1. Różnice pomiędzy jednostkami osadniczymi wiejskimi, a miejskimi.

1. liczba ludności,

2. charakter zabudowy (gęstość zabudowy),

3. procent ludności zatrudnionej w rolnictwie, przemyśle i usługach.

1. Układy przestrzenne jednostek osadniczych wiejskich (układy przestrzenne wsi).

1. okolnica (wieś placowa) – zagrody otaczają kolisty plac, tworząc zamknięty pierścień. Jest to stary tym wsi obronnej.

1. owalnica (wieś placowo-ulicowa) – zagrody otaczają owalny plac obrzeżony przez dwie ulice schodzące się na krańcach.

1. ulicówka – jednodrożna wieś charakteryzująca się zwartą zabudową po obu stronach drogi.

1. wielodrożnica – duża wieś o zwartej zabudowie wzdłuż wielu dróg o nieregularnym przebiegu.

1. łańcuchówka (leśno-łanowa) – luźna, niezwarta zabudowa rozmieszczona po obu stronach drogi (występuje na obszarach górskich).

1. Urbanizacja – proces przemian zachodzących w sieci osadniczej, polegający na zwiększaniu się roli miast w stosunku do innych jednostek osadniczych poprzez rozbudowę miast istniejących, zakładanie nowych miast i przekształcaniu się wsi w miasta.

2. Rodzaje urbanizacji.

1. urbanizacja demograficzna – wzrost ludności miejskiej na danym obszarze,

2. urbanizacja przestrzenna – rozwój terytorialny miast,

3. urbanizacja ekonomiczna – wzrost liczby ludności zatrudnionej w pozarolniczych działach gospodarki,

4. urbanizacja społeczna – „upowszechnianie” się tzw. miejskiego życia na obszarach wiejskich,

5. urbanizacja pozorna – zjawisko obserwowane głównie w Ameryce Łacińskiej (Peru, Wenezuela, Brazylia, Argentyna). Napływ ludności z przepełnionej wsi do miasta. Liczba ludności nie idzie w parze z rozwojem technicznym. Wskaźnik urbanizacji wynosi powyżej 90%.

1. Fazy urbanizacji.

1. urbanizacja wstępna – koncentracja ludności w miastach oraz centralnych częściach aglomeracji w wyniku zapotrzebowania na siłę roboczą w rozwijającym się przemyśle i usługach,

2. suburbanizacja – charakteryzuje się szybkim wzrostem liczby mieszkańców zewnętrznych stref aglomeracji (przenoszenie się liczby ludności miejskiej na obrzeża miasta, rozrost miasta),

3. dezurbanizacja – charakteryzuje się intensywnym odpływem ludności zarówno z obszarów centralnych, jak i peryferyjnych na obszary bardziej oddalone (przestrzenny obszar miast i powstawanie tzw. stref zurbanizowanych). Zahamowanie migracji ludności wiejskiej do miast w związku z komputeryzacją produkcji, spada liczba mieszkańców głównego miasta. Rozwój komunikacji.

4. reurbanizacja – przemieszczanie się ludności z całych stref obszarów niezurbanizowanych do małych jednostek osadniczych położonych na terenach typowo osadniczych. Tworzą się tzw. suburbia (przekształcone wsie w przedmieścia). Przykładem reurbanizacji jest Ameryka Północna.

1. Większość polskich miast jest na etapie suburbanizacja, natomiast największe miasta polskie są na etapie dezurbanizacji.

2. „Kryzys śródmieścia” – zjawisko obserwowane na etapie dezurbanizacji i reurbanizacji, czyli przenoszenie się z centrum na obszary podmiejskie i wiejskie.

3. Zespoły miejskie – skupiska miast położonych blisko siebie, silnie ze sobą powiązanych funkcjonalnie i komunikacyjnie tworzące jeden organizm miejski.

4. Aglomeracja monocentryczna – w centrum dominujące miasto, a wokół mniejsze miasta satelitarne (np. Warszawa, Moskwa, Londyn, Paryż, Berlin, Meksyk (miasto)).

Aglomeracja monocentryczna dwubiegunowa – np.: Bydgoszcz-Toruń

1. Aglomeracja policentryczna (konurbacja) – żadne miasto nie dominuje, występowanie w pobliżu siebie równorzędnych, pod względem wielkości, znaczenia gospodarczego, miast.

1. konurbacje górniczo-przemysłowe.

• GOP (Katowice, Zabrze, Sosnowiec, Gliwice, Bytom, Będzin, Rybnik, Tychy),

• Zagłębie Donieckie (Donieck, Makiejewka, Ałczewsk, Rubieżne, Konstartynówka, Gorłowka).

1. konurbacje portowe.

• Trójmiasto,

• Singapur,

• Rotterdam, Amsterdam, Haga.

1. Megapolis – utworzyły się na etapie reurbanizacji.

1. Bonywash Megapolis (Boston, Nowy Jork, Waszyngton + Filadelfia, Baltimore).

W Bonywash mieszka więcej ludzi niż w całej Polsce.

1. Megapolis Okręgu Przyjeziornego Ameryki Północnej (na granicy Kanady i USA) – Chicago, Detroid, Toronto, Ottawa, Baflo, Cleveland.

2. Megapolis na Zachodnim Wybrzeżu – San Francisco, Los Angeles, San Diego, Santa Barbara, Sacramento, Long Beach, Las Vegas.

3. Nippon Megapolis w Japoni – Tokio, Nagaria, Sapporo, Sehdai, Osaka, Hirosima, Kitakiusiu.

4. Megapolis w Europie Zachodniej – Amsterdam, Bruksela, Lille, Anwerbia, Paryż, Londyn.

1. Miasta europejskie.

1. centrum stanowi starówka,

2. na obrzeżach powstają nowoczesne osiedla, zakłady przemysłowe i centra handlowe,

3. w miastach śródziemnomorskich są ciasne i kręte uliczki,

4. w miastach socjalistycznych dominują dzielnice przemysłowe i blokowiska.

1. Miasta amerykańskie.

1. centra miast stanowią dzielnice biznesu o regularnym, prostokątnym układzie ulic,

2. dzielnice mieszkalne odznaczają się niską zabudową willową,

3. miasta latynoamerykańskie mają prostokątny układ ulic z centralnie wybudowanym placem otoczonym budynkami sakralnymi i administracyjnymi.

1. Miasta wschodnioazjatyckie.

1. stare dzielnice odznaczają się regularnością i tradycyjną architekturą,

2. wiele ośrodków miejskich wykazuje cechy miast amerykańskich.

1. Miasta arabskie.

1. układ przestrzenny jest chaotyczny, pełen krętych i wąskich uliczek oraz niewielkich placów,

2. centralne miejsce stanowi medina, gdzie znajdują się liczne meczety z minaretami,

3. występuje podział na dzielnice społeczne,

4. cechą domów mieszkalnych jest brak okien od strony ulicy.

FUNKCJA	OPIS
Administracyjna	Administracyjna siedziba władz lokalnych (np. wojewódzkich, powiatowych) i urzędów.
Obronna	Siedziba jednostek wojskowych.
Przemysłowa	Siedziba zakładów produkcyjnych.
Usługowa	Siedziba punktów usługowych, takich jak banki, restauracje czy warsztaty naprawcze.
Handlowa	Skupisko licznych sklepów, hurtowni i giełd towarowych.
Transportowa	Ośrodek transportowy lub ważny węzeł komunikacyjny.
Edukacyjna	Siedziba szkół i wyższych uczelni.
Turystyczna	Miejsce, do którego przyjeżdżają turyści w celach wypoczynkowych.
Uzdrowiskowa	Miejsce pobytu kuracjuszy – ze względu na walory przyrodnicze, kulturowe oraz infrastrukturę turystyczną.
Religijna	Ośrodek kultu religijnego, do którego przybywają pielgrzymi.