SUMA ZASAD WYMIENNYCH (oznaczana symbolem S) jest to ilość wszystkich kationów o charakterze zasadowym, zaabsorbowanych wymiennie przez kompleks sorpcyjny. Suma zasad przedstawia ogólną zawartość kationów zasadowych zaabsorbowanych w glebie oraz jest częścią składową pojemności kompleksu sorpcyjnego.

METODA KAPPENA-jedna z najprostszych najszybszych metod oznaczania sumy zasad wymiennych. Oznaczanie zasad wymiennych (S) polega na traktowaniu gleby określoną ilością roztworu HCl o stężeniu 0,1 mol/dm3. Kation wodoru znajdujący się w nadmiarze wypiera z kompleksu sorpcyjnego kationy zasadowe:

H+

[KS] Ca⁺⁺ 3 HCl = [KS] CaCl2 + HCl

H+

Część HCl zostaje związana przez kationy, jego zaś nadmiar oznacza się przez miareczkowanie roztworem NaOH o stężeniu 0,1 mol/dm3 wobec wskaźnika Tashiro. Z różnicy między dodaną do gleby ilością HCl a pozostałą wylicza się ilość zużytą na wyparcie i zobojętnienie zasad

wymiennych. Kolor z fioletowego -> na zielony

KWASOWOŚĆ HYDROLITYCZNA jest to całkowita zawartość jonów wodoru i glinu w roztworze glebowym i kompleksie sorpcyjnym.

PROCES ZAKWASZANIA GLEB-Zakwaszenie gleb następuje na skutek wymycia węglanu wapnia oraz kationów zasadowych (Ca, Mg, K, Na) znajdujących się w kompleksie sorpcyjnym warstwy wierzchniej do głębszych poziomów gleby. Na ich miejsce wchodzą jony H+ i jony Al3+. Głównym czynnikiem przyśpieszającym proces zakwaszania gleb jest obecność CO2. znajdującego się w opadach i wydzielającego się w procesie rozkładu masy organicznej oraz metabolizmu makro i mikro organizmów.

CO₂ + H₂O -> H₂CO₃ -> 2H⁺ + CO₃^2-

RODZAJE KWASOWOŚCI-Na całkowitą kwasowość gleby składają się jony H+ występujące w roztworze glebowym oraz jony H⁺ i Al³⁺ w kompleksie sorpcyjnym gleby. Wyróżnia się następujące rodzaje kwasowości:

1. Kwasowość czynna (aktywna) - jony H⁺ występujące w roztworze glebowym. Można ją oznaczyć działając na glebę wodą destylowaną.

2. Kwasowość potencjalna - jony H⁺ i Al³⁺ zaabsorbowane są w kompleksie sorpcyjnym. Kwasowość potencjalna dzieli się na:

a) kwasowość wymienną - jony H⁺ i Al³⁺ luźno związane z kompleksem sorpcyjnym. Można ją oznaczyć działając na glebę roztworami soli obojętnych np. KCl

b) kwasowość hydrolityczną właściwą - jony H⁺ i Al³⁺ są silnie związane z kompleksem sorpcyjnym. Można ją oznaczyć działając na glebę roztworem soli hydrolizującej zasadowo (np. octan wapnia lub octan sodu) i odejmując jony H+ oznaczane w roztworze wodnym i KCl.

KWASOWOŚĆ HYDROLITYCZNA OGÓLNA- jest sumą kwasowości czynnej i potencjalnej. Obejmuje ona wszystkie jony wodorowe oraz glinowe występujące w glebie , przechodzące do roztworu soli hydrolizujących zasadowo.

CEL OZNACZANIA K.G.-Oznaczanie kwasowości gleby pozwala ocenić potrzeby wapnowania gleby. Na podstawie kwasowości czynnej i wymiennej można określić tylko orientacyjne potrzeby wapnowania gleby. Oznaczenie kwasowości hydrolitycznej ogólnej pozwala na obliczenie dawki CaO lub CaCO3 - teoretycznie doprowadzając glebę do odczynu obojętnego. Doprowadzenie gleby do odczynu obojętnego lub alkalicznego ma podstawowe znaczenie w działaniach mających na celu ochronę i rekultywację gleb. Między innymi od odczynu gleby zależy możliwość przemieszczania się wielu substancji w glebie (np. metali ciężkich).

BUFOROWE WŁAŚCIWOŚCI GLEB-opór, jaki stawia gleba na działanie substancji zakwaszających lub alkalizujących. Zależy od pojemności kompleksu sorpcyjnego gleby (udział części spławialnych i próchnicy), zawartości związków wielostopniowej dysocjacji (fosforany, węglany) oraz związków amfoterycznych. Gleby lekkie mające ubogi kompleks sorpcyjny są słabo zbuforowane i łatwo zmieniają odczyn. W glebach ciężkich oraz próchnicznych proces ten przebiega powoli.

POJEMNOŚĆ KOMPLEKSU SORPCYJNEGO GLEBY-suma wszystkich kationów zdolnych do wymiany, jakie gleba może zatrzymać. Jest to wartość charakterystyczna dla danej gleby. Pojemność sorpcyjna gleb (T) równa się więc sumie kationów zasadowych (S) i całkowitej kwasowości hydrolitycznej (Hh).

POJEMNOŚĆ SORPCYJNA GLEBY ZALEŻY W PIERWSZEJ KOLEJNOŚI OD:

a) ilości i jakości próchnicy glebowej,

b) rodzaju i ilości materiałów ilastych,

c) odczynu gleby,

d) stopnia hydratacji kationów,

e) wartościowości kationów.