach Wielkich i Harszu co jest wynikiem dużej powierzchni wód otwartych w odniesieniu do całkowitej powierzchni. Teren ten jest atrakcyjny dla rozwoju turystyki i rekreacji wodnej. Najmniejsza jest natomiast w obrębie Krzywińskie i w Gębałce. Tu praktycznie nie istnieje możliwość wypoczynku nad wodą, brakuje głównego waloru przestrzeni.

Współczynnik koncentracji lasów i zadrzewień (k=0,28) jest rozmieszczony bardziej równomiernie w badanej przestrzeni. Iloraz lokalizacji największy jest w obrębie Kuty i Przerwanki. Obręby o najmniejszym stopniu pokrycia lasami to: Piłaki Wielkie i Gębałka, w których jest wskazane wprowadzenie zalesień i zadrzewień w celu poprawienia walorów przestrzeni.

Współczynnik koncentracji wód i lasów łącznie (k=0,19) pozwala uzyskać bardziej miarodajne wyniki oceny dwóch walorów jednocześnie. Ilorazy lokalizacji największe są w obrębach: Piłaki Wielkie, Kuty i Harsz. Najmniej atrakcyjnymi pod względem rekreacyjnym obiektami są Gębałka i Krzywińskie. Rozmieszczenie obu walorów razem jest bardziej równomierne niż gdy były one rozpatrywane osobno.

Możliwości zagospodarowania rekreacyjnego:

Do zagospodarowania rekreacyjnego w pierwszej kolejności powinny być przeznaczone jednostki o najwyższym ilorazie lokalizacji. Jeżeli bierzemy pod uwagę wody otwarte, to obręby Piłaki Wielkie i Harsz mają wysoki iloraz lokalizacji. Świadczy to o dużej atrakcyjności dla rozwoju turystyki i rekreacji wodnej. Natomiast w obrębach: Krzywińskie, Gębałka i Wyłudy praktycznie nie istnieje możliwość wypoczynku nad wodą i koncentracji usług turystycznych, ponieważ brakuje głównego waloru przestrzeni. W przypadku lasów i zadrzewień największa możliwość zagospodarowania rekreacyjnego występuje w obrębach: Kuty, Przerwanki i Pozezdrze. Najmniejszy iloraz lokalizacji jest natomiast w Piłakach Wielkich oraz Gębałce, gdzie lasy występują sporadycznie. Jeżeli bierzemy pod uwagę wody otwarte oraz lasy i zadrzewienia łącznie, to największa możliwość zagospodarowania rekreacyjnego występuje w obrębach: Piłaki Wielkie, Kuty i Harsz i dlatego można na tych terenach prowadzić działalność turystyczną opierającą się na uroku wód i lasów. W obrębach: Gębałka, Krzywińskie, Wyłudy jest najmniejsza możliwość zagospodarowania terenu pod usługi rekreacyjne, gdyż najmniejszy jest iloraz lokalizacji wód oraz zadrzewień, a jak wiadomo siłą terenów rekreacyjnych są zbiorniki wodne i tereny leśne.